Ζωοποίηση και νοηματοδότηση στα σύνορα μιας διπλής νεκρής τοπικότητας…
Αναστοχαζόμενος το χθεσινό ευ-αγγέλιο, μετά από πολλαπλές χθεσινές και σημερινές εμπειρίες, κυρίως στην πραγματική ζωή, αποφάσισα να αφήσω γραπτές κάποιες σημειώσεις. Θέλω όμως εισαγωγικά να σημειώσω ότι έπαιξαν αποφασιστικό ρόλο και μια σειρά σχόλια σε ηλεκτρονικούς τόπους με αφορμή δυο σκληρά ρεύματα, φαινομενικά αντίθετου προσανατολισμού, που κυριαρχούν σήμερα και στη χώρα μας:Μιας υπέρμετρης λατρείας της τοπικότητας και του φυλετισμού από τη μια και μιας υπέρμετρης διαφυγής απ’ αυτήν, για χάρη μιας δήθεν και άριζης οικουμενικότητας.
Η ζωή στον Ισραήλ, αλλά και σε πολλές μικρές εθνικοθρησκευτικές κοινότητες, είχε χάσει τον προφητικό προσανατολισμό της και αυτός ήταν σχεδόν νεκρωμένος. O Ισραήλ βρισκόταν στα χέρια γραφειοκρατικών θεολόγων του σαλονιού (Φαρισαίων κα Γραμματέων) και όλοι μαζί υποδουλωμένοι στην απολυταρχική αυτοκρατορία της Ρώμης. Παρόμοια νεκροί βρίσκονταν και οι γύρω λαοί και ας ήσαν …ειδωλολάτρες,όπως οι Συροφοίνικες (Χαναναίοι). Μέχρι την δημόσια εμφάνιση του Ιησού αντίπαλός τους ήσαν μικρές ζηλωτικές εθνικιστικές ομάδες (κάτι σαν τους χρυσαυγίτες της χώρας μας), αλλά αυτοί – οι Φαρισαίοι και Γραμματείς - έλεγχαν ιδεολογικά και πολιτικά το λαό, όπως οι δικοί μας δυτικόπληκτοι και … μνημονιακοί. Φανερή εξαίρεση έπαιζαν οι προφήτες, όπως ο Ιωάννης στον Ιορδάνη. Με «φωνή εν τη ερήμω», αλλά με αποδοχή του χειμαζόμενου λαϊκού στοιχείου και κόντρα στις ντόπιες υποταγμένες και αλλοτριωμένες ελιτ έδινε μια βαθιά μα και επικίνδυνη νότα.
Στο 15ο κεφ. του Ματθαίου, όπου ανήκει η χθεσινή ευαγγελική περικοπή*, ανοίγεται με πολλαπλούς όρους το ζήτημα της αποδοχής της θεανθρώπινης παρουσίας του Ιησού τόσο από τους ιθαγενείς (τα τέκνα Ισραήλ), όσο και από τους ξένους (…τα σκυλιά). Ο ευαγγελιστής Ματθαίος πλέκει περίτεχνα με ειδικό σχεδιασμό αυτό το ζήτημα.
Ξεκινά με «πάντας τους κακώς έχοντες» (Κεφ. ιδ΄, 35) στη γη Γεννησαρέτ που ακουμπούν το ιμάτιο του Ιησού «και όσοι ήψαντο διεσώθησαν» (Κεφ. ιδ΄, 36). Όποιοι έρχονται σε επαφή, έστω και έμμεσα, με τον θεάνθρωπο Ιησού, ζωποιούνται, περνούν σε άλλη ποιότητα, δημιουργούν κοινότητα με κέντρο τον Ιησού και διασώζονται από τη βιολογική και ατομική ματαιότητα.
Η ντόπια «θεολογική» και «διανοητική» ξεπουλημένη στους Ρωμαίους «νομεκλατούρα» αντιδρά. Ανοίγει με όρους που δεν της αντιστοιχούν (την παράδοση της πατρίδας – πράγματα που θυμίζουν τους δικούς μας μνημονιακούς) πόλεμο για άλλη μια φορά με τον Ιησού (Κεφ. ιε΄, 1-2) . Ο Ιησούς έχει ήδη δια-σώσει τους «κακώς έχοντας», αλλά επιχειρηματολογεί και ξεγυμνώνει θεολογικά και κοινωνικά τους «υποκριτές» (Κεφ. ιε΄, 3-20).
Μετά απ’ αυτή την κατατρόπωση έχουμε μια πορεία εξόδου από τα εδάφη του υποδουλωμένου Ισραήλ στους ιμπεριαλιστές και εκμεταλλευτές Ρωμαίους. Ο Ιησούς εξαγίασε την τοπικότητα, αφού ως επίκεντρο είχε την Ιουδαία. Δεν εγκλωβίστηκε όμως σ’ αυτήν. Τα υψηλά συνήθως τα φανέρωνε όταν έφευγε των ορίων και συναντούσε το παραπεταμένο φύλο, τις γυναίκες. Γνωρίζουμε τι έγινε στο «φρέαρ Ιακώβ» με τη Σαμαρείτισσα. Ο Ματθαίος στο κεφ. αυτό παρουσιάζει μια πιο απρόσμενη συνάντηση, «εξελθών εκείθεν» και «ανεχώρησεν εις τα μέρη Τύρου και Σιδώνος» (Κεφ. ιε΄, 21). – παράλια αν. Μεσογείου).
Αν τη Σαμαρείτισα τη βρήκε εντός του εδάφους της, χωρίς να ψάχνει κάτι ιδιαίτερο, αφού για νερό πήγε, τη Χαναναία (Συροφοίνισα) δεν την βρήκε. Συναντήθηκαν κινούμενοι σε μια αντίθετη πορεία. Αυτή φεύγει από το χώρο της πολύθεης, αλλά άνευρης και άμοιρης ειδωλολατρείας «και ιδού γυνή Χαναναία από των ορίων εκείνων εξελθούσα» (Κεφ. ιε΄, 22) με κραυγές, αναζητώντας τη ζωή και ο Ιησούς φεύγει ως άνθρωπος προσωρινά από το χώρο της πολύβουης, αλλά άθεης και άνομης υποκρισίας, προσφέροντας τα δώρα της ποικιλόμορφης Ζωής.
Ο Ιησούς, «έπαιξε» μέχρι παρεξηγήσεως με μια ειδωλολάτρισσα για να ξεσκεπάσει στους μαθητές και με πρακτικό τρόπο το ρόλο των γραφειοκρατών θεολόγων και διανοουμένων και ταυτόχρονα ότι και οι «ξένοι» (τα «σκυλιά») έχουν καρδιά και συνείδηση, που ξεπερνά αυτούς που υποτίθεται ότι θεσμικά ή παραδοσιακά την έχουν «από χέρι». Και αυτό γιατί η ανθρώπινη φύση και ενιαία είναι και απρόσμενη.
Η ανάδυση όμως όλων αυτών στους τρίτους γίνεται με διαδικασίες που έχουν τη μορφή δοκιμασίας. Τονίζει εμφαντικά ο Κωστής Μπαστιάς στο Κυριακοδρόμιό του(σελ. 45), «ποτέ το Θείο δεν αρκέστηκε στην αδοκίμαστη πίστη. Η πίστη που το ικανοποιεί είναι η δοκιμασμένη, και στο χρόνο και στον πειρασμό. Είναι η πίστη του Αβραάμ, είναι η πίστη του Ιώβ, είναι η πίστη του Μωυσή σαράντα χρόνια στην έρημο, είναι η πίστη των Προφητών».
Ας προσέξουμε τι απρόσμενα δοκιμάστηκε, τι φανερώθηκε και τι δικαιώθηκε με τη Χαναναία:
α) Ζήτησε να ελεηθεί για την βαριά ασθένεια της κόρης της, το δαιμονισμό. Δεν αφορούσε μια δική της ατομική ασθένεια ή αδυναμία, έτσι όπως επικρατεί η έννοια στις μέρες της νεοφιλελεύθερης ατομοκρατίας ή του ατομικού θρησκευτικού πιετισμού. Ο δαιμονισμός της κόρης της είναι και δικός της, αφού έχει την αίσθηση ενός συλλογικού υποκειμένου. Τι μεγαλείο! Ας σκεφτούμε εμείς που ζούμε και στους καιρούς του δήθεν «γεροντισμού», πως θεωρούμε την «νοερά ευχή» συχνά ως ατομική μας υπόθεση και όχι συλλογική.
β) Ξεπέρασε τις καθυστερήσεις από τον Ιησού, που έδειχνε να αδιαφορεί, αυξάνοντας τις κραυγές και την επιμονή. Με αυτές έδειξε έμπρακτα ότι δεν απευθυνόταν σε κάποιον για μια «πελατειακή και εφήμερη» ανταπόδωση, αλλά στο χορηγό της Ζωής, επομένως στο Μεσσία. Αυτόν βεβαίως που αρνιόταν σχεδόν σύσσωμη η κάστα των γραφειοκρατών…
γ) Αποδέχτηκε την θρησκευτική, εθνική και ταξική της θέση αποδεχόμενη τη θεωρία του σκυλιού – κυναρίου, όχι όμως παθητικά. Διεκδίκησε χώρο μέσα στο πλέγμα, διεκδίκησε δικαίωμα στην τροφή, διεκδίκησε το δικαίωμα της ζωής: «η δε είπε. Ναι Κύριε. Και γαρ τα κυνάρια εσθίει από των ψιχίων των πιπτόντων εκ της τραπέζης των κυρίων αυτών» (Κεφ. ιε΄, 27).
δ) Έδειξε έμπρακτα και πολλαπλά την πίστη στον θεάνθρωπο Ιησού και επομένως είχαμε μια τριπλή δωρεά. Η κόρης της τηλε-ιάθηκε χωρίς καμιά ατομική προσπάθεια «Γύναι μεγάλη σου πίστις. Γεννηθήτω σοι ως θέλεις. και ιάθη η θυγάτηρ αυτής από της ώρας εκείνης». Οι μαθητές πήραν ένα γερό μάθημα ποια είναι η ουσιώδης διαφορά πίστης και υποκρισίας, λόγων του αέρα και ζέουσας καρδιάς, ζωντανής τοπικότητας και πατριδοκαπηλείας. Η ίδια έφυγε πλήρης, όντας απόστολος στα ξένα μιας ουράνιας συνάντησης μεν, αλλά και μια δικαίωσης της σταθερής εμπιστοσύνης (πίστης) που έδειξε στον συλλογικό αχό για τι είναι και πράττει ο Ιησούς.
*******
Τίθεται ένα όμως ερώτημα: Ποια θα ήταν μετά απ’ αυτό το γεγονός η πορεία του Ιησού. Θα συνέχιζε το ταξίδι στα ξένα (στην … εσπερία θα λέγαμε σήμερα) μιας και βρήκε αυτήν την σπουδαία ανταπόκριση ή θα επέστρεφε στα «πάτρια εδάφη»; Τι θα απαντούσαν οι σύγχρονοι αερολόγοι κοσμοπολίτες, εάν δεν είχαν διαβάσει την συνέχεια του Ματθαίου; Ας απαντήσει ο καθείς με τα δικά του δεδομένα.
Ο Ματθαίος όμως απότομα και χωρίς επί πλέον σχολιασμούς, όπως κάνουμε εμείς οι ελάχιστοι, προσθέτει αμέσως: «Και μεταβάς εκείθεν ο Ιησούς ήλθεν παρα τη θάλασσαν της Γαλιλαίας. Και αναβάς εις το όρος εκάθητο εκεί» (Κεφ. ιε΄, 22). Πήγε, δηλαδήεπανήλθε στην πάτρια εδαφικότητα, αλλά δεν κυνήγησε αυτή τη φορά το λαό. Ανέβηκε στο βουνό και περίμενε. Ήταν η ώρα να δοκιμαστεί ο όχλος της Γαλιλαίας. Και ο όχλος άφησε στην άκρη τους γραφειοκράτες και αποστάτες (θεολόγους και διανοούμενους) και ανέβηκε να βρει τον Ζωοδότη. Την συνέχεια την ξέρουμε: έχουμε την σπουδαία ιστορία με τους «πέντε άρτους και τους δύο ιχθείς»…
Εμείς ζώντας δυο χιλιάδες χρόνια μετά, σε μια διπλανή χώρα-τοπικότητα, έχουμε παρόμοια ζητήματα. Δεν χρειάζεται να γράψω ο ίδιος τις αντιστοιχίες με το σήμερα. Σε όσους έχουν μάτια μπορούν να δουν και σε όσες έχουν νουν μπορούν να νοήσουν… Περαστικά μας και με την νίκη…
*********
* Κυριακὴ ΙΖ΄ Ματθαίου. Ευαγγέλιο της Χαναναίας. Κεφ. 15, χωρία 21 ἕως 28
«21 Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ ἐξελθὼν ἐκεῖθεν ὁ ᾿Ιησοῦς ἀνεχώρησεν εἰς τὰ μέρη Τύρου καὶ Σιδῶνος.
22 καὶ ἰδοὺ γυνὴ Χαναναία ἀπὸ τῶν ὁρίων ἐκείνων ἐξελθοῦσα ἐκραύγαζεν αὐτῷ λέγουσα·ἐλέησόν με, Κύριε, υἱὲ Δαυῒδ· ἡ θυγάτηρ μου κακῶς δαιμονίζεται.
23 ὁ δὲ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῇ λόγον. καὶ προσελθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἠρώτων αὐτὸν λέγοντες· ἀπόλυσον αὐτήν, ὅτι κράζει ὄπισθεν ἡμῶν.
24 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· οὐκ ἀπεστάλην εἰ μὴ εἰς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου᾿Ισραήλ.
23 ὁ δὲ οὐκ ἀπεκρίθη αὐτῇ λόγον. καὶ προσελθόντες οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ ἠρώτων αὐτὸν λέγοντες· ἀπόλυσον αὐτήν, ὅτι κράζει ὄπισθεν ἡμῶν.
24 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· οὐκ ἀπεστάλην εἰ μὴ εἰς τὰ πρόβατα τὰ ἀπολωλότα οἴκου᾿Ισραήλ.
25 ἡ δὲ ἐλθοῦσα προσεκύνησεν αὐτῷ λέγουσα· Κύριε, βοήθει μοι.
26 ὁ δὲ ἀποκριθεὶς εἶπεν· οὐκ ἔστι καλὸν λαβεῖν τὸν ἄρτον τῶν τέκνων καὶ βαλεῖν τοῖςκυναρίοις.
27 ἡ δὲ εἶπε· ναί, ριε· καὶ γὰρ τὰ κυνάρια ἐσθίει ἀπὸ τῶν ψυχίων τῶν πιπτόντων ἀπὸ τῆς τραπέζης τῶν κυρίων αὐτῶν.
28 τότε ἀποκριθεὶς ὁ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτῇ· ὦ γύναι, μεγάλη σου ἡ πίστις! γενηθήτω σοι ὡς θέλεις. καὶ ἰάθη ἡ θυγάτηρ αὐτῆς ἀπὸ τῆς ὥρας ἐκείνης.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου