August 15, 2023 Uncategorized
Έθιμα Δεκαπενταύγουστου
(Αναδημοσιεύσεις από την ιστοσελίδα Εκκλησία Online)
Οι παραδόσεις ενός λαού ή ενός τόπου κρατούν ζωντανές τις ρίζες του. Οι ενέργειες αυτές που επαναλαμβάνονται σε καθορισμένες περιστάσεις αποτελούν τα τοπικά έθιμα. Μία από αυτές τις περιστάσεις είναι και ο Δεκαπενταύγουστος, η μεγάλη αυτή γιορτή της Ορθοδοξίας.
Τα ντόλια, οι καβαλάρηδες, τα φιδάκια και … τα πιο περίεργα έθιμα του Δεκαπενταύγουστου ποικίλουν ανά περιοχή, ενώ η Κοίμηση της Θεοτόκου, συνοδεύεται από παρακλήσεις, κατανυκτικές λειτουργίες, αλλά και πολλά έθιμα. Ας δούμε μερικά από αυτά:
Πάτμος: Ο Επιτάφιος της Παναγίας
Στο νησί της Ορθοδοξίας και στο ιστορικό μοναστήρι της Αποκάλυψης, οι μοναχοί κάνουν περιφορά του επιταφίου της Παναγίας, ένα έθιμο που έχει βυζαντινές καταβολές.
Κεφαλλονιά: Τα φιδάκια της Παναγίας
Πρόκειται για ένα σπανιότατο έως μοναδικό γεγονός που συμβαίνει συγκεκριμένες ημέρες κάθε χρόνο, προσελκύοντας εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες πιστών αλλά και σκεπτικιστών που σπεύδουν να δουν με τα μάτια τους τα δεκάδες φιδάκια της Παναγίας.
Η παράδοση αναφέρει πως κάποια μέρα καθώς πλησίαζαν πειρατικά πλοία και οι πειρατές κατευθύνονταν προς τη Μονή προκειμένου να την λεηλατήσουν, οι μοναχές προσευχήθηκαν στην Παναγία για να προστατέψει τις ίδιες και το μοναστήρι. Τότε συνέβη το θαύμα. Το μοναστήρι κυκλώθηκε από φίδια που έτρεψαν τους πειρατές σε φυγή. Αυτό θεωρήθηκε σημάδι από την Παναγία. Έτσι οι μοναχές και η Μονή σώθηκαν. Από τότε κάθε χρόνο εμφανίζονται φίδια, ακόμα και στο εσωτερικό της εκκλησίας ( κρέμονται ακόμα και από τις εικόνες, τις καντήλες ή τα στασίδια ), τα οποία αναχωρούν στις 15 Αυγούστου. Αν κάποια χρονιά δεν εμφανιστούν τα φιδάκια προμηνύεται κάτι κακό για το νησί, όπως το 1940 και το 1953, οπότε το νησί επλήγη από σεισμούς.
Παλαιόπυργος Πωγωνίου: Τα “ντολιά”
Το πανηγύρι στον Παλαιόπυργο Πωγωνίου είναι μοναδικό και αφήνει χαραγμένα τα στοιχεία της παράδοσης, αφού μετά το μεσημεριανό φαγητό που προσφέρεται στο προαύλιο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ακολουθούν τα “ντολιά”, δηλαδή οι εντολές. Κάποιος από τους μεγαλύτερους κατοίκους του χωριού ορίζεται “ντολής πασάς” και αφού πάρει ένα ποτήρι με κρασί, το τσουγκρίζει με έναν παρευρισκόμενο. Το έθιμο ορίζει να πιει τρία ποτήρια κρασί ή τρεις γουλιές και κάθε φορά που πίνει πρέπει να κάνει μια αφιέρωση σε τρία διαφορετικά άτομα, με τη συνοδεία της ζωντανής μουσικής. Αμέσως μετά οι υπόλοιποι με τη σειρά που ορίζει ο “ντολή πασάς” θα αφιερώσουν τις ευχές τους σε όποιο πρόσωπο επιθυμούν, πάντα υπό τους ήχους ενός τραγουδιού.
Κουφονήσια: Με τα καΐκια στην Παναγιά
Στα Κουφονήσια εορτάζουν την Παναγία με ξεχωριστό τρόπο και τιμές. Ειδικότερα στο Κάτω Κουφονήσι, στο εκκλησάκι της Παναγίας, το οποίο αποτελεί αξιοθέατο του νησιού και είναι χτισμένο στο μόλο, πάνω σε αρχαία ερείπια. Ανήμερα της εορτής Της, από πολύ νωρίς το πρωί τα καΐκια μεταφέρουν δωρεάν τους πιστούς από το Πάνω Κουφονήσι στο Κάτω, προκειμένου να προσκυνήσουν με ευλάβεια την εικόνα της Παναγίας. Σύμφωνα με το έθιμο ετών, αμέσως μετά την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας στο εκκλησάκι της Παναγιάς, προσφέρονται σε όλους τους πιστούς διάφοροι μεζέδες και γλυκίσματα που έχουν φτιάξει ή έχουν αγοράσει οι ίδιοι, λόγω της εορτής.
Μάλιστα, τον πρώτο καιρό προσέφεραν μόνο τυρί και σύκα, αλλά με το πέρασμα των χρόνων η συμμετοχή των πιστών στην γιορτή είναι όλο και εντονότερη και οι οικογένειες ετοιμάζουν μεγάλα και εντυπωσιακά πιάτα με τυριά, ελιές, αλαντικά, κεφτέδες, φρούτα και γλυκά, ενώ τα συνοδεύουν με νερά, αναψυκτικά και κρασί. Στη συνέχεια, με τα καΐκια επιστρέφουν στο Πάνω Κουφονήσι όπου το γλέντι ξεκινά και κορυφώνεται με χορούς, τραγούδια, φαγητό και κρασί για πάρα πολλές ώρες. Ωστόσο, και κατά τη διάρκεια της θαλάσσιας διαδρομής οι πιστοί τραγουδούν, παίζουν και διασκεδάζουν.
Σιάτιστα: Οι καβαλάρηδες προσκυνητές
Ένα έθιμο, που έχει τις ρίζες του στην τουρκοκρατία, είναι αυτό των καβαλάρηδων προσκυνητών. Την ημέρα του Δεκαπενταύγουστου, οι καβαλάρηδες σχηματίζοντας μεγάλες παρέες με στολισμένα άλογα κατευθύνονται στο μοναστήρι του Μικροκάστρου, προσκυνούν την εικόνα και επιστρέφουν στο χωριό για γλέντι και χορό ως το πρωί.
Στην Εύβοια
Αυτοί που θα βρεθούν στην Εύβοια το Δεκαπενταύγουστο θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν τη Θεία Λειτουργία σε μια από τις γραφικές εκκλησίες που υπάρχουν και οι οποίες είναι αφιερωμένες στην Κοίμηση της Θεοτόκου, ενώ όσοι είναι λάτρεις της παράδοσης και των πανηγυριών έχουν εξίσου την ευκαιρία να βρεθούν σε ένα από τα καθιερωμένα πανηγύρια που γίνονται σε πολλά μέρη της Εύβοιας.
Στην Κεντρική Εύβοια το γνωστότερο όλων είναι το πανηγύρι του Οξυλίθου, στο οποίο νέοι και νέες μαζεύονται την παραμονή της γιορτής της Παναγίας και φτιάχνουν το πατροπαράδοτο στιφάδο, ενώ την επομένη στήνεται γλέντι στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας, όπου επισκέπτες και κάτοικοι έχουν την ευκαιρία να γευτούν το στιφάδο και να γλεντήσουν.
Στην Βόρεια Εύβοια η Παναγία της Λιχάδας είναι εξίσου γνωστή για το πανηγύρι της, ενώ λίγο πιο έξω από τη Χαλκίδα και πιο συγκεκριμένα στη παραλία Χιλιαδού τελείται η καθιερωμένη λειτουργία στο απόμερο αλλά πολύ όμορφο εκκλησάκι της Παναγίας. Στα Ψαχνά και στην Ιερά Μονή Γοργοϋπήκοου γίνεται παραδοσιακή λιτανεία του Επιταφίου της Παναγίας σύμφωνα με την τάξη του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, ενώ στην εκκλησία της Παναγίας στο Βασιλικό τελείται κάθε χρόνο πανηγύρι στο δεύτερο δημοτικό σχολείο.Άλλα γνωστά πανηγύρια της Παναγίας στην Εύβοια είναι στο Γυμνό, στην Αγία Άννα, στα Φύλλα, της Παναγίας της Περιβλέπτου στα Πολιτικά, στη Στενή, στους Στρόπωνες, στον Πάλιουρα και σε πολλά άλλα ακόμα χωριά της Εύβοιας.
Στην Ευρυτανία
Στην Ευρυτανία η Παναγία η Προυσσιώτισα «η κυρά της Ρούμελης» όπως την λένε- η Παναγία της Τατάρνας αν και δεν εορτάζουν το Δεκαπενταύγουστο είναι δύο σημεία που συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον των επισκεπτών και εκεί συρρέουν κάθε χρόνο χιλιάδες προσκυνητές. Στην Φθιώτιδα το Μοναστήρι του Αγάθωνα σε υψόμετρο 600 περίπου μέτρων 30 χιλιόμετρα δυτικά της Λαμίας στην περιοχή της Υπάτης είναι σημείο αναφοράς μιας και εορτάζει το Δεκαπενταύγουστο και δέχεται χιλιάδες επισκέπτες απ΄ όλον τον κόσμο.
Η μεταφορά της εικόνας της Παναγίας της οδηγήτριας από το Αχλαδοχώρι στην Οιχαλία μέσω της Κρήνης Πλήθος κόσμου και φέτος παραμονή του Δεκαπενταύγουστου αναμένεται να τιμήσει το θρησκευτικό έθιμο μεταφοράς της εικόνας της Παναγίας της οδηγήτριας από το Αχλαδοχώρι στην Οιχαλία μέσω της Κρήνης. Ο ιερέας του Αχλαδοχωρίου την συνοδεύει μέχρι την εκκλησιά της Κρήνης εκεί τοποθετείται στο Ιερό και οι πιστοί θα περάσουν να χαιρετίσουν την Παναγιά τους. Ακολουθεί πομπή στην Κρήνη και ο Ιερέας του χωριού παραδίδει την εικόνα συνοδεία πιστών στα σύνορα με την Οιχαλία στον Άγιο Αθανάσιο στον ιερέα της Οιχαλίας που περιμένει την Παναγιά έξω από το ναό.
Μετά την δέηση η πομπή παίρνει τον δρόμο της για την Οιχαλία όπου όλο το χωριό την αναμένει με μεγάλο θρησκευτικό ενδιαφέρον. Εκεί μετά από σύντομη στάση οι πιστοί σχηματίζουν πομπή και συνοδεύοντας την εικόνα στην Εκκλησία του χωριού όπου εγκαθίσταται μέχρι την δεύτερη ημέρα του Πάσχα που θα ακολουθήσει την αντίστροφη διαδρομή. Σύμφωνα με την παράδοση η εικόνα της Παναγίας βρέθηκε σε δύσβατο και δασώδες μέρος της περιοχής από 8 Κυνηγούς, οι οποίοι καταγόταν από τρία Χωριά: Tην Οιχαλία, το Αχλαδοχώρι και το Κουτσίκοβο. Έτσι αποφάσισαν κάθε χωριό να φιλοξενεί την εικόνα στην ενορία του για τέσσερις μήνες το χρόνο. Όταν το Κουτσίκοβο έπαψε να υφίσταται αποφασίστηκε τους 4 επιπλέον μήνες η εικόνα να παραμένει στην Οιχαλία. Κατά την περιφορά η εικόνα μεταφέρεται από τους κατοίκους του Αχλαδοχωρίου, της Κρήνης και της Οιχαλίας από ώμο σε ώμο αναπαριστώντας τους Κυνηγούς εκείνης της εποχής που μετέφεραν την εικόνα διαδοχικά ο ένας μετά τον άλλον μέχρι τον κάμπο.
Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του ΙΗΑ εκφράζουν αποκλειστικά τους συγγραφείς – μέλη του ΙΗΑ. Η ιστοσελίδα του ΙΗΑ δεν λογοκρίνει, ούτε επεμβαίνει σε άρθρα – κείμενα των μελών του ΙΗΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου