on 27/03/2025
Η απάντηση σε αυτό το ερώτημα ήρθε από μια διεθνή ομάδα επιστημόνων, υπό τον συντονισμό των ερευνητικών φορέων INRAE και Bordeaux Sciences Agro της Γαλλίας, η οποία μελέτησε 233 είδη δένδρων που φύονται σε 160 πειραματικές δασικές εκτάσεις σε διαφορετικές περιοχές του πλανήτη. Βρέθηκε ότι τα λεγόμενα «συντηρητικά – conservative» δασικά είδη, τα οποία χαρακτηρίζονται από αποδοτικότερη χρήση των διαθέσιμων πόρων (νερό, θρεπτικά στοιχεία, ενέργεια) αυξάνονται ταχύτερα. Τα ευρήματα αυτά, τα οποία δημοσιεύθηκαν στις 21 Μαρτίου 2025 στο υψηλού κύρους διεθνές επιστημονικό περιοδικό Nature (https://www.nature.com/articles/s41586-025-08692-x), τονίζουν τη σημασία των τοπικών περιβαλλοντικών συνθηκών στην αύξηση των δασικών δένδρων.
Τα δάση παρέχουν πλήθος οικοσυστημικών υπηρεσιών, όπως η ρύθμιση του μικροκλίματος, η διατήρηση της βιοποικιλότητας και η προστασία των εδαφών. Μαζί με τους ωκεανούς, τα δάση είναι η σημαντικότερη αποθήκη άνθρακα, χάρη στην ικανότητά τους να αποθηκεύουν άνθρακα στο έδαφος και τη βιομάζα των δένδρων. Συνεπώς, τα δασικά δένδρα που αυξάνονται ταχύτερα θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να μετριάσουμε την κλιματική αλλαγή. Ποια είδη θα πρέπει λοιπόν να προτιμήσουν οι διαχειριστές των δασών ως αυτά που έχουν το υψηλότερο δυναμικό μετριασμού της κλιματικής αλλαγής;
Δύο ερευνητές από το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού – Δήμητρα, η Δρ. Μαριάντζελα Φωτέλλη και ο Δρ. Γαβριήλ Σπύρογλου, συμμετείχαν στο ερευνητικό πρόγραμμα CARTON το οποίο είχε ως στόχο τον εντοπισμό των δασικών δένδρων που διαθέτουν λειτουργικά χαρακτηριστικά, τα οποία ευνοούν την ανάπτυξή τους και την αποθήκευση CO2 στη βιομάζα τους. Το πρόγραμμα συντονίστηκε από τους φορείς INRAE και Bordeaux Sciences Agro της Γαλλίας και συμμετείχαν σε αυτό επιστήμονες από ερευνητικούς φορείς πολλών διαφορετικών χωρών. Μελετήθηκε η αύξηση 223 δασικών δένδρων που φύονται σε 160 πειραματικές δασικές εκτάσεις ανά τον κόσμο, αντιπροσωπεύοντας όλους τους βασικούς τύπους δασών.
Επικρατούσα θεωρία ως τώρα: Τα «απαιτητικά» δασικά είδη είναι ταχυαυξή
Προηγούμενες έρευνες υπό ελεγχόμενες πειραματικές συνθήκες (ως επί το πλείστον πειράματα σε θερμοκήπια) είχαν δείξει ότι τα είδη με υψηλή αποτελεσματικότητα στην πρόσληψη πόρων όπως το νερό, το φως, τα θρεπτικά στοιχεία, είναι ταχυαυξή (π.χ. οι λεύκες, τα σφενδάμια κ.α.). Αυτά τα «απαιτητικά» είδη διαθέτουν χαρακτηριστικά όπως μεγάλη ειδική φυλλική επιφάνεια (φύλλα συνήθως λεπτά, με μεγάλη επιφάνεια και μικρό βάρος, ρίζες με υψηλή αναλογία μήκους προς βάρος) που τους επιτρέπουν να έχουν υψηλή φωτοσυνθετική ικανότητα και συγκέντρωση αζώτου στα φύλλα. Αντιθέτως, τα πιο «συντηρητικά – conservative» είδη χρησιμοποιούν πιο αποτελεσματικά τους περιορισμένους πόρους που έχουν στη διάθεσή τους (π.χ. Αριά, χνοώδης Δρυς, πολλά είδη πεύκων) και θεωρούνταν ως τώρα βραδυαυξή.
Νέα δεδομένα: Τα «συντηρητικά» είδη αυξάνονται ταχύτερα στα δάση
Υπό πραγματικές συνθήκες στη φύση, στα εύκρατα και βόρεια δάση του πλανήτη, οι ερευνητές έδειξαν ότι τα «συντηρητικά» είδη γενικά αυξάνονται ταχύτερα από ότι τα λεγόμενα ταχυαυξή. Αυτό οφείλεται στο ότι τα δάση γενικά φύονται σε περιοχές με μη ιδανικές συνθήκες αύξησης (χαμηλή γονιμότητα εδαφών, ψυχρό ή ξηρό κλίμα), οι οποίες κάνουν τα «συντηρητικά» είδη να πλεονεκτούν, καθώς είναι πιο ανθεκτικά στις καταπονήσεις και διαχειρίζονται αποτελεσματικότερα τους περιορισμένους πόρους που έχουν στη διάθεσή τους. Στα τροπικά δάση, όπου το κλίμα είναι δυνητικά πιο ευνοϊκό για την αύξηση των φυτών, τα «συντηρητικά» και τα «απαιτητικά» είδη δεν παρουσιάζουν διαφορές στην αύξησή τους.
Ο ρόλος – κλειδί των τοπικών κλιματικών και εδαφικών συνθηκών
Πέρα από την παρουσίαση κάποιων γενικών τάσεων σε επίπεδο τύπου οικοσυστήματος, οι ερευνητές ανέδειξαν τη σημασία της προσαρμογής των δασικών ειδών στις τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες. Αυτό σημαίνει ότι υπό ιδανικές συνθήκες κλίματος και εδάφους, τα «απαιτητικά» είδη, όπως π.χ. οι λεύκες, τα σφενδάμια και άλλα, θα αυξάνονται ταχύτερα και θα αποθηκεύουν περισσότερο άνθρακα από ότι τα «συντηρητικά» είδη. Αντιθέτως, υπό αντίξοες κλιματικές και εδαφικές συνθήκες, οι οποίες είναι πιο συνήθεις και αναμενόμενες στα πλαίσια της κλιματικής αλλαγής, τα «συντηρητικά» είδη, όπως π.χ. η Αριά, η χνοώδης Δρυς και πολλά είδη πεύκων που είναι καλύτερα προσαρμοσμένα στις συνθήκες αυτές, θα έχουν υψηλότερο δυναμικό αποθήκευσης άνθρακα στη βιομάζα τους. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής μπορούν να αποτελέσουν ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια των επιστημόνων και των φορέων που ασχολούνται με τη διαχείριση των δασών, με απώτερο στόχο τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.
Περισσότερες πληροφορίες στη δημοσίευση:
Augusto L., Borelle R., Boča A. et al. (2025). Widespread slow growth of acquisitive tree species. Nature, https://doi.org/10.1038/s41586-025-08692-x
Επικοινωνία:
Δρ. Μαριάντζελα Φωτέλλη – fotelli@elgo.gr
Δρ. Γαβριήλ Σπύρογλου – spyroglou@elgo.gr
Dr. Laurent Augusto – laurent.augusto@inrae.fr
Dr. Marie Charru – marie.charru@agro-bordeaux.fr
♦-♦-♦
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου