Posted on 30 Μαρτίου, 2025
Κωφίδης Ευάγγελος
Ὤφθης ἐνδιαίτημα, θεοπρεπὲς Παναγία, καὶ Θεὸν ἐχώρησας, καὶ Θεὸν ἐγέννησας ἀπειρόγαμε, ἐν δυσὶ φύσεσιν, ἐν δυσὶν οὐσίαις, ἐν μιᾷ δὲ ὑποστάσει Ἁγνή, αὐτόν ἱκέτευε, τὸν μονογενῆ καὶ πρωτότοκον, τὸν σὲ παρθένον ἄμωμον, καὶ μετὰ τὸν τόκον φυλάξαντα, ψυχὰς ἀναπαῦσαι, τῶν πίστει κοιμηθέντων εὐσεβῶς, ἐν ἀκηράτῳ φαιδρότητι, καὶ μακαριότητι.
«Ὤφθης ἐνδιαίτημα»: Ἡ Θεοτόκος ὡς Σκηνὴ τοῦ Θεοῦ καὶ Σπέρμα τῆς Ἀθανασίας
«Ὤφθης ἐνδιαίτημα, θεοπρεπὲς Παναγία…». Μὲ αὐτὲς τὶς λέξεις, ἡ πίστη τῆς Ἐκκλησίας ἀνυμνεῖ τὸ ἀνεκδιήγητο θαῦμα: Ἡ Παρθένος, ἡ ποὺ ὁ οὐρανὸς δὲν χωροῦσε, γίνεται «κατοικητήριο» γιὰ τὸν Δημιουργό του. Ὁ Λόγος, ποὺ «δι’ αὐτοῦ τὰ πάντα ἐγένετο» (Ἰωάν. 1:3), περνάει ἀπὸ τὴ μήτρα μιᾶς κόρης τοῦ Ἰσραήλ, χωρὶς νὰ καταπατήσει τὴ θεῖα δικαιοσύνη ἢ τὴν ἀνθρώπινη φύση της. Ἡ Παναγία δὲν εἶναι μόνο μία παθητικὴ «ὁδός»· εἶναι ἡ ζωντανὴ συνάντηση ἀνάμεσα στὸ ἄπειρο καὶ τὸ πεπερασμένο, ἡ κιβωτὸς τῆς καινῆς Διαθήκης, ποὺ φέρνει στὸν κόσμο ὄχι πλῆθος νόμων, ἀλλὰ τὸν Ἴδιο τὸν Θεό.
«Θεὸν ἐχώρησας, καὶ Θεὸν ἐγέννησας ἀπειρόγαμε…». Ἡ φωνὴ τοῦ ὕμνου δείχνει τὸ κεντρικὸ παράδοξο τῆς Ὀρθοδοξίας: Ἡ Παρθένος γέννησε τὸν Υἱὸ τοῦ Θεοῦ σαρκωμένο, χωρὶς νὰ διαιρέσει τὶς φύσεις Του. «Ἐν δυσὶ φύσεσιν, ἐν δυσὶν οὐσίαις, ἐν μιᾷ δὲ ὑποστάσει» – αὐτὸ εἶναι τὸ δόγμα τῆς Χαλκηδόνος (1), ποὺ κηρύττει ὅτι ὁ Χριστὸς εἶναι ἕνα Πρόσωπο, «ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως». Ἡ Θεοτόκος, ἡ Ἁγνή, δὲν δημιούργησε τὴν θεότητα τοῦ Υἱοῦ – αὐτὴ ὑπῆρχε πρὸ τῶν αἰώνων – ἀλλὰ ἔδωσε σὰν δῶρο στὸν κόσμο τὸ Σῶμα ποὺ θὰ γίνει ἡ θυσία γιὰ τὴν λύτρωση τοῦ παντός. Ὁ Σταυρὸς ἄρχιζε ἐδῶ, στὴν φιλοτιμία τῆς Παρθένου ποὺ εἶπε «Ναί», γνωρίζοντας ὅτι αὐτὸ τὸ «Ναί» θὰ τὴν ὁδηγούσε στὸν Πόνο τοῦ Γιου της.
Ἀλλὰ ἡ Παναγία δὲ μένει μόνο στὴ μνήμη σὰν ἱστορικὸ πρόσωπο. Ὅπως ὁ ὕμνος φωνάζει: «αὐτὸν ἱκέτευε… ψυχὰς ἀναπαῦσαι τῶν πίστει κοιμηθέντων». Ἡ Θεομήτωρ εἶναι ἡ ἀείπαρθενικὴ Μεσίτισσα, ἡ ποὺ στὸ Σταυρὸ δέχτηκε ἀπὸ τὸν Υἱὸ της τὸ ἔργο τῆς μητρότητας γιὰ ὅλη τὴν ἀνθρωπότητα. Στὴν εὐχή της, ὁ οὐράνιος σπόρος τῆς ἐλπίδας βλασταίνει: Ὁ θάνατος, ποὺ φαίνεται σὰν τέρμα, μετατρέπεται σὲ «κοίμηση», μία ἀναμονὴ τῆς κοινῆς Ἀναστάσεως. Οἱ πιστοί ποὺ «ἐκοιμήθησαν εὐσεβῶς» δὲν εἶναι χαμένοι στὸ κενό – ἀναπαύονται στὴν ἀκέραια λαμπρότητα τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι «φῶς ἀπρόσιτο» (Α’ Τιμ. 6:16 : ὁ μόνος ἔχων ἀθανασίαν, φῶς οἰκῶν ἀπρόσιτον ), ἀλλὰ καὶ φῶς ποὺ ἀπαλγητεῖ (καταργεί) κάθε πληγή.
Στὸ βάθος, αὐτὸς ὁ ὕμνος εἶναι μία κατεβατικὴ ἀγάπη. Ἡ Θεοτόκος, ἡ ποὺ ἔδειξε στὸν κόσμο τὸ Φῶς, τώρα δείχνει στὸν κόσμο τὸ Μυστήριο τῆς Ἐλπίδας. Ὅπως στὴν Κανὰ ἐπέμενε γιὰ τοὺς νυμφίους, ἔτσι τώρα ἐπιμένει γιὰ τοὺς νεκροὺς μας – γιὰ ἐμένα καὶ γιὰ σένα. Ὁ Χριστὸς, ὁ πρωτότοκος ἀπὸ τοὺς νεκρούς (Κολ. 1:18), ἔδωσε μὲ τὸν θάνατό Του νόημα καὶ στὸν δικό μας θάνατο. Καὶ ἡ Μητέρα Του, ἡ πρώτη ποὺ πίστεψε, ἡ πρώτη ποὺ ὑπέφερε, ἡ πρώτη ποὺ εἶδε τὴν νίκη, μᾶς διδάσκει νὰ κρατᾶμε τὸ κερί τῆς πίστης ἀναμμένο μέσα στὰ σκοτεινὰ τῆς ζωῆς.
Σήμερα, ποὺ ὁ κόσμος τρέμει μπροστὰ στὸ ἄγνωστο, ἡ φωνὴ τῆς Παναγίας ἀκούγεται σὰν ψίθυρος ἀγάπης: «Μὴ φοβᾶσαι, θυγάτηρ Σιών» (Ιωάν. 12:15). Ὁ τάφος εἶναι κενός, ὁ θάνατος εἶναι νικημένος, καὶ οἱ πιστοὶ κοιμισμένοι εἶναι σὰν σπόροι ποὺ περιμένουν τὴν ἔαρινη βροχὴ τῆς Βασιλείας. Ὅπως ἡ Θεοτόκος φύλαξε τὴ παρθενία της καὶ μετὰ τὸν τόκο, ἔτσι καὶ ὁ Θεὸς φυλάττει τὶς ψυχὲς ποὺ Τὸν ἐμπιστεύτηκαν – ὄχι σὰν νεκρὲς ἀλλὰ σὰν κοιμωμένες, ἕτοιμες νὰ ξυπνήσουν μὲ τὸ «Σε ἠγάπησα πρὸ καταβολῆς κόσμου!» (Ἰωάν. 17:24).
Δόξα σοι, Θεοτόκε, ἡ σκέπη τῶν ἀσθενούντων καὶ ἡ ἀνατολὴ τῆς ἀθανασίας!
Δόξα σοι, Χριστέ, ὁ ποιμένας τῶν ψυχῶν καὶ ἡ ζωὴ τῶν κεκοιμημένων!
(1) «Τὸ δόγμα τῆς Χαλκηδόνος»
Η Σύνοδος της Χαλκηδόνας (451 μ.Χ.) και το κεντρικό της δόγμα
Η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος (Χαλκηδών, 451 μ.Χ.) όρισε με ακρίβεια πώς ο Χριστός είναι ταυτόχρονα Αληθινός Θεός και Αληθινός Άνθρωπος, απορρίπτοντας αιρέσεις όπως:
– Το μονοφυσιτισμό (ότι ο Χριστός είχε μία «συγχυμένη» φύση)
– Το νεστοριανισμό (ότι ο Χριστός ήταν «δύο πρόσωπα», ένα θεϊκό και ένα ανθρώπινο)
Το Δόγμα της Χαλκηδόνος σε απλά λόγια:
«Ὁ Χριστὸς εἶναι τέλειος Θεὸς καὶ τέλειος ἄνθρωπος, ἐν δύο φύσεσιν (θεία καὶ ἀνθρώπινη), ἀσυγχύτως, ἀτρέπτως, ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως»
– Ἀσυγχύτως (χωρίς σύγχυση): Οι δύο φύσεις δεν αναμείχθηκαν ποτέ σε μία «μικτή».
– Ἀτρέπτως (χωρίς μεταβολή): Η θεότητα δεν άλλαξε σε ανθρωπότητα ή το αντίστροφο.
– Ἀδιαιρέτως (χωρίς διαίρεση): Ο Χριστός δεν είναι «δύο πρόσωπα», αλλά Ένας Υἱός.
– Ἀχωρίστως (χωρίς διάσπαση): Οι φύσεις δεν χωρίζονται ποτέ (π.χ. στο Σταυρό πάσχει η ανθρώπινη φύση, αλλά η θεία παραμένει απαθής).
Γιατί είναι σημαντικό σήμερα;
1. Η Σωτηρία εξαρτάται από αυτό:
– Αν ο Χριστός δεν ήταν αληθινός Θεός, δεν μπορούσε να νικήσει τον θάνατο.
– Αν δεν ήταν αληθινός ἄνθρωπος, δεν μπορούσε να λυτρώσει την ανθρωπότητα.
2. Η Θεοτόκος (Θεομήτωρ) επιβεβαιώνεται:
– Εφόσον ο Χριστός είναι ἕνας Θεάνθρωπος, η Παναγία είναι πραγματικά Μητέρα Θεού(*) (ὁ Θεὸς Λόγος, όχι μόνο του «ανθρώπου Ιησού»).
3. Απάντηση σε σύγχρονες παραποιήσεις:
– Ο Χριστός δεν ήταν «μυθικός ήρωας» ή «δάσκαλος ηθικής», αλλά ο Λόγος που έγινε Σάρξ (Ιωάν. 1:14).
«Εἰς Κύριος, μία πίστις, ἓν βάπτισμα» (Εφεσ. 4:5).
Συνοπτικά: Το δόγμα της Χαλκηδόνος είναι θεμέλιο της Ορθοδοξίας.
σημ. elekklesia
(*)Η Παναγία είναι μητέρα του Θεανθρώπου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου