8 Βλέπετε μη τις υμάς έσται ο συλαγωγών διά της φιλοσοφίας και κενής απάτης, κατά την παράδοσιν των ανθρώπων, κατά τα στοιχεία του κόσμου και ού κατά Χριστόν˙ 9 ότι εν αυτώ κατοικεί παν το πλήρωμα της θεότητος σωματικώς, 10 και έστε εν αυτώ πεπληρωμένοι, ός εστίν η κεφαλή πάσης αρχής και εξουσίας, 11 εν ώ και περιετμήθητε περιτομή αχειροποιήτω εν τη απεκδύσει του σώματος των αμαρτιών της σαρκός, εν τη περιτομή του Χριστού, 12 συνταφέντες αυτώ εν τω βαπτίσματι, εν ώ και συνηγέρθητε διά της πίστεως της ενεργείας του Θεού του εγείραντος αυτόν εκ των νεκρών.
Νεοελληνική Απόδοση
Προσέχετε καλά, μη σας εξαπατήσει κανείς με τους απατηλούς και κούφιους συλλογισμούς της ανθρώπινης σοφίας, που στηρίζονται σε ανθρώπινες παραδόσεις και σε μια λαθεμένη πίστη προς τα στοιχεία του κόσμου και όχι στη διδασκαλία του Χριστού. Γιατί μόνο στο Χριστό κατοικεί σωματικά όλη η θεότητα. Μόνο αυτός μπορεί να μας δώσει την πληρότητα της ζωής, αυτός που είναι κύριος κάθε αρχής και εξουσίας. Πιστεύοντας σ’ αυτόν λάβατε την πραγματική περιτομή, που δεν γίνεται με ανθρώπινα χέρια, αλλά είναι η απαλλαγή από την αμαρτία που εξουσίαζε τον άνθρωπο. Αυτή είναι για τους χριστιανούς η περιτομή. Γιατί, όταν βαφτιστήκατε, θαφτήκατε μαζί με τον Χριστό, αλλά και αναστηθήκατε μαζί του, γιατί πιστέψατε στη δύναμη του Θεού, ο οποίος τον ανέστησε από τους νεκρούς.
Σχολιασμός
Σήμερα, την πρώτη Ιανουαρίου, η Εκκλησία μας εορτάζει την κατά σάρκα περιτομή του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και τη μνήμη του αγίου Βασιλείου, αρχιεπισκόπου Καισαρείας της Καππαδοκίας, του μεγάλου και ουρανοφάντορος. Η Εκκλησία μας εκλέγει τις αγιογραφικές περικοπές έτσι ώστε το περιεχόμενό τους να έχει σχέση με το ιερό πρόσωπο ή με το θείο γεγονός που εορτάζεται. To περιεχόμενο της σημερινής περικοπής του Αποστόλου ανταποκρίνεται τόσο στο πρόσωπο του αγίου Βασιλείου όσο και στο γεγονός της περιτομής του Κυρίου.
Το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα είναι παρμένο από την προς Κολοσσαείς επιστολή του Αποστόλου Παύλου. Ενόσω ο Απόστολος των εθνών βρισκόταν στην Έφεσο, κατήχησε στη χριστιανική πίστη τον Επαφρά. Στη συνέχεια ο τελευταίος πήγε στην πατρίδα του, τις Κολοσσές, όπου κήρυξε το ευαγγέλιο και ίδρυσε την εκεί Εκκλησία. Όταν κάποια αιρετική διδασκαλία άρχισε να διαδίδεται στις Κολοσσές, ο Επαφράς ζήτησε για την καταπολέμησή της τη βοήθεια του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος και γράφει την επιστολή αυτή, αν και δεν γνωρίζει προσωπικά τους παραλήπτες της.
Κεντρικά θέματα της επιστολής είναι πρώτον η υπεροχή και κυριότητα του Χριστού πάνω σ’ όλη τη κτίση, δεύτερον το ασυμβίβαστο της αιρετικής φιλοσοφίας προς το Ευαγγέλιο και τέλος η αλήθεια ότι η ζωή των πιστών είναι γεμάτη καρπούς και αποτελεί έκφραση της συνταφής και συνανάστασής τους μαζί με το Χριστό.
Η συγκεκριμένη αποστολική περικοπή ξεκινά με τη σαφή επισήμανση του κινδύνου της αιρέσεως: «Βλέπετε μη τις υμάς έσται ο συλαγωγών», δηλαδή προσέχετε, μήπως κάποιος σαν ύπουλος κλέπτης ή εχθρός που επιτίθεται σιγά – σιγά, σας αρπάξει σαν λεία και σας οδηγήσει από την αλήθεια στη δουλεία της πλάνης.
Στη συνέχεια, ο θείος Απόστολος αναφέρει ξεκάθαρα το μέσο με το οποίο ο εχθρός προσπαθεί να τους εξαπατήσει: «δια της φιλοσοφίας». Ενώ στην αρχαία εποχή η λέξη «φιλοσοφία» αναφερόταν κυρίως σε μια προσπάθεια γνώσης των όντων και σε μια έρευνα για τις αρχές και τα αίτια των πραγμάτων του κόσμου, στους ελληνιστικούς χρόνους η λέξη πήρε περισσότερο θρησκευτική σημασία και συνδέθηκε με την προσπάθεια του ανθρώπου για την απόκτηση της αρετής. Κατά συνέπεια, τα φιλοσοφικά κινήματα της εποχής ισχυρίζονταν ότι είχαν τόσο τη θεωρητική γνώση, που τους δόθηκε μάλιστα μυστικά, όσο και διάφορους ηθικούς κανόνες που ρυθμίζουν την καθημερινή ζωή. Έτσι λοιπόν και η αιρετική διδασκαλία στις Κολοσσές διεκδικούσε για τον εαυτό της το χαρακτηρισμό της «φιλοσοφίας», δηλαδή της ανώτερης γνώσεως και κατοχής διδασκαλιών περί Θεού, κόσμου και ανθρώπου. Ο Απόστολος Παύλος διασαφηνίζει πως αυτή η «φιλοσοφία» των αιρετικών είναι «κενή απάτη», αφού δεν μπορεί να οδηγήσει σε κανένα λυτρωτικό αποτέλεσμα.
Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, οι αιρετικοί διατείνονταν ότι κατείχαν διδασκαλία που τους παραδόθηκε μυστικά. Ο Απόστολος των Εθνών διακηρύττει πως μια μόνο παράδοση γνωρίζει, αυτήν που παρέλαβε «από του Κυρίου» (Α΄ Κορ. 11,23 και 15,3). Έτσι χαρακτηρίζει με υποτιμητικό μάλλον τρόπο ως «παράδοση των ανθρώπων» κάθε άλλη παράδοση που δεν προέρχεται από αποκάλυψη του Θεού διά του Ιησού Χριστού.
Στον εθνικό κόσμο της αποστολικής εποχής υπήρχε διάχυτη η αντίληψη για τη δύναμη των αστρικών πνευμάτων πάνω στη ζωή των ανθρώπων. Εξάλλου, στον ιουδαϊσμό τα άστρα σχετίζονταν με τις αγγελικές δυνάμεις, που ρύθμιζαν και πάλι τη ζωή των ανθρώπων. Η «φιλοσοφία» των Κολοσσών, με μια συγκρητιστική τάση, είχε προσλάβει αυτές τις πεποιθήσεις, γι΄ αυτό και ο Απόστολος Παύλος αναφέρει ότι η αίρεση αυτή κινείται «κατά τα στοιχεία του κόσμου».
Στον επόμενο στίχο αναφέρεται πως μέσα στο Χριστό κατοικεί όλο το πλήρωμα της θεότητας. Διατρανώνεται έτσι πως ο Ιησούς Χριστός είναι Θεάνθρωπος: δεν είναι ούτε μόνο Θεός ούτε μόνο άνθρωπος, άκρα που ακολούθησαν όλες οι αιρέσεις στην προσπάθειά τους να φιλοσοφήσουν με το γυμνό ανθρώπινο νου πάνω στο μυστήριο της θείας οικονομίας.
Ως συνέπεια της θεανθρώπινης φύσης του Κυρίου, όσοι πιστοί είναι εγκεντρισμένοι στο σώμα Του είναι «εν αυτώ πεπληρωμένοι»: έχουν την πλήρη και τέλεια σωτηρία, χωρίς να χρειάζεται η μεσιτεία των αγγελικών δυνάμεων και «των στοιχείων του κόσμου» που επικαλούνταν οι αιρετικοί διδάσκαλοι. Άλλωστε, κεφαλή και κύριος όλης της δημιουργίας είναι ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος βρίσκεται ασφαλώς πάνω από οτιδήποτε κτιστό˙ ποιός άλλος λοιπόν να μπορεί να χορηγεί τη σωτηρία;
Στη συνέχεια, έρχεται ο θείος Απόστολος να μιλήσει για την περιτομή, ζήτημα που τον απασχολεί συχνά. Σ΄ αντίθεση με την περιτομή του Νόμου, που είναι μια πράξη που γίνεται με τα χέρια ανθρώπων, υπάρχει και η περιτομή στο όνομα του Ιησού Χριστού, μια πράξη πνευματική και αχειροποίητη μέσα στον άνθρωπο. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος σχολιάζει χαρακτηριστικά: «Δεν γίνεται πλέον η περιτομή με μαχαίρι, αλλά με τον ίδιο το Χριστό. Διότι δεν προκαλεί, όπως εκεί, την περιτομή χέρι ανθρώπου, αλλά το Άγιο Πνεύμα˙ δεν περιτέμνει ένα μέρος, αλλά όλο τον άνθρωπο» (Υπόμνημα στην Προς Κολοσσαείς, Ομιλία ΚΓ΄). Η χριστιανική αυτή περιτομή συνίσταται στην απέκδυση «του σώματος των αμαρτιών», της παλαιάς δηλαδή ζωής της υποδουλωμένης στην αμαρτία, την αλαζονεία και το σαρκικό φρόνημα.
Η πιο πάνω πνευματική περιτομή δεν είναι μια αοριστολογία του αποστόλου Παύλου, αλλά μια πράξη που συντελέστηκε ήδη στον κάθε πιστό με το άγιο βάπτισμα. Όπως ο Ιησούς Χριστός και μαζί με τον Ιησού Χριστό, ο πιστός όταν βαπτίζεται πεθαίνει και ανασταίνεται καινούριος άνθρωπος, με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Η σχετικοποίηση του μυστηρίου της θείας οικονομίας σ’ ένα πλέγμα συγκρητιστικών στοιχείων, φιλοσοφιών και δοξασιών, δεν αποτελούσε κίνδυνο μόνο για τους τότε χριστιανούς των Κολοσσών, αλλά απειλεί το χριστιανό της κάθε εποχής. Διαφόρου είδους θεωρίες με το όνομα της «φιλοσοφίας» και το πρόσχημα της «ελεύθερης σκέψης» καραδοκούν προς αμφισβήτηση της αλήθειας του Ευαγγελίου και προς κλονισμό της πίστης των χριστιανών. Προσπαθούν με μόνη την ανθρώπινη λογική να προσεγγίσουν τα ζητήματα της πίστης και της αλήθειας, που ο Θεός φανέρωσε σε μας δια του Ιησού Χριστού. Η Εκκλησία μας δεν φιλοσοφεί απλά, αλλά κηρύττει τον ενυπόστατο Λόγο του Θεού. Είναι απόλυτα προσδεδεμένη στην πίστη και στο γεγονός της ενανθρωπήσεως του Κυρίου, στην ταφή και την Ανάστασή του, που αποτελούν την ασάλευτη βάση του κηρύγματος του Ευαγγελίου της χάριτος.
Ο Μέγας Βασίλειος, του οποίου όπως αναφέραμε εορτάζουμε σήμερα τη μνήμη, ήταν σε θέση περισσότερο από κάθε άλλον να κάνει λόγο για τη φιλοσοφία και την ανθρώπινη γνώση, μιας και απέκτησε πολύπλευρη μόρφωση και έκανε ποικίλες σπουδές. Εντούτοις, δεν έπεσε στην παγίδα της κοσμικής γνώσης, αλλά αφού πρώτα δέχτηκε άφθονο το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, την χρησιμοποίησε για να διατυπώσει την αλήθεια του Ευαγγελίου.
Τελειώνοντας, ευχόμαστε όπως το νέο έτος φέρει τη νέα αρχή για μια προσπάθεια εντονότερου πνευματικού αγώνα και εν Χριστώ εγρηγόρσεως. Αμήν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου