Το κόστος ανεβαίνει, προσωπικό δεν υπάρχει, οι τιμές θα αυξηθούν και οι μικρομεσαίοι θα δυσκολευτούν (και άλλο)…
Η τουριστική περίοδος ξεκινάει αυτές τις μέρες, όμως τα προβλήματα των περισσότερων μικρομεσαίων του τουρισμού όχι απλά δεν έχουν λυθεί, αλλά έχουν οξυνθεί ακόμη περισσότερο σε σχέση με το 2024…
Το πράγμα δεν πάει καλά…
Πέρσι τον Σεπτέμβριο, την ώρα που πολλοί δημοσιολογούντες πανηγύριζαν για τα επίσημα στοιχεία του τουρισμού, είχα εξηγήσει γιατί στην πραγματικότητα η χρονιά δεν είχε πάει καλά για τους περισσότερους μικρομεσαίους του κλάδου. Την ώρα που τα επίσημα νούμερα έδειχναν άνοδο κλπ, η πλειοψηφία τους δεν είχε τα ίδια έσοδα με την προηγούμενη χρονιά ή είχε πολύ μικρότερα κέρδη (ή ζημίες).
Τις προηγούμενες μέρες πήρα τηλέφωνο για χρόνια πολλά έναν φίλο με παρουσία δεκαετιών στον χώρο. Ούρλιαζε…
- «Όλα τα κόστη είναι στον Θεό».
- «Προσωπικό δεν βρίσκουμε. Οι Έλληνες δεν έρχονται».
- «Οι μετανάστες που θέλουμε να καλέσουμε νόμιμα δεν μπορούν να έρθουν, ενώ από το αρμόδιο γραφείο στην Περιφέρεια μου λένε πως είναι υπο-στελεχωμένοι και θα εξετάσουν «ως τον Αύγουστο» τις αιτήσεις που κάναμε τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο».
- «Άτυπα έχουν φτιαχθεί κλίκες εργαζομένων, που ουσιαστικά εχουν βγάλει σε πλειστηριασμό τη δουλειά τους και μας εκβιάζουν, ζητώντας αμοιβές +50% ως +100% μεγαλύτερες από πέρσι».
- «Αυξήθηκαν οι φόροι, οι υποδομές δεν έχουν βελτιωθεί. Πάλι δεν θα έχουμε αρκετό νερό στην περιοχή, ούτε και το 2026 θα έχουν κάνει κάτι, ο δήμαρχος λέει τώρα ότι ίσως γίνει το έργο πριν τις εκλογές του 2028».
- «Βάλε σε όλα αυτά και την ψηφιακή κάρτα εργασίας και θα δέσει το γλυκό. Εκεί να δεις ανεξέλεγκτες αυξήσεις κόστους».
- «Αν έχεις και δάνεια… φυλακή θα πας».
Τα συμπεράσματά του ήταν τα πιο ενδιαφέροντα από όλα:
«Μιλώ με πολύ κόσμο, όλοι έχουμε τα ίδια προβλήματα. Φέτος δεν πάμε να εισπράξουμε το καλύτερο που μπορούμε, αλλά να βρούμε τη χρυσή τομή: Να λειτουργήσουμε όσο διάστημα είναι εφικτό, με όσο πιο ελεγχόμενο κόστος γίνεται, να κρατήσουμε άμυνα.
Και έχουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα: Να ανεβάσουμε τις τιμές όσο πρέπει, για να μη χάσουμε λεφτά, ή να ελπίσουμε ότι θα έχουμε πάρα πολλή δουλειά και θα σωθούμε από εκεί; Δύσκολη χρονιά».
Γνωρίζοντας / έχοντας επαφή κυριολεκτικά με εκατοντάδες ανθρώπους του χώρου από όλη την Ελλάδα, άρχισα να τηλεφωνώ σε πολλούς από αυτούς. Μου περιέγραψαν σχεδόν όλοι την ίδια κατάσταση, με εξαίρεση τους ανθρώπους του τουρισμού στο Βόρειο Αιγαίο και κάποιους μεμονωμένους με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (πχ όταν έχεις μία επιχείρηση ανοικτή 12 μήνες, βρίσκεις πιο εύκολα προσωπικό).
Που έχει δίκιο ο φίλος μου; Που υπερβάλλει; Γιατί κανένας δεν κάνει τη σύνδεση για να εξηγήσει πως όταν όλα γίνονται πιο ακριβά, μοιραία το τουριστικό μας προϊόν θα γίνει ακόμη πιο ακριβό για τον μέσο Έλληνα; Έλα να συζητήσουμε σήμερα ένα θέμα που θα μας απασχολήσει πολύ το καλοκαίρι…
Για να τα πιάσουμε ένα ένα…
«Τα κόστη είναι όλα στον Θεό».
Οι απλοί πελάτες του τουρισμού βλέπουν τις τιμές και βρίζουν. Αν όμως έβλεπαν τα κόστη που πληρώνονται από τους ιδιοκτήτες των επιχειρήσεων, τότε θα έμεναν με το στόμα ανοικτό…
- Το κόστος ενέργειας είναι συχνά «συγκλονιστικό» (όταν υπάρχει αρκετή και δεν έχουμε διακοπές ρεύματος).
- Οι πρώτες ύλες έχουν τιμές συχνά υπερδιπλάσιες σε σχέση με το 2022…
- Οι πάσης φύσεως «περιβαλλοντικές καλές πράξεις» (καλαμάκια κλπ) έρχονται με πολλαπλάσιο κόστος σε σχέση με αυτά που αντικαθιστούν.
- Τα δημοτικά «τέλη παρεπιδημούντων» αυξήθηκαν πολύ, σχεδόν παντού, το ίδιο και οι άλλες αντίστοιχες επιβαρύνσεις (χωρίς να υπάρξει βελτίωση στις αντίστοιχες παροχές).
- Για το προσωπικό και όλα τα υπόλοιπα θα τα πούμε πιο κάτω.
Είναι λοιπόν αλήθεια ότι το κόστος έχει αυξηθεί πάρα πολύ και συνεχώς αυξάνεται κάθε χρόνο, με ρυθμούς πρωτόγνωρους για έναν κλάδο που έζησε μία «σχετική ομαλότητα» στο θέμα των τιμών για 20 χρόνια.
Το Βαρόμετρο της Αγοράς Ακινήτων: Τι περιμένουν οι Έλληνες; (Νοέμβριος 2024 – Μάιος 2025)
«Προσωπικό δεν βρίσκουμε. Οι Έλληνες δεν έρχονται».
Αυτό είναι και δεν είναι ακριβές. Εδώ υπάρχουν δύο παράλληλες αλήθειες.
Α. Είναι αλήθεια πως άπειροι εργοδότες στον χώρο του τουρισμού (ειδικά «αλεξιπτωτιστές») έχουν φερθεί απαράδεκτα στους εργαζομένους τους, επί σειρά ετών. Για αυτό και πάρα πολλοί δεν θέλουν να δουλέψουν άλλο σε αυτόν τον κλάδο, βρίζοντας και καταγγέλοντας πάσης φύσεως κακές συμπεριφορές. Έτσι με την πάροδο του χρόνου έχει μειωθεί πολύ ο αριθμός των «διαθέσιμων», από όπου βρίσκουν εργαζομένους οι τουριστικές επιχειρήσεις. Όχι τυχαία, οι σοβαροί του χώρου βρίσκουν λιγότερο δύσκολα, όμως και αυτό είναι σχετικό το 2025…
Β. Ταυτόχρονα ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας μας απλά… δεν θέλει να εργαστεί! Με άπειρες δικαιολογίες και προφάσεις, αφήνει τα χρόνια να περνάνε χωρίς να μπαίνει πραγματικά στη δουλειά. Σε αυτό συμβάλλουν και οι πάσης φύσεως «πονηροί» που καθημερινά λένε στα social media ότι «το να δουλεύεις είναι σκλαβιά» ή «γιατί να δουλέψεις και να πλουτίσει άλλος;» προσπαθώντας να πουλήσουν σε άσχετους πάσης φύσεως «μαγικά χάπια πλουτισμού».
Προσοχή: Άλλο πράγμα να δουλεύει κάποιος και να απορρίπτει μία εργασία που θεωρεί ότι δεν τον εξυπηρετεί. Αναφέρομαι στους πάρα πολλούς και πολλές που ζουν χωρίς να εργάζονται, με κάθε είδους θεμιτό και αθέμιτο τρόπο, επιδόματα, συντάξεις μεγαλύτερων, έκνομες πράξεις κλπ.
Επίσης υπάρχουν και αυτοί που πάνε για δουλειά, όμως έχοντας μείνει εκτός αγοράς για πολλά χρονια / όντας παντελώς αδιάφοροι («για να μη γίνουν σκλάβοι») καταλήγουν να μη μπορούν να εργαστούν και να προσφέρουν στην πράξη. Νομίζουν πως το να βρεθούν στον χώρο εργασίας για 8 ώρες είναι και αρκετό για να πληρωθούν, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα της δουλειάς τους.
Τα προβλήματα με τους νόμιμους μετανάστες
Η αγορά το συζητάει εδώ και καιρό: Έχουν σχεδόν μπλοκάρει τα πάντα στο συγκεκριμένο θέμα. Πολλοί σοβαροί άνθρωποι υπόσχονται καθημερινά σε επιχειρηματίες του τουρισμού (και των κατασκευών, της γεωργίας, της κτηνοτροφίας και άλλων κλάδων) ότι μπορούν να τους φέρουν προσωπικό από το εξωτερικό, όμως στην πράξη η διαδικασία δείχνει να διαρκεί 8+ μήνες και στο τέλος στις περισσότερες περιπτώσεις η απάντηση είναι αρνητική.
Φταίει το υπουργείο; Οι πρεσβείες μας στις χώρες με μεγάλη ζήτηση; Οι περιφέρειες που (αιωνίως) δηλώνουν υποστελεχωμένες; Δεν το ξέρω. Αυτό που ξέρω είναι ότι στο θέμα αυτό υπάρχει μεγάλο πρόβλημα και δεν δείχνει να υπάρχει λύση στον ορίζοντα.
Μεγάλη η ζήτηση προσωπικού, μικρή η προσφορά, δεν έρχονται και από έξω =
Η απότομη άνοδος των αμοιβών κάποιων εργαζομένων
=Τα κόστη προσωπικού έχουν εκτοξευθεί και ανεπίσημα υπάρχουν καταγγελίες για «άτυπες συμφωνίες εργαζομένων που εκβιάζουν επιχειρήσεις».
- Για τις καθαρίστριες στα νησιά τα έχω γράψει εδώ και πολύ καιρό, ήδη από το 2023. Τα εξήγησα αναλυτικότερα πέρσι. Αντί να δουλεύουν με μισθό, όλο και περισσότερες ζητούν 10 Ευρώ την ώρα (σε περιοχές με πολύ κόσμο) ως και 18 – 22 Ευρώ / ώρα (σε Πάρο, Χαλκιδική και όχι μόνο, κυρίως από καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης).
- Άνθρωποι με ειδικότητες όπως ψήστες κλπ έχουν ανεβάσει το κασέ τους ως και +50%.
- Μισθοί των 900 Ευρώ πριν 2 – 3 χρόνια είναι πλέον στα 1.500 (πάντα μιλάμε για καθαρά).
«Και είναι κακό να αμείβονται καλύτερα οι εργαζόμενοι;» θα με ρωτήσεις. Όχι βέβαια, αν δουλεύουν και μπορούν να πληρωθούν τα χρήματα αυτά, καλά κάνουν! Άλλωστε στο παρελθόν σου είχα εξηγήσει πως οι αμοιβές θα αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια.
Το θέμα είναι ότι όταν το εργατικό κόστος ανεβαίνει απότομα (και μαζί με τις ασφαλιστικές εισφορές η αύξηση θα είναι ακόμη μεγαλύτερη), αυτό κανονικά θα πρέπει να μετακυλισθεί στην τελική τιμή του τουριστικού προϊόντος που ήδη «δεν είναι φθηνό»…
Σήμερα από διάφορα σημεία της Ελλάδας μου μεταφέρεται πως «όλοι ζητάνε την ίδια αμοιβή και άμα σου αρέσει, ενώ σε περιπτώσεις μεταναστών φαίνεται να υπάρχουν κάποιοι που κάνουν κουμάντο και μπορούν να σου τους φέρουν / πάρουν όλους σε ένα βράδυ». Δεν ξέρω πόσο αληθινά είναι όλα αυτά, απίθανα πάντως δεν μου φαίνονται…
Αυξημένοι φόροι / μη βελτιωμένες υποδομές
Με τα επίσημα νούμερα να δείχνουν άνοδο, επιλέχθηκε να αυξηθεί ραγδαία το φορολογικό βάρος στις επιχειρήσεις του χώρου, είτε είναι μεγάλες, είτε μικρές:
- Πολλαπλασιάστηκε το κόστος του τέλους κλιματικής αλλαγής. Δεν γνωρίζω προσωπικά να έχουν γίνει χειροπιαστά βήματα για την επίλυση σχετικών προβλημάτων με τα επιπλέον χρήματα που συλλέγονται (ούτε με τα χαμηλότερα ποσά των προηγούμενων ετών). Απλά η τελική τιμή του προϊόντος επιβαρύθηκε…
- Αυξήθηκαν πολύ τα τέλη παρεπιδημούντων κλπ. Σπάνια εντοπίζεται χειροπιαστό αποτέλεσμα. Απλά η τελική τιμή του προϊόντος επιβαρύνθηκε…
Οι περισσότεροι δήμοι δεν καταφέρνουν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων.
Οι περισσότερες δημόσιες μαρίνες σκαφών είναι σε κακή κατάσταση.
Πολλές περιοχές μας δεν έχουν αρκετό ρεύμα και νερό το καλοκαίρι (και όλοι όσοι δεν έκαναν τα αναγκαία έργα επί σειρά ετών προτιμούν την καραμέλα του «υπερ-τουρισμού», για να δικαιολογήσουν την απραξία τους).
Τα βήματα με τα οποία προχωράει η βελτίωση των τουριστικών υποδομών μας είναι πολύ αργά. Γρήγορα κινούμαστε μόνο στην αύξηση των φόρων…
Ψηφιακή κάρτα εργασίας
Το συγκεκριμένο θέμα είναι ταμπού για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Όλοι ξέρουν πως στον τουριστικό χώρο (όπως και στην εστίαση, τα καφέ κλπ, στον κλάδο της HoReCa γενικώς) οι περισσότερες επιχειρήσεις λειτουργούν με «ελλειπή εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας», μιας και διαφορετικά θα κλείσουν. Δεν το θεωρώ καλό ή κακό, το γεγονός καταγράφω.
Η ψηφιακή κάρτα εργασίας θα αποδώσει δικαιοσύνη για όλους όσους έχουν αδικηθεί τα προηγούμενα χρόνια, ενώ παράλληλα με τις εξοντωτικές ποινές και τους συνεχείς ελέγχους ήδη πάρα πολλοί επαγγελματίες φοβούνται να παρανομήσουν. Αυτή η εξέλιξη λειτουργεί με τα ίδια κριτήρια και για τις μεγάλες αλλά και για τις μικρές επιχειρήσεις.
Η «χρυσή τομή» για τους μικρομεσαίους
Πλέον όλοι στον χώρο συζητούν το πώς θα προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα, ποιες βάρδιες / ώρες δουλειάς θα κόψουν κλπ. Οι λίγοι «γενναίοι» που λένε ότι «θα συνεχίσω όπως ήμουν και ας μου βάλουν πρόστιμα» προβλέπω να έχουν άσχημο ξύπνημα τον Οκτώβριο, όταν καταλάβουν τι θα τους έχει συμβεί…
Στην πράξη από εδώ και πέρα κάθε επιχείρηση θα αναζητήσει τη «χρυσή τομή» = πόσους πελάτες μπορεί να εξυπηρετήσει καλά, με το μικρότερο δυνατό κόστος, πότε δεν πρέπει να πουλήσει καθόλου, ποιες ώρες λειτουργίας είναι οι πιο αποδοτικές κλπ.
Όλα αυτά ισχύουν για τους μεγάλους, αλλά ακόμη περισσότερο για τους μικρομεσαίους, που απότομα θα κληθούν να μάθουν να επιβιώνουν σε ένα περιβάλλον με πολύ υψηλά κόστη, ακριβότερο κόστος προσωπικού σε σχέση με το παρελθόν και πολύ μεγαλύτερο κόστος φορολογικής και ασφαλιστικής συμμόρφωσης.
Οι εξαιρέσεις
Φυσικά σε όλα αυτά υπάρχουν και οι εξαιρέσεις:
- Οι μικρές, οικογενειακές επιχειρήσεις, για όσο ακόμη αντέχουν οι γονείς και θέλουν τα παιδιά, θα έχουν πολύ πιο ελεγχόμενα κόστη και πολλή προσωπική εργασία. (Απλά θα είναι πολύ πιο δύσκολο να μεγαλώσουν, αν το θελήσουν).
- Αυτοί που έχουν κτίσει ισχυρό brand και έχουν σταθερή πελατεία θα δοκιμαστούν λιγότερο.
- Όσοι έκτισαν σχέσεις εμπιστοσύνης με το προσωπικό τους, δεν θα αντιμετωπίσουν τις ίδιες προκλήσεις ανεύρεσης / διακράτησης υπαλλήλων.
- Η μειοψηφία αυτών που είναι καλά οργανωμένοι, με απόλυτο έλεγχο της κατάστασης, θα έχει σαφώς λιγότερους πονοκεφάλους.
Υπάρχουν αρκετές υποκατηγορίες που μπορεί να αποτελέσουν εξαίρεση. Μην πιστέψεις, όμως, ότι πχ επειδή κάποιος θα έχει μία επιχείρηση σε επώνυμο τουριστικό προορισμό θα πάει σίγουρα καλά. Ξέρω ανθρώπους που καταστράφηκαν πέρσι λόγω τεράστιων εξόδων και management που επένδυσε αλόγιστα στην υψηλότερη δυνατή ποιότητα, χωρίς να μπορέσει να εισπράξει την τιμή για αυτό που προσέφερε.
Η φετινή χρονιά δυστυχώς προβλέπεται να είναι challenging (όπως λέμε και εμείς στην Κατερίνη, γεμάτη προκλήσεις) για όλον τον κλάδο της HoReCa και ειδικά τους μικρομεσαίους του χώρου. Για αυτούς τα κόστη είναι σίγουρο ότι θα πληρωθούν, ενώ τα έσοδα δεν είναι βέβαιο ότι θα εισπραχθούν, όπως είδαμε και πέρσι.
Η αξία του λογιστή σε μία επιχείρηση θα είναι από εδώ και πέρα ακόμη μεγαλύτερη (και αν θέλεις να ελέγξεις το κατά πόσο έχεις διαλέξει τον σωστό τύπο εταιρείας για τη δουλειά σου, την Παρασκευή 28 Μαρτίου στις 18.30 σου έχω ετοιμάσει ένα σχετικό δωρεάν YouTube live. Κάνε εγγραφή στο κανάλι μου, στείλε μου τις ερωτήσεις σου και θα τις απαντήσουμε μαζί με τον λογιστή και φοροτεχνικό Γιώργο Σιδέρη, της Logica Φοροτεχνική!).
Όταν δεις το καλοκαίρι τις μεγάλες τιμές και απορρήσεις για τις πολλές περιπτώσεις που επιχειρήσεις θα κλείνουν σε ώρες που παλαιότερα δεν το έκαναν, μη βιαστείς να κρίνεις και να βγάλεις συμπεράσματα. Με αυτόν τον τρόπο όλοι οι άνθρωποι του τουρισμού θα προσπαθήσουν να παραμείνουν στην αγορά…
Εσύ τι γνώμη έχεις;
Και μην ξεχνάς: Μαζί είμαστε πιο δυνατοί!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου