Η σημερινή ευαγγελική περικοπή είναι και πάλι παρμένη από το κατά Ματθαίον Ιερό Ευγγέλιο και περιγράφει τη θαυμαστή θεραπεία του δούλου του εκατοντάρχου. Βέβαια, το περιστατικό αυτό το συναντούμε επίσης στο Ευαγγέλιο του αποστόλου Λουκά (Λκ. 7, 1-10) όσο και του αποστόλου Ιωάννη (Ιω. 4, 43-54), από όπου και αντλούμε κάποια συμπληρωματικά στοιχεία.
Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Ρωμαίος εκατόνταρχος δεν ενδιαφερόταν για κάποιο συγγενή του, αλλά για το δούλο του, που την εποχή εκείνη η αξία του θεωρούνταν μηδαμινή. Χωρίς ο αξιωματούχος να το ζητήσει, ο Χριστός ζητά να πάει στο σπίτι του και Με αυτό τον τρόπο αποκαλύπτει τη βαθιά πίστη του εκατοντάρχου. Παράλληλα, όχι μόνο ταπεινώνει τους Ιουδαίους που κόμπαζαν για την καταγωγή τους από τον Αβραάμ, αλλά και δίνει θάρρος στους εθνικούς να Τον πλησιάσουν.
«Κύριε, ουκ ειμί ικανός ίνα μου υπό την στέγην εισέλθης. Αλλά ειπέ λόγω, και ιαθήσεται ο παίς μου».
O εκατόνταρχος αισθάνεται τη θεία δύναμη σε σχέση με τη δική του αδυναμία, γι΄ αυτό και ζητά να μην έλθει στο σπίτι του ο Χριστός. Επειδή πιστεύει ακράδαντα στη θεότητα του Ιησού Χριστού καταλαβαίνει τη μικρότητά του, ταπεινώνεται, και αισθάνεται τον εαυτό του ανάξιο μιας τέτοιας μεγάλης δωρεάς. Η σπουδαία κοινωνική του θέση δεν τον εμποδίζει να ομολογήσει στο κέντρο της πόλης Καπερναούμ και ενώπιον πλήθους κόσμου την αναξιότητά του να φιλοξενήσει τον αληθινό Θεό. Η Θεογνωσία ως πίστη και κοινωνία με το Χριστό οδηγεί το Ρωμαίο αξιωματούχο στην αυτογνωσία και την ταπεινοφροσύνη. Αμφίδρομα, η αυτογνωσία και η ταπεινοφροσύνη που τον χαρακτηρίζουν, τον οδηγούν στην ακράδαντη πίστη στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού.
Τη σχέση ταπεινοφροσύνης, πίστης και γνώσης του Θεού σχολιάζει εύστοχα ο αρχιμανδρίτης Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης: «Όσο αυξάνει η γνώσις του Θεού, αυξάνει και η ταπείνωσις. Ο Θεός τί κάνει, όταν είμεθα ταπεινοί; Μας ανοίγει τα μάτια για να βλέπουμε και να κατανοούμε τον Θεό και τα μέλλοντα.{...} Πρέπει, λοιπόν, εμείς να έχωμε εμπιστοσύνη εις τον Θεόν. Να μην κοιτάζωμε εμείς να γνωρίσωμε τον Θεόν, αλλά να ταπεινούμεθα, και τότε ο Θεός θα έρχεται και θα μας δίνει τον οβολόν...» (Αρχιμ. Αιμιλιανού Σιμωνοπετρίτου, Ζωή εν Πνεύματι, Κεφ. 10, σ. 356-357).
Η σημασία λοιπόν της ταπεινοφροσύνης είναι τεράστια. Εντούτοις, τo να προσπαθεί να μιλά κάποιος για μια τόσο μεγάλη αρετή όπως αυτήν, είναι όχι μόνο δύσκολο αλλά και επικίνδυνο, αν δεν γεύτηκε προηγουμένως ο ίδιος προσωπικά την «υπέρ μέλι» γλυκύτητά της (πρβλ. Κλίμακα, Αγ. Ιωάννου Σιναΐτου, Περί ταπεινοφροσύνης, παρ.1). Για το λόγο αυτό θα αναφερθούμε στην αρετή αυτή ανθολογώντας αποσπάσματα από την Αγία Γραφή και από κείμενα των Αγίων της Εκκλησίας μας.
Στον Πεντηκοστό Ψαλμό ακούμε τον Προφητάνακτα Δαυίδ να ομολογεί: «Θυσία τω Θεώ πνεύμα συντετριμμένον, καρδίαν συντετριμμένην και τεταπεινωμένην ο Θεός ούκ εξουδενώσει» (στ. 19), αφού η ταπεινοφροσύνη είναι όντως η πιο ευάρεστη προς το Θεό θυσία.
Στο βιβλίο του προφήτη Ησαΐα αναφέρεται: « (Ούτως λέγει Κύριος:) επί τίνα επιβλέψω , αλλ’ η επί τον ταπεινόν καί ησύχιον;» (Ης. 66, 2).
Ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός εκφωνεί στον πρώτο μακαρισμό: «Μακάριοι οι πτωχοί τω πνεύματι, ότι αυτών εστίν η βασιλεία των ουρανών» (Ματθ. 5, 3) και με αυτό τον τρόπο ξεκαθαρίζει πως αν κάποιος δεν αισθάνεται τον εαυτό του φτωχό μπροστά στο Θεό δεν μπορεί να συμμετέχει στην ουράνια Βασιλεία, όσες άλλες αρετές κι αν έχει συγκεντρωμένες. Άλλωστε, σε κάποιο άλλο του λόγο ο Κύριος υποδεικνύει ότι όποιος ταπεινώνει τον εαυτό του θα υψωθεί (βλ. Ματθ. 23, 12).
Ένας βασικός στόχος της ζωής του κάθε χριστιανού είναι η μίμηση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Για να το επιτύχουμε αυτό πρέπει να αγωνιζόμαστε να είμαστε «πράοι και ταπεινοί στην καρδιά», όπως είναι ο Θεάνθρωπος Ιησούς. Τότε, θα βρούν και οι καρδιές μας την πραγματική ξεκούραση (πρβλ. Ματθ. 11, 29). Αναφέρει σχετικά ο Αββάς Νισθερώ : «Η ταπείνωση είναι αυτή που ξεπερνάει όλες τις άλλες αρετές. Αυτή είναι το ακλόνητο θεμέλιο της ουράνιας πολιτείας, το ιδιαίτερο και εξαίσιο χάρισμα του Σωτήρα και Λυτρωτή μας. Μόνο εκείνοι που αναζητούν να μιμηθούν τον πράο και ταπεινό Κύριο , όχι στο μεγαλείο των θαυμάτων Του, αλλά στην αρετή της υπακοής και της ταπείνωσης, μόνοι αυτοί θα μπορέσουν να κάνουν, χωρίς να κινδυνεύσουν από την υπερηφάνεια, όλα τα θαύματα που έκανε ο Χριστός. Γιατί μπορεί μερικοί να επιχειρούν να εκβάλουν πονηρά πνεύματα ή να κάνουν διάφορα άλλα θαύματα ή ακόμα και να επικαλούνται επιδεικτικά το Όνομα του Χριστού, αλλά στην πραγματικότητα αυτοί μπορεί να είναι ξένοι προς τον Χριστό. Κι αυτό, γιατί η υπερήφανη ψυχή τους δεν ακολουθεί τον διδάσκαλο της ταπείνωσης» (Αββά Κασσιανού, Β΄Συνομιλία με τον Αββά Νισθερώ, Κεφ. 7).
Ποιά όμως είναι ακριβώς τα ιδιώματα της ταπεινοφροσύνης; Ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης αναφέρει ότι ταπεινοφροσύνη είναι το να ξεχνάς αμέσως τα κατορθώματά σου, το να θεωρείς τον εαυτό σου τελευταίο και πιο αμαρτωλό από όλους, το να γνωρίσεις τη δική σου αδυναμία και ασθένεια, το να διαλύεις πρώτος την οργή σε φιλονικίες, το να απαρνείσαι το δικό σου θέλημα (βλ. Κλίμακα, Περί ταπεινοφροσύνης, παρ. 3).
Μερικές πρακτικές συμβουλές για την απόκτηση της θείας αρετής που σχολιάζουμε, δίνει ο Γέροντας Παΐσιος: «Πώς αποκτά ταπείνωση κανείς; Όταν του λένε μιά κουβέντα, να λέει δυό; Να μη σηκώνει μύγα στο σπαθί του; Όταν σου δίνεται ευκαιρία για ταπείνωση, να δέχεσαι την ταπείνωση. Έτσι αποκτιέται η ταπείνωση». «Όταν ο άνθρωπος βλέπει τον εαυτό του κάτω απ΄ όλους, κάτω, κάτω... από κει βγαίνει επάνω στον ουρανό». «Η ταπείνωση δεν αγοράζεται από τον μπακάλη όπως τα ψώνια. Όταν λέμε: ¨δώσ’ μου Θεέ μου, ταπείνωση¨, ο Θεός δεν θα πάρει τη σέσουλα και θα αρχίσει: ¨πάρε ένα κιλό ταπείνωση εσύ¨, ¨μισό κιλό εσύ¨, αλλά θα επιτρέψει να έρθει λ.χ. κάποιος άνθρωπος αδιάκριτος να μας φερθεί σκληρά ή θα πάρει από άλλον τη Χάρη του και θα έρθει να μας βρίσει. Έτσι θα δοκιμασθούμε και θα εργασθούμε, εάν θέλουμε να αποκτήσουμε την ταπείνωση» (βλ. Γέροντος Παΐσίου Αγιορείτου, Λόγοι Ε΄, σ. 173-183).
Τελειώνοντας, ας παραθέσουμε τρεις στροφές από ένα ποίημα-προσευχή του Γέροντος Γερμανού Σταυροβουνιώτη, αφού κάθε αρετή είναι πρώτα από όλα θεϊκό δώρο:
«Δός μου, Χριστέ, ταπείνωσιν, μέμψιν του εαυτού μου,
να μη βλέπω τα σφάλματα ποτέ του αδελφού μου.
Δός μου, Χριστέ, ταπείνωσιν, δεν θέλω άλλον πλούτον,
Μονάχα την αγάπην σου να ΄χω στον κόσμον τούτον.
Ταπείνωσις, ταπείνωσις, ειρήνη και αγάπη,
Καρδία να΄ναι καθαρά, όλο χαρά γεμάτη»
να μη βλέπω τα σφάλματα ποτέ του αδελφού μου.
Δός μου, Χριστέ, ταπείνωσιν, δεν θέλω άλλον πλούτον,
Μονάχα την αγάπην σου να ΄χω στον κόσμον τούτον.
Ταπείνωσις, ταπείνωσις, ειρήνη και αγάπη,
Καρδία να΄ναι καθαρά, όλο χαρά γεμάτη»
(Αρχιμανδρίτου Αθανασίου, Ο Γέρων Γερμανός Σταυροβουνώτης, Έκδ. Β΄, σ. 280-281).
Γένοιτο!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου