Μήνυμα ελπίδας ότι μπορούμε να βγούμε από την κρίση αποστέλλει ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κ. Αναστάσιος μέσα από τη συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα της Κυριακής» και, αφού αποδίδει τα όσα συμβαίνουν στη χώρα μας στη διαφθορά, την πλεονεξία, το ψέμα και τον άκρατο εγωισμό, στη συνέχεια παρομοιάζει την κατάσταση με τον καρκίνο, ο οποίος απαιτεί χημειοθεραπεία που αποτελεί, όπως τονίζει, μια «σκληρή και οδυνηρή, όμως απαραίτητη διαδικασία».
Ταυτόχρονα ο κ. Αναστάσιος εκφράζει την ανησυχία του για το περίεργο, όπως το χαρακτηρίζει, «παιδομάζωμα», με τους μορφωμένους νέους που φεύγουν τα τελευταία χρόνια από την Ελλάδα, για να εργαστούν σε άλλες χώρες, οι οποίες δεν έχουν προσφέρει τίποτε για τη μόρφωσή τους. Και κάνει λόγο ακόμη ότι πρόκειται για μια αδικία σε παγκόσμιο επίπεδο.
Την ίδια ώρα ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας ανακαλεί τραγικές μνήμες από το παρελθόν και αναφέρεται στα όσα συνέβησαν μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη Γερμανική Κατοχή. Δηλώνει ότι συχνά τα κόμματα κινούνται με μια διχαστική τακτική και απευθύνει έκκληση να μην πέσουν οι Ελληνες στην παγίδα του διχασμού. «Αλίμονο»,σημειώνει, «αν μας πιάσει απογοήτευση και μελαγχολία. Αν η αγανάκτηση θολώσει το μυαλό μας και μας οδηγήσει σε τραγικές επιλογές».
- Μακαριότατε, προτού ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας, λέγατε ότι η περίοδος που ζούμε είναι πολύ σημαντική. Γιατί;
«Ξέρετε, σήμερα (σ.σ.: την περασμένη Παρασκευή) είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ ένα σχολείο, εδώ στη γειτονιά μου, και να συνομιλήσω με μαθητές του Λυκείου. Ηταν εντυπωσιακή αυτή η συνάντηση. Οι ερωτήσεις των παιδιών, οι τοποθετήσεις τους, με γέμισαν ελπίδα. Φεύγοντας αναλογίστηκα τα χρόνια στη δική μου νεότητα. Τότε τη διαφθορά, επειδή εξαπλώθηκε για πάρα πολλά χρόνια, δεν την ξέραμε, τη θεωρούσαμε αυτονόητη. Τώρα της δίνουμε όνομα και τη λέμε: διαφθορά. Από αυτή την πλευρά είναι σημαντικό σημείο ανανήψεως. Θυμάμαι ότι έχω περάσει αρκετές περιπέτειες με την υγεία μου. Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν όταν δεν ήξερα το όνομα της αρρώστιας. Οταν μου είπαν "ελονοσία", λέω: "α, εντάξει. Θα το αντιμετωπίσουμε"».
- Η κρίση δηλαδή που βιώνει η Ελλάδα έχει όνομα;
«Εχει όνομα και αυτό είναι η διαφθορά. Η εκτεταμένη διαφθορά, η πλεονεξία, το ψέμα και ο άκρατος εγωισμός. Και αυτή η διαφθορά είναι λίγο σαν τον ιό, ο οποίος μετακινείται και δεν ξέρεις πώς θα τον βρεις. 'Η, αν θέλετε, λίγο σαν τη ραδιενέργεια, η οποία απλώνει και δεν πιάνεται. Χρειάζεται πρώτα-πρώτα διάγνωση: Εχω καρκίνο; Πολύ καλά, τι κάνω μετά; Το αποδέχομαι; Οχι. Κάνω τη χημειοθεραπεία. Μια σκληρή και οδυνηρή, απαραίτητη όμως διαδικασία. Παρά τις αδιαμφισβήτητες δυσκολίες, τελικά είμαι αισιόδοξος. Αν βεβαίως έχουμε το θάρρος να προχωρήσουμε πέρα από τη διάγνωση της κρίσεως, στη θεραπεία της, σε αυτή που μας υπαγορεύει να ξαναβρούμε τα υπέροχα στοιχεία της ορθοδόξου παραδόσεως. Συχνά σκέπτομαι τις ηρωικές γυναίκες που είχαν έρθει πρόσφυγες από τον Πόντο και τη Μ. Ασία. Τις δικές μας μανάδες στην Κατοχή. Είχαν βαθιά θρησκευτική πίστη, στοργή, αφοσίωση, λεπτότητα, διάκριση, συμπόνια για τον διπλανό. Αυτά τα ανεκτίμητα κοιτάσματα έχει μέσα στην καρδιά του ο λαός μας και χρειάζεται να τα ξαναβρούμε».
- Η Εκκλησία είχε μερίδιο στην κρίση;
«Οφείλω να υπενθυμίσω ότι η Εκκλησία δεν είναι μόνον ο κλήρος, αλλά όλοι οι βαπτισμένοι στο όνομα του Τριαδικού Θεού. Και υπάρχει μερίδιο σε όλους όσοι έχουν προσβληθεί από τους ιούς της διαφθοράς. Οι κληρικοί και οι θεολόγοι δεν τονίσαμε όσο πρέπει τον προφητικό λόγο για την πολύμορφη αδικία και ανομία που υπονομεύουν την κοινωνία».
- Σήμερα μπορεί να ανατραπεί η κατάσταση;
«Επιβάλλεται να ακουστεί ευκρινέστερα λόγος κριτικός. Να τονίσουμε τις Αρχές του Ευαγγελίου: την αρχή της Δικαιοσύνης, της αλήθειας, της τιμιότητος, της αυταπαρνήσεως, της συγγνώμης. Είναι βασικός νόμος ζωής και έχω την εντύπωση ότι αυτό δεν το έχουμε τονίσει όσο θα έπρεπε. Δεν το έχουμε τονίσει στον εαυτό μας, δεν το έχουμε τονίσει στους άλλους. Και ακόμα ένα βασικό στοιχείο της Ορθοδοξίας είναι η αδιάκοπη αυτοκριτική, ο αυτοέλεγχος. Η πνευματική καλλιέργεια είναι κάτι ζωντανό που θέλει αδιάκοπη ανανέωση».
- Φοβόσαστε τον διχασμό;
«Ο διχασμός μάς κυνηγάει από την αρχαιότητα. Αλλάζει μορφές. Συχνά τα κόμματα κινούνται με μια διχαστική τακτική. Δηλαδή, σαν να μην υπάρχει τίποτα καλό στον άλλον. Ο διχασμός είναι ο επικίνδυνος ιός, που τον έχουμε μέσα μας και πάση θυσία οφείλουμε να τον αποφύγουμε. Αυτός μας κατέστρεψε. Τι έγινε με τη Μικρασιατική Καταστροφή; Τι έγινε με τον Εμφύλιο; Οταν άρχισα να καταλαβαίνω τον κόσμο, το πρώτο το οποίο με συντάραξε ήταν τα γερμανικά αεροπλάνα που βομβάρδιζαν τον Πειραιά. Το δεύτερο, όταν έβλεπα στην Κυψέλη, που τότε ήτανε χωράφια, να σκοτώνονται αδέρφια. Λοιπόν, δεν μπορώ να διανοηθώ ότι θα πέσουμε πάλι σε αυτή τη φοβερή παγίδα».
- Υπάρχει όμως μια σοβαρότατη αιτία. Οι οικογένειες που έχασαν τις δουλειές τους και δεν μπορούν να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Η μεσαία τάξη που έχασε όσα είχε και δεν βλέπει να τα ανακτά στο μέλλον, οι χαμηλόμισθοι που μετά βίας επιβιώνουν. Σε αυτές τις συνθήκες εξαθλίωσης συνήθως ο διχασμός βρίσκει πρόσφορο έδαφος.
«Κάθε μορφή κρίσεως έχει άλλα χαρακτηριστικά από την προηγούμενη. Οπως η γερμανική κατοχή, η πείνα και ο Εμφύλιος. Θυμάμαι στην Κατοχή τη λαχτάρα για ελευθερία που συνοδευόταν από την αγάπη και τον αμοιβαίο σεβασμό. Τότε στη μεγάλη μας φτώχεια, σε μια φέτα ψωμί βάζαμε λίγο νερό και λίγη ζάχαρη και τη μοιραζόμασταν. Αυτή την αυθόρμητη ευφρόσυνη αλληλεγγύη πρέπει να την ξαναβρούμε. Οπως περιγράψατε είναι πράγματι πάρα πολύ δύσκολη η κατάσταση. Ξαναγυρίζω στην εικόνα της αρρώστιας. Είναι πολύ οδυνηρή, όμως αλίμονο αν μας πιάσει απογοήτευση και μελαγχολία. Αν η αγανάκτηση θολώσει το μυαλό μας και μας οδηγήσει σε τραγικές επιλογές».
- Στην Κωνσταντινούπολη την Κυριακή της Ορθοδοξίας συνέρχεται η Πανορθόδοξη Σύναξη για πρώτη φορά μετά το 2008. Τι περιμένετε από αυτή τη συνάντηση;
«Η ίδια η Σύναξη είναι γεγονός θετικό. Διότι συχνά μας απορροφούν τα άμεσα τοπικά προβλήματα και δεν βλέπουμε το όλον: τη Μία Αγία Καθολική και Αποστολική Εκκλησία και την ευθύνη μας μέσα στον σύγχρονο κόσμο. Τώρα, δεν γνωρίζω οι διάφορες αδυναμίες και τάσεις με ποιον τρόπο θα εκφραστούν. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει η ρήση του Αγίου Ιγνατίου Αντιοχείας: "όπου μερισμός εστί, Θεός ου κατοικεί". Ασφαλώς η εμπειρία και η νηφάλια προεδρία του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, η υπευθυνότητα όλων μας καθώς και οι προσευχές του εκκλησιαστικού πληρώματος θα συμβάλουν στη σύμπνοια. Το 2008 είχε συνταχθεί ένα αρχικό κείμενο, κατόπιν διαμορφώθηκε ένα άλλο και τελικά καταλήξαμε σε ένα εύστοχο μήνυμα. Ελπίζω στη σύγκλιση. Αυτό άλλωστε επιδιώκει το συνοδικό σύστημα της Εκκλησίας μας: έναν ανοικτό και ειλικρινή διάλογο με λαχτάρα να βρούμε την αλήθεια και στη συνέχεια να τη βιώσουμε. Διότι, όπως μας τονίζει ο Αγιος Ιωάννης Χρυσόστομος, "το της Εκκλησίας όνομα ου χωρισμού, αλλ' ενώσεως και συμφωνίας όνομα"».
- Ωστόσο, διάφοροι κύκλοι αντιδρούν στον διορθόδοξο διάλογο, αλλά κυρίως στον διαχριστιανικό.
«Εχω την εντύπωση ότι δεν επιδρούν στις συνάξεις των Προκαθημένων. Πρόκειται για φωνές αποσπασματικές. Επιδιώκουν να τρομοκρατήσουν, αλλά μακροπρόθεσμα δεν αντέχουν. Στην εποχή μας είναι αδιανόητο να ενεργήσει κανείς σωστά σε οποιαδήποτε σφαίρα, οικονομική, πολιτική, πνευματική, θρησκευτική, αν δεν βλέπει τη ζωή σε παγκόσμια προοπτική. Η ορθόδοξη κατανόηση και βίωση του χρέους μας αποτελούν αίτημα της Ορθοδοξίας σήμερα. Κάθε μορφή πολώσεως μεταξύ τοπικού και οικουμενικού παραποιεί το ορθόδοξο φρόνημα. Μερικοί θέλουν η Ορθοδοξία να περιοριστεί στον εαυτό της. Ομως οι άνθρωποι, οι οικογένειες, οι τοπικές κοινότητες που κλείνονται στον εαυτό τους παρακμάζουν. Οι μικρές αυτές ομάδες δεν νομίζω ότι επηρεάζουν τη σύναξη των Προκαθημένων».
- Ωστόσο αντιδρούν.
«Παλαιότερα, όταν λέγαμε "διάλογος με τους άλλους, τους αιρετικούς, τους αλλοθρήσκους κ.ο.κ.", τους τοποθετούσαμε κάπου μακριά. Σήμερα γνωρίζουμε συγκεκριμένους ανθρώπους, με τους οποίους συνυπάρχουμε στην κοινωνία μας. Ολοι αυτοί είναι έξω από την Αγάπη του Χριστού και ο Θεός μόνον για μας ενδιαφέρεται;».
- Για να επανέλθουμε στην Ευρώπη. Νομίζετε ότι χρειάζεται επανευαγγελισμό;
«Στην Ευρώπη, εξ αφορμής της μουσουλμανικής τρομοκρατίας, ξύπνησε πάλι ένα θρησκευτικό ενδιαφέρον. Συχνά στις συναντήσεις που μας καλούν, θυμάμαι πέρυσι ο κ. Μπαρόζο ή άλλοι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες, τονίζουμε: "Προσέξτε, έρχεται κι ένα άλλο είδος θρησκευτικότητας, το οποίο δεν είναι τόσο απλό όσο το φαντάζεστε. Δεν θα αντισταθεί η Ευρώπη με γενικόλογες συζητήσεις, αλλά με τις πνευματικές της αξίες. Ωστόσο, ως μια εκκοσμικευμένη κοινωνία, έχει έλλειμμα αξιών". Ως προς το δικό μας χρέος το μεγάλο ζητούμενο σήμερα είναι πώς θα μπορέσει η Εκκλησία να μιλήσει για την αλήθεια, την αγάπη, την ομορφιά, την ελευθερία. Για να γίνει αυτό χρειάζεται ανανεωμένη σκέψη και δράση και προσωπική αδιάκοπη μαρτυρία της πίστεώς μας. Στα ορθόδοξα περιβάλλοντα συχνά υπενθυμίζω: μη φοβάστε τους άλλους, η Ορθοδοξία είναι ένα πολύτιμο διαμάντι, όχι μόνον όμορφο, αλλά κυρίως ανθεκτικό».
- Και στα προτεσταντικά περιβάλλοντα που ελέγχουν το τραπεζικό σύστημα της Ευρώπης;
«Πριν από δύο χρόνια στην Κρήτη σε μια οικουμενική επιτροπή συναντήθηκα με φίλους γερμανούς επισκόπους και ακαδημαϊκούς διδασκάλους. Είχε προηγηθεί μια επιστολή που τους είχα στείλει, όπου έγραφα: "Σε αυτή την Ευρώπη ακούγονται πολλές φωνές. Μπροστά σε μια τόσο υπεροπτική συμπεριφορά προς τους πάσχοντες κατοίκους του Νότου, πώς δεν υψώνεται η φωνή της Εκκλησίας στη Γερμανία;". Στη συζήτησή μας πρόσθεσα: "Είναι δίκαιο οι δικοί σας να δανείζονται με 2% και ως δανειστές οι ίδιοι να επιβάλλουν πολλαπλάσια στις ασθενέστερες χώρες;".
Περίμενα ότι θα είχα αντίδραση. Αντιθέτως με σεβασμό μού απάντησαν ότι συμφωνούν απόλυτα και επακολούθησαν μερικές ενέργειες στη χώρα τους».
- Ανησυχείτε για το μέλλον;
«Δεν ανησυχώ για το μέλλον, αρκεί να κάνουμε το χρέος μας. Αρκεί να βγούμε από τον λήθαργο. Δεν είναι μόνον ελπιδοφόρα αυτά τα κοιτάσματα των υδρογονανθράκων που μας χάρισε ο Θεός κρυμμένα στο υπέδαφός μας, αλλά κυρίως όσα έχουμε μέσα στο DNA μας: η λαχτάρα για δικαιοσύνη και ελευθερία, η πίστη στον Θεό των Πατέρων ημών, η αυτοθυσία, η λεβεντιά, το φιλότιμο, η ευαισθησία, η αλληλεγγύη, το χαμόγελο, η τόλμη στα τραγικά αδιέξοδα να ελπίζουμε και να δημιουργούμε».
«Παραμένω φοιτητής και διάκονος»
«Θέλω να σας πω και κάτι που με έχει βοηθήσει: όταν με εξέλεξαν καθηγητή στο Πανεπιστήμιο και στη συνέχεια επίσκοπο, ήταν η εποχή που τόσο οι επίσκοποι όσο και οι καθηγητές του Πανεπιστημίου ανήκαν στην κατηγορία των αλάνθαστων. Οταν έφτανε κανείς σε ένα σημείο… απεφαίνετο.
Τότε λοιπόν είχα πει στον εαυτό μου "είσαι σε πολύ επικίνδυνο έδαφος, φρόντισε λοιπόν να μείνεις πάντα φοιτητής και να μείνεις πάντα διάκονος". Νομίζω ότι αυτή η συμβουλή με ωφέλησε. Και μέχρι τα τελευταία χρόνια μαθαίνω ένα σωρό πράγματα. Και επίσης ξέρω ότι το πιο σημαντικό δεν είναι να κάνεις τον αρχηγό, αλλά να παίρνεις πρωτοβουλίες, στις οποίες σε ακολουθούν και οι άλλοι σε δύσκολα μέτωπα. Χωρίς αυτό, δεν μπορεί να υπάρξει μαρτυρία. Και την αγαπώ αυτή τη λέξη "μαρτυρία". Μου φέρνει στον νου τον τελευταίο λόγο του Κυρίου: "Και έσεσθέ μου μάρτυρες εν τε Ιερουσαλήμ… έως εσχάτου της γης". Καταθέτεις κάτι που το γνωρίζεις και το ζεις, αδιαφορώντας αν αυτό σου κοστίσει».
«Δεν είναι ηθικολογία να είσαι θετικός και συνεπής»
«Εμείς έχουμε φτάσει σε ένα άλλο λάθος και λέμε: "αυτά είναι ηθικολογίες". Συγγνώμη, τι σημαίνει ηθικολογία; Είναι ηθικολογία το να είσαι τίμιος; Είναι ηθικολογία το να είσαι δίκαιος; Είναι ηθικολογία να είσαι θετικός και συνεπής; Να μη λες "εργάζομαι" και πηγαίνεις μόνο για πέντε ώρες ή για τρεις ώρες στο γραφείο; Τι είναι αυτό το πράγμα; Κατηγορούμε τους άλλους ότι είναι πολύ αυστηροί στη συμπεριφορά τους. Γιατί όχι; Καλά κάνουν. Δείτε πώς πολλοί άνθρωποι ξεφεύγουν από την ευθύνη την οποία έχουν, χωρίς να βάζουν τη λέξη "αδικώ". Κι όμως αδικείς. Προσωπικά νομίζω ότι από τη συνέπεια και την αυστηρότητα των ξένων έχουμε πολλά πράγματα να μάθουμε. Εδώ λέμε "δεν πειράζει". Αυτό το "δεν πειράζει" μας έχει πάει πολύ πίσω. Πάρα πολύ πίσω. Κάποτε πρέπει να καταλάβουμε ότι όλα αυτά εντάσσονται στην έννοια της συνέπειας, της αποτελεσματικότητας, της δικαιοσύνης, της τιμιότητας, της αλήθειας».
«Δεν φοβάμαι τη μετανάστευση, κρύβει δύναμη»
- Πρόσφατα στο Πανεπιστήμιο Fordham στη Νέα Υόρκη, όπου σας αναγόρευσαν επίτιμο διδάκτορα, αναφερθήκατε στη διάδοση του Ευαγγελίου σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία, όπως είναι η Αλβανία. Βλέπετε και στην Ελλάδα η κοινωνία να γίνεται πολυπολιτισμική; Τι ισχύει σε αυτές τις περιπτώσεις;
«Ο βαθύς σεβασμός για κάθε ανθρώπινο πρόσωπο, που είναι βασική αρχή της ορθοδόξου παραδόσεως. Ο άλλος, ο διαφορετικός, δεν είναι αντίπαλος ούτε εχθρός. Εμείς αρθρώνουμε το χριστιανικό μήνυμα όπως είναι, χωρίς να ζητούμε οι άλλοι οπωσδήποτε να το αποδεχτούν. Το χρέος μας είναι να το διατυπώσουμε σωστά με τον λόγο, τη σιωπή και το έργο μας. Τα άλλα είναι στα χέρια του Θεού. Δεν θα τα επιβάλουμε εμείς διά της βίας.
Οταν σέβεσαι τις ιδέες και τα προβλήματα του άλλου, δεν σημαίνει ότι αποδέχεσαι τις ιδέες και τη νοοτροπία του. Του προσφέρεις το Ευαγγέλιο, το οποίο δεν είναι σύστημα αφηρημένων ιδεών, αλλά η αναγγελία ενός λυτρωτικού γεγονότος: ο Θεός της Αγάπης δεν έμεινε μακριά κάπου στο Σύμπαν, αλλά έγινε άνθρωπος, ήρθε ανάμεσά μας. Δεν σημαίνει ότι θα επιβάλουμε στον άλλον αυτό το χαρμόσυνο μήνυμα, αλλά είμαστε υποχρεωμένοι να μοιραστούμε μαζί του τη συνταρακτική αυτή αλήθεια.
Το χριστιανικό μήνυμα, όσο και αν φαίνεται παράδοξο, "παρωχημένο" και δύσκολα αποδεκτό, παραμένει το πιο επαναστατικό. Δεν υπάρχει πιο τολμηρή διατύπωση από τη φράση του Ευαγγελιστή Ιωάννου "ο Θεός αγάπη εστί, και ο μένων εν τη αγάπη εν τω Θεώ μένει και ο Θεός εν αυτώ".
Ομως δεν αρκεί η αναγγελία, χρειάζεται και η βίωση του Ευαγγελίου. Η πίστη είναι ζωή και μεταδίδεται όπως κάθε μορφή ζωής. Το πιο σημαντικό λοιπόν είναι να ζούμε την πίστη μας, η οποία στη συνέχεια θα ακτινοβολήσει και θα εκφραστεί με συγκεκριμένα έργα. Πολλές φορές με ρωτούν "τι θεωρείτε πιο σημαντικό από τα τόσο πολλά που κάνατε όλα αυτά τα χρόνια στην Αλβανία;". Περιορίζομαι σε ένα: μένω είκοσι δύο χρόνια κοντά στους ανθρώπους, ακούγοντας τον πόνο τους με αγάπη και προσπαθώντας να βρω διεξόδους με ουσιαστικά έργα, μεταφέροντάς τους το σταυροαναστάσιμο μήνυμα ότι, παρ' όλες τις πολυποίκιλες δυσκολίες, υπάρχει ελπίδα».
- Στην Ελλάδα υπάρχει ελπίδα;
«Ασφαλώς».
- Παρά τη μετανάστευση;
«Δεν φοβούμαι τη μετανάστευση, διότι κρύβει μέσα της δύναμη, ανησυχίες και αναζήτηση για το καλύτερο. Οι μετανάστες μας στην Αμερική απέτυχαν; Φοβούμαι βεβαίως τον τόπο, ο οποίος στερείται από τόσο ικανούς ανθρώπους. Επίσης ανησυχώ για το περίεργο "παιδομάζωμα". Ο λαός μας φορολογείται για μια δωρεάν εκπαίδευση. Κάποιος γίνεται πολύ καλός γιατρός και τελικά προσφέρει τους καρπούς των γνώσεών του σε μια χώρα που δεν τον ανέθρεψε από παιδί. Αυτό το θεωρώ αδικία σε παγκόσμιο επίπεδο».
- Και τώρα φεύγουν οι άριστοι...
«Είναι οδυνηρό. Γι' αυτό επαναλαμβάνω: Πηγαίνετε, αλλά ξαναγυρίστε».
http://www.tovima.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου