Κυριακή της Σαμαρείτιδος (Ιωάν. δ’ 5-42)

5 Ἔρχεται οὖν εἰς πόλιν τῆς Σαμαρείας λεγομένην Συχάρ, πλησίον τοῦ χωρίου ὃ ἔδωκεν Ἰακὼβ Ἰωσὴφ τῷ υἱῷ αὐτοῦ· 6 ἦν δὲ ἐκεῖ πηγὴ τοῦ Ἰα­κώβ. ὁ οὖν Ἰησοῦς κεκο­πια­κὼς ἐκ τῆς ὁδοιπορίας ἐκαθέζετο οὕτως ἐπὶ τῇ πη­γῇ· ὥρα ἦν ὡσεὶ ἕκτη. 7 ἔρχεται γυνὴ ἐκ τῆς Σαμαρείας ἀντλῆσαι ὕδωρ. λέγει αὐτῇ ὁ Ἰησοῦς· δός μοι πιεῖν. 8 οἱ γὰρ μαθηταὶ αὐτοῦ ἀπεληλύθεισαν εἰς τὴν πόλιν ἵνα τροφὰς ἀγοράσωσι. 9 λέγει οὖν αὐτῷ ἡ γυνὴ ἡ Σαμαρεῖτις· πῶς σὺ Ἰουδαῖος ὢν παρ’ ἐμοῦ πιεῖν αἰτεῖς, οὔσης γυναικὸς Σαμαρείτιδος; οὐ γὰρ συγχρῶνται Ἰουδαῖοι Σαμαρείταις. 10 ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῇ· εἰ ᾔδεις τὴν δωρεὰν τοῦ Θεοῦ, καὶ τίς ἐστιν ὁ λέγων σοι, δός μοι πιεῖν, σὺ ἂν ᾔτησας αὐτόν, καὶ ἔδωκεν ἄν σοι ὕδωρ ζῶν. 11 λέγει αὐτῷ ἡ γυνή· Κύριε, οὔτε ἄντλημα ἔχεις, καὶ τὸ φρέαρ ἐστὶ βαθύ· πόθεν οὖν ἔχεις τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν; 12 μὴ σὺ μείζων εἶ τοῦ πατρὸς ἡμῶν Ἰακώβ, ὃς ἔδωκεν ἡμῖν τὸ φρέαρ, καὶ αὐτὸς ἐξ αὐτοῦ ἔπιε καὶ οἱ υἱοὶ αὐτοῦ καὶ τὰ θρέμματα αὐτοῦ; 13 ἀπεκρίθη Ἰησοῦς καὶ εἶπεν αὐτῇ· πᾶς ὁ πίνων ἐκ τοῦ ὕδατος τούτου διψήσει πάλιν· 14 ὃς δ’ ἂν πίῃ ἐκ τοῦ ὕ­δατος οὗ ἐγὼ δώσω αὐτῷ, οὐ μὴ διψήσῃ εἰς τὸν αἰῶ­να, ἀλλὰ τὸ ὕδωρ ὃ δώσω αὐτῷ, γενήσεται ἐν αὐτῷ πηγὴ ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον. 15 λέγει πρὸς αὐτὸν ἡ γυνή· Κύριε, δός μοι τοῦτο τὸ ὕδωρ, ἵνα μὴ διψῶ μηδὲ ἔρχωμαι ἐνθάδε ἀντλεῖν. 16 λέγει αὐτῇ ὁ Ἰησοῦς· ὕπαγε φώνησον τὸν ἄνδρα σου καὶ ἐλθὲ ἐνθάδε. 17 ἀπεκρίθη ἡ γυνὴ καὶ εἶπεν· οὐκ ἔχω ἄνδρα. λέγει αὐτῇ ὁ Ἰησοῦς· καλῶς εἶπας ὅτι ἄνδρα οὐκ ἔχω· 18 πέντε γὰρ ἄνδρας ἔσχες, καὶ νῦν ὃν ἔχεις οὐκ ἔστι σου ἀνήρ· τοῦτο ἀληθὲς εἴρηκας. 19 λέγει αὐτῷ ἡ γυνή· Κύριε, θεωρῶ ὅτι προφήτης εἶ σύ. 20 οἱ πατέρες ἡμῶν ἐν τῷ ὄρει τούτῳ προσεκύνησαν· καὶ ὑμεῖς λέγετε ὅτι ἐν Ἱεροσολύμοις ἐστὶν ὁ τόπος ὅπου δεῖ προσκυνεῖν. 21 λέγει αὐτῇ ὁ Ἰησοῦς· γύναι, πίστευσόν μοι ὅτι ἔρχεται ὥρα ὅτε οὔτε ἐν τῷ ὄρει τούτῳ οὔτε ἐν Ἱε­ροσολύμοις προσκυνήσετε τῷ πατρί. 22 ὑμεῖς προσκυνεῖτε ὃ οὐκ οἴδατε, ἡμεῖς προσκυνοῦ-μεν ὃ οἴδαμεν· ὅτι ἡ σωτηρία ἐκ τῶν Ἰουδαίων ἐστίν. 23 ἀλλ’ ἔρχεται ὥρα, καὶ νῦν ἐστιν, ὅτε οἱ ἀληθινοὶ προσκυνηταὶ προσκυνήσουσι τῷ πατρὶ ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ· καὶ γὰρ ὁ πατὴρ τοιούτους ζητεῖ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτόν. 24 πνεῦμα ὁ Θεός, καὶ τοὺς προσκυνοῦντας αὐτὸν ἐν πνεύματι καὶ ἀληθείᾳ δεῖ προσκυνεῖν. 25 λέγει αὐτῷ ἡ γυνή· οἶδα ὅτι Μεσσίας ἔρχεται ὁ λε­γόμενος Χριστός· ὅταν ἔλ­θῃ ἐκεῖνος, ἀναγγελεῖ ἡμῖν πάντα. 26 λέγει αὐτῇ ὁ Ἰησοῦς· ἐγώ εἰμι, ὁ λαλῶν σοι. 27 καὶ ἐπὶ τούτῳ ἦλθον οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ, καὶ ἐθαύ­μασαν ὅτι μετὰ γυναι­κὸς ἐλάλει· οὐδεὶς μέντοι εἶπε, τί ζητεῖς ἢ τί λαλεῖς μετ’ αὐ­τῆς; 28 Ἀφῆκεν οὖν τὴν ὑδρίαν αὐτῆς ἡ γυνὴ καὶ ἀπῆλθεν εἰς τὴν πόλιν, καὶ λέγει τοῖς ἀνθρώποις· 29 δεῦτε ἴδετε ἄνθρωπον ὃς εἶπέ μοι πάντα ὅσα ἐ­ποί­ησα· μήτι οὗτός ἐστιν ὁ Χριστός; 30 ἐξῆλθον οὖν ἐκ τῆς πόλεως καὶ ἤρχοντο πρὸς αὐ­τόν. 31 Ἐν δὲ τῷ μεταξὺ ἠρώ­των αὐτὸν οἱ μαθηταὶ λέ­γοντες· ραββί, φάγε. 32 ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· ἐγὼ βρῶσιν ἔχω φαγεῖν, ἣν ὑ­­μεῖς οὐκ οἴδατε. 33 ἔλεγον οὖν οἱ μαθηταὶ πρὸς ἀλλήλους· μή τις ἤ­­νεγκεν αὐτῷ φαγεῖν; 34 λέγει αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς· ἐμὸν βρῶμά ἐστιν ἵνα ποιῶ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με καὶ τελειώσω αὐτοῦ τὸ ἔργον. 35 οὐχ ὑμεῖς λέγετε ὅτι ἔτι τετράμηνός ἐστι καὶ ὁ θε­ρισμὸς ἔρχεται; ἰδοὺ λέγω ὑμῖν, ἐπάρατε τοὺς ὀφθαλ­μοὺς ὑμῶν καὶ θεάσασθε τὰς χώρας, ὅτι λευκαί εἰσι πρὸς θερισμὸν ἤδη. 36 καὶ ὁ θερίζων μισθὸν λαμβάνει καὶ συνάγει καρ­πὸν εἰς ζωὴν αἰώνιον, ἵνα καὶ ὁ σπείρων ὁμοῦ χαί­ρῃ καὶ ὁ θερίζων. 37 ἐν γὰρ τούτῳ ὁ λόγος ἐστὶν ὁ ἀληθινός, ὅτι ἄλλος ἐστὶν ὁ σπείρων καὶ ἄλλος ὁ θερίζων. 38 ἐγὼ ἀπέστειλα ὑμᾶς θε­ρίζειν ὃ οὐχ ὑμεῖς κεκοπιάκατε· ἄλλοι κεκοπιάκασι, καὶ ὑμεῖς εἰς τὸν κόπον αὐτῶν εἰσεληλύθατε. 39 Ἐκ δὲ τῆς πόλεως ἐκεί­νης πολλοὶ ἐπίστευσαν εἰς αὐτὸν τῶν Σαμαρειτῶν διὰ τὸν λόγον τῆς γυναικός, μαρ­τυ­ρούσης ὅτι εἶπέ μοι πάντα ὅσα ἐποίησα. 40 ὡς οὖν ἦλθον πρὸς αὐτὸν οἱ Σαμαρεῖται, ἠρώτ­ων αὐτὸν μεῖναι παρ’ αὐ­τοῖς· καὶ ἔμεινεν ἐκεῖ δύο ἡμέρας. 41 καὶ πολλῷ πλείους ἐπί­στευσαν διὰ τὸν λόγον αὐ­τοῦ, 42 τῇ τε γυναικὶ ἔλεγον ὅτι οὐκέτι διὰ τὴν σὴν λαλιὰν πιστεύομεν· αὐτοὶ γὰρ ἀκη­κόαμεν, καὶ οἴδαμεν ὅτι οὗ­τός ἐστιν ἀληθῶς ὁ σω­τὴρ τοῦ κόσμου ὁ Χριστός.

ΕΡΜΗΝΕΙΑ Π. Ν. ΤΡΕΜΠΕΛΑ

5 Ἔρχεται λοιπόν σέ κάποια πόλη τῆς Σαμάρειας πού λεγόταν Συχάρ, ἡ ὁποία ἦταν κοντά στήν περιοχή πού εἶχε δώσει ὁ Ἰακώβ στό γιό του τόν Ἰωσήφ. 6 Ὑπῆρχε μάλιστα ἐκεῖ κι ἕνα πηγάδι πού εἶχε ἀνοίξει ὁ Ἰακώβ. Ὁ Ἰησοῦς λοιπόν, ὅπως ἦταν κουρασμένος ἀπό τήν πεζοπορία, καθόταν κοντά στό πηγάδι. Ἡ ὥρα ἦταν περίπου ἕξι ἀπό τήν ἀνατολή τοῦ ἥλιου, δηλαδή δώδεκα τό μεσημέρι. 7 Ἔρχεται τότε μία γυναίκα πού καταγόταν ἀπό τή Σα­­­μάρεια, νά βγάλει ἀπό τό πηγάδι νερό. Ὁ Ἰη­­­σοῦς τότε, ὁ ὁποῖος πραγματικά διψοῦσε, τῆς εἶπε: Δῶσ’ μου νά πιῶ. 8 Καί ζήτησε ἀπό τή γυναίκα νερό, διότι οἱ μα­θη­τές του, πού θά φρόντιζαν νά βγάλουν νερό ἀπό τό πη­γάδι, εἶ­χαν πάει στήν πόλη ν’ ἀγοράσουν τρό­φι­­μα. 9 Τοῦ λέει λοιπόν ἡ γυναίκα ἡ Σαμαρείτιδα: Πῶς ἐσύ, πού εἶσαι Ἰουδαῖος, καταδέχεσαι καί ζητᾶς νά πιεῖς νερό ἀπό μένα, πού εἶμαι γυναίκα Σαμαρείτιδα; Κι ἔκανε ἡ γυναίκα τήν ἐρώτηση αὐτή, διότι οἱ Ἰουδαῖοι μισοῦσαν τούς Σαμαρεῖτες καί δέν εἶχαν σχέσεις μαζί τους. 10 Ὁ Ἰησοῦς τῆς ἀπάντησε: Ἐάν γνώριζες τή δωρεά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού δίνει ὁ Θεός στούς ἀν­θρώπους, καί ποιός εἶναι ἐκεῖνος πού σοῦ λέει τώρα, δῶσ᾽ μου νά πιῶ, ἐσύ θά τοῦ ζητοῦσες καί θά σοῦ ἔδινε νε­ρό τρεχούμενο, πού δέ στερεύει ποτέ. Θά σοῦ ἔδινε αὐ­τός τή χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία σάν πνευ­μα­τικό νε­ρό καθαρίζει, δροσίζει, παρηγορεῖ καί ζωο­ποι­εῖ τίς ψυ­χές, χωρίς νά στερεύει ποτέ. 11 Τοῦ λέει ἡ γυναίκα: Κύριε, ἀσφαλῶς τό νερό αὐτό γιά τό ὁποῖο μιλᾶς δέν εἶναι ἀπό τό πηγάδι αὐτό. Διότι οὔτε ἀγγεῖο ἔχεις, μέ τό ὁποῖο θά μποροῦσες νά βγάλεις ἀπό ἐδῶ νερό, ἀλλά καί τό πηγάδι εἶναι βαθύ. Ἀπό ποῦ λοιπόν ἔχεις τό τρεχούμενο καί ἀστείρευτο νερό; 12 Μήπως ἐσύ εἶσαι ἀνώτερος στήν ἀξία καί τή δύναμη ἀπό τόν πατέρα μας τόν Ἰακώβ, πού μᾶς ἔδωσε ὡς κλη­ρο­νομιά τό πηγάδι αὐτό καί δέν ζήτησε ἄλλο καλύτερο νερό, ἀλλά ἀπ’ αὐτό ἤπιε καί ὁ ἴδιος, ὅπως καί τά παιδιά του καί τά ζῶα του πού ἔτρεφε καί ἔβοσκε; 13 Τῆς ἀποκρίθηκε τότε ὁ Ἰησοῦς: Βεβαίως δέν ἐννοῶ τό νερό τοῦ πηγαδιοῦ αὐτοῦ. Διότι ὅποιος πίνει ἀπό τό νερό αὐτό, θά διψάσει πάλι. 14 Ἐκεῖνος ὅμως πού θά πιεῖ ἀπό τό νερό πού θά τοῦ δώσω ἐγώ, δέν θά διψάσει ποτέ στόν αἰώνα· ἀλλά τό νερό πού θά τοῦ δώσω θά μεταβληθεῖ μέσα του σέ πη­γή νεροῦ πού δέν θά στερεύει, ἀλλά θά ἀναβλύζει καί θά ἀναπηδᾶ καί θά τρέχει πάντοτε γιά νά τοῦ μεταγ­γί­ζει ζωή αἰώνια. 15 Τοῦ λέει τότε ἡ γυναίκα: Κύριε, δῶσ’ μου τό νερό αὐτό, γιά νά μή διψῶ καί νά μήν ὑποβάλλομαι σέ τόσο κόπο νά ἔρχομαι ἐδῶ γιά νά βγάζω νερό ἀπό τό πηγάδι. 16 Τῆς λέει ὁ Ἰησοῦς: Ἐφόσον τό νερό αὐτό δέν τό θέλεις μόνο γιά τόν ἑαυτό σου, ἀλλά καί γιά ἐκείνους μέ τούς ὁποίους συζεῖς, πήγαινε, φώναξε τόν ἄνδρα σου κι ἔλα ἐδῶ μαζί μ’ αὐτόν, ὥστε κι ἐκεῖνος νά δεχθεῖ μαζί σου τή δωρεά αὐτή. 17 Τοῦ ἀποκρίθηκε τότε ἡ γυναίκα: Δέν ἔχω ἄν­δρα. Τῆς λέει ὁ Ἰησοῦς: Καλά εἶπες «δέν ἔχω ἄν­δρα». 18 Διότι ἔχεις πάρει πέντε ἄνδρες, τόν ἕνα ὕστερα ἀπό τόν ἄλλο. Καί τώρα μ’ αὐτόν πού ζεῖς, εἶσαι συνδεδεμένη κρυφά, καί γι’ αὐτό δέν εἶναι ἄνδρας σου. Αὐτό πού εἶπες εἶναι ἀλήθεια. 19 Τοῦ λέει ἡ γυναίκα: Κύριε, καταλαβαίνω ὅτι ἐσύ εἶ­σαι προφήτης. Διότι μοῦ εἶπες κάποια μυστικά τῆς ζω­­­ῆς μου, ἐνῶ δέν μ’ ἔχεις συνα­ντή­σει ἄλλη φορά, ἀλλά μόλις σήμερα μέ βλέπεις γιά πρώτη φο­ρά. Σέ πα­ρα­κα­­­λῶ λοιπόν νά μέ διαφωτίσεις πάνω στό παρακάτω σπου­δαῖο ζήτημα: 20 Οἱ πατέρες μας προσκύνησαν καί λάτρευσαν τόν Θεό στό ὄρος αὐτό τό Γαριζείν, ἐνῶ ἐσεῖς οἱ Ἰουδαῖοι λέτε ὅτι στά Ἱεροσόλυμα εἶναι ὁ τόπος πού πρέπει νά λατρεύουμε τόν Θεό. Ἐσύ λοιπόν ὡς προφήτης τί λές γι’ αὐτό; 21 Τῆς λέει ὁ Ἰησοῦς: Πίστεψέ με, γυναίκα, ὅτι γρήγορα ἔρχεται ὁ καιρός πού οὔτε σ’ αὐτό τό βουνό τό Γαριζείν μόνο, οὔτε στά Ἱεροσόλυμα ἀποκλειστικά θά λατρεύσετε τόν οὐράνιο Πατέρα. 22 Ἐσεῖς οἱ Σαμαρεῖτες ἀπορρίψατε τά βιβλία τῶν προ­φη­τῶν καί προσκυνᾶτε ἐκεῖνο γιά τό ὁποῖο δέν ἔχετε σαφή καί πλήρη γνώση. Ἐμεῖς οἱ Ἰουδαῖοι προσκυνοῦμε ἐκεῖνο πού γνωρίζουμε περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλον. Ἀπόδειξη μάλιστα γι’ αὐτό εἶναι τό ὅτι ὁ Μεσσίας πού θά σώσει τόν κόσμο προέρχεται ἀπό τούς Ἰουδαίους. Αὐτούς διάλεξε ὁ Θεός ὡς λαό δικό του καί αὐτοί τόν γνώ­­ρισαν καί τόν λάτρευσαν τελειότερα ἀπό κάθε ἄλλον λαό. 23 Πολύ σύντομα ὅμως ἔρχεται ὥρα, καί μπορῶ νά πῶ ὅτι ἡ ὥρα αὐτή ἔχει ἤδη ἔλθει, πού οἱ πραγματικοί προσκυνητές θά προσκυνήσουν καί θά λατρεύσουν τόν Πα­τέρα πνευματικά καί ἀληθινά· δηλαδή μέ θεοφώτιστες τίς πνευματικές τους δυνάμεις καί μέ λατρεία ὄχι τυπική καί σκιώδη, ἀλλά πραγματική καί ἐμπνευσμένη ἀπό πλήρη ἐπίγνωση τῆς ἀλήθειας. Διότι καί ὁ Πατήρ ζητᾶ ἐπίμονα τέτοιοι ἀληθινοί καί πραγματικοί προσκυνητές νά εἶναι ἐκεῖνοι πού τόν λατρεύουν. 24 Ὁ Θεός εἶναι πνεῦμα, γι’ αὐτό καί δέν περιορίζεται σέ τόπους. Κι ἐκεῖνοι πού τόν λατρεύουν πρέπει νά τόν προσκυνοῦν μέ τίς ἐσωτερικές τους πνευματικές δυνάμεις, μέ ἀφοσίωση τῆς καρδιᾶς καί τοῦ νοῦ, ἀλλά καί μέ ἀληθινή ἐπίγνωση τοῦ Θεοῦ καί τῆς λατρείας πού τοῦ ἁρμόζει. 25 Τοῦ λέει ἡ γυναίκα: Γνωρίζω ὅτι ἔρχεται ὁ Μεσσίας, ὄνομα πού μεταφράζεται μέ τή λέξη Χριστός. Ὅταν ἔλθει ἐκεῖνος, θά μᾶς τά διδάξει ὅλα. 26 Τῆς λέει ὁ Ἰησοῦς: Ἐγώ εἶμαι ὁ Μεσσίας, ἐγώ πού τή στιγμή αὐτή σοῦ μιλάω. 27 Καί τή στιγμή αὐτή ἀκριβῶς ἦλθαν οἱ μαθητές του καί ἀπόρησαν πού ὁ διδάσκαλος μιλοῦσε δημοσίως μέ γυναίκα, κάτι πού ἀπαγορευόταν ἀπό τίς παραδόσεις τῶν ραββίνων. Κανείς ὅμως δέν τοῦ εἶπε: Τί ζητᾶς νά σοῦ κάνει ἡ γυναίκα αὐτή, ἤ γιά ποιό θέμα μιλᾶς μαζί της; 28 Στό μεταξύ ἡ γυναίκα, γεμάτη συγκίνηση ὕστερα ἀπ’ αὐτά πού ἄκουσε, ἄφησε τή στάμνα της στό πηγά­δι καί πῆγε τρέχοντας στήν πόλη κι ἄρχισε νά λέει στούς ἀνθρώ­πους: 29 Ἐλᾶτε νά δεῖτε ἕναν ἄνθρωπο πού μοῦ εἶπε ὅλα ὅσα ἔχω κάνει, καί αὐτά ἀκόμη τά μυστικά καί προσωπικά στοιχεῖα τῆς ζωῆς μου. Μήπως εἶναι αὐτός ὁ Χριστός; 30 Βγῆκαν λοιπόν ἀπό τήν πόλη οἱ Σαμαρεῖτες κι ἄρ­χι­σαν νά ἔρχονται πρός αὐτόν. 31 Στό μεταξύ ὅμως, μέχρι νά εἰδοποιηθοῦν οἱ Σαμα­ρεῖ­­τες καί νά ἔλθουν νά συναντήσουν τόν Ἰησοῦ, ἐπει­­δή ὁ Κύ­­­­ριος εἶχε ἀπορροφηθεῖ ἀπ’ τό πνευματικό του ἔρ­­­γο καί δέν ἐνδιαφερόταν καθόλου γιά φαγητό, τόν πα­­­­ρα­κα­­­­­­­­λοῦσαν οἱ μαθητές καί τοῦ ἔλεγαν: Διδάσκαλε, φά­ε κά­τι. 32 Αὐτός ὅμως τούς εἶπε: Ἐγώ ἔχω φαγητό νά φάω πού ἐσεῖς δέν τό ξέρετε. 33 Ἐπειδή λοιπόν δέν κατάλαβαν οἱ μαθητές τή σημασία τῶν λόγων αὐτῶν τοῦ Κυρίου, ἔλεγαν μεταξύ τους: Μήπως τήν ὥρα πού λείπαμε τοῦ ἔφερε κανείς ἄλλος φαγητό κι ἔφαγε; 34 Τούς λέει ὁ Ἰησοῦς: Δικό μου φαγητό, πού μέ χορταίνει καί μέ τρέφει, εἶναι νά κάνω πάντοτε τό θέλημα ἐκείνου πού μέ ἀπέστειλε στόν κόσμο καί νά ὁλο­κλη­ρώσω τό ἔργο του, τό ὁποῖο εἶναι ἡ σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Καί τό θερμό ἐνδιαφέρον μου γιά τό ἔργο αὐ­τό μέ ἀπορρόφησε ὁλόκληρο τώρα πού πρόκειται νά ἔλθουν ἐδῶ οἱ Σαμαρεῖτες, καί μοῦ ἔκοψε κάθε ὄρε­ξη πού προέρχεται ἀπό τή φυσική πείνα. 35 Δέν λέτε ἐσεῖς ὅτι τέσσερις μῆνες μένουν ἀκόμη καί ὁ θερισμός ἔρχεται; Στήν πνευματική ὅμως σπορά εἶναι δυνατόν ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ νά καρποφορήσει καί σέ χρο­νικό διάστημα πολύ πιό σύντομο. Καί γιά νά πεισθεῖτε γιά τό θέμα αὐτό πού σᾶς λέω, σηκῶστε τά μάτια σας καί κοιτάξτε τό πλῆθος αὐτό τῶν Σαμαρειτῶν πού ἔρ­χον­ται. Μοιάζουν οἱ ψυχές τους μέ χωράφια, στά ὁποῖα δέν πρό­­φθασε νά σπαρεῖ ὁ λόγος τῆς ἀλήθειας, κι ὅ­μως εἶ­ναι λευ­κά καί ὥριμα πλέον, ἕτοιμα νά θερισθοῦν. Ἔτσι καί σ’ ὅλα τά μέρη τοῦ κόσμου οἱ ψυχές τῶν ἀν­θρώ­πων εἶναι τώρα ὥριμες γιά νά δεχθοῦν τή σω­­τη­ρία. 36 Κι ἐκεῖνος πού θερίζει στόν πνευματικό αὐτό ἀγρό παίρνει μισθό, ὄχι μόνο διότι χαίρεται καί ἐδῶ βλέπο­-ν­τας τήν πνευματική συγκομιδή, ἀλλά καί διότι θά ἀντα­μει­φθεῖ καί στή μελλοντική ζωή ἀπό τόν Κύριο. Ἐπειδή λοιπόν ἑλκύει στή σωτηρία ψυχές ἀθάνατες, συναθροίζει καρπό γιά τήν αἰώνια ζωή. Κι ἔτσι, στήν πνευματική σπο­ρά πού γίνεται τώρα, χαίρομαι κι ἐγώ πού σπέρνω μαζί μέ σᾶς πού θά θερίσετε. 37 Διότι στή δική μας περίπτωση ἐφαρ­­μόζεται ἡ ἀλη­θι­νή παροιμία, ὅτι ἄλλος ἔσπειρε κι ἄλλος θερίζει. Ἔ­σπει­ρα ἐγώ καί θά θερίσετε ἐσεῖς, ὅπως καί μελλοντικά θά σπέρνετε ἐσεῖς καί θά θερίζουν οἱ διάδοχοί σας. 38 Ἐγώ, ὁ Κύριος τοῦ ἀγροῦ, σᾶς ἔστειλα νά ­θερίζετε καρπό γιά τόν ὁποῖο ἐσεῖς δέν ἔχετε κοπιάσει γιά νά σπαρεῖ. Ἄλλοι, δηλαδή ἐγώ καί οἱ προφῆτες πρίν ἀπό μένα, ἔχουν κοπιάσει κι ἔχουν σπείρει, κι ἐσεῖς ἔχετε μπεῖ στούς κόπους καί τή σπορά τους γιά νά θερίσετε. 39 Ἀπό τήν πόλη ἐκείνη Συχάρ πολλοί ἀπό τούς Σα­­μα­ρεῖ­τες πίστεψαν σ’ αὐτόν ὅτι ἦταν ὁ Μεσσίας, ἐξαι­τίας τῆς μαρτυρίας τῆς γυναίκας πού ἔλεγε «μοῦ εἶπε ὅλα ὅσα ἔχω κάνει, κι αὐτά ἀκόμη τά μυστικά μου, τά ὁποῖα δέν ἤξεραν οὔτε ἐκεῖνοι μέ τούς ὁποίους συζῶ καί μέ γνωρίζουν ἀπό πολύ καιρό». 40 Ὅταν λοιπόν ἦλθαν κοντά του οἱ Σαμαρεῖτες, τόν πα­ρα­καλοῦσαν νά μείνει γιά πάντα μαζί τους. Κι ἔμεινε ἐκεῖ δύο ἡμέρες. 41 Καί ἀπό τή διδασκαλία πού τούς ἔκανε τίς δύο αὐ­τές ἡμέρες πίστεψαν πολύ περισσότεροι ἀπό ἐκεί­νους πού εἶχαν ἔλθει στό πηγάδι καί τόν εἶχαν παρακαλέσει νά μεί­νει στήν πόλη τους. 42 Καί στή γυναίκα ἔλεγαν ὅτι δέν πιστεύουμε πλέον μόνο γιά τά ὅσα μᾶς εἶπες ἐσύ. Διότι ἐμεῖς οἱ ἴδιοι τόν ἔχουμε τώρα ἀκούσει καί γνωρίζουμε πλέον ὅτι αὐτός εἶναι ἀληθινά ὁ Σωτήρας ὅλου τοῦ κόσμου, ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας, ὁ Χριστός.

ερμηνευτικά

Ο τόπος της αληθινής λατρείας

Το σημερινό Ευαγγέλιο μας μεταφέρει στη Σαμάρεια της Παλαιστίνης και συγκεκριμένα στο «φρέαρ τοΰ Ιακώβ». Εδώ θα δούμε τον Κύριο να οδοιπορεί, να κουράζεται και να διψά «τήν των πλανεμένων επιστροφήν». Η σωτηρία του ανθρωπου ήταν η πείνα και η δίψα Του. «Βρώμα Του και πόμα Του» (=τροφή και ποτό Του) είναι να εκπληρώσει το θέλημα τοϋ Πατέρα Του, να σώσει τον άνθρωπο. Κάθεται στο πηγάδι, όχι για δική Του άνεση, αλλά για να «ζητήση και σώση» ένα άπολωλός πρόβατο Του, τη γνωστή Σαμαρείτιδα, από το Βάρος της αμαρτίας και να την ποτίσει άπό την πηγή του «ζώντος ύδατος».

1. Συνάντηση με τη Σαμαρείτιδα

Ή Σαμαρείτιδα ήρθε άπό το σπίτι της να πάρει νερό άπό το πηγάδι να δροσίσει το σώμα της και συνάντησε τον Χριστό, ό όποιος συνωμίλησε μαζί της. Όλη ή ζωή της και ή ελαχίστη λεπτομέρεια, ήταν μπροστά Του γυμνή, ολοφάνερη. Δεν την εκθέτει όμως. Δεν την προσβάλλει. Δεν της είπε πώς είναι πολύγαμη, ουτε πώς ζεϊ παράνομα. Ή αγάπη δεν τα επιτρέπει αυτά, γιατί «πάντα στέγει» (=όλα τα σκεπάζει). Την βλέπει πώς είναι διψασμένη στο σώμα, αλλά και η ψυχή της διψά τον Θεό. Βρίσκεται στον άδη των παθών της αμαρτίας. Είχε ανάγκη, όχι μόνο άπό τη δροσιά του πηγαδιού, αλλά και από το «ζών ύδωρ» του Αγίου Πνεύματος, για να δώσει ζωοποιό κίνηση στη νεκρωμένη ψυχή της, την ξηρή και άγονη για το καλό, όπως την έκανε η κακουργία του διαβόλου.

Την πλανούσε ό μισάνθρωπος να νομίζει, πώς θα γεμίσει την ψυχή της και θα βρει πλήρωμα ζωής στις πρόσκαιρες σαρκικές απολαύσεις και ηδονές. Ήταν δούλη και λάτρις στα πάθη αυτά, αλλά πάντα στερημένη άπό την εσωτερική ανάπαυση, γιατί αυτή μόνο ό Θεός τη δωρίζει. Δοκίμασε όλα τα αισθητά και τα γήϊνα, πού δίνουν τρυφή στη σάρκα. Γνώρισε πέντε άνδρες, τους άφησε, ζουσε με έκτο, χωρίς να βρει το πλήρωμα της ζωής, γιατί της έλειπε το πνευματικό και ουράνιο. Τώρα λοιπόν συναντιέται με τον μοναδικό Νυμφίο, ό όποιος θα την καλέσει σε γάμο άφθαρτο και αμίαντο, σε αγαπητική σχέση και κοινωνία μαζί Του, πού είναι πηγή ζωής αιωνίας και παντός αγαθού.

Ο διάλογος πού αρχίζει ό Χριστός μαζί της, φανερώνει πώς, έκτος από τα αισθητά και τα γήϊνα πού την ενδιέφεραν, είχε και άλλες αναζητήσεις. Ζήτησε άπό τον Χριστό το «ύδωρ το ζών», πού γι’ αυτήν ήταν νερό φυσικό, ενώ για τον Χριστό ήταν η Χάρις του Αγίου Πνεύματος. και όταν αντιλήφθηκε πώς ο συνομιλητής της δεν ήταν απλός άνθρωπος, αλλά κάποιος Προφήτης, ζήτησε να πληροφορηθεί για τη λατρεία του Θεου. τον αληθινό Θεό βέβαια δεν τον γνώριζε και τη θέση Του στη ζωή της την πήραν τα αμαρτωλά πάθη, τα οποία την κυβερνούσαν. Γνώριζε μόνο μια τυπική λατρεία του Θεου, την «έν τόπω», σύμφωνη με τον Νόμο και ζητά άπό τον Χριστό να της πε, ποιος είναι ό αληθινός τόπος της λατρείας του Θεου. Ασφαλώς η Σαμαρείτιδα δεν μπορουσε να καταλάβει, πώς η ακόλαστη ζωή και η λατρεία του σώματος της, απέκλειαν τη λατρεία του Θεου. Νόμιζε πώς μπορουν και τα δυο να συνυπάρχουν, φτάνει να μάθει τον τόπο. Αν είναι το όρος Γαριζείν η ό Ναός του Σολομώντος.

2. Η νομική λατρεία

Η λατρεία αυτή δεν προέρχεται άπό τα μυστικά Βάθη της ανθρώπινης ψυχής. Είναι η φαινόμενη λατρεία, η εξωτερική, η «κατά Νόμον». Οπωσδήποτε όμως αυτό πού ζήτησε η Σαμαρείτιδα, δεν είναι κάτι για το σώμα, για το κάλλος, για την υγεία η για χρήματα, αλλά κάτι διαφορετικό, για την πίστη. Φαίνεται πώς κάτι καινούργιο ξεκινά μέσα της. Κάτι αναμένει να της αποκαλύψει ό Χριστός. Ξέρει κάτι και επείγεται να δεχθεί την τελειότερη γνώση, παρατηρούν οι Πατέρες.

Ο Χριστός δεν της άπαντα για τον τόπο της λατρείας, γιατί μ’ αυτή τη λατρεία δεν εύαρεστείται ό Θεός, άφου δεν σώζει τον άνθρωπο. Θα την οδηγήσει «θεοπρεπέστατα» να αντιληφθεί, πώς ό άνθρωπος είναι ό αληθινός «τόπος» λατρείας, στον όποιο ευαρεστείται ό Θεός. και σ’ αυτό πρέπει να στοχεύει. Λατρεία πού ασχολείται με «τόπους», με προσφορές θυσιών ζώων η καρπών της γης και δεν ελευθερώνει τον άνθρωπο άπό τη δουλεία των παθών, δεν αρέσει στον Θεό.

Ο λαός του Ισραήλ είχε πολλούς γειτονικούς λαούς, πού λάτρευαν τα είδωλα και ήταν δυνατό να παρασυρθεί στη λατρεία των ειδώλων. Ο Θεός λοιπόν «διά την των Ιουδαίων παχύτητα και ασθένειαν», πού δεν ήταν σε θέση να καταλάβουν, ότι ό «Θεός είναι πνεύμα», κατά παραχώρηση, δέχθηκε τις διάφορες θυσίες του Ισραήλ για να συντηρήσει την πίστη του σε ένα Θεό, καθώς και για να τον προετοιμάσει να δεχθεί τη μόνη θυσία πού σώζει, του «Αμνού του Θεού, του αίροντος την άμαρτίαν του κόσμου». η νομική λατρεία ήταν παιδαγωγική, με προοπτική τον ερχόμενο Χριστό.

Παρόλη τη συγκατάβαση του Θεου σ’ αυτού του είδους τη λατρεία, με τους Προφήτες Του καλουσε τον Λαό Του στην πνευματική λατρεία, τη συμμετοχή της καρδίας και όχι μόνο του σώματος, πού πρόσφερε την τυπική θυσία. Ό Θεός με τους Προφήτες εκφράζει το παράπονο, ότι ό Λαός Του τον τιμά μόνο «τοις χείλεσι» (=μέ λόγια) «ή δε καρδία αυτού πόρρω απέχει» (=βρίσκεται πολύ μακρυά) άπ’ Αυτόν.

Η νομική λατρεία, χωρίς την εσωτερική συμμετοχή, δεν είναι τίποτε. Δεν βοηθεϊ τον άνθρωπο να αποφύγει την αμαρτία και να συνδεθεί με τον Θεό. η Σαμαρείτιδα π.χ. ζούσε στον βυθό της αμαρτίας και αυτό δεν την προβλημάτιζε. και θεωρούσε κακό να δώσει λίγο νερό στον συνομιλητή της. Ακόμη και να ήταν Ιουδαίος, όχι μόνο δεν θα τη μόλυνε, αλλά θα την βοηθούσε να αφήσει τη σκληρότητα της και να επιδείξει αγάπη στον συνάνθρωπο της, ανεξάρτητα από την εθνικότητα του. Ο Θεός δηλαδή δεχόταν τις θυσίες και τους «τόπους» της λατρείας, με την προυπόθεση ότι ο Λαός θα επιδιώκει την αγιότητα στη ζωή του, όπως άγιος είναι και ο Θεός.

Όταν ο άνθρωπος δουλεύει στα πάθη του, δεν μπορεί να δουλεύει και να λατρεύει και τον Θεό. Γι΄ αυτό δεν απαντα στην απορία της Σαμαρείτιδας, γιατί ο τόπος πού αναζητά δεν την ξεδιψά, δεν έχει σχέση με τη σωτηρία της. Τόπος θα γίνει η ίδια. Αυτό πρέπει να επιδιώξει. Όχι τόπον θυσίας, αλλά να γίνει η ίδια θυσία ζώσα, ευάρεστος τώ Θεώ».

3. Λατρεία «εν πνεύματι και αληθεία»

Ο Χριστός θα βοηθήσει τη Σαμαρείτιδα να υπερβεί τον τύπο και να δεχθεί την ουσία, την «δωρεάν του Θεού». Να αφήσει την προσκόλληση στα επίγεια, πού μοιάζουν με το νερό του πηγαδιού, πού το πίνει και πάλι διψά και να δεχθεί τα ουράνια, τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος, πού είναι «ύδωρ ζωής», πληρότητα ζωής, ύδωρ αφθαρσίας και αθανασίας. Με την αναφορά του αυτή ο Κύριος θα την οδηγήσει σε Μετάνοια και θα την προσανατολίσει στον Θεό και το θέλημα Του.

Αφήνει λοιπόν τον τόπο, πού ζητά η Σαμαρείτιδα, τόσο το όρος Γαριζείν όσο και τον Ναό του Σολομώντος και για να την κάνει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή σ΄αυτά πού θα της αναφέρει, πού είναι η ουσία της σωτηρίας, της λέγει: «Γύναι, πίστευσόν μοι…». Με αυτές τις λέξεις «καταρτίζει την πίστιν της γυναικός και την οδηγεί επί την πνευματικωτέραν λατρείαν», σχολιάζει Ο ιερός Χρυσόστομος. και συνεχίζει: «Προσέξετε, πώς λίγο-λίγο ανεβάζει ανάλαφρα την ψυχή της στον ουρανό. Χωρίς να λογαριάζει την ιδιότητα της πόρνης, γίνεται διάκονος της σωτηρίας της ψυχής της». και συνεχίζει ο Κύριος: «Έρχεται ώρα ότε, ούτε έν τώ όρει τούτω, ούτε έν Ίεροσολύμοις προσκυνήσετε τώ πατρί… έρχεται ώρα και νύν έστί, ότε οι αληθινοί προσκυνηταί προσκυνήσουσι τώ πατρί έν πνεύματι και αληθεία· και γάρ Ο πατήρ τοιούτους ζητεί τους προσκυνουντας αυτόν. Πνεύμα Ο Θεός, και τους προσκυνουντας αυτόν έν πνεύματι και άληθεία δεϊ προσκυνεΐν». Δεν περιορίζεται δηλαδή σε λόγια και σε τόπους και νομικές διατάξεις η αληθινή λατρεία του Θεου.

Ο Χριστός με τη θυσία Του ξεπέρασε τη λατρεία του Νόμου. Η «ώρα» για την οποία μιλά ο Χριστός, ότι ήλθεν, είναι Ο καιρός της ενανθρωπήσεως, της θυσίας Του και της Αναστάσεως Του. Ο νέος Ναός, στον όποιο λατρεύεται ο Θεός, είναι το «σταυρωθέν και ταφέν και άναστάν» Σώμα Του. το εξηγεί ο Ευαγγελιστής Ιωάννης: «Ο Ιησους έλεγε περί του ναου του σώματος αυτού», όταν είπε: «λύσατε τον ναόν τούτον και έν τρισίν ημέραις εγερώ αυτόν».

Τώρα λοιπόν, τόσο το Γαριζείν όσο και ο Ιουδαϊκός Ναός των Ιεροσολύμων, καταργουνται ως τόποι λατρείας και μαζί τους οι νομικές διατάξεις για Σάββατα, για θυσίες, για μόσχους και αμνούς και περιτομήν. «Τα αρχαία παρήλθεν, ιδού γέγονε καινά πάντα». η «σκιά του Νόμου» μεταποιείται τώρα σε λατρεία πνευ ματική, «έν πνεύματι και αληθεία». η πνευματική λατρεία είναι θεοπρεπής. Ο πνευματικός άνθρωπος λατρεύει τον Θεό και αποβλέπει στην «οικειότητα Θεού», στη σχέση και κοινωνία μαζί Του και διαλάμπει πνευματικά με τα έργα της αρετής του.

Ο Χριστός λοιπόν με «σοφίαν αρίστην» (ιερός Χρυσόστομος) εισάγει τη Σαμαρείτιδα στον νέο τρόπο λατρείας, πού ταυτίζεται με τον πνεύμα τικό τρόπο ζωης. η Σαμαρείτιδα τώρα καλείται σε αλλαγή, σε Μετάνοια, σε εγκατάλειψη του παλιού τρόπου ζωής, στη νέκρωση των παθών, του σαρκικου φρονήματος, πού είναι η περιτομή της καρδίας, στην υπέρβαση των γήινων απολαύσεων. Όλα αυτά μοιάζουν με το νερό του πηγαδιού, πού σταματά την αισθητή δίψα προσωρινά. Τώρα χρειάζεται η καθαρότητα του νου, της ψυχής ολόκληρης για να δεχθεί το ανώτερο νερό, το «υδωρ το ζών», μια άλλη απόλαυση διαρκείας, αθανάτου ζωής, πού είναι η Χάρις του Αγίου Πνεύματος.

Ο πνευματικός άνθρωπος, πού παλαίει να νεκρωθεί από τα πάθη του, συμμετέχει στα πάθη και τον Σταυρό του Κυρίου και ανίσταται και ζωοποιείται με τη συμμετοχή στο Σώμα και το Αίμα του Κυρίου. Γίνεται «έκ νεκρών ζών», γιατί η Ανάσταση πάντοτε ανατέλλει «έκ του τάφου». Αυτή πλέον είναι εισαγωγή σε ένα άλλο τρόπο ζωής, πού υπερβαίνει τη φυσική ζωή, τα αισθητά πράγματα και προχωρεί από την προσωρινότητα στην αιωνιότητα. Γι’ αυτό και η Εκκλησία από την ίδρυσή της, στα κοινά δείπνα πού ωργάνωνε γά τους πιστούς, δεν αρκείτο μόνο στην τροφή πού προσφερόταν και έδινε πρόσκαιρη ζωή, αλλά έπεσφράγιζε τις «αγάπες» (=τά κοινά δείπνα) με την «Κλάσιν του Άρτου», δηλαδή με τη θεία Ευχαριστία, πού δίνει «ζωήν αίώνιον».

Με άλλα λόγια, το έν «πνεύματι και άληθεία» είναι η άρχή, αλλά και Ο τελικός σκοπός της Λατρείας του «καινου αιώνος», πού αρχίζει με τον Χριστό. το «πνεύματι» αναφέρεται στο Αγιο Πνεύμα και το «άληθεία» στον Χριστό. Επομένως για να λατρεύσει η Σαμαρείτιδα τον Θεό, αλλά και ο κάθε άνθρωπος, προυποθέτει ζωήν «έν Χριστώ και Αγίω Πνεύματι». Αυτό όμως αποτελεί και τον σκοπό, στον όποίο αποβλέπει η λατρεία.

4. Η μεταστροφή

Η Σαμαρείτιδα «εστράφη εις τα οπίσω», στην επανάκτηση του αρχαίου κάλλους, στην οδό της θεώσεως, όπου την κάλεσε θεο-πρεπέστατα, Ο «καλέσας αμαρτωλούς εις μετάνοιαν». Πήγε να καλέσει τους συμπατριώτες της να δούν τον Χριστό και «άφηκε την υδρίαν αυτής» στο πηγάδι, δηλαδή τη στάμνα πού περιείχε το φυσικό νερό. Δεν τη μετέφερε στο σπίτι της. Αυτό δεν σημαίνει, πώς δεν θα ξαναέπινε νερό. Είναι κάτι συμβολικό. το σημειώνει όμως ο Ευαγγελιστής, για να δείξει τη μεταστροφή της. Προτίμησε δηλαδή τη ζωή του Χρίστου από τη ζωή των παθών και τις ηδονές του σώματος, πού ήταν το καθημερινό «νερό» της. η ψυχή της γεμίζει πλέον με Χριστό. Αφήνει τα άχυρα και πιάνει το σιτάρι. Παίρνει διαζύγιο από τους πέντε άνδρες, για να συζευχθεί και να συναφθεί με τον Χριστό σε μόνιμο γάμο, «άφθαρτον και άμίαντον».

5. Η «χώρα» των αγιαζομένων

Τόπος των αγιαζομένων είναι το Άγιο Πνεύμα, λέγει ο Μέγας Βασίλειος. Και συνεχίζει: Στο όρος Σινά ο Θεός είπε στον Μωυσή: «Ιδού τόπος, παρ’ έμοί και στήθι επί της πέτρας». Τί άλλο εννοεί με τον «τόπον», παρά το Άγιο Πνεύμα, με του οποίου τον φωτισμό μπορούμε να δουμε τον Θεό και να τον γνωρίσουμε; Το Άγιο Πνεύμα είναι ο «τόπος» της αληθινής λατρείας. η Αγία Γραφή λέγει: «Πρόσεχε να μή προσφέρεις σε οποιονδήποτε τόπο τη θυσία σου, αλλά στον τόπο, πού θα διαλέξει Κύριος ο Θεός σου». Ποιά είναι αυτή η θυσία; Η θυσία των παθών, πού είναι δοξολογία στον Θεό (θυσία αίνέσεως). Σε пою δε άλλο τόπο προσφέρουμε αυτήν, παρά στον «τόπο», πού λέγεται Άγιο Πνεύμα; Και που το μάθαμε αυτό; Από τον ίδιο τον Κύριο πού λέγει: «οί αληθινοί προσκυνηταί προσκυνήσουσι τω πατρί έν πνεύματι και άληθεία». Ώστε το Άγιο Πνεύμα είναι πράγματι ο «τόπος» των Αγίων, γιατί το έχουν στην ψυχή τους. Όπως δε το Πνεύμα είναι ο «τόπος» των Αγίων, έτσι και οι Άγιοι είναι «τόπος» του Αγίου Πνεύματος, γιατί προσφέρουν τους εαυτούς τους καθαρούς για να κατοικήσει το Άγιο Πνεύμα και γίνονται ναός Του, «τόπος» της αληθινής λατρείας. Έτσι έγινε και η Σαμαρείτιδα: Ισαπόστολος, αγία και μάρτυς του Χριστού. Λάτρευε τον Θεό «έν πνεύματι και άληθεία», γιατί έγινε κατοικη-τήριο της Αγίας Τριάδος. Τώρα μπορεί να λατρεύει τον Θεό «έν παντί τόπω της δεσποτείας Αυτού».

Είθε με τις πρεσβείες της να γευθούμε κι’ έμείς, έστω και λίγο, την εμπειρία του «ζώντος ύδατος».

Πηγή: Παύλου Μουκταρούδη, «Διήρχετο δια των σπορίμων Ομιλίες εις τα ευαγγέλια των Κυριακών και Δεσποτικών Εορτών», Έκδοσις: Ιεράς Μητροπόλεως Λεμεσού 2008

http://www.imconstantias.org.cy/2726.html