ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΜΑΣ

Αυτήν τήν Κυριακή, αγαπητοί αδελφοί, η νηστεία τής Μεγάλης Τεσσαρακοστής φτάνει στο μέσον της. Η αγία μας Εκκλησία τοποθετεί τόν Τίμιο Σταυρό εδώ ακριβώς, για να μάς ανακουφίσει, να μάς αναπαύσει. Σαν δένδρο ευσκιόφυλλο ο Σταυρός τού Χριστού, αποτελεί μιά όαση μέσα στήν έρημο τής νηστείας. Στεκόμαστε κάτω από τήν χάρη του, κεκοπιακότες εκ τής οδοιπορίας και παίρνουμε δύναμη για να συνεχίσουμε.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς υποστηρίζει ότι το μυστήριο τού Σταυρού ενεργείται ήδη από τούς χρόνους τής Παλαιάς Διαθήκης, με τρόπο ώστε να μιλάμε για σταυρό πρίν από τόν σταυρό. Προτυπώνεται στό οριζόντιο άνοιγμα και στό κατακόρυφο κλείσιμο τής Ερυθράς Θάλασσας από τόν Μωυσή· στό χάλκινο φίδι επίσης που ο ίδιος ανάρτησε πάνω στήν ράβδο και που όσοι το ατένιζαν γιατρεύονταν από τα ιοβόλα δήγματα τών δηλητηριωδών φιδιών. Όπως ακριβώς νεκρό είναι ένα χάλκινο φίδι, έτσι νεκρό εικονίζεται το σώμα τού εσταυρωμένου Χριστού, επιπλέον δε είναι νεκρό και ως πρός τήν αμαρτία. Όπως ακριβώς πάλι οι Ισραηλίτες γιατρεύονταν από τίς αισθητές πληγές τών αισθητών φιδιών ατενίζοντας και μόνο τόν χάλκινο όφι, έτσι κι εμείς ατενίζοντας και μόνο το εσταυρωμένο νεκρό σώμα τού Χριστού, γιατρευόμαστε από τις νοητές πληγές τών νοερών όφεων, παθών και δαιμόνων δηλαδή. Στήν Γένεση επίσης ο Ιακώβ ευλογεί σταυροτύπως τα εγγόνια του Εφραίμ και Μανασσή, ενώ στούς Αριθμούς πάλι, ο Ισραηλιτικός λαός στήν έρημο ταξινομείται τετραμερώς, σταυροειδώς. Βλέποντας τόν Μωυσή αλλού με τα χέρια στήν έκταση, εμπνέονται και νικούν οι Ισραηλίτες τούς Αμαληκίτες.

Πλουσιώτατο σε συμβολισμούς είναι το σχήμα τού Σταυρού. Οι Πατέρες μάς μιλούν για τίς δύο διαστάσεις του. Η οριζόντια διάσταση πάνω στήν οποία ο Χριστός απλώνει τα χέρια του, σαν να θέλει τρόπον τινά μας μάς “ αγκαλιάσει” όλους, συμβολίζει τήν αγάπη πρός τόν πλησίον, ενώ η κάθετη διάσταση πάνω στήν οποία απλώνονται η Τιμία Κεφαλή, ο κορμός και τα κάτω άκρα, συμβολίζει τήν αγάπη τού Θεού πρός τόν άνθρωπο.

Η αγάπη μας για να είναι υγιής, πρέπει να εμπεριέχει και τίς δύο αυτές διαστάσεις. Αν η μία διάσταση λείπει, η αγάπη μας είναι νευρωτική, διεστραμμένη, εγωιστική, ψεύτικη, υποκριτική. Αν λείπει η αγάπη πρός τόν πλησίον ο άνθρωπος εγκλωβίζεται σε έναν ιδιότυπο μονοφυσιτισμό, ασχολούμενος μόνο με τα “ πνευματικά”. Αν λείπει η αγάπη πρός τόν Θεό, ο άνθρωπος εκκοσμικεύεται και η αγαθοεργία του μεταπίπτει σε εργασιοθεραπεία για να ξεπερνάει τήν πλήξη του ή για να εξογκώνει τό αυτοείδωλό του.

Η σταυρική αγάπη είναι εκείνη που εξαγιάζει τόν άνθρωπο διότι τόν καθιστά μέτοχο στα παθήματα τού Χριστού, και άρα μέτοχο στήν Ανάστασή του. Σταυρός, ταφή και ανάσταση αποτελούν τριπλή αναγκαιότητα τής πνευματικής ζωής: σταύρωση τών αισθήσεων, ταφή τού νού δια τής εγκάρδιας, αμετεώριστης προσευχής και ανάστασης τού όλου ανθρώπου, δηλαδή η θέωσή του από αυτήν κιόλας τήν ζωή.

Πολύ σπουδαία είναι τα όσα μας λέει ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς για τόν Τίμιο Σταυρό

(στήν ΙΑ ομιλία του). Μιλάει για τό διπλό μυστήριο τού Σταυρού, δηλ. τήν διπλή σταύρωση κάθε χριστιανού. Προηγείται η αναχώρηση τού χριστιανού από τό κοσμικό φρόνημα σαν πρώτη σταύρωση, σύμφωνα με τό “ εμοί ο κόσμος εσταύρωται” τού αποστόλου Παύλου και σε δεύτερη φάση τα πάθη αναχωρούν από τόν άνθρωπο σαν δεύτερη σταύρωση, σύμφωνα με τό “καγώ τω κόσμω” του Παύλου.

Βλέπουμε λοιπόν ότι το μυστήριο τού Σταυρού έχει άπειρο μήκος, ύψος, πλάτος, βάθος. Γράφοντάς τον με προσοχή πάνω στό σώμα μας έλκουμε τήν χάρη του, που δεν είναι άλλη από τήν χάρη τού σταυρωθέντος Σωτήρος. Καλούμε σε βοήθεια τόν ίδιο τόν Χριστό. Γίνεται ο Σταυρός γεωγραφία τών οριζόντων μας και μάς προσανατολίζει. Σαν τότε που μικρά παιδιά σαν είμασταν οι καλοί μας δάσκαλοι μάς πήγαιναν μπροστά από τόν χάρτη τής Ελλάδας και καθώς στρεφόμασταν προς αυτόν, κάνοντας ταυτόχρονα τόν σταυρό μας προσεκτικά, λέγαμε εκείνο τό αμίμητο: “Βορράς, Νότος, Ανατολή, Δύση, προσανατολίστηκα”! Αυτή η ασύλληπτη παιδαγωγική μέθοδος μάς έκανε, χωρίς να το καταλαβαίνουμε φυσικά, να υπερβαίνουμε κάθε είδους φόβους και παιδικές ανασφάλειες.

Με τόν Σταυρό υπερβαίνουμε τα καθ' ημέραν θλιβερά. Υπερβαίνουμε τίς στενοχώριες και θλίψεις που μάς πιέζουν αφόρητα κάποτε.

Μέσα στήν θεία Λειτουργία κατεξοχήν ζούμε τό μυστήριο τού Σταυρού. Όλα μάς τόν υπενθυμίζουν και σύμφωνα με μία άποψη ανεβαίνουμε στούς ουρανούς με ανυψωτικό μηχάνημα τόν Σταυρό και σχοινί τό Άγιο Πνεύμα, όπου και συναντούμε τόν Χριστό.

Αρχιμ. Ε.Τ.