*Η κορύφωση: Ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει τη Θεσσαλονίκη
*Μια σύγκριση του ηρωικού παρελθόντοςμε το παρόν, φυγοστράτων πολιτικώνΓράφει ο Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
Σήμερα μας φαίνεται απίστευτο, αλλά υπήρξαν εποχές, που αρκετοί βουλευτές και οι πρώην βουλευτές, έσπευδαν να καταταγούν εθελοντικά στο στράτευμα όταν η Ελλάδα κινδύνευε!!! ‘Όχι όπως στις μέρες μας με τους πολλούς αστράτευτους κοινοβουλευτικούς άνδρες…
Και αυτό φάνηκε κατά τρόπο μεγαλειώδη στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912- 1913, οι οποίοι διπλασίασαν τότε την Ελλάδα.
Αρκετοί βουλευτές τότε αλλά και πρώην βουλευτές χωρίς να υπολογίζουν τα προβλήματα της ηλικίας τους, έσπευσαν να καταταγούν και να πολεμήσουν δίνοντας ακόμα και τη ζωή τους όπως για παράδειγμα, ο πρώην βουλευτής Κέρκυρας Λορέντζος Μαβίλης.
Σήμερα, δεν γνωρίζουμε όλους τους κοινοβουλευτικούς άνδρες που έσπευσαν τότε να κάνουν το καθήκον τους και μάλιστα εθελοντικά.
Γνωρίζουμε όμως μερικούς, που τα ονόματά τους περιέχονται κατά τρόπο απροσδόκητο σε μια ανοιχτή επιστολή (31 Ιουλίου 1913) του τότε πολεμικού ανταποκριτή της εφημερίδας «Πατρίς» Β. Κατωπόδη. Ο Κατωπόδης έκανε το καθήκον του σαν στρατιώτης στα μέτωπα της Μακεδονίας και της Ηπείρου και σαν δημοσιογράφος, στέλνοντας δεκάδες ανταποκρίσεις στην εφημερίδα του Σπ. Σίμου προσωπικού φίλου του Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο Σίμος που ήταν τότε εκτός από διευθυντής της «Πατρίδος» και βουλευτής, είχε τοποθετηθεί ως πολιτικός σύμβουλος του στρατηγού Σαπουντζάκη στο μέτωπο της Ηπείρου.
*Ο τίτλος της επιστολής Χατζηγιάννη στη "Νέα Ημέρα".
Η διαμάχη Κατωπόδη- Χατζηγιάννη
Το καλοκαίρι του 1913 ξέσπασε μια διαμάχη, όταν ο δημοσιογράφος της «Νέας Ημέρας» Γρηγόριος Βασιλάς, με ανοιχτή επιστολή του γραμμένη στο Δεδέαγατς (25 Ιουλίου 1913) επέκρινε Αθηναίους πολεμικούς ανταποκριτές, ότι έστελναν φανταστικές περιγραφές μαχών, που τις έγραφαν στα γραφεία τους
Ο βουλευτής της Λάρισας Δημήτριος Χατζηγιάννης, με επιστολή του στην εφημερίδα «Νέα Ημέρα» (δημοσιεύθηκε στις 27 Ιουλίου 1913) είχε κατηγορήσει τον Τύπο, γιατί δεν έστειλε απεσταλμένους στην περιοδεία του ως μέλους κοινοβουλευτικής επιτροπής, στις περιοχές της Θράκης, τις οποίες είχαν καταστρέψει οι Βούλγαροι στρατιώτες υποχωρώντας. Υπογράμμιζε μάλιστα ότι η ελληνική κοινοβουλευτική επιτροπή δεν είδε Έλληνες δημοσιογράφους στα μέρη όπου σημειώθηκαν οι Βουλγαρικές θηριωδίες, όπως στο Δεμίρ Ισσάρ (σήμερα Σιδηρόκαστρο) στις Σέρρες και το Δοξάτο Δράμας. Τουναντίον, έλεγε, ότι συνάντησε ξένους δημοσιογράφους. Φυσικά εξαιρούσε τον Γρηγόριο Βασιλά, απεσταλμένο της «Νέας Ημέρας».
Ο Χατζηγιάννης κατηγόρησε ευθέως τους Αθηναίους δημοσιογράφους ότι έγραφαν περιγραφές μαχών από τα γραφεία τους είτε της Θεσσαλονίκης είτε της Αθήνας!
*Η κατάληξη της επιστολής Χατζηγιάννη με την υπογραφή του
Τότε ο Βασίλειος Κατωπόδης έστειλε ανοιχτή επιστολή κατακεραυνώνοντας τον Χατζηγιάννη για την υπηρεσία του στο Στράτευμα, στο οποίο είχε καταταγεί εθελοντικά (στον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο), αν και ήταν ήδη βουλευτής.
«Ωσεί δε μνησικακών- έγραφε ο Κατωπόδης- διότι οι Έλληνες δημοσιογράφοι δεν σου έκαναν την τιμήν να σου γίνουν ουρά, εκτρέπεσαι εις ύβρεις και συκοφαντίας κατά των μεν- ότι δήθεν δεν είδες Έλληνας δημοσιογράφους εις το στρατόπεδον ενώ πράγματι το αντίθετον συνέβη, ημείς ουδέποτε σε είδομεν- και δίδεις πιστοποιητικά ικανότητος εις τους δε, εις εκείνους δηλαδή, που σου έκαναν ουράν εις Γκιουμουλτζίναν και Δεδέαγατς…».
Ο Κατωπόδης αναφέρεται στην έντονη παρουσία του στις πολεμικές επιχειρήσεις και κατηγορεί ευθέως τον βουλευτή:
«Ως ενθυμείσαι πριν με συναντήσεις εις την Μακεδονίαν, με συνήντησες εις την Άρταν, όπου καθ’ ήν εποχήν οι Έλληνες ηγωνίζοντο εις τας οροσειράς της Αετορράχης και της Μανωλιάσας, συ στρατιώτης ων και βουλευτής μαζύ, προετίμας να κρύπτεσαι επί μήνας ολοκλήρους κάμνων τον άρρωστον εις το νοσοκομείον της Άρτας, εις τρόπον ώστε, η στάσις σου αυτή να γίνη κοινόν σκάνδαλον μεταξύ των φιλοτίμων και πατριωτικοτάτων πολιτών της Άρτας. Ενθυμείσαι ότι τότε οσάκις ηρχόμην εκεί χάριν των δημοσιογραφικών αναγκών, απέστρεφον το πρόσωπόν μου μόλις σε συνήντων, διότι σε διαβεβαιώ ότι μου έκαμνες αποτροπιασμόν και αηδίαν όπως έκανεν αποτροπιασμόν εις όλους τους πολίτας της Άρτας το να σε βλέπουν να στεγάζεσαι εις τα διάφορα νοσοκομεία και να τριγυρίζης εις τους δρόμους, καθ’ ην εποχήν τα παιδιά του λαού επλήρωναν εις αίμα τον πατριωτικόν φόρον εις τα βουνά της Μανωλιάσας. Ενθυμείσαι μάλιστα ότι αυτήν την εποχήν άλλοι βουλευταί ως ο Γρανίτσας, ο Αραβαντινός, ο Καφαντάρης, ο Νεγρεπόντης ηγωνίζοντο εις την πρώτην γραμμήν ή προσέφερον πολυτίμους υπηρεσίας εις τον στρατόν».
Ο Κατωπόδης κατηγορούσε τον Χατζηγιάννη: «Συ, ο στρατιώτης, προτίμησες να προσκολληθείς εις την κοινοβουλευτικήν επιτροπήν και να γίνεις επιτιμητής του Τύπου, ο οποίος δεν παρηκολούθησεν την μεγάλην σου δράσιν!».
Εδώ όμως ο Κατωπόδης είναι άδικος. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο δεν έλαβαν μέρος οι βουλευτές με διαταγή του υπουργείου Στρατιωτικών.
Ανταπάντησε αμέσως ο Χατζηγιάννης με νέα επιστολή του στη «Νέα Ημέρα» (1 Αυγούστου 1913) γράφοντας μεταξύ άλλων: «Εις την εκστρατείαν της Ηπείρου έλαβον μέρος οικειοθελώς, ενώ ηδυνάμην και εγώ να μένω εις Αθήνας, ασθενήσας δε εκ των κακουχιών, όπως και χιλιάδες άλλαι στρατιωτών, μετεφέρθην εις νοσοκομείον της Άρτης, όπου και ενοσηλεύθην». Και παραπέμπει ονομαστικά σε γνωματεύσεις στρατιωτικών γιατρών.
Στη διαμάχη παρενέβη και ο πολεμικός ανταποκριτής της «Νέας Ημέρας» στην ΄Ηπειρο Νικόλαος Χ. Λάσκαρις, ο οποίος σε επιστολή του στην εφημερίδα του (28 Αυγούστου 1913) κατηγορούσε μεταξύ άλλων τους Αθηναίους πολεμικούς ανταποκριτές ως «γράφοντες τον πόλεμον από το… κρεβάτι τους».
Βουλευτές φανταράκια στον πόλεμο
Ας δούμε όμως ποιοι ήταν οι βουλευτές, που επαινεί ο Κατωπόδης, ότι πολέμησαν ακόμα και στην πρώτη γραμμή, αλλά και ορισμένους άλλους:
*Ο Στέφανος Γρανίτσας
Ο Στέφανος Γρανίτσας πολέμησε ως ανθυπολοχαγός. Όπως αναφέρει η εφημερίδα «Πατρίς» (6 Δεκεμβρίου 1912) το όνομα του Γρανίτσα, ως επικεφαλής δυνάμεως είχε γίνει περιώνυμο στην περιοχή του Σουλίου, μαζί με τα ονόματα των οπλαρχηγών Φουρτούνα (παλαιός Μακεδονομάχος), Κολοβού και Λεοντίου.
Σύμφωνα με την εφημερίδα "Νέα Ημέρα" (8-11-1912) ο οπλαρχηγός Γρανίτσας με 20 άνδρες βοηθώντας και τον Κρητικό οπλαρχηγό Κ. Μάνο βάδισε σε μια περίπτωση από τη Ζώριτσα της Άρτας και έφτασε στην κορυφή του βουνού, αφού καθ' όδόν εξουδετέρωσε μια συμμορία Τσάμηδων.
*Ο Γεώργιος Καφαντάρης
Εξελέγη βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας από 20-2-1905 έως 1-2-1906, από 26-3-1906 έως 25-3-1910 και από 11 Μαρτίου 1912 έως 18 Απριλίου 1915 (δηλαδή όταν διεξάγονταν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι ήταν βουλευτής). Επανεξελέγη ως βουλευτής Ευρυτανίας κατά τα έτη 1915-1920, 1920-1922, 1923-1925 (Εθνοσυνέλευση) , 1926-1928, 1928-1932, 1932-1933, 1933-1935, το 1936 (από 26 Ιανουαρίου έως 4 Αυγούστου 1936).
Υπηρέτησε σε διάφορα υπουργεία και το 1924 ανέλαβε για σύντομη θητεία την πρωθυπουργία.
Όταν άρχισε ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος παρουσιάσθηκε και κατετάγη στο Α΄Σύνταγμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τους Βαλκανικούς, διοργάνωσε πρώτος τη στρατιωτική υπηρεσία αυτοκινήτων και τη διηύθυνε κατά τη διάρκεια της θητείας του.
*Ο Μιλτιάδης Νεγρεπόντης
Σε χρονογράφημα της εφημερίδας «Χρόνος» (9 Οκτωβρίου 1912) με τίτλο «Ολίγη Λάρισα» και υπογραφή Μ. (ίσως είναι ο Τίμος Μωραϊτίνης) αναφέρεται στην είσοδο του Στρατού μας στη Λάρισα και προστίθεται:«Να και τα αυτοκίνητα του Στρατηγείου. Το έν οδηγεί με στολήν λοχίου του Μηχανικού ο κ. Μ. Νεγρεπόντης, ο βουλευτής Αττινοβοιωτίας. Φέρει μεταξύ βαθμοφόρων και τον φίλον κ. Γ. Ροϊλόν τον στρατιωτικόν ζωγράφον: Μετά το 1897, το οποίον έγινε αφορμή να ζωγραφίση την «Μάχην των Φαρσάλων» και τα «Δελέρια» μας ήλθεν και πάλιν δια να ζωγραφίση την Ελλάδα της Νίκης».
*Ο Δημήτριος Χατζηγιάννης
Εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής στις εκλογές που διεξήχθησαν στις 8 Αυγούστου του 1910. Επανεξελέγη στις 11 Μαρτίου 1912 (άρα ήταν βουλευτής όταν εξερράγη ο πόλεμος). Στη συνέχεια εξελέγη ξανά βουλευτής το 1932-1933 και το 1933- 1935. Από το 1927 μέχρι το 1932 ήταν γενικός γραμματέας του Αγροτικού Κόμματος. Πολιτεύθηκε και μετά την Κατοχή και το 1947 έγινε υφυπουργός Γεωργίας και τρία χρόνια αργότερα υπουργός. Δήμαρχος Λάρισας από το 1955-1959 η πρώτη, 1959-1964 η δεύτερη και 1967-1969 η τρίτη θητεία του) στο δημαρχιακό αξίωμα. Διετέλεσε επίσης πρόεδρος της Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας.
Και πρώην βουλευτές ανταποκρίθηκαν στο προσκλητήριο της πατρίδας
Υπήρξαν όμως και οι πρώην βουλευτές, που ανταποκρίθηκαν στο προσκλητήριο της πατρίδας και έσπευσαν στα πεδία των μαχών.
Ένας από αυτούς ήταν ο Αλέξανδρος Ρώμας. Πρώην Πρόεδρος της Βουλής και βουλευτής Ζακύνθου. Στο αξίωμα του προέδρου της Βουλής αναδείχθηκε τρεις φορές και προήδρευσε συνολικά σε 175 συνεδριάσεις.
Την πρώτη φορά εξελέγη Πρόεδρος στις 3 Νοεμβρίου 1897. Για δεύτερη φορά εξελέγη Πρόεδρος της Βουλής στις 7 Απριλίου 1905. Την τρίτη φορά, αναδείχθηκε Πρόεδρος της Βουλής στις 24 Σεπτεμβρίου 1909.
Στενά συνδεδεμένος με τους Γαριβαλδινούς της Ιταλίας πήρε μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 ως εθελοντής του τάγματος των Ερυθροχιτώνων. Ανδραγάθησε στο μάχη του Δομοκού και προήχθη στο βαθμό του ταγματάρχη. Προηγουμένως αναμίχθηκε ενεργά στους αγώνες στήριξης της Κρητικής Επανάστασης του 1897 και μεταφέροντας τρόφιμα και εφόδια στους Κρητικούς με πλοίο συνελήφθη αιχμάλωτος από τις ναυτικές μονάδες των Μεγάλων Δυνάμεων, που είχαν αποκλείσει τη Μεγαλόνησο.
Το 1909 δημιούργησε το σώμα των «Ελλήνων Ερυθροχιτώνων», το οποίο συντηρούσε με δικά του έξοδα.
*Η είδηση του τραυματισμού του πρώην Προέδρου της Βουλής Αλεξανδρου Ρώμα
Πολέμησε επικεφαλής του σώματος αυτού κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους στη Σιάτιστα, στα Γρεβενά, το Μπιζάνι, τη Μονή Τσέπου και διακρίθηκε ιδιαίτερα στην μάχη του Δρίσκου, όπου και τραυματίστηκε στο χέρι τον Νοέμβριο του 1912. Όταν τον μετέφεραν στο ορεινό χειρουργείο, συνάντησε εκεί τον βαριά τραυματισμένο πρώην βουλευτή της Κέρκυρας και ποιητή Λορέντζο Μαβίλη. Τον συνεχάρη και λίγο μετά, ο Μαβίλης εξέπνευσε. Ο Ρώμας στο Δρίσκο προήχθη σε αντισυνταγματάρχη επί του πεδίου της μάχης λόγω του ηρωισμού που επέδειξε.
Ο Ρώμας είχε εκλεγοταν συνεχώς βουλευτής από το 1895 έως το 1909 όταν ανατικατέστησε τον Δ. Στεφάνου, Επανεξελέγη στην Α΄Αναθεωρητική Βουλή του 1910 και στη Βουλή των ετών 1912-1915 (άρα ήταν βουλευτής όταν εξερράγη ο πόλεμος).
*Ο Λορέντζος Μαβίλης
Είδαμε ήδη και την περίπτωση του Λορέντζου Μαβίλη. Γεννήθηκε στην Ιθάκη, όπου ο πατέρας του υπηρετούσε ως δικαστικός. Είχε αριστοκρατική καταγωγή και ισπανικές ρίζες από την πλευρά του πατέρα του. Νωρίς ήρθε σε επαφή του με τον «σολωμικό» πνευματικό κύκλο της Κέρκυρας, πριν καταλήξει για σπουδές στη Γερμανία.
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, αφοσιώθηκε στην ποίηση γράφοντας κυρίως σονέτα και υπερασπίστηκε με θέρμη την δημοτική ως εκλεγμένος βουλευτής Κερκύρας, όταν είχε κατηγορηθεί ο Παλαμάς.
*Η είδηση του θανάτου του ποιητή και πρώην βουλευτή Λορέντζου Μαβίλη
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει, στην εθελοντική συμμετοχή του στην Κρητική Επανάσταση, τον άτυχο Ελληνοτουρκικό Πόλεμος του 1897, καθώς και στο γεγονός ότι έχασε τη ζωή του μαχόμενος στα βουνά της Ηπείρου κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο.
Ο Λορέντζος Μαβίλης είχε εκλεγεί βουλευτής στη Β΄ Αναθεωρητική Βουλή των ετών 1910-1911.
*Ο Ιωάννης Μακρόπουλος
Ένας νεαρός φαντάρος, που τότε δεν είχε σχέση με την πολιτική ακόμα, πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους και τραυματίσθηκε στη μάχη της Μπάνιτσας στην περιοχή της Φλώρινας. Ήταν ο Ιωάννης Μακρόπουλος από τη Λαμία, ο οποίος αναδείχθηκε Πρόεδρος της Βουλής στις 15 Δεκέμβριου 1952. Προηγουμένως, τον Ιανουάριο του 1945 συμμετείχε στην κυβερνητική αντιπροσωπεία, η οποία διαπραγματεύθηκε με το ΕΑΜ τη συμφωνία της Βάρκιζας.
*Ο Αγαμέμνων Σλήμαν
Ένας άλλος Λαρισαίος βουλευτής που πήγε εθελοντής στον Βαλκανικό Πόλεμο ήταν και ο Αγαμέμνων Σλήμαν γιος του μεγάλου αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν και της Σοφίας Εγκαστρωμένου. Κατετάγη εθελοντικά στα σύνορα της Θεσσαλίας, πριν αρχίσει ο πόλεμος, όπως έγραψε ο «Χρόνος» στις 29 Σεπτεμβρίου 1912. Ο Σωματάρχης του, ζήτησε να τον πάρει ως γραφέα του, αλλά ο Σλήμαν δήλωσε ότι επιθυμεί να πολεμήσει.
Ο Αγαμέμνων Σλήμαν είχε εκλεγεί βουλευτής στη Βουλή των ετών 1905-1906 και αργότερα στην Α' Αναθεωρητική Βουλή του 1910, στη Β΄Αναθεωρητική Βουλή των ετών 1910-1911, στη Βουλή των ετών 1912-1915 (άρα ήταν βουλευτής όταν εξερράγη ο πόλεμος). Επανεξελέγη το 1915-1917 και το 1920-1922.
Στους βουλευτές έχουμε και την περίπτωση του βουλευτή Αττικής και Βοιωτίας Δημοσθένη Σωτηρίου, που είχε τραυματισθεί. Είχε εκλεγεί βουλευτής στη Βουλή των ετών 1912-1915 ("Νέα Ημέρα" 13-11-1912).
Άλλο παράδειγμα, είναι ο πρώην βουλευτής Θεμιστοκλής Οικονομόπουλος, που έδρασε σαν οπλαρχηγός και τραυματίσθηκε στο πόδι, στο ύψωμα του Αγίου Νικολάου («Πατρίς» 9 Δεκεμβρίου 1912). Είχε εκλεγεί βουλευτής Τροιζηνίας το 1905-1906 και Αργολιδοκορινθίας στην Α΄Αναθεωρητική Βουλή του 1910.
Ο πρώην βουλευτής Παπαναστασίου Αλέξανδρος, που είχε εκλεγεί βουλευτής Αρκαδίας στην Α΄ και στη Β' Αναθεωρητική Βουλή των ετών 1910 και 1911, κατετάγη στο Α΄ Σύνταγμα κατά την "Νέα Ημέρα". Το ίδιο και ο Αντώνιος Μαυρογορδάτος βουλευτής Σύρου στις Βουλές (7-11-1912). των ετών 1885-1886, 1890-1892 και 1905-1906. Αργότερα εξελέγη στη Βουλής των ετών 1915-1915.
Υπήρξε όμως και ένα πρώην βουλευτής που έχασε τη ζωή του στον πόλεμο εκείνο. Πρόκειται για τον Γεώργιο Καπιτσίνη πρώην βουλευτή Επιδαύρου Λιμηράς. Σκοτώθηκε στη μάχη της Σιάτιστας. Το όνομά του περιλαμβάνεται στο Δελτιο Απωλειών του υπουργείου Στρατιωτικών που δημοσιεύθησε στις 11 Νοεμβρίου 1912. Είχε διατελέσει βουλευτής κατά τα έτη 1902-1904. Ήταν πρώην στρατιωτικός που είχε παραιτηθεί και για έξι χρόνια έζησε στην Αμερική. Κατετάγη ως υπολοχαγός Πυροβολικού αν και ήθελε να γίνει αεροπόρος ("Νέα Ημέρα" 13-11-1912).
Τέλος έχουμε και την περίπτωση του πατέρα του πρώην πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, του Κυριάκου Μητσοτάκη (1883-1944), που διετέλεσε βουλευτής Χανίων της Κρητικής Πολιτείας και στον Βαλκανικό Πόλεμο του 1912, ηγούμενος σώματος Κρητών εθελοντών, πολέμησε στη Μακεδονία και την Ήπειρο.
Οι Κύπριοι αδελφοί μας
Στους πολέμους που έκανε η Ελλάδα, είχε πάντα τη συμπαράσταση των Κυπρίων αδελφών, παρά το γεγονός ότι ήταν υπό τον ζυγό ξένων. Σ' αυτoύς ειδικά τoυς αγώvες παρά τον Αγγλικό ζυγό, πoλέμησαv εθελοντικά oι βoυλευτές του κυπριακού κοινοβουλίου Ευάγγελος Χατζηϊωάvvoυ, Νικόλαος Κλ. Λαvίτης και o δήμαρχoς Λεμεσoύ και πρώηv βoυλευτής Χριστόδoυλoς Σώζoς.
*Ο δήμαρχος Λεμεσού Χριστόδουλος Σώζος
Ο Σώζoς μάλιστα, έχασε τη ζωή του στις 6 Δεκεμβρίoυ 1912 στα υψώματα τoυ Πρoφήτη Ηλία κοντά στo Μπιζάvι, έχovτας δίπλα τoυ τov βoυλευτή Ευάγγελo Χατζηιωάvvoυ, πoυ τραυματίστηκε μάλιστα σoβαρά στo πρόσωπo, αλλά τελικά διέφυγε τov κίvδυvo.
Θα με ρωτήσετε γιατί αναμόχλευσα αυτήν την ιστορία. Μα, προφανώς για να τονίσω το ηρωικό πνεύμα και τον πατριωτισμό των πολιτικών της εποχής εκείνης, σε σχέση με πολλούς φυγόστρατους πολιτικούς της εποχής μας.
Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
*Οι προφυλακές του ελληνικού στρατού
sitalkisking.blogspot.com
Και αυτό φάνηκε κατά τρόπο μεγαλειώδη στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912- 1913, οι οποίοι διπλασίασαν τότε την Ελλάδα.
Αρκετοί βουλευτές τότε αλλά και πρώην βουλευτές χωρίς να υπολογίζουν τα προβλήματα της ηλικίας τους, έσπευσαν να καταταγούν και να πολεμήσουν δίνοντας ακόμα και τη ζωή τους όπως για παράδειγμα, ο πρώην βουλευτής Κέρκυρας Λορέντζος Μαβίλης. Σήμερα, δεν γνωρίζουμε όλους τους κοινοβουλευτικούς άνδρες που έσπευσαν τότε να κάνουν το καθήκον τους και μάλιστα εθελοντικά.
Γνωρίζουμε όμως μερικούς, που τα ονόματά τους περιέχονται κατά τρόπο απροσδόκητο σε μια ανοιχτή επιστολή (31 Ιουλίου 1913) του τότε πολεμικού ανταποκριτή της εφημερίδας «Πατρίς» Β. Κατωπόδη. Ο Κατωπόδης έκανε το καθήκον του σαν στρατιώτης στα μέτωπα της Μακεδονίας και της Ηπείρου και σαν δημοσιογράφος, στέλνοντας δεκάδες ανταποκρίσεις στην εφημερίδα του Σπ. Σίμου προσωπικού φίλου του Ελευθέριου Βενιζέλου. Ο Σίμος που ήταν τότε εκτός από διευθυντής της «Πατρίδος» και βουλευτής, είχε τοποθετηθεί ως πολιτικός σύμβουλος του στρατηγού Σαπουντζάκη στο μέτωπο της Ηπείρου.
*Ο τίτλος της επιστολής Χατζηγιάννη στη "Νέα Ημέρα".
Η διαμάχη Κατωπόδη- Χατζηγιάννη
Το καλοκαίρι του 1913 ξέσπασε μια διαμάχη, όταν ο δημοσιογράφος της «Νέας Ημέρας» Γρηγόριος Βασιλάς, με ανοιχτή επιστολή του γραμμένη στο Δεδέαγατς (25 Ιουλίου 1913) επέκρινε Αθηναίους πολεμικούς ανταποκριτές, ότι έστελναν φανταστικές περιγραφές μαχών, που τις έγραφαν στα γραφεία τους
Ο βουλευτής της Λάρισας Δημήτριος Χατζηγιάννης, με επιστολή του στην εφημερίδα «Νέα Ημέρα» (δημοσιεύθηκε στις 27 Ιουλίου 1913) είχε κατηγορήσει τον Τύπο, γιατί δεν έστειλε απεσταλμένους στην περιοδεία του ως μέλους κοινοβουλευτικής επιτροπής, στις περιοχές της Θράκης, τις οποίες είχαν καταστρέψει οι Βούλγαροι στρατιώτες υποχωρώντας. Υπογράμμιζε μάλιστα ότι η ελληνική κοινοβουλευτική επιτροπή δεν είδε Έλληνες δημοσιογράφους στα μέρη όπου σημειώθηκαν οι Βουλγαρικές θηριωδίες, όπως στο Δεμίρ Ισσάρ (σήμερα Σιδηρόκαστρο) στις Σέρρες και το Δοξάτο Δράμας. Τουναντίον, έλεγε, ότι συνάντησε ξένους δημοσιογράφους. Φυσικά εξαιρούσε τον Γρηγόριο Βασιλά, απεσταλμένο της «Νέας Ημέρας».
Ο Χατζηγιάννης κατηγόρησε ευθέως τους Αθηναίους δημοσιογράφους ότι έγραφαν περιγραφές μαχών από τα γραφεία τους είτε της Θεσσαλονίκης είτε της Αθήνας!
*Η κατάληξη της επιστολής Χατζηγιάννη με την υπογραφή του
Τότε ο Βασίλειος Κατωπόδης έστειλε ανοιχτή επιστολή κατακεραυνώνοντας τον Χατζηγιάννη για την υπηρεσία του στο Στράτευμα, στο οποίο είχε καταταγεί εθελοντικά (στον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο), αν και ήταν ήδη βουλευτής.
«Ωσεί δε μνησικακών- έγραφε ο Κατωπόδης- διότι οι Έλληνες δημοσιογράφοι δεν σου έκαναν την τιμήν να σου γίνουν ουρά, εκτρέπεσαι εις ύβρεις και συκοφαντίας κατά των μεν- ότι δήθεν δεν είδες Έλληνας δημοσιογράφους εις το στρατόπεδον ενώ πράγματι το αντίθετον συνέβη, ημείς ουδέποτε σε είδομεν- και δίδεις πιστοποιητικά ικανότητος εις τους δε, εις εκείνους δηλαδή, που σου έκαναν ουράν εις Γκιουμουλτζίναν και Δεδέαγατς…».
Ο Κατωπόδης αναφέρεται στην έντονη παρουσία του στις πολεμικές επιχειρήσεις και κατηγορεί ευθέως τον βουλευτή:
«Ως ενθυμείσαι πριν με συναντήσεις εις την Μακεδονίαν, με συνήντησες εις την Άρταν, όπου καθ’ ήν εποχήν οι Έλληνες ηγωνίζοντο εις τας οροσειράς της Αετορράχης και της Μανωλιάσας, συ στρατιώτης ων και βουλευτής μαζύ, προετίμας να κρύπτεσαι επί μήνας ολοκλήρους κάμνων τον άρρωστον εις το νοσοκομείον της Άρτας, εις τρόπον ώστε, η στάσις σου αυτή να γίνη κοινόν σκάνδαλον μεταξύ των φιλοτίμων και πατριωτικοτάτων πολιτών της Άρτας. Ενθυμείσαι ότι τότε οσάκις ηρχόμην εκεί χάριν των δημοσιογραφικών αναγκών, απέστρεφον το πρόσωπόν μου μόλις σε συνήντων, διότι σε διαβεβαιώ ότι μου έκαμνες αποτροπιασμόν και αηδίαν όπως έκανεν αποτροπιασμόν εις όλους τους πολίτας της Άρτας το να σε βλέπουν να στεγάζεσαι εις τα διάφορα νοσοκομεία και να τριγυρίζης εις τους δρόμους, καθ’ ην εποχήν τα παιδιά του λαού επλήρωναν εις αίμα τον πατριωτικόν φόρον εις τα βουνά της Μανωλιάσας. Ενθυμείσαι μάλιστα ότι αυτήν την εποχήν άλλοι βουλευταί ως ο Γρανίτσας, ο Αραβαντινός, ο Καφαντάρης, ο Νεγρεπόντης ηγωνίζοντο εις την πρώτην γραμμήν ή προσέφερον πολυτίμους υπηρεσίας εις τον στρατόν».
Ο Κατωπόδης κατηγορούσε τον Χατζηγιάννη: «Συ, ο στρατιώτης, προτίμησες να προσκολληθείς εις την κοινοβουλευτικήν επιτροπήν και να γίνεις επιτιμητής του Τύπου, ο οποίος δεν παρηκολούθησεν την μεγάλην σου δράσιν!».
Εδώ όμως ο Κατωπόδης είναι άδικος. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Β΄ Βαλκανικό Πόλεμο δεν έλαβαν μέρος οι βουλευτές με διαταγή του υπουργείου Στρατιωτικών.
Ανταπάντησε αμέσως ο Χατζηγιάννης με νέα επιστολή του στη «Νέα Ημέρα» (1 Αυγούστου 1913) γράφοντας μεταξύ άλλων: «Εις την εκστρατείαν της Ηπείρου έλαβον μέρος οικειοθελώς, ενώ ηδυνάμην και εγώ να μένω εις Αθήνας, ασθενήσας δε εκ των κακουχιών, όπως και χιλιάδες άλλαι στρατιωτών, μετεφέρθην εις νοσοκομείον της Άρτης, όπου και ενοσηλεύθην». Και παραπέμπει ονομαστικά σε γνωματεύσεις στρατιωτικών γιατρών.
Στη διαμάχη παρενέβη και ο πολεμικός ανταποκριτής της «Νέας Ημέρας» στην ΄Ηπειρο Νικόλαος Χ. Λάσκαρις, ο οποίος σε επιστολή του στην εφημερίδα του (28 Αυγούστου 1913) κατηγορούσε μεταξύ άλλων τους Αθηναίους πολεμικούς ανταποκριτές ως «γράφοντες τον πόλεμον από το… κρεβάτι τους».
Βουλευτές φανταράκια στον πόλεμο
Ας δούμε όμως ποιοι ήταν οι βουλευτές, που επαινεί ο Κατωπόδης, ότι πολέμησαν ακόμα και στην πρώτη γραμμή, αλλά και ορισμένους άλλους:
- Ο δικηγόρος Παναγιώτης Αραβαντινός, που γεννήθηκε το 1882 και εκλεγόταν βουλευτής Αργολιδοκορινθίας.
- Ο συγγραφέας Στέφανος Γρανίτσας υπήρξε βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας.
*Ο Στέφανος Γρανίτσας
Ο Στέφανος Γρανίτσας πολέμησε ως ανθυπολοχαγός. Όπως αναφέρει η εφημερίδα «Πατρίς» (6 Δεκεμβρίου 1912) το όνομα του Γρανίτσα, ως επικεφαλής δυνάμεως είχε γίνει περιώνυμο στην περιοχή του Σουλίου, μαζί με τα ονόματα των οπλαρχηγών Φουρτούνα (παλαιός Μακεδονομάχος), Κολοβού και Λεοντίου.
Σύμφωνα με την εφημερίδα "Νέα Ημέρα" (8-11-1912) ο οπλαρχηγός Γρανίτσας με 20 άνδρες βοηθώντας και τον Κρητικό οπλαρχηγό Κ. Μάνο βάδισε σε μια περίπτωση από τη Ζώριτσα της Άρτας και έφτασε στην κορυφή του βουνού, αφού καθ' όδόν εξουδετέρωσε μια συμμορία Τσάμηδων.
- Ο πολιτικός Γεώργιος Καφαντάρης γεννήθηκε το 1872 στην Ανατολική Φραγκίστα Ευρυτανίας.
*Ο Γεώργιος Καφαντάρης
Εξελέγη βουλευτής Αιτωλοακαρνανίας από 20-2-1905 έως 1-2-1906, από 26-3-1906 έως 25-3-1910 και από 11 Μαρτίου 1912 έως 18 Απριλίου 1915 (δηλαδή όταν διεξάγονταν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι ήταν βουλευτής). Επανεξελέγη ως βουλευτής Ευρυτανίας κατά τα έτη 1915-1920, 1920-1922, 1923-1925 (Εθνοσυνέλευση) , 1926-1928, 1928-1932, 1932-1933, 1933-1935, το 1936 (από 26 Ιανουαρίου έως 4 Αυγούστου 1936).
Υπηρέτησε σε διάφορα υπουργεία και το 1924 ανέλαβε για σύντομη θητεία την πρωθυπουργία.
Όταν άρχισε ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος παρουσιάσθηκε και κατετάγη στο Α΄Σύνταγμα.
- Ο Μιλτιάδης Νεγρεπόντης, γεννήθηκε στη Μασσαλία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά τους Βαλκανικούς, διοργάνωσε πρώτος τη στρατιωτική υπηρεσία αυτοκινήτων και τη διηύθυνε κατά τη διάρκεια της θητείας του.
*Ο Μιλτιάδης Νεγρεπόντης
Σε χρονογράφημα της εφημερίδας «Χρόνος» (9 Οκτωβρίου 1912) με τίτλο «Ολίγη Λάρισα» και υπογραφή Μ. (ίσως είναι ο Τίμος Μωραϊτίνης) αναφέρεται στην είσοδο του Στρατού μας στη Λάρισα και προστίθεται:«Να και τα αυτοκίνητα του Στρατηγείου. Το έν οδηγεί με στολήν λοχίου του Μηχανικού ο κ. Μ. Νεγρεπόντης, ο βουλευτής Αττινοβοιωτίας. Φέρει μεταξύ βαθμοφόρων και τον φίλον κ. Γ. Ροϊλόν τον στρατιωτικόν ζωγράφον: Μετά το 1897, το οποίον έγινε αφορμή να ζωγραφίση την «Μάχην των Φαρσάλων» και τα «Δελέρια» μας ήλθεν και πάλιν δια να ζωγραφίση την Ελλάδα της Νίκης».
- Αλλά και ο επικρινόμενος από τον Κατωπόδη βουλευτής Λάρισας Δημήτριος Χατζηγιάννης, είχε πλούσια πολιτική δράση.
*Ο Δημήτριος Χατζηγιάννης
Εξελέγη για πρώτη φορά βουλευτής στις εκλογές που διεξήχθησαν στις 8 Αυγούστου του 1910. Επανεξελέγη στις 11 Μαρτίου 1912 (άρα ήταν βουλευτής όταν εξερράγη ο πόλεμος). Στη συνέχεια εξελέγη ξανά βουλευτής το 1932-1933 και το 1933- 1935. Από το 1927 μέχρι το 1932 ήταν γενικός γραμματέας του Αγροτικού Κόμματος. Πολιτεύθηκε και μετά την Κατοχή και το 1947 έγινε υφυπουργός Γεωργίας και τρία χρόνια αργότερα υπουργός. Δήμαρχος Λάρισας από το 1955-1959 η πρώτη, 1959-1964 η δεύτερη και 1967-1969 η τρίτη θητεία του) στο δημαρχιακό αξίωμα. Διετέλεσε επίσης πρόεδρος της Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας.
Και πρώην βουλευτές ανταποκρίθηκαν στο προσκλητήριο της πατρίδας
Υπήρξαν όμως και οι πρώην βουλευτές, που ανταποκρίθηκαν στο προσκλητήριο της πατρίδας και έσπευσαν στα πεδία των μαχών.
Ένας από αυτούς ήταν ο Αλέξανδρος Ρώμας. Πρώην Πρόεδρος της Βουλής και βουλευτής Ζακύνθου. Στο αξίωμα του προέδρου της Βουλής αναδείχθηκε τρεις φορές και προήδρευσε συνολικά σε 175 συνεδριάσεις.
Την πρώτη φορά εξελέγη Πρόεδρος στις 3 Νοεμβρίου 1897. Για δεύτερη φορά εξελέγη Πρόεδρος της Βουλής στις 7 Απριλίου 1905. Την τρίτη φορά, αναδείχθηκε Πρόεδρος της Βουλής στις 24 Σεπτεμβρίου 1909.
Στενά συνδεδεμένος με τους Γαριβαλδινούς της Ιταλίας πήρε μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 ως εθελοντής του τάγματος των Ερυθροχιτώνων. Ανδραγάθησε στο μάχη του Δομοκού και προήχθη στο βαθμό του ταγματάρχη. Προηγουμένως αναμίχθηκε ενεργά στους αγώνες στήριξης της Κρητικής Επανάστασης του 1897 και μεταφέροντας τρόφιμα και εφόδια στους Κρητικούς με πλοίο συνελήφθη αιχμάλωτος από τις ναυτικές μονάδες των Μεγάλων Δυνάμεων, που είχαν αποκλείσει τη Μεγαλόνησο.
Το 1909 δημιούργησε το σώμα των «Ελλήνων Ερυθροχιτώνων», το οποίο συντηρούσε με δικά του έξοδα.
*Η είδηση του τραυματισμού του πρώην Προέδρου της Βουλής Αλεξανδρου Ρώμα
Πολέμησε επικεφαλής του σώματος αυτού κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους στη Σιάτιστα, στα Γρεβενά, το Μπιζάνι, τη Μονή Τσέπου και διακρίθηκε ιδιαίτερα στην μάχη του Δρίσκου, όπου και τραυματίστηκε στο χέρι τον Νοέμβριο του 1912. Όταν τον μετέφεραν στο ορεινό χειρουργείο, συνάντησε εκεί τον βαριά τραυματισμένο πρώην βουλευτή της Κέρκυρας και ποιητή Λορέντζο Μαβίλη. Τον συνεχάρη και λίγο μετά, ο Μαβίλης εξέπνευσε. Ο Ρώμας στο Δρίσκο προήχθη σε αντισυνταγματάρχη επί του πεδίου της μάχης λόγω του ηρωισμού που επέδειξε.
Ο Ρώμας είχε εκλεγοταν συνεχώς βουλευτής από το 1895 έως το 1909 όταν ανατικατέστησε τον Δ. Στεφάνου, Επανεξελέγη στην Α΄Αναθεωρητική Βουλή του 1910 και στη Βουλή των ετών 1912-1915 (άρα ήταν βουλευτής όταν εξερράγη ο πόλεμος).
*Ο Λορέντζος Μαβίλης
Είδαμε ήδη και την περίπτωση του Λορέντζου Μαβίλη. Γεννήθηκε στην Ιθάκη, όπου ο πατέρας του υπηρετούσε ως δικαστικός. Είχε αριστοκρατική καταγωγή και ισπανικές ρίζες από την πλευρά του πατέρα του. Νωρίς ήρθε σε επαφή του με τον «σολωμικό» πνευματικό κύκλο της Κέρκυρας, πριν καταλήξει για σπουδές στη Γερμανία.
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, αφοσιώθηκε στην ποίηση γράφοντας κυρίως σονέτα και υπερασπίστηκε με θέρμη την δημοτική ως εκλεγμένος βουλευτής Κερκύρας, όταν είχε κατηγορηθεί ο Παλαμάς.
*Η είδηση του θανάτου του ποιητή και πρώην βουλευτή Λορέντζου Μαβίλη
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει, στην εθελοντική συμμετοχή του στην Κρητική Επανάσταση, τον άτυχο Ελληνοτουρκικό Πόλεμος του 1897, καθώς και στο γεγονός ότι έχασε τη ζωή του μαχόμενος στα βουνά της Ηπείρου κατά τον Α' Βαλκανικό Πόλεμο.
Ο Λορέντζος Μαβίλης είχε εκλεγεί βουλευτής στη Β΄ Αναθεωρητική Βουλή των ετών 1910-1911.
*Ο Ιωάννης Μακρόπουλος
Ένας νεαρός φαντάρος, που τότε δεν είχε σχέση με την πολιτική ακόμα, πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους και τραυματίσθηκε στη μάχη της Μπάνιτσας στην περιοχή της Φλώρινας. Ήταν ο Ιωάννης Μακρόπουλος από τη Λαμία, ο οποίος αναδείχθηκε Πρόεδρος της Βουλής στις 15 Δεκέμβριου 1952. Προηγουμένως, τον Ιανουάριο του 1945 συμμετείχε στην κυβερνητική αντιπροσωπεία, η οποία διαπραγματεύθηκε με το ΕΑΜ τη συμφωνία της Βάρκιζας.
*Ο Αγαμέμνων Σλήμαν
Ένας άλλος Λαρισαίος βουλευτής που πήγε εθελοντής στον Βαλκανικό Πόλεμο ήταν και ο Αγαμέμνων Σλήμαν γιος του μεγάλου αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν και της Σοφίας Εγκαστρωμένου. Κατετάγη εθελοντικά στα σύνορα της Θεσσαλίας, πριν αρχίσει ο πόλεμος, όπως έγραψε ο «Χρόνος» στις 29 Σεπτεμβρίου 1912. Ο Σωματάρχης του, ζήτησε να τον πάρει ως γραφέα του, αλλά ο Σλήμαν δήλωσε ότι επιθυμεί να πολεμήσει.
Ο Αγαμέμνων Σλήμαν είχε εκλεγεί βουλευτής στη Βουλή των ετών 1905-1906 και αργότερα στην Α' Αναθεωρητική Βουλή του 1910, στη Β΄Αναθεωρητική Βουλή των ετών 1910-1911, στη Βουλή των ετών 1912-1915 (άρα ήταν βουλευτής όταν εξερράγη ο πόλεμος). Επανεξελέγη το 1915-1917 και το 1920-1922.
Στους βουλευτές έχουμε και την περίπτωση του βουλευτή Αττικής και Βοιωτίας Δημοσθένη Σωτηρίου, που είχε τραυματισθεί. Είχε εκλεγεί βουλευτής στη Βουλή των ετών 1912-1915 ("Νέα Ημέρα" 13-11-1912).
Άλλο παράδειγμα, είναι ο πρώην βουλευτής Θεμιστοκλής Οικονομόπουλος, που έδρασε σαν οπλαρχηγός και τραυματίσθηκε στο πόδι, στο ύψωμα του Αγίου Νικολάου («Πατρίς» 9 Δεκεμβρίου 1912). Είχε εκλεγεί βουλευτής Τροιζηνίας το 1905-1906 και Αργολιδοκορινθίας στην Α΄Αναθεωρητική Βουλή του 1910.
Ο πρώην βουλευτής Παπαναστασίου Αλέξανδρος, που είχε εκλεγεί βουλευτής Αρκαδίας στην Α΄ και στη Β' Αναθεωρητική Βουλή των ετών 1910 και 1911, κατετάγη στο Α΄ Σύνταγμα κατά την "Νέα Ημέρα". Το ίδιο και ο Αντώνιος Μαυρογορδάτος βουλευτής Σύρου στις Βουλές (7-11-1912). των ετών 1885-1886, 1890-1892 και 1905-1906. Αργότερα εξελέγη στη Βουλής των ετών 1915-1915.
Υπήρξε όμως και ένα πρώην βουλευτής που έχασε τη ζωή του στον πόλεμο εκείνο. Πρόκειται για τον Γεώργιο Καπιτσίνη πρώην βουλευτή Επιδαύρου Λιμηράς. Σκοτώθηκε στη μάχη της Σιάτιστας. Το όνομά του περιλαμβάνεται στο Δελτιο Απωλειών του υπουργείου Στρατιωτικών που δημοσιεύθησε στις 11 Νοεμβρίου 1912. Είχε διατελέσει βουλευτής κατά τα έτη 1902-1904. Ήταν πρώην στρατιωτικός που είχε παραιτηθεί και για έξι χρόνια έζησε στην Αμερική. Κατετάγη ως υπολοχαγός Πυροβολικού αν και ήθελε να γίνει αεροπόρος ("Νέα Ημέρα" 13-11-1912).
Τέλος έχουμε και την περίπτωση του πατέρα του πρώην πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, του Κυριάκου Μητσοτάκη (1883-1944), που διετέλεσε βουλευτής Χανίων της Κρητικής Πολιτείας και στον Βαλκανικό Πόλεμο του 1912, ηγούμενος σώματος Κρητών εθελοντών, πολέμησε στη Μακεδονία και την Ήπειρο.
Οι Κύπριοι αδελφοί μας
Στους πολέμους που έκανε η Ελλάδα, είχε πάντα τη συμπαράσταση των Κυπρίων αδελφών, παρά το γεγονός ότι ήταν υπό τον ζυγό ξένων. Σ' αυτoύς ειδικά τoυς αγώvες παρά τον Αγγλικό ζυγό, πoλέμησαv εθελοντικά oι βoυλευτές του κυπριακού κοινοβουλίου Ευάγγελος Χατζηϊωάvvoυ, Νικόλαος Κλ. Λαvίτης και o δήμαρχoς Λεμεσoύ και πρώηv βoυλευτής Χριστόδoυλoς Σώζoς.
*Ο δήμαρχος Λεμεσού Χριστόδουλος Σώζος
Ο Σώζoς μάλιστα, έχασε τη ζωή του στις 6 Δεκεμβρίoυ 1912 στα υψώματα τoυ Πρoφήτη Ηλία κοντά στo Μπιζάvι, έχovτας δίπλα τoυ τov βoυλευτή Ευάγγελo Χατζηιωάvvoυ, πoυ τραυματίστηκε μάλιστα σoβαρά στo πρόσωπo, αλλά τελικά διέφυγε τov κίvδυvo.
Θα με ρωτήσετε γιατί αναμόχλευσα αυτήν την ιστορία. Μα, προφανώς για να τονίσω το ηρωικό πνεύμα και τον πατριωτισμό των πολιτικών της εποχής εκείνης, σε σχέση με πολλούς φυγόστρατους πολιτικούς της εποχής μας.
Παντελής Στεφ. Αθανασιάδης
*Οι προφυλακές του ελληνικού στρατού
sitalkisking.blogspot.com
http://lithosfotos.blogspot.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου