Η τελετή του Αγίου Φωτός το έτος 940 μ.Χ.

Ο Τάφος του Χριστού

Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά της αρχαίας τελετής του Αγίου Φωτός είναι ότι επί έξι περίπου αιώνες, από τον 10ο μέχρι τον 15ο αιώνα, όπως επιβεβαιώνουν ομοφώνως οι ιστορικές πηγές, το Άγιο Φως εμφανιζόταν μέσα σε έναν άδειο, φρουρούμενο και κλειδωμένο Τάφο. Ο ελληνορθόδοξος πατριάρχης διάβαζε τις καθιερωμένες επικλήσεις έξω από τον Τάφο του Χριστού, ενώπιον του πλήθους και, όταν το Φως εμφανιζόταν, ο ναός κατακλυζόταν από φωτεινές εκλάμψεις ή μικρές αστραπές οι οποίες κατέρχονταν από ψηλά. Επιπλέον, την ίδια χρονική στιγμή, όπως αναφέρουν οι αυτόπτες μάρτυρες της τελετής, το Άγιο Φως ανερχόταν ή αναδυόταν μέσα από το πέτρωμα του άδειου και κλειδωμένου Τάφου – και άναβε την ιερή κανδήλα που ήταν τοποθετημένη πάνω στην ταφόπλακα.
Ο συνδυασμός όλων αυτών των φαινομένων, σε μια εποχή που δεν υπήρχε ηλεκτρισμός, δεν άφηνε περιθώρια αμφισβήτησης σχετικά με την εγκυρότητα του θαύματος, το οποίο γινόταν αποδεκτό ακόμη και από τους μουσουλμάνους κατοίκους της Ιερουσαλήμ.
Μία από τις σημαντικότερες περιγραφές της αρχαίας τελετής του Αγίου Φωτός προέρχεται από τον μουσουλμάνο Άραβα Ιμπν αλ-Κας (Ibn al-Qass) ο οποίος, περί το έτος 940 μ.Χ., στο έργο του Kitab dala’il al-qibla, αναφέρει τα εξής:

«Το Πάσχα των χριστιανών, το Μεγάλο Σάββατο… ο εμίρης και ο ιμάμης του τεμένους είναι παρόντες. Ο σουλτάνος κλειδώνει την πόρτα του Τάφου. Όλοι παραμένουν ακίνητοι, μέχρι που αντικρίζουν ένα φως παρόμοιο με λευκή φωτιά το οποίο βγαίνει από το εσωτερικό του Τάφου. Τότε ο σουλτάνος ανοίγει την πόρτα και εισέρχεται κρατώντας μια λαμπάδα, την οποία ανάβει με αυτό το φως και εν συνεχεία εξέρχεται. Η φλόγα της αναμμένης λαμπάδας δεν καίει. Τη δίνει στον ιμάμη που τη μεταφέρει και ανάβει τις κανδήλες του τεμένους. Όταν αυτή η λαμπάδα περνάει σε τρία χέρια, τότε καίει και μεταμορφώνεται σε φλόγα [κανονική]».

Η αναφορά του Ibn al-Qass περί του Αγίου Φωτός στο πολύτιμο χειρόγραφο Ahmad Taymur 103 (1389 μ.Χ.). Κάιρο, Εθνική Βιβλιοθήκη Αιγύπτου.

Σύμφωνα με τη διήγηση του Ibn al-Qass, το έτος 940 μ.Χ., οι μουσουλμάνοι άρχοντες της Ιερουσαλήμ έχουν τον απόλυτο έλεγχο της τελετής. Είναι παρόντες ο ιμάμης του τεμένους, ο εμίρης και ο σουλτάνος , ο οποίος είναι ο μόνος που κατέχει τα κλειδιά του Παναγίου Τάφου.
Κατά τη διάρκεια της τελετής οι πιστοί προσεύχονται και ο Ορθόδοξος πατριάρχης προβαίνει στην καθιερωμένη επίκληση για την έλευση του Αγίου Φωτός έξω από τον Τάφο, ενώπιον του πλήθους.
Όλα γίνονται φανερά. Ο Τάφος είναι κλειδωμένος και άδειος. Και ξαφνικά, ένα λευκό Φως βγαίνει από το εσωτερικό του. Τότε ο σουλτάνος ξεκλειδώνει τον Τάφο και εισέρχεται για να ανάψει τη λαμπάδα του, και εξερχόμενος την παραδίδει στον ιμάμη. Οι μουσουλμάνοι συμμετέχουν σε τέτοιο βαθμό, και με τέτοια επισημότητα, που νομίζει κανείς ότι η τελετή είναι δική τους.
Εξέχουσας σημασίας είναι και η αναφορά ότι η ιερή φλόγα δεν καίει. Πρόκειται για το γνωστό φαινόμενο της ακαΐας του Αγίου Φωτός, το οποίο παρατηρείται μέχρι και σήμερα. Τη στιγμή που αναφλέγεται η ιερή κανδήλα μέσα στον Τάφο, η φλόγα είναι γαλαζωπή και δεν καίει καθόλου. Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα η φλόγα μετατρέπεται σε κανονική φλόγα η οποία, ασφαλώς καίει, όμως, δεν καίει με την ίδια ένταση μιας κανονικής φλόγας.

Προσκυνητές «περιλούζουν» το πρόσωπό τους με το Άγιο Φως. Ο Ιμπν αλ-Κας, πριν από
μία χιλιετία, ήταν ο πρώτος που κατέγραψε ότι η ιερή φλόγα δεν καίει.

Ο αποκαλούμενος «Θόλος του Βράχου». Στις κανδήλες αυτού του τεμένους, στα μέσα του 10ου αιώνα, ο μουσουλμάνος ιμάμης μεταλαμπάδευε κάθε Μεγάλο Σάββατο το Άγιο Φως.

Η αποδοχή του θαύματος από τους μουσουλμάνους της Ιερουσαλήμ καθίσταται ακόμη πιο φανερή από την αναφορά ότι ο ιμάμης (θρησκευτικός ηγέτης) ανάβει με το Άγιο Φως «τις κανδήλες μέσα στο τέμενος», εννοώντας τον «Θόλο του Βράχου», ο οποίος θεωρείται ο τρίτος πιο ιερός τόπος του ισλαμικού κόσμου μετά τη Μέκκα και τη Μεδίνα. Το Άγιο Φως μεταλαμπαδεύεται από τον ιμάμη στον πιο ιερό χώρο των μουσουλμάνων της Ιερουσαλήμ. Όλα αυτά λαμβάνουν χώρα στο πρώτο μισό του 10ου αιώνα – σε μια περίοδο κατά την οποία ο χριστιανικός και ο μουσουλμανικός κόσμος βρίσκονται σε σφοδρή σύγκρουση. Λαμβάνοντας υπόψη την αυστηρότητα της μουσουλμανικής θρησκείας, φαντάζει απίστευτο ότι το σημαντικότερο θαύμα του χριστιανικού κόσμου, που συνδέεται με την Ανάσταση του Ιησού Χριστού, γινόταν καθολικά αποδεκτό από τους μουσουλμάνους της Ιερουσαλήμ και γιορταζόταν με κάθε επισημότητα από τους πολιτικούς και τους θρησκευτικούς άρχοντες της πόλης. Η διήγηση του Ιμπν αλ-Κας μεταφέρει ένα πολύ φωτεινό μήνυμα που αποκαλύπτει πολλά για την αυθεντικότητα του θαύματος, αλλά και για την ίδια την Ανάσταση του Θεανθρώπου.

http://www.pentapostagma.gr