on 23/10/2025
Κείμενο – Φωτογραφίες: Σπύρος Θεοδ. Κουτσοχρήστος
«Να πέσω να κοιμηθώ του Άη Γιωργιού και να ξυπνήσω του Άη Δημητριού»
Μια παλιά θεσσαλική έκφραση, που αναφέρεται στη μετακίνηση των κοπαδιών από τα ορεινά στα πεδινά — στα χειμαδιά.
Οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι, πριν από την εορτή του Αγίου Δημητρίου του Μεγαλομάρτυρα και Μυροβλύτη (26 Οκτωβρίου), ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες και με το πότε αρχίζουν να γεννούν τα πρόβατα, ξεκινούν από τα ορεινά βοσκοτόπια — που αποτελούν και τη μόνιμη κατοικία των Βλάχων — για να κατέβουν στα χειμαδιά.
Το ίδιο έκαναν και οι Σαρακατσάνοι κτηνοτρόφοι, οι οποίοι μιλούσαν μόνο ελληνικά (δεν ήταν δίγλωσσοι, όπως οι Βλάχοι) και παλαιότερα ήταν σκηνίτες, χωρίς μόνιμη κατοικία.
Οι Σαρακατσάνοι νομάδες είχαν συνήθως πρόβατα, ενώ οι Βλάχοι διατηρούσαν πρόβατα, γίδια και γελάδια. Δεν έλειπαν φυσικά οι ποιμενικοί σκύλοι, τα υποζύγια (γαϊδούρια, άλογα, ημίονοι – μουλάρια) και οι κότες.
Μέχρι τη δεκαετία του ’70, η μετακίνηση των κοπαδιών γινόταν με τα πόδια και διαρκούσε, κάποιες φορές, έως και έναν μήνα.
Τα τελευταία χρόνια — και ειδικότερα εφέτος (2025) — λόγω της ευλογιάς που έχει «αποδεκατίσει» πολλά κοπάδια προβάτων, η μετακίνηση πραγματοποιείται με ειδικά διαμορφωμένα φορτηγά οχήματα και διαρκεί μόλις μερικές ώρες.
Το 2025 δεν ανέβηκαν όλοι οι μετακινούμενοι κτηνοτρόφοι (με πρόβατα και κατσίκια – γίδια) στους ορεινούς βοσκότοπους, καθώς δεν εκδόθηκαν άδειες μετακίνησης από τις Διευθύνσεις Κτηνιατρικής, λόγω της ευλογιάς και των περιορισμών που ισχύουν στις οριοθετημένες ζώνες προστασίας και επιτήρησης.
Για τη νομαδική (μετακινούμενη) κτηνοτροφία και την ποιμενική ζωή υπάρχει πλούσια ελληνική βιβλιογραφία, όπως τα έργα του Σαρακατσάνου Θεσσαλού πρώην βουλευτή Νίκου Κατσαρού, του Ηπειρώτη φιλολόγου Νίκου Β. Καρατζένη, του επίσης Ηπειρώτη εκπαιδευτικού Θεοδώρου Μ. Γιαννακού και του Αιτωλού λογίου Βασίλη Λαμνάτου, μεταξύ άλλων.
Σε ορισμένες περιοχές της Θεσσαλίας η ευλογιά δεν πρόλαβε να εξαπλωθεί, καθώς κοπάδια με πρόβατα και κατσίκια πνίγηκαν στα νερά της κακοκαιρίας «Daniel», τον Σεπτέμβριο του 2023.
Στη συνέχεια, αρκετοί κτηνοτρόφοι αποκατέστησαν τις σταβλικές τους εγκαταστάσεις, οι οποίες όμως παραμένουν άδειες, χωρίς ζώα, αφού δεν αντικαταστάθηκε ποτέ το ζωικό τους κεφάλαιο.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Τοπική Κοινότητα Αστρίτσας (Δήμος Παλαμά) Καρδίτσας, όπου πνίγηκαν δύο από τα τρία κοπάδια προβάτων και οι κτηνοτρόφοι βιώνουν την απόλυτη καταστροφή· δεν μπορούν να καλύψουν ούτε τις καθημερινές τους ανάγκες.
Καλή στράτα στους μετακινούμενους κτηνοτρόφους, κι ο Θεός να τους προστατεύει από κάθε κακό.
♦-♦-♦
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου