Ο Πλούταρχος, ιερέας των Δελφών μιλά για την εγκατάλειψη της αρχαίας θρησκείας.

Το μαντείο των Δελφών φυτοζωούσε, αλλά ήταν πια ένα ιερό πάμπτωχο, περιγράφει ο Στράβων. ο Νέρων πήγε εκεί, και αφού σάρωσε τα βραβεία σε αγώνες που οργάνωσαν για να τον βραβεύσουν, υποσχέθηκε πως θα φροντίσει να δώσει στο μαντείο την παλιά του δόξα. Ωστόσο, δεν παρέλειψε φεύγοντας για τη Ρώμη, να αρπάξει πολλά από τα έργα τέχνης που είχαν αφήσει στη θέση τους οι προ αυτού Ρωμαίοι. Και βέβαια, επιστρέφοντας στη Ρώμη ξέχασε αμέσως τις υποσχέσεις του και το μαντείο. Αργότερα, ο Δομητιανός αποκατάστησε το ναό του Απόλλωνα. Αλλά ο Πλούταρχος, σύγχρονος του Αποστόλου Παύλου, μιλάει για την περασμένη πια δόξα του μαντείου που έχει ήδη σβήσει. Αισθάνεται μάλιστα την ανάγκη να εξηγήσει αυτή τη δραματική παρακμή, και την αποδίδει στην ηθική παρακμή της κοινωνίας και τη συνακόλουθη πτώση τού επιπέδου των ερωτημάτων, αφού ρωτούσαν πια το θεό όχι για σοβαρά θέματα αλλά για γάμους και κληρονομιές και τα παρόμοια. Δεν λησμονεί όμως ο Πλούταρχος ότι ένας παράγων τής παρακμής είναι σίγουρα και η πληθυσμιακή ερήμωση της Ελλάδας, η «ολιγανδρία», εξ αιτίας τής όποιας το μαντείο μένει πολύ χρόνο έρημο και χωρίς προσκυνητές. Αυτή η ζοφερή πραγματικότητα τον υποχρεώνει να πει τον μεγάλο λόγο, αυτός ο ειδωλολάτρης ιερέας: «απάγγειλον ότι ο Παν ο μέγας τέθνηκε».

Ο Πλούταρχος γράφει ότι ενώ παλιά χρειάζονταν τρεις ιέρειες στους Δελφούς για να καλύπτουν τις ανάγκες του κοινού, στα χρόνια του υπερεπαρκούσε μία μόνον. Με την ανάπτυξη του χριστιανισμού, ο ειδωλολατρικός κόσμος μειωνόταν σταθερά. Για παράδειγμα, ήδη στα χρόνια τού Μεγάλου Κωνσταντίνου οι Έλληνες χριστιανοί ήσαν τόσοι, ώστε Επίσκοποί των μετείχαν στην Α' Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας, το 325 μ.Χ.

Στην Αθήνα, οι πρώτοι χριστιανοί συγκεντρώνονταν σε σπηλιές της Ακρόπολης, πολύ σύντομα όμως αυξήθηκαν τόσο, ώστε να οικοδομήσουν μια μεγάλη βασιλική στις όχθες τού Ιλισσού. Αυτό συνέβη και σε άλλες πόλεις τής αυτοκρατορίας: στο τέλος τού 4ου αι. μ.Χ., η Αντιόχεια είχε περισσότερους από 200.000 κατοίκους, από τους οποίους οι μισοί περίπου ήσαν χριστιανοί -για να φέρω ένα παράδειγμα.