Πυγολαμπίδα: Το φως μες στο σκοτάδι

Πυγολαμπίδα: Το φως μες στο σκοτάδι

Μια από τις πιο όμορφες εικόνες που μπορεί να συναντήσει κάποιος το καλοκαίρι είναι ένα χωράφι γεμάτο με φωτεινές πυγολαμπίδες. Είναι από τα πιο χαρακτηριστικά έντομα του καλοκαιριού και στολίζουν τις νύχτες πετώντας στους κήπους σαν μικροσκοπικά φαναράκια. Πυγολαμπίδα: Το φως μες στο σκοτάδι

Μια ιστορία λέει, πως ενώ το σκοτάδι έπεφτε βαρύ και αφού οι Ρωμαίοι είχαν σιγουρευτεί πως ο Χριστός είχε πεθάνει, έδωσαν την άδεια στη Παναγία να τον κατεβάσει από τον σταυρό…

Η Παναγία με κάποιους από τους μαθητές του Κυρίου πήγαν να κατεβάσουν από τον σταυρό το άψυχο σώμα του, αλλά δεν έβλεπαν λόγω του σκοταδιού.

Τότε ένα έντομο πήρε στην ουρά του κάρβουνο και τους έφεγγε!!! Επειδή όμως καιγότανε, πήγαινε συνεχώς και βουτούσε την ουρά του στο νερό… Έτσι λοιπόν η Παναγία συγκινημένη ευχήθηκε το συγκεκριμένο έντομο να έχει πάντα στην ουρά του φως το οποίο όμως να μην το καίει… Με αυτό τον τρόπο δημιουργήθηκε η πυγολαμπίδα…

Η πυγολαμπίδα ή αλλιώς κωλοφωτιά είναι έντομο κολεόπτερο που έχει την δυνατότητα να παράγει φως με βιολογικό τρόπο, που συνήθως εκπέμπει στο πίσω μέρος της ουράς της. Παλιά έθιμα σχετίζουν όπως και η παραπάνω ιστορία, την πυγολαμπίδα με το Πάσχα και κυρίως με το Καλοκαίρι.

Οι πυγολαμπίδες κάνουν την εμφάνιση τους τα βράδια και δημιουργούν με τον φωτισμό τους ένα εξαιρετικό θέαμα σε όσους έχουν την τύχη να τις παρακολουθήσουν. Υπάρχουν πάνω από 2.000 είδη πυγολαμπίδων.

Η περίοδος αιχμής της εμφάνισής τους είναι οι βραδιές του Ιουνίου και του Ιουλίου.

Πολλά είναι τα βιβλία που έχουν γραφτεί για τις πυγολαμπίδες εξηγώντας το σκοπό, την ανατομία και την πορεία του συγκεκριμένου εντόμου στο πέρασμα των χρόνων. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο τρόπος με τον οποίοι αμύνεται μια πυγολαμπίδα. Οι αναλαμπές τη νύχτα την καθιστούν ευάλωτη στον εχθρό.

Όταν επιτεθεί ένα αρπακτικό, μερικές πυγολαμπίδες αποβάλουν μερικές σταγόνες αίματος σε μια διαδικασία που λέγεται “αντανακλαστική αιμορραγία”. Το αίμα περιέχει ένα χημικό το οποίο είναι αηδιαστικό και τοξικό για αρκετά αρπακτικά…

Σε αντίθεση με μία λάμπα, η οποία εκτός από φως παράγει και πολλή θερμότητα, το φως της πυγολαμπίδας είναι το πιο αποδοτικό στον κόσμο. Σχεδόν όλη η ενέργεια που παράγεται από τη χημική αντίδραση εκπέμπεται ως φως.

Οι πυγολαμπίδες πραγματοποιούν μέσα στο σώμα τους μια χημική αντίδραση που τους επιτρέπει να παράγουν φως. Η μέθοδος αυτή ονομάζεται βιοφωταύγεια.

Σημαντική διαδικασία, επίσης ενδιαφέρουσα, είναι και η αναπαραγωγή τους. Κάθε ένα ενήλικο θηλυκό έχει μια έντονη ζωή μερικών εβδομάδων από τότε που θα ζευγαρώσει έως τη στιγμή που θα πεθαίνει. Τα αυγά, μετά από μερικές εβδομάδες εκκολάπτονται και παραμένουν ως προνύμφες για ένα ή δυο καλοκαίρια επιπλέον.

Οι πυγολαμπίδες λάμπουν για διάφορους λόγους.

Η βιοφωταύγεια αρχίζει από το στάδιο του αυγού και υπάρχει σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής. Μάλιστα, οι προνύμφες, που έχουν την ικανότητα να λάμπουν (ακόμα και αυτές που ζουν υπόγεια ή κάτω από το νερό), χρησιμοποιούν το φως για να ενημερώσουν τα αρπακτικά, ότι δεν είναι νόστιμα (παράγουν δυσάρεστα, αμυντικά στεροειδή για προστασία).

Ως προνύμφες, άλλες τρυπώνουν στο χώμα και άλλες σε φλοιούς δένδρων περιμένοντας την Άνοιξη να εμφανιστούν. Τρέφονται με μικρά σαλιγκάρια, αφού πρώτα τα παραλύσουν και στη συνέχεια τα πιπιλίζουν, αφήνοντάς τα στο τέλος άδεια.

Επίσης, τα αρσενικά λάμπουν για να εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους προς τα θηλυκά και τα θηλυκά με τη σειρά τους θα τους απαντήσουν, προκειμένου να μπορέσουν τα αρσενικά να τις εντοπίσουν. Κάθε είδος αναβοσβήνει με συγκεκριμένο μοτίβο. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι οι θηλυκές πυγολαμπίδες επιλέγουν τους συντρόφους ανάλογα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά μοτίβα φωτός. Ο αυξημένος ρυθμός και η ένταση του φωτός, έχουν αποδειχθεί ότι προσελκύουν περισσότερα θηλυκά.

Οι ενήλικες πυγολαμπίδες ορισμένων ειδών δεν είναι καθόλου φωτεινές, εντούτοις, χρησιμοποιούν φερορμόνες για να εντοπίσουν τους συντρόφους. Η χρήση των φερορμονών ως σεξουαλικό σήμα φαίνεται να είναι η προγονική κατάσταση των πυγολαμπίδων και η χρήση φωτός να εξελίχθηκε σχετικά πρόσφατα. Υπάρχουν είδη που χρησιμοποιούν τόσο φερορμόνες όσο και φωτεινά σήματα ως μέσο ζευγαρώματος. Αυτά τα είδη φαίνεται να είναι εξελικτικά ενδιάμεσα.

Επιστήμονες από όλο τον κόσμο, μελετούν την διαδικασία συντονισμού των πυγολαμπίδων, καθώς ανάλογα με το τι φως εκπέμπει η μία, ανάλογα λειτουργεί μια άλλη. Διαφορετικό χρώμα, διαφορετικός χρόνος που αναβοσβήνει το φως, αλλά συγχρόνως όλα αυτά γίνονται άψογα οργανωμένα, είτε για άμυνα, είτε για εσωτερική λειτουργία που βοηθάει τις πυγολαμπίδες να ζουν, να τρέφονται, να αναπαράγονται…

Αυτή είναι λοιπόν η πυγολαμπίδα. Η κωλοφωτιά για τους Έλληνες.

Στην Ελλάδα την συναντάμε σε αρκετές περιοχές, αλλά πολύ τυχεροί είναι οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της Κέρκυρας που τις άγιες ημέρες του Πάσχα απολαμβάνουν ένα μοναδικό θέαμα στις πλαγιές του πανέμορφου νησιού…

Τέλος πολλές αναφορές γίνονται και σε ποιήματα για την πυγολαμπίδα. Παρομοιάζεται σαν το φως μέσα στο σκοτάδι, σαν την ελπίδα για τις δυσκολίες, τις άσχημες στιγμές τους έθνους μας.

Όπως λέει και ο Κωστής Παλαμάς πολύ εύστοχα…

«Στη νυχτιά μας μια πυγολαμπίδα, των αρχαίων η μνήμη, ψευτοφέγγει..»

ΠΡΟΣΟΧΉ: Δυστυχώς, διάφοροι παράγοντες ενδέχεται να έχουν συμβάλλει στη μείωση των πυγολαμπίδων όπως είναι η φωτορύπανση και η καταστροφή των οικοτόπων. Εάν ένα χωράφι όπου ζουν πυγολαμπίδες πλακοστρωθεί, οι πυγολαμπίδες δεν μεταναστεύουν σε άλλο χωράφι, απλώς εξαφανίζονται για πάντα.

https://www.proionta-tis-fisis.com/pygolampida-to-fos-mes-to-skotadi/