Ποια ήταν τα παιδιά της Σαμαρίνας που πολέμησαν στο Μεσολόγγι; Οι ήρωες του 1821 ξαναζωνταντεύουν σήμερα 25η Μαρτίου μέσα από το γνωστό τραγούδι
Οι στίχοι του θρυλικού τραγουδιου ¨Παιδιά της Σαμαρίνας” είναι τα τελευταια λογια του λαβωμενου Μίχου Φλώρου Αρχηγου των 120 Σαμαρινιωτών που πολέμησαν στο Μεσολόγγι το 1826 ως τμημα της Φρουράς των Μακεδόνων.Πληροφορίες από το armynow.net
Απο τους 120, μόνο 33 εζησαν κατά την Έξοδο και την τελική μάχη και αυτοι κράτησαν και έφεραν στην Μακεδονία τις τελευταίες λέξεις του Αρχηγού τους που έφτασαν μέχρι εμάς μελοποιημένοι .
Στις 31 Μαρτίου του 1826 ξεκινά η δύσκολη πορεία τους, μέσα από τα βουνά. Την ίδια ώρα, οι γυναίκες στο χωριό προσπαθούν να μάθουν από την Ελένη Φλώρου, την πραγματική αιτία της ξαφνικής φυγής των αντρών τους. Ο Ιμπραήμ πασάς και ο Τούρκος Φρούραρχος της Άρτας Ν. Σερβάν ετοιμάζουν την τελική επίθεση στο Μεσολόγγι.
Διαβάζουμε από την αναφορά του Πολιτιστικού συλλόγου των Σαμαριναίων:
Η Σαμαρίνα και γενικότερα η Βλαχουριά, δεν ήταν δυνατόν να λείψει από το προσκλητήριο της επανάστασης του 1821, συμμετέχοντας με ένα πάνθεο ηρώων, που πολέμησαν στο πλάι των άλλων Ελλήνων μέχρι τη Ρούμελη και το Μωρηά.
Ο Βουλής Γιώτσας, ο Μίχας Γκριζιώτης και άλλα παλικάρια της Σαμαρίνας, πολέμησαν με τον Παπαφλέσσα στην άνιση μάχη του Μανιακίου, το 1825.
Μάλιστα ο Βουλής Γιώτσας ήταν από τους ελάχιστους επιζώντες της φονικής μάχης και γύρισε τραυματίας στη Σαμαρίνα, όπου πέθανε μετά από λίγο καιρό. Οι Σαμαριναίοι τον κήδεψαν με τιμές εθνικού ήρωα.
Σύμφωνα με τον συμπατριώτη μας «θρυλοσυλλέκτη» κ. Αχιλλέα Γκριζιώτη, αρχηγός αυτών των αγωνιστών ήταν ο Κόλας (Νίκος) Γκριζιώτης, ο μετέπειτα στρατηγός της επανάστασης.
Στα 1826 οι Σαμαριναίοι μετέχουν στην αθάνατη φρουρά των Μακεδόνων, που πολέμησαν στην πολιορκία του Μεσολογγίου. Η ομάδα των Σαμαριναίων αποτελούνταν από 120 μαχητές, με αρχηγό τον Μίχο Φλώρο και πολέμησαν στην «Ντάπια» του Στρατηγού Μάκρη.
Μερικά από τα ονόματα των μαχητών, που διέσωσε η παράδοση ήταν του Μάκρη, Μανάκα, Αβραμούλη, Συράκου, Μ. Μπούσια, Γκιολδάρη, Τζίμου ή καπετάν -Τζήμα.
Από αυτούς, κατά την έξοδο της φρουράς διεσώθησαν μόνο 33, ενώ οι υπόλοιποι Φλώρος, Μακρής, Αβραμούλης κλπ. έπεσαν ηρωικά στο Μεσολόγγι.
Η λαϊκή μούσα της Σαμαρίνας ύμνησε τον ηρωικό θάνατο των παλικαριών της με το τραγούδι «Ν εσείς παιδιά κλεφτόπουλα, παιδιά της Σαμαρίνας». Μέχρι το 1828 οι Σαμαριναίοι συνεχίζουν τον αγώνα τους εναντίον των Τούρκων.

Με την Ίδρυση του Ελληνικού κράτους, αναστέλλουν προς στιγμήν τη δράση τους και περιμένουν την κατάλληλη ευκαιρία, για να ξεσηκωθούν.
Την Άνοιξη του 1854, με την κήρυξη του Ελληνοτουρκικού πολέμου επαναστατούν οι κάτοικοι των Βλαχοχωριών της Πίνδου: Σαμαρίνας, Αβδέλλας, Περιβολιού, Σμίξης, Γράμμουστας και Ντένισκου, υπό την αρχηγία του παλαίμαχου πια Σαμαριναίου Καπετάνιου Χατζηζήση Χατζημάτη.
Η σύγκρουση με τους Τούρκους του Μεχμέτ – αγά των Γρεβενών έγινε στην τοποθεσία «φυλλουριά», κοντά στο χωριό Καρπερό. Οι Βλάχοι, που είχαν μαζί τους τις οικογένειες και τα γιδοπρόβατά τους, αντιστάθηκαν γενναία μια ολόκληρη ημέρα στις σφοδρές επιθέσεις των Τουρκαλβανών.
Η ταραχή και ο χαλασμός, που επικράτησε κατά τη μάχη έμεινε παροιμιώδης: «έγινε φυλλουριά». Ογδόντα νεκροί ήταν οι απώλειες από την πλευρά των βλάχων και ανάμεσα τους ο Χατζηζήσης.
Στη δύσκολη θέση, που είχαν περιέλθει οι επαναστάτες, ήλθε προς βοήθεια την άλλη μέρα, ο Θόδωρος Ζιάκας με τους άντρες του, που κατεδίωξαν τους Τούρκους μέχρι τα Γρεβενά.