Επειδή πολύ μελάνη έχει χυθεί τελευταία για το αν ο Ιουστινιανός έκλεισε ή όχι τις Φιλοσοφικές Σχολές, στο ερώτημα αυτό, που θέτει και ο Άγιος Νεκτάριος, λαμβάνουμε από τον ίδιο τις εξής απαντήσεις, που ομολογουμένως αποστομώνουν όλους εκείνους που επί χρόνια ολόκληρα διαστρεβλώνουν την ιστορική αλήθεια και την παραποιούν για λόγους δικής τους σκοπιμότητας, αφού έφθασαν εις το σημείο να συκοφαντούν τον Ιουστιανιανό ότι – δήθεν- είχε κλείσει τις φιλοσοφικές σχολές!!
Στιγμιότυπο από τις εκδηλώσεις στη Ρωμαϊκή Αγορά για τον εορτασμό του έρους αφιερωμένου στο Σωκράτη. Το έργο του μεγάλου αυτού φιλοσόφου διδάσκεται έως τις μέρες μας (φωτ. ΑΠΕ).
ΕΠΕΙΔΗ πολύ μελάνη έχει χυθεί τελευταία για το αν ο Ιουστινιανός έκλεισε ή όχι τις Φιλοσοφικές Σχολές, στο ερώτημα αυτό, που θέτει και ο Άγιος Νεκτάριος, λαμβάνουμε από τον ίδιο τις εξής απαντήσεις, που ομολογουμένως αποστομώνουν όλους εκείνους που επί χρόνια ολόκληρα διαστρεβλώνουν την ιστορική αλήθεια και την παραποιούν για λόγους δικής τους σκοπιμότητας, αφού έφθασαν εις το σημείο να συκοφαντούν τον Ιουστιανιανό ότι – δήθεν- είχε κλείσει τις φιλοσοφικές σχολές!!
Ας διαβάσουμε, τι λέει επί του σοβαρού αυτού θέματος ο ίδιος ο Άγιος Νεκτάριος, Επίσκοπος Πενταπόλεως Αιγύπτου ( ο γνωστός σε όλους μας Άγιος Νεκτάριος Αιγίνης):
Ας διαβάσουμε, τι λέει επί του σοβαρού αυτού θέματος ο ίδιος ο Άγιος Νεκτάριος, Επίσκοπος Πενταπόλεως Αιγύπτου ( ο γνωστός σε όλους μας Άγιος Νεκτάριος Αιγίνης):
-- Τίνες οι πρώτοι καλέσαντες τον ΣΤ' αιώνα σκότους και ερέβους και πόθεν ούτοι ωρμήθησαν προς αμαύρωσιν της λαμπρότητος αυτού;
Τον ΣΤ' αιώνα εζήτησαν να επισκοτίσωσιν οι εχθροί του Ελληνισμού, οι επιζητήσαντες να αμαυρώσωσι την δόξαν του βυζαντιακού Ελληνισμού, υποστηρίξωσι την ολοσχερή εξάλειψιν του αρχαίου ελληνικού έθνους και αποκόψωσι τον σύνδεσμον της συγγενείας, τον συνάπτοντα τους απογόνους Έλληνας, τους δια των αιώνων ζητήσαντας και δράσαντας, προς τους ενδόξους αυτών προγόνους, τους υπέρ της ανθρωπότητος καθόλου και του πολιτισμού αυτής εκθύμως εργασθέντες, όπως αφαιρέσωσιν αυτοίς την λαμπράν κληρονομίαν, την κληροδοτηθείσαν αυτοίς υπό των ενδόξων αυτών προγόνων και αρνηθώσιν αυτοίς την οφειλομένην ευγνωμοσύνην και επιβαλλομένην ηθικήν υποστήριξιν και την κληρονομικήν ηθικήν ευγένειαν και υπεροχήν (Παπαρηγ. τομ. γ' σ. 155).
Οι μοχθηροί ούτοι εχθροί του βυζαντιακού πολιτισμού και του νεωτέρου Ελληνισμού επί δύο ιστορικών ειδήσεων στηρίζουσι τα αυθαίρετα αυτών συμπεράσματα και τα πεπλανημένα αυτών φρονήματα. Πρώτον επί των γενομένων επιδρομών των Αβάρων και Σλαύων επί την Ελλάδα, και δεύτερον επί του εκδοθέντος διατάγματος υπό του Ιουστινιανού περί της καταργήσεως των εν Αθήναις σχολών, όπερ αναφέρουσιν, όλοι σχεδόν οι νεώτεροι ιστορικοί ως γεγονός αναμφισβήτητον.
Και τας μεν περί της επιδρομής των Αβάρων και Σλαύων ειδήσεις αρύεται ο μέγας εχθρός του Ελληνισμού Φαλμεράϋερ και όλοι οι ομόφρονες αυτώ εκ του σοφιστού Προκοπίου του συγγραφέως τριών αντιμαχομένων προς άλληλα συγγραμμάτων, ήτοι α) της ιστορίας των γεγονότων επί της αυτοκρατορίας του Ιουστινιανού, εν η ιστορεί όσα είδε και ήκουσε μετά της ειλικρινείας του στρατιώτου, του πολιτικού ανδρός, και του περιηγητού, ως λέγει ο Γίββων' β) των περί των Ιουστινιανού κτισμάτων λόγων, εν οις εγκωμιάζει τον Ιουστινιανόν και αποθαυμάζει αυτού τα έργα, και γ) των ανεκδότων αυτού, εν οις επιχειρεί λέξιν προς λέξιν να αναιρέση όσα ήδη εν τοις περί κτισμάτων λόγοις απεθαύμασε και εβεβαίωσεν.
Εκ του τελευταίου τούτου συγγράμματος του Προκοπίου, του γραφέντος μετά τον θάνατον του Ιουστινιανού του μηδεμίαν ιστορικήν αξίαν έχοντος, ως έργου αναξιοπίστου συγγραφέως και παλινωδούντος ιστορικού, αρύονται οι καλοί φίλοι του Ελληνισμού τας κατά του ΣΤ' αιώνος προσβολάς.
Η σαθρότης των επιχειρημάτων αυτών γένεται τοις πάσι δήλη και όμως επ' αυτών των σαθρών επιχειρημάτων στηρίζουσιν όλον τον εαυτών οικοδόμημα της καταφοράς.
Αλλ' ευτυχώς τα πράγματα, φωνήν αφιέντα, αναιρούσιν αυτούς διότι το ελληνικόν Βυζαντινόν κράτος και ο βυζαντινός Ελληνισμός έδρασεν επί εννέα έτι αιώνας, ηγωνίσθη υπέρ του πολιτισμού της ανθρωπότητος καθόλου, υπέρ της αληθούς θρησκείας, υπέρ των γραμμάτων, της παιδείας και αυτής της επιστήμης και απέκρουσε τελεσφόρως την απειλούσαν να κατακλύση την ανθρωπότητα βαρβαρότητα και την αμάθειαν, την απειλούσαν όλην την Ευρώπην και διέσωσε την ελληνικήν παιδείαν, την ελληνική σοφίαν, τας επιστήμας και την αγίαν του Χριστού θρησκείαν, υπέρ ων ηγωνίσθη μέχρι ρανίδος αίματος και έπεσεν ενδόξως μαχόμενος υπέρ της πολυτίμου των προγόνων και των πατέρων αυτού παρακαταθήκης.
Οι μοχθηροί ούτοι εχθροί του βυζαντιακού πολιτισμού και του νεωτέρου Ελληνισμού επί δύο ιστορικών ειδήσεων στηρίζουσι τα αυθαίρετα αυτών συμπεράσματα και τα πεπλανημένα αυτών φρονήματα. Πρώτον επί των γενομένων επιδρομών των Αβάρων και Σλαύων επί την Ελλάδα, και δεύτερον επί του εκδοθέντος διατάγματος υπό του Ιουστινιανού περί της καταργήσεως των εν Αθήναις σχολών, όπερ αναφέρουσιν, όλοι σχεδόν οι νεώτεροι ιστορικοί ως γεγονός αναμφισβήτητον.
Και τας μεν περί της επιδρομής των Αβάρων και Σλαύων ειδήσεις αρύεται ο μέγας εχθρός του Ελληνισμού Φαλμεράϋερ και όλοι οι ομόφρονες αυτώ εκ του σοφιστού Προκοπίου του συγγραφέως τριών αντιμαχομένων προς άλληλα συγγραμμάτων, ήτοι α) της ιστορίας των γεγονότων επί της αυτοκρατορίας του Ιουστινιανού, εν η ιστορεί όσα είδε και ήκουσε μετά της ειλικρινείας του στρατιώτου, του πολιτικού ανδρός, και του περιηγητού, ως λέγει ο Γίββων' β) των περί των Ιουστινιανού κτισμάτων λόγων, εν οις εγκωμιάζει τον Ιουστινιανόν και αποθαυμάζει αυτού τα έργα, και γ) των ανεκδότων αυτού, εν οις επιχειρεί λέξιν προς λέξιν να αναιρέση όσα ήδη εν τοις περί κτισμάτων λόγοις απεθαύμασε και εβεβαίωσεν.
Εκ του τελευταίου τούτου συγγράμματος του Προκοπίου, του γραφέντος μετά τον θάνατον του Ιουστινιανού του μηδεμίαν ιστορικήν αξίαν έχοντος, ως έργου αναξιοπίστου συγγραφέως και παλινωδούντος ιστορικού, αρύονται οι καλοί φίλοι του Ελληνισμού τας κατά του ΣΤ' αιώνος προσβολάς.
Η σαθρότης των επιχειρημάτων αυτών γένεται τοις πάσι δήλη και όμως επ' αυτών των σαθρών επιχειρημάτων στηρίζουσιν όλον τον εαυτών οικοδόμημα της καταφοράς.
Αλλ' ευτυχώς τα πράγματα, φωνήν αφιέντα, αναιρούσιν αυτούς διότι το ελληνικόν Βυζαντινόν κράτος και ο βυζαντινός Ελληνισμός έδρασεν επί εννέα έτι αιώνας, ηγωνίσθη υπέρ του πολιτισμού της ανθρωπότητος καθόλου, υπέρ της αληθούς θρησκείας, υπέρ των γραμμάτων, της παιδείας και αυτής της επιστήμης και απέκρουσε τελεσφόρως την απειλούσαν να κατακλύση την ανθρωπότητα βαρβαρότητα και την αμάθειαν, την απειλούσαν όλην την Ευρώπην και διέσωσε την ελληνικήν παιδείαν, την ελληνική σοφίαν, τας επιστήμας και την αγίαν του Χριστού θρησκείαν, υπέρ ων ηγωνίσθη μέχρι ρανίδος αίματος και έπεσεν ενδόξως μαχόμενος υπέρ της πολυτίμου των προγόνων και των πατέρων αυτού παρακαταθήκης.
Ο Άγιος Νεκτάριος, Επίσκοπος Πενταπόλεως Αιγύπτου, γνωστός ως άγιος Νεκτάριος Αιγίνης. Ανατρέπει τους ισχυρισμούς εκείνων που διαδίδουν ότι ο Ιουστινιανός έκλεισε τις Φιλοσοφικές Σχολές!
Ο βυζαντιακός Ελληνισμός παρέδωκε την δάδα των επιστημών προς τους εν σκότει και σκιά θανάτου καθεύδοντας Ευρωπαίους, όπως διαφωτίση αυτών τον ορίζοντα, διαυγάση τους νοερούς αυτών οφθαλμούς και αναγάγη εις το κλέος της σοφίας και της δόξης, εν ω σήμερον οι λαοί της Ευρώπης ευρίσκονται. Εάν τα υπό των εχθρών του βυζαντιακού και του νεωτέρου Ελληνισμού ειρημένα ήσαν αληθή, ούτε η Ευρώπη θα εσώζετο του γενικού κατακλυσμού, του απειλουμένου υπό της βαρβαρότητος και της αμαθείας, ούτε Ελλάς, ούτε Έλληνες αληθείς και γνήσιοι απόγονοι των προγόνων αυτών θα υπήρχον, ουδέ θα ίσχυον να εξεγερθώσι και καταβάλωσιν αύθις το κράτος της τυραννίας και τον του πολιτισμού πολέμιον και δείξωσι την ισχύν της ηθικής ανδρείας, της δυναμένης και διά των ελαχίστων μέσων να μεγαλουργήση.
Η ύπαρξις και η εξέγερσις των Ελλήνων εν ταις κτήσεσι του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, του υπό την οθωμανικήν κυριαρχίαν διατελούντος έτι και νυν, μαρτυρεί, ότι το ελληνικόν έθνος ου μόνον δεν εξηφανίσθη, αλλά και τους επιδρομείς, τους επιδραμόντας την χώραν αυτού, προς εαυτό αφωμοίωσε και υπό το όνομα του 'Έλληνος Ρωμαίου Χριστιανού σωτηρίως και επωφελώς έδρασε. Εάν οι Άραβες και οι Σλαύοι, οι επιδραμόντες τας χώρας αυτού εκυριάρχουν αυτών, ώφειλον έτι και νυν να κατοικώσι τας χώρας αυτών, τας έτι και νυν υπό των Ελλήνων κατοικουμένας. Πώς δε οι μεν Άβαρες και οι Σλάβοι παντελώς εξηφανίσθησαν, ο δε ελληνικός πληθυσμός καθαρός και γνήσιος έμεινε, φυλάξας αλώβητα την γλώσσαν, την θρησκείαν, τα ήθη και έθιμα αυτού, αυτόν τον ελληνικόν χαρακτήρα, αυτήν την φύσιν του 'Ελληνος; Οι δυσμενείς του ελληνικού έθνους κριταί και του Ελληνισμού, εάν λάβωσι τον κόπον να μελετήσωσι τον χαρακτήρα του νέου Έλληνος και τους πόθους και τας ορμάς αυτού, τας αρετάς και τας ελλείψεις αυτού, θέλουσιν εύρη τον νέον Έλληνα πανομοιότυπον του αρχαίου προγόνου αυτού. Διά του βυζαντιακού Ελληνισμού έδρασεν υπέρ της ανθρωπότητος καθόλου υπό νέαν μορφήν ο αρχαίος Ελληνισμός, όστις διά της διαδοχής του γένους ηγωνίσθη επί των επάλξεων των τειχών της Κωνσταντινουπόλεως και επί των ορέων της μεγάλης Στερεάς Ελλάδος, της Πελοποννήσου και των ελληνικωτάτων νήσων. Και ταύτα μεν περί του πρώτου λόγου, του εκ των επιδρομών των αλλοφύλων.
Περί δε του δευτέρου λόγου της περιφήμου διατάξεως του Ιουστιανιανού περί καταργήσεως των εν Αθήναις σχολών λέγομεν τα εξής:
Ο εθνικός ιστορικός Παπαρρηγόπουλος, αμφιβάλλων πολύ περί της ιστορικής ακριβείας και αληθείας τού Προκοπίου ερωτά:
«Αλλ' είνε άραγε το γεγονός τούτο τοσούτω βέβαιον, όσον κοινώς υπολαμβάνεται;»
Εκ των αρχαίων χρονογράφων ο Μαλάλας είπεν, ότι εν έτει 529 «ο βασιλεύς Ιουστινιανός, θεσπίσας, προστάζων έπεμψεν εις Αθήνας, κελεύσας μηδένα διδάσκειν φιλοσοφίαν, μήτε νόμιμα εξηγείσθαι». Και έτερος ανώνυμος χρονογράφος το αυτό περίπου ισχυρίσθη αξιώσας «ότι ο βασιλεύς Ιουστινιανός, πέμψας εις Αθήνας, εκέλευσε μηδένα τολμάν διδάσκειν φιλοσοφίαν και αστρονομίαν».
Κατά δε τον Προκόπιον αφήρεσε τους μισθούς των διδασκάλων. Εν τω προοιμίω της Πανδέκτης, της μόνης ασφαλούς ιστορικής πηγής, αναφέρεται, ότι δεν επιτρέπεται η των νομίμων διδασκαλία ειμή εις Κωνσταντινούπολιν, εις Ρώμην, και εις Βηρυτόν εν δε ταις ειδικαίς του κώδικος διατάξεσι κωλύεται η διδασκαλία παντός μαθήματος υπό εθνικών διδασκομένου αλλ’ ουδαμού αναφέρεται ρητή διάταξις περί καταργήσεως των εν Αθήναις σχολών.
Οι δε νεώτεροι, οι αξιούντες, ότι εψηφίσθη τοιαύτη διάταξις, ορμώνται εκ της πολυθρυλήτου αποδημίας των επτά φιλοσόφων προς τον βασιλέα της Περσίας Χοσρόην, ην ο Βίκτωρ Κουζέν εν τη καθολική αυτού ιστορία ονομάζει εκδίωξιν. Και όμως ο Αγαθίας, όστις δια μακρών ιστορεί την εις την αυλήν του Χοσρόου αποδημίαν των επτά φιλοσόφων, δεν λέγει, ότι ανεχώρησαν δια την κατάργησιν της εν Αθήναις σχολής κατά την αυτοκρατορικήν διάταξιν, όπως ήτο φυσικώτατον να είπη, εάν τω όντι εγένετο η κατάργησις αύτη δι’ αυτοκρατορικού διατάγματος, αλλά βεβαιοί, ότι απεδήμησαν «επειδή αυτοίς η παρά Ρωμαίοις κρατούσα επί τω κρείττονι δόξα ουκ ήρεσκε», τουτέστι, διότι οι φιλόσοφοι ούτοι δεν ηρέσκοντο θεώμενοι την επικράτησιν της νέας δόξης του χριστιανικού πνεύματος. Ώστε ουχί εκδίωξις, αλλ’ υποχώρησις και ήττα αυτών και εθελούσιος από της Ελλάδος εις Περσίαν αναχώρησις, ένεκα της επικρατήσεως του Χριστιανισμού, καθ’ ου ούτοι μετά πεισμονής και πάθους ηγωνίζοντο, και αφ’ ου ηττήθησαν δια της ηθικής αυτού δυνάμεως. Ταύτην την ηθικήν του Χριστιανισμού δύναμιν μη ανεχόμενοι, και την ήτταν αυτών βαρέως φέροντες, καταλιπόντες το πάτριον έδαφος, κατέφυγον εις Περσίαν προς τον βασιλέα Χοσρόην πορισμόν την διδασκαλίαν έχοντες. Έφυγον άρα ουχί διότι κατεπολεμούντο ή κατεδιώκοντο, αλλά διότι δεν ηνείχοντο να θεωρούσι φθίνουσαν την εθνικήν λατρείαν και τας προόδους, τας εκ της διδασκαλίας αυτών, ελαττουμένας δια την έλλειψιν οπαδών της εαυτών εθνικής φιλοσοφίας.
Η απαγόρευσις, περί ης γίνεται λόγος, ήτο γενική και εν τούτοις αι εν τη Ανατολή σχολαί της Βηρυττού, της Γάζης, της Τύρου, της Βίβλου, της Αλεξανδρείας και άλλαι άλλων πόλεων εξηκολούθησαν ακμάζουσαι μέχρι της αραβικής κατακτήσεως και αναδεικνύουσαι, ως είδομεν, πολλούς και περιφανείς σοφιστάς και άλλους επιστήμονας και λογίους άνδρας. Η ακμή όμως αυτών οφείλεται εις το νέον θρησκευτικόν δόγμα.
Αι σχολαί αύται εξηκολούθουν να ακμάζωσι ουχί, ως εθνικαί αλλ’ ως χριστιανικοί ενώ η εν Αθήναις σχολή των ειρημένων φιλοσόφων, η μόνη τότε μείνασα, εμαράνθη και εξέπνευσεν αληθώς εξ ατροφίας.
Οι εθνικοί ούτοι διδάσκαλοι, σφοδροί πολέμιοι του Χριστιανισμού, εδίδασκον δόγματα ανατρεπτικά της αποκαλυφθείσης θρησκείας και συντελεστικά εις την των πνευμάτων διαταραχήν, εις την ηθικήν έκλυσιν και συνετέλουν εις την πολιτικήν του κράτους αναρχίαν. 'Ωστε η των επτά φιλοσόφων εκ των Αθηνών αναχώρησις, η μοιραίως γενομένη δια την εξάπλωσιν και κατακυρίευσιν του χριστιανικού πνεύματος και την ίδρυσιν χριστιανικών σχολών, πανταχού ακμαζουσών, και εν αυταίς ταις Αθήναις, διότι κατά τον Αγαθίαν οι φιλόσοφοι απήλθον, επειδή η επικρατούσα δόξα ουκ ήρεσκεν αυτοίς, προήλθεν ουχί εκ της διατάξεως του αυτοκράτορος αλλ’ εκ της επικρατησάσης νέας δόξης' η δε επικρατήσασα νέα δόξα βεβαίως δεν θα επεκράτει άνευ σχολείων, άνευ διδασκαλείων και άνευ ισχυρού ανταγωνισμού, και άνευ λογίων και σοφών διδασκάλων της νέας δόξης. Ώστε ουδείς λόγος ιστορικός υφίσταται, ουδέ δύναται να προσαχθή προς κύρωσιν των λόγων του Προκοπίου και των εξ αυτού αντλούντων νεωτέρων ιστορικών, όπως αποδοθή κατηγορία κατά του Ιουστινιανού, ως αποδιώξαντος τους φωστήρας από της Ελλάδος και βυθίσαντος την Ελλάδα άπασαν από του ΣΤ' αιώνος εις βαθύ σκότος, ου ένεκα καλείται ο ΣΤ' αιών, αιών σκότους, ζόφου κτλ.
'Ωστε ουδενί επιτρέπεται να καλή ελαφρά τη καρδία τον ΣΤ' αιώνα μέσον αιώνα και αιώνα σκότους, και να αποδίδη αυτώ ό,τι μόνον τη Δύσει ηδύνατο να αποδοθή κατά τον αιώνα τούτον. Διότι όντως η Δύσις από του Ε΄ ήδη αιώνος, ένεκα των αλλεπαλλήλων επιδρομών των βαρβάρων και των κατακτήσεων υπέπεσεν εις βαθύ σκότος, όπερ διήρκεσε μέχρι του χρόνου της μεταλαμπαδεύσεως του ελληνικού φωτός δια των φυγάδων Ελλήνων του Βυζαντίου.
Ο ΣΤ αιών δια το ανατολικόν Ρωμαϊκόν κράτος, εν ω έδρα ο Ελληνισμός υπό την χριστιανικήν τήβενον, δεν ήτο σκοτεινός και ζοφερός, πολλού γε και δει.
Ο ΣΤ αιών του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους του βυζαντινού Ελληνισμού ήτο φωτεινότατος και υπό πολλών λαμπερών ηλιακών εφωτίζετο, ως είδομεν…».(*)
Η ύπαρξις και η εξέγερσις των Ελλήνων εν ταις κτήσεσι του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, του υπό την οθωμανικήν κυριαρχίαν διατελούντος έτι και νυν, μαρτυρεί, ότι το ελληνικόν έθνος ου μόνον δεν εξηφανίσθη, αλλά και τους επιδρομείς, τους επιδραμόντας την χώραν αυτού, προς εαυτό αφωμοίωσε και υπό το όνομα του 'Έλληνος Ρωμαίου Χριστιανού σωτηρίως και επωφελώς έδρασε. Εάν οι Άραβες και οι Σλαύοι, οι επιδραμόντες τας χώρας αυτού εκυριάρχουν αυτών, ώφειλον έτι και νυν να κατοικώσι τας χώρας αυτών, τας έτι και νυν υπό των Ελλήνων κατοικουμένας. Πώς δε οι μεν Άβαρες και οι Σλάβοι παντελώς εξηφανίσθησαν, ο δε ελληνικός πληθυσμός καθαρός και γνήσιος έμεινε, φυλάξας αλώβητα την γλώσσαν, την θρησκείαν, τα ήθη και έθιμα αυτού, αυτόν τον ελληνικόν χαρακτήρα, αυτήν την φύσιν του 'Ελληνος; Οι δυσμενείς του ελληνικού έθνους κριταί και του Ελληνισμού, εάν λάβωσι τον κόπον να μελετήσωσι τον χαρακτήρα του νέου Έλληνος και τους πόθους και τας ορμάς αυτού, τας αρετάς και τας ελλείψεις αυτού, θέλουσιν εύρη τον νέον Έλληνα πανομοιότυπον του αρχαίου προγόνου αυτού. Διά του βυζαντιακού Ελληνισμού έδρασεν υπέρ της ανθρωπότητος καθόλου υπό νέαν μορφήν ο αρχαίος Ελληνισμός, όστις διά της διαδοχής του γένους ηγωνίσθη επί των επάλξεων των τειχών της Κωνσταντινουπόλεως και επί των ορέων της μεγάλης Στερεάς Ελλάδος, της Πελοποννήσου και των ελληνικωτάτων νήσων. Και ταύτα μεν περί του πρώτου λόγου, του εκ των επιδρομών των αλλοφύλων.
Περί δε του δευτέρου λόγου της περιφήμου διατάξεως του Ιουστιανιανού περί καταργήσεως των εν Αθήναις σχολών λέγομεν τα εξής:
Ο εθνικός ιστορικός Παπαρρηγόπουλος, αμφιβάλλων πολύ περί της ιστορικής ακριβείας και αληθείας τού Προκοπίου ερωτά:
«Αλλ' είνε άραγε το γεγονός τούτο τοσούτω βέβαιον, όσον κοινώς υπολαμβάνεται;»
Εκ των αρχαίων χρονογράφων ο Μαλάλας είπεν, ότι εν έτει 529 «ο βασιλεύς Ιουστινιανός, θεσπίσας, προστάζων έπεμψεν εις Αθήνας, κελεύσας μηδένα διδάσκειν φιλοσοφίαν, μήτε νόμιμα εξηγείσθαι». Και έτερος ανώνυμος χρονογράφος το αυτό περίπου ισχυρίσθη αξιώσας «ότι ο βασιλεύς Ιουστινιανός, πέμψας εις Αθήνας, εκέλευσε μηδένα τολμάν διδάσκειν φιλοσοφίαν και αστρονομίαν».
Κατά δε τον Προκόπιον αφήρεσε τους μισθούς των διδασκάλων. Εν τω προοιμίω της Πανδέκτης, της μόνης ασφαλούς ιστορικής πηγής, αναφέρεται, ότι δεν επιτρέπεται η των νομίμων διδασκαλία ειμή εις Κωνσταντινούπολιν, εις Ρώμην, και εις Βηρυτόν εν δε ταις ειδικαίς του κώδικος διατάξεσι κωλύεται η διδασκαλία παντός μαθήματος υπό εθνικών διδασκομένου αλλ’ ουδαμού αναφέρεται ρητή διάταξις περί καταργήσεως των εν Αθήναις σχολών.
Οι δε νεώτεροι, οι αξιούντες, ότι εψηφίσθη τοιαύτη διάταξις, ορμώνται εκ της πολυθρυλήτου αποδημίας των επτά φιλοσόφων προς τον βασιλέα της Περσίας Χοσρόην, ην ο Βίκτωρ Κουζέν εν τη καθολική αυτού ιστορία ονομάζει εκδίωξιν. Και όμως ο Αγαθίας, όστις δια μακρών ιστορεί την εις την αυλήν του Χοσρόου αποδημίαν των επτά φιλοσόφων, δεν λέγει, ότι ανεχώρησαν δια την κατάργησιν της εν Αθήναις σχολής κατά την αυτοκρατορικήν διάταξιν, όπως ήτο φυσικώτατον να είπη, εάν τω όντι εγένετο η κατάργησις αύτη δι’ αυτοκρατορικού διατάγματος, αλλά βεβαιοί, ότι απεδήμησαν «επειδή αυτοίς η παρά Ρωμαίοις κρατούσα επί τω κρείττονι δόξα ουκ ήρεσκε», τουτέστι, διότι οι φιλόσοφοι ούτοι δεν ηρέσκοντο θεώμενοι την επικράτησιν της νέας δόξης του χριστιανικού πνεύματος. Ώστε ουχί εκδίωξις, αλλ’ υποχώρησις και ήττα αυτών και εθελούσιος από της Ελλάδος εις Περσίαν αναχώρησις, ένεκα της επικρατήσεως του Χριστιανισμού, καθ’ ου ούτοι μετά πεισμονής και πάθους ηγωνίζοντο, και αφ’ ου ηττήθησαν δια της ηθικής αυτού δυνάμεως. Ταύτην την ηθικήν του Χριστιανισμού δύναμιν μη ανεχόμενοι, και την ήτταν αυτών βαρέως φέροντες, καταλιπόντες το πάτριον έδαφος, κατέφυγον εις Περσίαν προς τον βασιλέα Χοσρόην πορισμόν την διδασκαλίαν έχοντες. Έφυγον άρα ουχί διότι κατεπολεμούντο ή κατεδιώκοντο, αλλά διότι δεν ηνείχοντο να θεωρούσι φθίνουσαν την εθνικήν λατρείαν και τας προόδους, τας εκ της διδασκαλίας αυτών, ελαττουμένας δια την έλλειψιν οπαδών της εαυτών εθνικής φιλοσοφίας.
Η απαγόρευσις, περί ης γίνεται λόγος, ήτο γενική και εν τούτοις αι εν τη Ανατολή σχολαί της Βηρυττού, της Γάζης, της Τύρου, της Βίβλου, της Αλεξανδρείας και άλλαι άλλων πόλεων εξηκολούθησαν ακμάζουσαι μέχρι της αραβικής κατακτήσεως και αναδεικνύουσαι, ως είδομεν, πολλούς και περιφανείς σοφιστάς και άλλους επιστήμονας και λογίους άνδρας. Η ακμή όμως αυτών οφείλεται εις το νέον θρησκευτικόν δόγμα.
Αι σχολαί αύται εξηκολούθουν να ακμάζωσι ουχί, ως εθνικαί αλλ’ ως χριστιανικοί ενώ η εν Αθήναις σχολή των ειρημένων φιλοσόφων, η μόνη τότε μείνασα, εμαράνθη και εξέπνευσεν αληθώς εξ ατροφίας.
Οι εθνικοί ούτοι διδάσκαλοι, σφοδροί πολέμιοι του Χριστιανισμού, εδίδασκον δόγματα ανατρεπτικά της αποκαλυφθείσης θρησκείας και συντελεστικά εις την των πνευμάτων διαταραχήν, εις την ηθικήν έκλυσιν και συνετέλουν εις την πολιτικήν του κράτους αναρχίαν. 'Ωστε η των επτά φιλοσόφων εκ των Αθηνών αναχώρησις, η μοιραίως γενομένη δια την εξάπλωσιν και κατακυρίευσιν του χριστιανικού πνεύματος και την ίδρυσιν χριστιανικών σχολών, πανταχού ακμαζουσών, και εν αυταίς ταις Αθήναις, διότι κατά τον Αγαθίαν οι φιλόσοφοι απήλθον, επειδή η επικρατούσα δόξα ουκ ήρεσκεν αυτοίς, προήλθεν ουχί εκ της διατάξεως του αυτοκράτορος αλλ’ εκ της επικρατησάσης νέας δόξης' η δε επικρατήσασα νέα δόξα βεβαίως δεν θα επεκράτει άνευ σχολείων, άνευ διδασκαλείων και άνευ ισχυρού ανταγωνισμού, και άνευ λογίων και σοφών διδασκάλων της νέας δόξης. Ώστε ουδείς λόγος ιστορικός υφίσταται, ουδέ δύναται να προσαχθή προς κύρωσιν των λόγων του Προκοπίου και των εξ αυτού αντλούντων νεωτέρων ιστορικών, όπως αποδοθή κατηγορία κατά του Ιουστινιανού, ως αποδιώξαντος τους φωστήρας από της Ελλάδος και βυθίσαντος την Ελλάδα άπασαν από του ΣΤ' αιώνος εις βαθύ σκότος, ου ένεκα καλείται ο ΣΤ' αιών, αιών σκότους, ζόφου κτλ.
'Ωστε ουδενί επιτρέπεται να καλή ελαφρά τη καρδία τον ΣΤ' αιώνα μέσον αιώνα και αιώνα σκότους, και να αποδίδη αυτώ ό,τι μόνον τη Δύσει ηδύνατο να αποδοθή κατά τον αιώνα τούτον. Διότι όντως η Δύσις από του Ε΄ ήδη αιώνος, ένεκα των αλλεπαλλήλων επιδρομών των βαρβάρων και των κατακτήσεων υπέπεσεν εις βαθύ σκότος, όπερ διήρκεσε μέχρι του χρόνου της μεταλαμπαδεύσεως του ελληνικού φωτός δια των φυγάδων Ελλήνων του Βυζαντίου.
Ο ΣΤ αιών δια το ανατολικόν Ρωμαϊκόν κράτος, εν ω έδρα ο Ελληνισμός υπό την χριστιανικήν τήβενον, δεν ήτο σκοτεινός και ζοφερός, πολλού γε και δει.
Ο ΣΤ αιών του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους του βυζαντινού Ελληνισμού ήτο φωτεινότατος και υπό πολλών λαμπερών ηλιακών εφωτίζετο, ως είδομεν…».(*)
Δεν νομίζω ότι χρειαζόμαστε να προσθέσουμε κάτι άλλο. Ο Άγιος Νκεκτάριος Αιγίνης ήταν υπέρ του δέοντος αποκαλυπτικός.
---
(*) Οι υπογραμμίσεις του κειμένου είναι της ιστοσελίδας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου