Πρόσφυγες; μετανάστες;

Ούτε «πρόσφυγες» – ούτε «μετανάστες»!

Γράφει ο Θανάσης Κ.

Σήμερα θα σας γράψω για άλλα ψέματα που λέγονται – κυρίως από Συριζαίους, αλλά όχι μόνο – για τα «δικαιώματα» που οφείλει (ή δεν «οφείλει») να δώσει μια χώρα στους πρόσφυγες και μετανάστες που δέχεται.

Με αφορμή την προσπάθεια του ΣΥΡΙΖΑ, λίγες βδομάδες πριν την εκλογές να δώσει αριθμό ΑΜΚΑ σε όλους όσους έχουν αφιχθεί παράνομα αδιακρίτως.

Πράγμα που αποτελούσε:

• –πλήρη… υγειονομική κάλυψη χιλιάδων λάθρο,
• -τους νομιμοποίησε de facto,
• -δημιούργησε ένα «κράχτη» για να μας έλθουν πολλαπλάσιοι,
• -απειλούσε με πλήρη διάλυση το ασφαλιστικό σύστημα συνολικά,
• -και μπλόκαρε τα ΚΕΠ όλης της χώρας, με αποτέλεσμα να μην εξυπηρετούνται ούτε οι νόμιμοι δικαιούχοι Έλληνες πολίτες.

Τελικά, όλο αυτό το τερατούργημα το… κατάργησε η νέα Κυβέρνηση!

Ευτυχώς!

Να δούμε λοιπόν, ποια είναι τα «δικαιώματα» των νεοεισερχομένων, ποια τα επιδόματα που τους δίνονται, και τι προβλέπει σχετικώς η διεθνής νομοθεσία για πρόσφυγες και για άτομα που τους χορηγείται άσυλο.

• Πρώτον, χθες είδαμε ότι σχεδόν όλοι όσοι ήλθαν εδώ, ΔΕΝ είναι πρόσφυγες με την νομική έννοια του Διεθνούς Δικαίου, αφού δεν μας ήλθαν «κατευθείαν» από τις χώρες όπου κινδυνεύουν, όπως σαφώς προβλέπει ο ορισμός του πρόσφυγα.

Οι περισσότεροι δεν ήλθαν καν από χώρες που θεωρούνται «εμπόλεμες» ή failed states (πλήρως διαλυμένα κράτη).

Κι όσοι – ελάχιστοι – ήλθαν από τέτοιες περιοχές, δεν ήταν η Ελλάδα η πρώτη «ασφαλής» χώρα που μπήκαν.

Αυτοί που ήλθαν σε μας μετά το 2015, θεωρούνται παράνομοι μετανάστες!

Τόσο απλά…

Κι αυτό δεν είναι ένα «μειωτικός χαρακτηρισμός». Είναι πολύ σοβαρό – και νομικά: Γιατί σε πολλές χώρες, όποιος μπαίνει παράνομα από άλλη «ασφαλή χώρα», χάνει το δικαίωμα να ζητήσει άσυλο, εδώ που ήλθε…

• Δεύτερον, δεν είναι ούτε «μετανάστες»!

Γιατί μετανάστες θεωρούνται όσοι μπαίνουν νόμιμα.

Επειδή ακριβώς μπαίνουν νόμιμα η χώρα που τους δέχεται είναι υποχρεωμένη να τους δώσει κάποια δικαιώματα: Τους καταγράφει, ξέρει που πάνε να δουλέψουν, τους προσφέρει ασφάλεια, οφείλει να παρακολουθεί πως τους φέρονται οι εγχώριοι εργοδότες, οφείλει να τους διευκολύνει να στέλνουν τα εμβάσματα πίσω, στα σπίτια τους – κι όταν τελειώσει η προσωρινή άδεια που έχουν, ή τους την ανανεώνει, είτε επιστρέφουν στις πατρίδες τους.

Αυτά προβλέπει το διεθνές (Εργασιακό) Δίκαιο για τους «μετανάστες».

Που ξεκινάνε την σταδιοδρομία τους πάντα με νόμιμη άφιξη και νόμιμη άδεια εργασίας από τις αρχές της φιλοξενούσας χώρας.

Όσοι δεν μπαίνουν νόμιμα και δεν είναι πρόσφυγες, δεν είναι ούτε «μετανάστες».

Οι ίδιοι οι νόμιμοι μετανάστες ΔΕΝ θέλουν να ταυτίζονται μαζί τους.

Κι έχουν δίκιο.

• Τρίτον, όσοι μπαίνουν παράνομα και δεν είναι πρόσφυγες εντάσσονται σε δύο δυνητικές κατηγορίες:

1. Είτε είναι πρόσωπα που διεκδικούν άσυλο.
2. Είτε είναι λαθρομετανάστες.

Ας δούμε αναλυτικά κάθε μία από τις δύο κατηγορίες.

• Τέταρτον, όσοι είναι λαθρομετανάστες (δηλαδή ΔΕΝ είναι πρόσφυγες και ΔΕΝ τους δίνεται άσυλο, για οποιονδήποτε λόγο) κανονικά απελαύνονται. Δηλαδή επιστρέφουν πίσω στη χώρα τους. [Όχι κατ’ ανάγκην στην (τρίτη) χώρα από την οποία κατέφθασαν…]

Μπορεί όμως να μην απελαθούν, αλλά να τους ζητηθεί να πάνε σε άλλη χώρα να ζητήσουν άσυλο.

Το πρόβλημα δημιουργείται στην περίπτωσή μας, διότι οι περισσότεροι απ’ όσους όσοι καταφθάνουν εδώ με τις βάρκες, ΔΕΝ έχουν επίσημα «χαρτιά» που πιστοποιούν τη χώρα προέλευσής της – όλοι, κατά σύμπτωσιν, τα έχουν «χάσει»– και υποστηρίζουν ότι κατάγονται από «εμπόλεμες ζώνες».

• Το να διαπιστωθεί ότι ΔΕΝ κατάγονται από τη χώρα που αρχικά ισχυρίστηκαν είναι σχετικά εύκολο.

Συνήθως δεν μιλάνε τη γλώσσα της χώρας αυτής!

• Το να διαπιστωθεί από πού πραγματικά κατάγονται είναι λίγο πιο δύσκολο, αλλά και πάλι απολύτως εφικτό. Σύγχρονες μεταφραστικές υπηρεσίες μπορούν να τεκμηριώσουν με ακρίβεια όχι μόνο από ποια χώρα προέρχονται, αλλά και από ποια συγκεκριμένη επαρχία της.
• Το να τους δεχθεί πίσω η χώρα τους – από τη στιγμή που δεν έχουν επίσημα χαρτιά – είναι πιο δύσκολο, αλλά όχι αδύνατο. Οι περισσότερες τους δέχονται, έτσι κι αλλιώς, άλλες τους δέχονται κατόπιν διπλωματικών πιέσεων.

Εν πάση περιπτώσει, αν τους βάλουμε σε κλειστά κέντρα κράτησης, σε λίγο μόνοι τους αποφασίζουν να φύγουν.

Αυτό έγινε με πολύ μεγάλο αριθμό λαθρομεταναστών που εγκλείστηκε στην Αμυγδαλέζα την περίοδο 2012-15. Ο μέσος όρος διαμονής τους ήταν δύο με τρείς εβδομάδες!

• Πέμπτον: Από άποψη ορολογίας διεθνώς ονομάζονται illegal immigrants. Με ακριβή μετάφραση: «παράνομοι μετανάστες».

Προτιμάμε να τους ονομάζουμε εδώ: λαθρομετανάστες!

Γιατί είναι επιεικέστερο. Τον «παράνομο» οφείλεις να τον αντιμετωπίσεις και ποινικά – γιατί παραβίασε το νόμο. Ενώ στον «λαθραίο» μπορείς να δείξεις επιείκεια: Και να τον εκδώσεις στη χώρα του ή να του επιτρέψεις να φύγει σε άλλη χώρα. Μέχρι τότε όμως, θα είναι έγκλειστος.

• Ο όρος «παράτυποι μετανάστες» (irregular immigrants) αφορά άλλο πράγμα: Εκείνους που μπήκαν νόμιμα, αλλά παραβίασαν στη συνέχεια τους κανόνες τις άδειας που πήραν. Συνήθως δεν πήγαν να την ανανεώσουν εγκαίρως.
• Συνοψίζοντας, λοιπόν: οι παράνομοι δεν είναι «μετανάστες» – γιατί οι μετανάστες είναι νόμιμοι.
• Δεν είναι «παράτυποι», γιατί αυτοί ξεκίνησαν ως νόμιμοι, και στη συνέχεια παραβίασαν τους κανόνες τις προσωρινής αδειοδότησής τους – πράγμα που συνήθως οι αρχές παραβλέπουν.
• Είναι στην ουσία παράνομοι, αλλά προτιμούμε να τους λέμε «λαθραίους» για να αφήσουμε περιθώρια ελαστικότερης- επιεικέστερης μεταχείρισής τους.
• Έκτον, όσοι μπήκαν παράνομα αλλά μπορούν να διεκδικήσουν και να πάρουν άσυλο – δηλαδή άδεια προσωρινής παραμονής ή και άδεια προσωρινής εργασίας, είναι άλλη κατηγορία. Οι λεγόμενοι asylum seekers.

Με αυστηρά νομική ερμηνεία, αυτοί δεν είναι «πρόσφυγες», γιατί δεν διώκονται «αδιακρίτως» από μια άλλη χώρα επειδή ανήκουν σε μια «στοχοποιημένη» ομάδα (εθνοτική, θρησκευτική, φυλετική, σεξουαλική κλπ…).

Όσοι ζητούν «άσυλο» από μια χώρα, πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξουν ότι διώκονται προσωπικά από το καθεστώς της χώρας καταγωγής τους. Συνήθως για τις πεποιθήσεις τους, ή για την προσωπική τους δραστηριότητα – κοινωνική – ή πολιτική.

Αυτοί όμως για να πάρουν άσυλο πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξουν ποιοι είναι και γιατί διώκονται. Μπορεί να μην έχουν διαβατήρια, αλλά να έχουν ταυτότητες, άδειες οδήγησης, πιστοποιητικά σπουδών ή άδειες εργασίας – κάποια επίσημα χαρτιά, τέλος πάντων, που πιστοποιούν ποιοι είναι – και που η εγκυρότητά τους μπορεί εύκολα να ελεγχθεί.

Αυτοί συνηθέστατα παίρνουν άσυλο, μαζί με κάποια δικαιώματα στη χώρα που τους υποδέχεται. Τα οποία όμως είναι συνήθως υποδεέστερα και προσωρινότερα εκείνων που παίρνουν στάτους πρόσφυγα. (Και γι’ αυτό συχνά στην πράξη πρώτα παίρνουν άσυλο και μετά διεκδικούν και στάτους πρόσφυγα, αλλά τις περισσότερες φορές δεν τα καταφέρνουν…)

Το ποια είναι τα δικαιώματα αυτά θα του δούμε αμέσως μετά:

• Έβδομον, για την ώρα να ανακεφαλαιώσουμε:
• –Έχουμε αυτούς που μπαίνουν παράνομα και μπορούν να διεκδικήσουν στάτους πρόσφυγα. Τους refugees….

(Τέτοιες περιπτώσεις είναι ελάχιστες, απ’ όσους μας ήλθαν μετά το 2015…)

• –Έχουμε ακόμα αυτούς που διώκονται σε κάποια άλλη χώρα προσωπικά, και δεν είναι πρόσφυγες, αλλά δικαιούνται να ζητήσουν άσυλο. Αυτοί είναι οι asylum seekers. Μόνο που αυτοί πρέπει να είναι σε θέση να αποδείξουν ποιοι είναι, από πού έρχονται και γιατί διώχθηκαν στις χώρες τους. Όχι να έχουν «χάσει» όλοι τα χαρτιά τους! Και να λένε ψέματα…
• –Έχουμε τέλος την κατηγορία των λαθρομεταναστών, δηλαδή όσων μπήκαν παράνομα, αλλά δεν δικαιούνται «στάτους πρόσφυγα» (δεν πληρούν τις νομικές προϋποθέσεις των refugees), ούτε θεμελιώνουν δικαίωμα ασύλου (asylum seekers). Είναι απλώς illegal immigrants.

Και μόνο τους «δικαίωμα»: η… εθελοντική διαφυγή σε άλλη χώρα – ή αλλιώς η έκδοσή τους στη χώρα προέλευσής τους.

• Όγδοον, εκείνος που έχει αρμοδιότητα να το αποφασίσει αυτό είναι ΜΟΝΟ τα εθνικά δικαστήρια. Κανείς άλλος! Το διεθνές Δίκαιο μάλιστα σαφώς ορίζει ότι, ειδικά η «Ύπατη Αρμοστεία» του ΟΗΕ, μπορεί να βοηθά αλλά όχι να καθορίζει εκείνη με αποφασιστικό τρόπο, ποιος είναι τι και τι τον κάνουνε. (Έτσι για να μη λέγονται η γράφονται ανοησίες. Χθες παρέθεσα και τη σαφέστατη διατύπωση του άρθρου από τη Σύμβαση της Γενεύης…)
• Ένατον: Σε κάθε περίπτωση η φιλοξενούσα χώρα δικαιούται να επικαλεστεί «λόγους εθνικής ασφαλείας» για να αρνηθεί και το στάτους πρόσφυγα και το δικαίωμα του ασύλου σε οποιονδήποτε!

Και για να τους τα αφαιρέσει, αν του τα έχει ήδη δώσει!

Οι διεθνείς συμβάσεις το προβλέπουν σαφώς: είναι στην ευχέρεια κάθε κράτους να επικαλεστεί «λόγους εθνικής ασφάλειας», για να απορρίψει τα πάντα.

Αυτό αφορά ειδικά την δική μας περίπτωση!

Εμάς περισσότερο από κάθε άλλη χώρα.

Κι όμως, δεν το κάνουμε ούτε για αν διώξουμε τις ΜΚΟ!

Που ανοικτά παραβιάζουν κάθε έννοια νομιμότητας. Εθνικής και διεθνούς.

Ας δούμε, τώρα ποια είναι τα διαφορετικά δικαιώματα των refugees και των asylum seekers.

• Δέκατον: H φιλοξενούσα χώρα δίνει τα όποια δικαιώματα σταδιακά, ανάλογα με τη νομιμότητα και τη διάρκεια της παραμονής τους

(Rights accrue to refugees incrementally, depending on the legality of their situation in their host country and the duration of their stay there)

–Το πρώτο στάδιο αφορά τα δικαιώματα τους που απορρέουν μόνο από την παρουσία τους και πριν νομιμοποιηθεί η παραμονή τους Σε αυτή την πρώτη φάση, λοιπόν (First Tier) τους δίνεται η Ελευθερία του Θρησκεύεσθαι, Δικαίωμα περιουσίας, δικαίωμα στην πρωταρχική εκπαίδευση, δικαίωμα προσφυγής σε δικαστήρια κλπ…

—H δεύτερη φάση (Second Tier) αφορά τα δικαιώματα που δίνονται αφότου έχει νομιμοποιηθεί η παραμονή τους, συνήθως σε όσους δοθεί άσυλο. Οπότε έχουν το δικαίωμα της αυτό-απασχόλησης, διευρύνονται τα όρια της μετακίνησής της (με περιορισμούς, ωστόσο).

–Σε επόμενη φάση, μπορούν να πάρουν πρόσθετα δικαιώματα, αν τους δοθεί και το στάτους του πρόσφυγα! Εκεί αποκτούν και το δικαίωμα της μισθωτής εργασίας, με όρους όχι δυσμενέστερους από άλλους νόμιμους αλλοδαπούς που διανέμουν στη χώρα (όχι κατ’ ανάγκην εξίσωση με τους πολίτες της χώρας)…

Στη Σύμβαση της Γενεύης, όμως, δεν ορίζεται με σαφήνεια το περιεχόμενο της «νόμιμης παραμονής» για κάθε κατηγορία. Κι αυτό δίνει μεγάλα περιθώρια σε κάθε κράτος να δώσει ή να αρνηθεί δικαιώματα στους πρόσφυγες – μόνιμα ή προσωρινά.

(In practice, states are free to grant permanent or temporary residence and to assign, or decline rights to work and move freely. This leads to great differences as regards refugees’ rights)

Μ’ άλλα λόγια κανένας Διεθνής Νόμος δεν «υποχρεώνει» το Ελληνικό κράτος να δώσει τα πάντα στους… λαθρομετανάστες!

Το αντίθετο, η διεθνής νομοθεσία προβλέπει ότι τα δικαιώματα – και τα επιδόματα – δίνονται μόνο σταδιακά, μόνο αφότου έχουν λυθεί τα ζητήματα νομιμότητας, μόνον αφότου έχει προσδιοριστεί το στάτους της νόμιμης παραμονής τους (πρόσφυγες ή άσυλο) – και πάλι ΔΕΝ εξισώνονται κατ’ ανάγκην με τους κανονικούς πολίτες της χώρας.

Δεν υπάρχει καμία «υποχρέωση» της χώρας να δίνει τα… ίδια επιδόματα ή τα δικαιώματα που δίνει στους πολίτες της (οι οποίοι άλλωστε έχουν πληρώσει για όλα αυτά)!

Αυτή είναι η πρόβλεψη για όσους τελικώς νομιμοποιούνται να μείνουν…

Για όσους δεν νομιμοποιούνται – τους λαθρομετανάστες – δεν υπάρχει καμία απολύτως υποχρέωση της φιλοξενούσας χώρας, εκτός από τα στοιχειώδη της «πρώτης φάσης». Και μέχρι την οριστική απέλαση.

Ούτε ΑΜΚΑ, ούτε επιδόματα…

Για να μη μπερδεύεστε και να μη σας λένε άλλα αντ’ άλλων…