Πολίτης Κοραής: Ο «Νέος Ραψάκης» του Ελληνισμού. Το έργο του συμπλήρωσε κυρίως ο Κων/νος Καραμανλής
Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ του ΚΟΡΑΗ προς τους ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΟΥΣ ΠΡΟΚΡΙΤΟΥΣ 10/1/1822
Από το πρώτο λεπτό της Επανάστασης ο Αδαμάντιος Κοραής παρουσιάζει μια ενωτική διάθεση, ενώ την ίδια στιγμή υποδαυλίζει τον διχασμό δείχνοντας τον «ένοχο» στο πεδίο της μάχης: ένοχος είναι «οι πλούσιοι». Πρόκειται για μια ψευδή μομφή, η ανάγκη της οποίας πηγάζει από μακρά παρασκηνιακή προϊστορία μεταξύ δυο αντιμαχόμενων παρατάξεων που δεν μπορεί να αποκαλυφθεί. Κι αν ακόμα συνέβαινε κάτι τέτοιο, γεννιέται ένα ερώτημα: γιατί ο Κοραής έβρισκε πρόβλημα μόνο στην Πελοπόννησο;
Το ψεύδος οφείλεται στην ανάγκη απόκρυψης της ταυτότητας του Κοραή ο οποίος ανήκει στην αντίπερα όχθη από τους «πλούσιους Μωραήτες». Το βαθύτερο κίνητρο είναι ορατό. Ο άκρως ευερέθιστος «σοφός γέροντας» που διαχρονικά αποδεικνύεται ψευδοταπεινός και υβριστής, λέει ότι η Επανάσταση είναι πολιτική όχι μόνο στον πρακτικό της στόχο, αλλά στο βαθύτερο αίτιό της. Υποκρίνεται τον χριστιανό έχοντας υιοθετήσει την πιο ακραία προτεσταντική ηθική και έχοντας απορρίψει το σύνολο σχεδόν της πατερικής παράδοσης των ορθοδόξων.
Ως οπαδός της αντεπανάστασης των Κορδελιέρων του 1792, ο Κοραής είναι ένας κομμουνιστής της προμαρξιστικής περιόδου που, είτε έπεισε και τον εαυτό του, είτε υποκρίνεται ακόμα και προς τον εαυτό του τον πιστό ορθόδοξο που εξακολουθεί να υπηρετεί το ελληνικό ζήτημα από αυτήν τη θέση· που πήγε δηλαδή στη Δύση γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο.
Αρκετές φορές δέχθηκε στα -πρώιμα κυρίως- γραπτά του ότι «Πατήρ των Φώτων» είναι ο Θεός. Στις στιγμές όμως που κρίνεται η τύχη του πολιτεύματος, ο Κοραής αναγνωρίζει ως πηγή του Φωτός μόνον τα «φωτισμένα έθνη της Ευρώπης», δηλαδή τα κοινοβουλευτικά πολιτεύματα. Το Φως εκπέμπεται από την Βουλή, όχι από την Εκκλησία του Θεού. Μη έχοντας άλλον τρόπο δυσφήμησης, υιοθετεί τον εύκολο: οι Φαναριώτες είναι οι ιδιοτελείς αριστοκράτες του οθωμανικού δικαίου, ενώ οι πλούσιοι πρόκριτοι ρουφούν το αίμα του λαού. Δεν χρειάζεται μεγάλη ανάλυση για να φανεί ότι οι Φαναριώτες δημιουργούνται για να υπηρετήσουν τον επαναστατικό στόχο, συνεργαζόμενοι μ’ ένα δίκτυο εμπόρων που δημιουργεί τον απαραίτητο για την επανάσταση πλούτο. Ο Αδαμάντιος ψεύδεται διαρκώς και μια ένδειξη για το τι επιδιώκει είναι το ότι ο «ακριβός φίλος/αγαθός και γενναίος ευεργέτης» Βαρβάκης θα καταστεί «αυτόκλητος» και μίασμα όταν φανεί ότι αποτάσσεται τις απόψεις του Κοραή και συντάσσεται με εκείνες του Καποδίστρια. Ο Κοραής σπανίως μιλά για ορθόδοξη πίστη, αφού έχει απορρίψει την οδό του χριστιανικού βιώματος που προκύπτει με την υπό προϋποθέσεις θεϊκή αποκάλυψη. Έχει υιοθετήσει τον όρο «θρήσκευμα» που στηρίζεται στην ανθρώπινη ανακάλυψη, δηλ. στην «φιλοσοφία» και αποτελεί πρόσθετη ιδιότητα του «πολίτη».
Το κεντρικό νόημα είναι ότι η δημοκρατία και η «ιερά ημών θρησκεία» διδάσκουν την ίδια ισονομία, αλλά … τελικά, η δεύτερη απορρέει από την πρώτη, όχι το αντίθετο. Η «φιλοσοφία» καθορίζει τα πράγματα, όπως έλεγε και ο Βολταίρος.
Σ’ αυτό καταλήγει νοηματικά ο Κοραής έχοντας αρχικά πει το αντίθετο: ο πολιτικός νόμος χαράσσεται από τον νόμο του Θεού. Εκεί εισάγει έναν αστερίσκο, λέγοντας ότι η Επανάσταση δημιουργεί βάση αναμόρφωσης της θρησκείας. Ο ίδιος, ως σοφός, νομιμοποιείται να ερμηνεύει «σωστά» τις ιερές γραφές, τις οποίες -φυσικά- επικαλείται κατά τρόπο βολικό προς τον στόχο του. Η κορυφαία υποκρισία είναι ο τίτλος που υιοθετεί ο Κοραής για να απευθυνθεί «ενωτικά» στους Έλληνες: είναι ο ΠΟΛΙΤΗΣ Διαμαντής που απευθύνεται στους ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΣ του. Η έννοια «πολίτης» δείχνει πρώτον την ψευδή ταπεινότητα του αλαζονικού Κοραή και δεύτερον την προτεραιότητα της πολιτικής έναντι της θρησκευτικής εξουσίας. Ευνόητο είναι ότι αποσιωπά τελείως την πολιτική της «φωτισμένης Αγγλίας» που σχεδόν απροκάλυπτα βρίσκεται εκείνη την εποχή στο πλευρό των Οθωμανών έχοντας μάλιστα κάνει πρόταση στον Σουλτάνο να αναλάβει εκείνη την κατάπνιξη της Επανάστασης.
ΠΩΣ ΕΞΗΓΕΙΤΑΙ Η ΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΚΟΡΑΗ; ΠΩΣ ΔΙΑΤΑΣΣΟΝΤΑΙ ΤΑ ΑΝΤΙΜΑΧΟΜΕΝΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ;
Η βαθύτερη εξήγηση του προβληματικού τρόπου εμφάνισης και του χαρακτήρα της Επανάστασης έχει να κάνει με την καποδιστριακή και ρωσική σιωπή, που θα τηρηθεί πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος της καποδιστριακής περιόδου. Σε στιγμές ειλικρίνειας ο Κοραής δεν διστάζει να ομολογήσει ότι ο Υψηλάντης υπήρξε θύμα της τσαρικής πολιτικής η οποία, αφού τον ενθάρρυνε, τον εγκατέλειψε. Αν έλειπε η σκοπιμότητα και υπήρχε πλήρης ειλικρίνεια, τότε ο Κοραής θα ομολογούσε τον πραγματικό αρχηγό της Επανάστασης που ενθάρρυνε τον Υψηλάντη και εξάντλησε κάθε όριο πολιτικής επιρροής προς τον τσάρο ώστε να συμβεί από το 21 ή το 22 εκείνο που τελικά έγινε το 28-29. Ο ρωσοτουρκικός πόλεμος έδωσε μια οριστική λύση στο ατελές επαναστατικό αποτέλεσμα και ο Καποδίστριας (τουρκίζων χριστιανός κατά τον Κοραή), αν και ενορχηστρωτής της υπόθεσης από το 1813, προτίμησε να αποσιωπήσει τα πάντα, χάριν της μεγιστοποίησης ενός επιτυχούς αποτελέσματος.
Και το αποτέλεσμα που επεδίωκε ο Καποδίστριας ήταν ένα υπερεθνικό, χριστιανικό κράτος που άμεσα θα έπαιζε πρωταγωνιστικό ρόλο στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια αναμόρφωση. Ο Κοραής το υπέσκαψε, υποστηρίζοντας ότι το ελληνικό κράτος που θα προκέκυπτε από την Επανάσταση είναι εκείνο που είχε υποδουλωθεί πριν τους Ρωμαίους στους Μακεδόνες και πριν τους Τούρκους στους Ελληνοχριστιανούς αυτοκράτορες της Κωνσταντινούπολης. Ζητούσε δηλαδή ένα εθνικό κράτος με νομική δυνατότητα να οριστεί στο μέλλον από μηδενική (πολιτισμική) βάση. Για να το στηρίξει, υποστήριξε ότι λόγοι οικονομικής καταπίεσης κίνησαν την Επανάσταση. Στις 6/4/1819 ο Καποδίστριας από την Κέρκυρα δήλωσε ότι ο στόχος της Επανάστασης είναι ένα κράτος που θα θεμελιώνεται πάνω στον νόμο του Θεού και δεν θα αντιβαίνει προς αυτόν.
Το 1826 ο Κοραής δεν έχει πλέον πρόβλημα να καταδικάσει και τους Φαναριώτες οι οποίοι ταυτίζονται μαζί του. Και πάλι όμως ψεύδεται, λέγοντας ότι το έκανε από το 1821. Το νόημα: ΑΝΑΘΕΜΑ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΠΡΟΑΓΕΙ ΤΟ ΜΗ ΕΠΙΘΥΜΗΤΟ ΚΡΑΤΟΣ
Άρα, την περίοδο της Α΄ Εθνοσυνέλευσης ο Κοραής …
- Φωτογραφίζει ως τουρκίζοντα χριστιανό έναν Δ. Υψηλάντη ή κάποιον μέλλοντα βασιλιά, προκειμένου να προωθήσει την ιδέα του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος.
- Φωτογραφίζει ως πρόβλημα τους Πελοποννήσιους. Οι της Αν. και Δυτ. Στερεάς κρίνονται εντάξει, αφού τα πράγματα ελέγχουν οι Νέγρης και Μαυροκορδάτος αντίστοιχα [εξαιτίας του ότι αμφότεροι είναι Φαναριώτες, στην επιστολή αποφεύγει να κατακρίνει αυτή την ιδιότητα]. Το πρόβλημα είναι οι Πελοποννήσιοι που εξακολουθούν να εμπιστεύονται τους Μαυρομιχάλη, Κρεββατά, Περρούκα, Σισίσνη, Κολοκοτρώνη … Αυτοί έχουν πρόβλημα «φιλαρχίας» που γεννά την διχόνοια.
Η επιστολή του Κοραή προαναγγέλλει το δόγμα του Λονδίνου που θα εξαπολυθεί το 1824. Σύμφωνα με αυτό οι Νησιώτες και οι Ρουμελιώτες είναι οι «αγαθοί/τίμιοι/μετριόφρονες/ειλικρινείς πατριώτες/κατάλληλοι για διοίκηση», ενώ οι Μωραήτες είναι οι «στασιαστές/αντάρτες/παράνομοι/κακούργοι/δοξομανείς/εχθροί του έθνους … που θα πρέπει να εξοντωθούν. Το 1825 ο εκ Λονδίνου φάρος του κράτους δικαίου θα απαιτεί την παραμονή του Κουντουριώτη και μετά την λήξη της «θητείας» του. Θα απαιτεί και την εκτέλεση του Κολοκοτρώνη, του Νικηταρά και των υποστηρικτών τους άνευ δίκης. Ο παρανόμως αναδειχθείς (στη θέση του Μαυρομιχάλη) Κουντουριώτης θα υποκύψει στον εκβιασμό του Λονδίνου να αφήσει ανέγγιχτα τα πλοία του Ιμπραήμ, αλλά δεν θα εκτελέσει τους φυλακισμένους. Όλα αυτά ο Κοραής θα προσποιηθεί ότι δεν τα γνώριζε. Όμως η διάθεσή του το 1821 ταυτίζεται με εκείνη του 1831 και του 1800 και συνοψίζεται στο δόγμα που θα εφαρμόσει και η βρετανική πολιτική από το 1823: ή εμείς ή κανείς.
Άρα, ήδη στην περίοδο της Α΄ Εθνοσυνέλευσης
- Ο αρχηγός της προσωποληψίας κηρύσσει υπέρ της απροσωποληψίας
- Ο αρχηγός της εμπάθειας βροντοφωνάζει για απάθεια
- Ο οπαδός της αναξιοκρατίας υπερασπίζεται την αξιοκρατία
- Ο υποδαυλιστής της διχόνοιας κηρύσσει υπέρ της ενότητας
Και αυτά γίνονται την περίοδο που τα πνεύματα ήταν σχετικώς ήρεμα. Ορθώς απεκάλεσε «Νέο Ραψάκη» (κορυφαίο εθνικό υποκριτή) τον Κοραή ο Αθανάσιος Πάριος το 1806, σ’ ένα κείμενο που ουδέποτε βγήκε στη δημοσιότητα. Καλώς δεν βγήκε, αφού περισσότερη ζημιά θα έκανε παρά θα ωφελούσε την ελληνική υπόθεση. Και το προσωνύμιο αφορούσε μόνο στα γεγονότα 1798-1806 που έκριναν το εξαφανισμένο από την ιστορία, α΄ ελληνικό κράτος: την Επτάνησο Πολιτεία 1800-1807. Ούτε το πολίτευμα της Επτανήσου άρεσε στον πολίτη Αδαμάντιο.
Στέργιος Ζυγούρας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου