on 13/11/2024
Πληροφορίες για την ζωή ενός δέντρου από τους δακτύλιους που αποτυπώνονται σε μια εγκάρσια τομή του (Πηγή: Encyclopedia Brittanica)
Κατά την διάρκεια της άνοιξης στις εύκρατες ζώνες τα δέντρα αναπτύσσονται γρήγορα λόγω της μεγάλης διάρκειας της ημέρας (και άρα αυξημένης ηλιακής ακτινοβολίας και θερμοκρασίας), της αυξημένης υγρασίας στο έδαφος από τις βροχές του χειμώνα και των συσσωρευμένων θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος. Υπό αυτές τις συνθήκες το νέο στρώμα που δημιουργείται στον κορμό μέσα από τον φλοιό των δέντρων έχει χαμηλή πυκνότητα και ανοιχτό καφέ χρώμα καθώς αποτελείται από μεγάλα κύτταρα με λεπτά τοιχώματα. Γύρω στα μέσα του καλοκαιριού, οι υψηλές θερμοκρασίες οδηγούν σε αύξηση της εξάτμισης του νερού του εδάφους και της διαπνοής των φυτών οπότε και ο ρυθμός ανάπτυξης των δέντρων αρχίζει να μειώνεται αισθητά. Σε αυτή τη φάση η πυκνότητα του νέου ξύλου είναι αυξημένη και έχει σκούρο καφέ χρώμα. Από το φθινόπωρο μέχρι την επόμενη άνοιξη η ανάπτυξη σχεδόν σταματάει.
Το αποτύπωμα των παραπάνω διεργασιών στην εγκάρσια τομή ενός δέντρου είναι κάθε χρόνο να προστίθεται ένας νέος δακτύλιος, οι ιδιότητες του οποίου εξαρτώνται από την ανάπτυξη του δέντρου. Επομένως, η μέτρηση του αριθμού των “ετήσιων αυξητικών δακτυλίων” μαρτυρά την ακριβή ηλικία του δέντρου, ενώ το πάχος και η πυκνότητά τους αντανακλούν τις επικρατούσες περιβαλλοντικές συνθήκες. Σε γενικές γραμμές, ένας παχύς δακτύλιος υποδηλώνει χρονιά με ευνοϊκές συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας εδάφους για το συγκεκριμένο είδος δέντρου και άρα αυξημένη ανάπτυξη. Σε χρονιά με ξηρασία ή/και σχετικά πολύ χαμηλές ή υψηλές θερμοκρασίες η ανάπτυξη είναι μικρή και άρα ο αντίστοιχος δακτύλιος είναι λεπτός.
Εκμεταλλευόμενοι τα παραπάνω και το γεγονός ότι κάποια είδη δέντρων είναι πιο ευαίσθητα σε μεταβολές στην θερμοκρασία (π.χ., δασική οξιά, λευκόδερμη πεύκη) και κάποια άλλα σε μεταβολές στην υγρασία εδάφους και άρα στη βροχόπτωση (π.χ., Κεφαλληνιακή ελάτη, χαλέπιος και μαύρη πεύκη) οι επιστήμονες στον χώρο της δενδροκλιματολογίας επιχειρούν να αποκωδικοποιήσουν τους δακτύλιους των δέντρων και να εξάγουν συμπεράσματα για τις κλιματικές συνθήκες των περασμένων εκατοντάδων και χιλιάδων ετών. Επιλέγουν για εξέταση ποικιλία δέντρων σε απομονωμένα μέρη για να μην έχουν άμεση επιρροή από ανθρώπινη δραστηριότητα και συλλέγουν δείγματα από δέντρα σε μια ευρύτερη περιοχή για να εξαχθούν αξιόπιστα συμπεράσματα για τις ετήσιες κλιματικές μεταβολές. Ένας παράγοντας που περιπλέκει το έργο των ερευνητών είναι ότι αποτύπωμα στη μορφή των δακτυλίων δεν έχουν μόνο οι ετήσιες μεταβολές σε θερμοκρασία και υγρασία αλλά και πλήθος άλλων φαινομένων και παραγόντων όπως οι πυρκαγιές, οι κατολισθήσεις, οι πλημμύρες, οι εξάρσεις εντόμων και ο ανταγωνισμός για πόρους (νερό, ήλιο και θρεπτικά στοιχεία) με γειτονικά δέντρα.
Να σημειώσουμε εδώ ότι τα δέντρα δεν κόβονται για να εξεταστούν οι δακτύλιοι τους, αλλά με ειδικά εργαλεία αφαιρείται μια λεπτή βέργα η οποία μετά εξετάζεται με μικροσκόπιο και δίνει όλη την πληροφορία που θα είχε μια εγκάρσια τομή. Αν σε μια βέργα βρεθεί συσχέτιση μεταξύ του πάχους ή/και της πυκνότητας των δακτυλίων και των μετεωρολογικών συνθηκών των περασμένων δεκαετιών (για τις οποίες έχουμε άμεσες καταγραφές), τότε η βέργα αυτή θεωρείται αξιόπιστη και θα χρησιμοποιηθεί για την ανακατασκευή των κλιματικών συνθηκών σε όλο το μήκος της το οποίο μπορεί να εκτείνεται σε εκατοντάδες ή κάποιες φορές και χιλιάδες χρόνια. Πολύτιμα δεδομένα για το μακρινό παρελθόν μπορούν να δώσουν και κορμοί δέντρων που έχουν υποστεί απολίθωση ή έχουν διατηρηθεί στον πυθμένα λιμνών.
Ως εκ τούτου, οι δακτύλιοι των δέντρων μαζί με τους πυρήνες πάγου, τα θαλάσσια και λιμναία ιζήματα, τα σπηλαιοθέματα και τους κοραλλιογενείς υφάλους αποτελούν τα πιο βασικά είδη έμμεσων δεδομένων (proxy data) για το κλίμα του παρελθόντος καθώς έχουν με φυσικό τρόπο “αρχειοθετήσει” τις περιβαλλοντικές συνθήκες σε περιόδους για τις οποίες δεν υπάρχουν ανθρώπινες μετρήσεις. Αποτελούν λοιπόν πολύτιμο εργαλείο για την καταγραφή, κατανόηση αλλά και πρόβλεψη των μεταβολών στο κλίμα σε τοπική και παγκόσμια κλίμακα.
Πηγή: climatebook.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου