Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ 1821& ΘΥΜΑΤΑ ΙΕΡΕΙΣ

Ο Γάλλος ιστορικός Πουκεβίλ απαριθμεί τις θυσίες των Ελλήνων κληρικών σε 11 πατριάρχες, 100 επισκόπους και 6000 ιερείς και καλόγερους. Ιδιαίτερα από την περιοχή της Ελλάδος αναφέρονται επώνυμα στις πηγές 73 αρχιερείς, που έλαβαν ενεργό μέρος στον Αγώνα. Σαρανταδύο Αρχιερείς υπέστησαν ταπεινώσεις, εξευτελισμούς, φυλακίσεις, διώξεις κάθε είδους, βασανιστήρια, εξορίες κ.λπ. Δύο Οικουμενικοί Πατριάρχες (Γρηγόριος Ε', Κύριλλος ΣΤ') και 45 Αρχιερείς (Μητροπολίτες) εκτελέσθηκαν ή έπεσαν σε μάχες. Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΟΥ 1821& ΘΥΜΑΤΑ ΙΕΡΕΙΣ Κατά την εθνική εξέγερση του 1821 αλλά και σε άλλες νωρίτερες ή παλαιότερες περιπτώσεις ο κλήρος και οι ιεράρχες αποτελούν προπομπό τους. Χωρίς αυτούς η εξέγερση γίνεται απρόθυμη. Σε τέτοιες στιγμές οι πολιτικοί και οι στρατιωτικοί ανησυχούν και ζητούν επειγόντως να εξορμήσουν οι ιεράρχες στην ύπαιθρο προς ενίσχυση του επαναστατικού φρονήματος του ελληνικού λαού. Αυτό έγινε τον Μάιο του 1825. Μετά από έγγραφη εντολή του εκτελεστικού προς το υπουργείο Θρησκείας, εκδόθηκε σχετική εγκύκλιος προς τους αρχιερείς Άργους, Τριπολιτσάς, Παροναξίας, Φαρσάλων, Αιγίου, Πατρών, Λεονταρίου, Μυστρά, Μεσσήνης κ.λ.π. η οποία κατέληγε ως εξής: «… Οι ρηθέντες αρχιερείς κινηθώσι δια τας δεδιαληφθείσας επαρχίας όσον τάχος δια να συντρέξουν εις την ταχείαν ξεκίνησην των στρατευμάτων».    Το ίδιο έτος (1825) το υπουργείο θρησκείας δια του υπουργού, επισκόπου Δαμαλών Ιωνά, απευθύνει στον επίσκοπο Αρδαμερίου Ιγνάτιο το παρακάτω έγγραφο: «Προσκαλείσαι παρά του υπουργείου τούτου ότι άμα λάβης την παρούσα διαταγή, χωρίς αναβολή καιρού να περιέλθης εις όλην την επαρχίαν να παραστήσης προς τους εκεί κατοίκους των χωρίων τον μέγαν κίνδυνον της πατρίδος παρά των εχθρών και καθ’ όλους τους εκκλησιαστικούς τρόπους να παρακινήσεις όλους τους Χριστιανούς να λάβωσιν τα όπλα και να τρέξωσι το γρηγορώτερον εις το στάδιον τούτο του Ιερού αγώνος, όσοι πιστοί, όσοι εις Χριστόν, επειδή εχάθημεν, εχάθημεν και η πατρίς απώλεται…»  Η Ύδρα, Σπέτσες και Ψαρά καλούν το 1821 με την επαναστατική προκήρυξη τους, τους ιερωμένους να γίνουν συνελευθερωτές του Γένους, αρματωμένοι με την πανοπλία του ουράνιου βασιλέως και τα επίγεια όπλα. Ιδού μια χαρακτηριστική περικοπή: «Άνδρες θείοι, μεσίται Θεού και ανθρώπων, γένητε τώρα συνελευθερωταί. Ενδύσατε την πανοπλίαν του ουρανίου Βασιλέως και τα επίγεια όπλα ομού κατά των βλασφημούντων το Πανάγιον Όνομα του Υψίστου, κατά των βεβηλούντων τους θείους τους ναούς, κατά των ασεβαστάτων και τυραννικωτάτων Οθωμανών. Οι ιεραί χείρες σας, αι ευλογούσαι τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, ας λάβωσι τώρα μάχαιραν και πυρ κατά τωντυραννούντων τους Ορθοδόξους… Εγλερθητε, Χριστιανοί ήρωες. Ο Κύριος των δυνάμεων είναι μεθ΄ υμών υπέρ της ελευθερίας του γένους ο αγών υπέρ της ελευθερίας της πίστεως μάχεσθε. Ευλογήτε, ενθαρρύνεσθε, κανείς ας μη μείνη αργός εις τον ιερόν τούτον πόλεμον…»  Ο αγώνας της εθνεγερσίας με σύνθημα «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία», ξεκινάει από την Εκκλησία. Μέσα στον ναό των Τριών Ιεραρχών του Ιασίου παίρνει ο Υψηλάντης, από τα χέρια του μητροπολίτη Μολδαβίας Βενιαμίν Κωστάκη, το πολεμικό ξίφος. Και ο ίδιος ο μητροπολίτης ευλογεί την σημαία του αγώνα. Την επανάσταση του 1821 κηρύττει επίσημα στο Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας ο δεσπότης Π. Πατρών Γερμανός. Αλλά και την Καλαμάτα σχεδόν ταυτόχρονα, ευλόγησαν τα όπλα 24 κληρικοί…  Ο Ιστορικός Διονύσιος Κόκκινος μαρτυρεί ότι «Οι αυτοθυσιασθέντες χάριν του εθνικού καθήκοντος κληρικοί, καθ’ όλην την περίοδον της Τουρκοκρατίας είναι τόσοι ώστε αποτελούν ηρωικήν λεγεώνα». Ο Γάλλος ιστορικός Πουκεβίλ απαριθμεί τις θυσίες των Ελλήνων κληρικών σε 11 πατριάρχες, 100 επισκόπους και 6000 ιερείς και καλόγερους. Ο Γερμανός ιστορικός Μένδελσον Βαρθόλομυ ονομάζει τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως «Αυτοκράτορα των ελλήνων, αιχμάλωτων εις τα χείρας του σουλτάνου». Οι ιερωμένοι είναι συνήθως οι ύποπτοι για ενέργειες κατά της Πύλης. Μάλιστα επειδή το Πατριαρχείο εμπνέει τον απλό λαό, οι Τούρκοι προσπαθούν πάντοτε να το έχουν με το μέρος τους ώστε να μην υπάρχουν προβλήματα κατ’ επέκταση και με το λαό. Γι αυτό και μετά τις διάφορες κατηγορίες ενάντια στους κληρικούς οι Τούρκοι συνέχισαν με εγκληματικές πράξεις κατά Πατριαρχών και Επισκόπων, με επιδρομές κατά των μοναστηριών και σφαγές καλόγερων. Υπέρτατος σκοπός και όνειρο της Φιλικής Εταιρίας ήταν η απελευθέρωση της Κωνσταντινουπόλεως και η επαναφορά της σε Ελληνικά χέρια. Με αυτή την πολιτική το 1601 κατά την εξέγερση του επίσκοπου Διονυσίου Λαρίσης, σουβλίζεται ο Φαναρίου και Νεοχωρίου επίσκοπος Σεραφείμ. Το 1638 στραγγαλίζεται από τους γενίτσαρους ο Πατριάρχης Κύριλλος Λούκαρις. Το 1654 ο σουλτάνος Μεχμέτ Δ’ εξορίζει τον Πατριάρχη Παρθένιο Β’ και διατάζει να τον πνίξουν στην θάλασσα. Το 1657 Σάββατο του Λαζάρου, απαγχονίζουν στην Καγκελλωτή Πύλη της Κωνσταντινουπόλεως τον Πατριάρχη Παρθένιο Γ΄. Το 1799 οδηγούν στον μαρτυρικό θάνατο τον μεγάλο εθνεργέτη Κοσμά τον Αιτωλό και τον Απρίλιο του 1822 αποκεφαλίζουν τον αρχιεπίσκοπο Χίου Πλάτωνα, στο φρούριο του Βεχήτ Πασά. μαζί με 8 προκρίτους του νησιού. Στις 18 Μαΐου 1821 συλλαμβάνεται και κατακρεουργείται ο επίσκοπος Κίτρους Μελέτιος μαζί με τον ιερέα Παπαγιάννη. Το 1821 απαγχονίζονται οι επίσκοποι Κρήτης Νεόφυτος, Ιωακείμ, Ιερόθεος, Καλλίνικος, Μελχισεδέκ, και ο μητροπολίτης Γεράσιμος Παρδάλης. Ηρωικό παράδειγμα εθνομάρτυρα ιερομένου είναι επίσης ο Γρηγόριος Δίκαιος, επονομαζόμενος Παπαφλέσσας, που έπεσε μαχόμενος στο Μανιάκι το 1825…  Στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Πέτρας είχε το αρχηγείο του ο... Δημ. Υψηλάντης. Και ο αρχιστράτηγος της Ρούμελης Γ. Καραϊσκάκης είχε καταφύγιο και συχνά ορμητήριο του την ιερά Μονή Προυσού Ευρυτανίας. Γι‘ αυτό και τα μοναστήρια ήταν στο στόχαστρο των κατακτητών. Ο στρατηγός Μακρυγιάννης, εκτιμώντας την μεγάλη προσφορά των μοναστηριών, αναφέρει: «Τα μοναστήρια ήταν τα πρώτα προπύργια της Επανάστασης μας… Οι περισσότεροι καλόγεροι σκοτώθηκαν εις τον αγώνα.»    Την αγωνιστική παρουσία του κλήρου στον καιρό της Επανάστασης του 1821 επισημαίνουν φιλέλληνες και ξένοι. Έτσι λοιπόν, ο Άγγλος Χάμφρεϋς γράφει «Ανάμεσα στους στρατιώτες βρίσκονταν και μεγάλος αριθμός παπάδων. Αυτοί οι πρωτεργάτες του ξεσηκωμού». Ο Κορσικανός πρόξενος της Ολλανδίας στην Αθήνα, Ντομένικο Οριγκόνο, γράφει: «Οι Τούρκοι στην Αθήνα κάνουν τα πάντα για να συλλάβουν παπάδες, γιατί όπως διαδίδεται οι παπάδες είναι αρχηγοί των επαναστατών». Ο Ιστορικός Δ. Κόκκινος γράφει ότι «ο κλήρος υπήρξε και ο οδηγός της φυλής και το στήριγμα της.». Ο Απόστολος Δασκαλάκης υπογραμμίζει ότι «ο Ορθόδοξος ελληνικός κλήρος απετέλεσε πρωταρχικόν παράγοντα της κηρύξεως της επαναστάσεως και της επιτυχίας ταύτης…». Ο Π. Καρολίδης εξαίρει τον αγώνα της εκκλησίας υπέρ της ελευθερίας του γένους «και δια των πολεμικών πράξεων των λειτουργών αυτής».    Σημ: εν έτη 2000 και μετά από τόσο αίμα, έρχονται κάποιοι (ευτυχώς ελάχιστοι) στρογγυλοκαθισμένοι στα δημοσιογραφικά τους γραφεία, που το πολύ - πολύ να τους «πιάνεται» ο καρπός ή τα δάχτυλα από το γράψιμο κειμένων τιτλοφορούμενων «άρθρων» και χύνοντας λίγο ακάθαρτο ιδρώταλόγω καλοκαιρινής ζέστης (και όχι τίποτα άλλο), παρουσιάζουν στον Ελληνικό λαό ελάχιστες περιπτώσεις κληρικών που δεν στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων γενικεύοντας την ιστορία προς όφελος ιδίων σκοπών. Η κρίση είναι όλη δική σας. «Ο κλήρος υπήρξε και ο οδηγός της φυλής και το στήριγμα της» Ιστορικός Δ. Κόκκινος Στα Ιωάννινα στα χρόνια του Δεσποτάτου στο νησί «Μονήν των Φιλανθρωπινών», την επονομαζόμενη τώρα «του Σπανού», ο οικονόμος των Ιωαννήνων Μιχαήλ Φιλανθρωπινός ίδρυσε την πρώτη σχολή στην Ήπειρο, το «Φροντιστήριον» και το οποίο διευθύνονταν από την γεννεά των Φιλανθρωπινών οι οποίοι ήταν ηγούμενοι και διδάσκαλοι του φροντηστηρίου. Η σχολή αυτή διατηρήθηκε μέχρι το 1642. Στο Νάρθηκα της σήμερα σώζονται τοιχοφραφίες των Ελλήνων Φιλοσόφων Πλάτωνα, Σόλωνα, Πλούταρχου, Θουκιδίδη, Απολλώνιου και Αριστείδη. Στην σχολή αυτή απεφήτησαν οι μοναχοί Πρόκλος καο Κομνηνός, ο Νήφων Μεταξάς, ο ηπειρώτης πατριάρχης Ιωάσαφ, ο Μάξιμος ο Πελλοπονήσιος, οι αδελφοί Αψαράδες κ.α. Επίσης στο ίδιο νησί λειτουργούσε και άλλη σχολή μικρότερη μέσα στην μονή του Αγίου Νικολάου. Με μαθητές τον Σωφρόνιο, ο Επιφάνιος Ηγουμένου, ο Νικόλαος Γλυκύς, ο Νικόλαος Κεραμέυς κ.α. ¨άλλη σχολή λειτουργούσε στην πόλη των Ιωαννίνων ονομαζόμενη «Μικράν». Η σχολή του Επιφανείου, μετέπειτα Μαρούτσιος ανοίγει νέους πνευματικούς ορίζοντες στην Ήπειρο και είναι υπό την διεύθυνση του Ευγενίου του Βουλγάρεως. Μετέπειτα ονομασθείσα Καπλάνειος τελεί υπό την αναγνώριση του Πατριαρχείου γι‘ αυτό ονομάσθηκε Πατριαρχική. Πολύ αργότερα στην Ήπειρο μονές θα χρηματοδοτήσουν διδάσκλαους αλλά και θα φιλοξενούν σχολεία κατά το σύστημα των Φιλανθρωπινών αλλά και του Στρατηγόπουλου. Παραδείγματα μονή Καμύτσανης, και Γηρομερίου εν Φιλιάτες, του Βησαρίωνα εν λογγιάδες, προφήτη Ηλία εν Ζίτση, της Βέλλας στα Δολιανά, της Μολυβδοσκέπαστου στην Δεπαλίτσα συντηρούσαν σχολεία μέσα στα οποία δίδασκαν στα πέριξ χωριά κατά τον 18ο αιώνα «Ο Ορθόδοξος ελληνικός κλήρος απετέλεσε πρωταρχικόν παράγοντα της κηρύξεως της επαναστάσεως και της επιτυχίας ταύτης…». Απόστολος Δασκαλάκης   «Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΔΕΣΠΟΤΗΣ» Ο Επίσκοπος Βρεσθένης Θεοδώρητος γεννήθηκε στην Νεμνίτσα της Γορτυνίας το 1787. Μετά τα πρώτα γράμματα που διδάχθηκε από ιερείς και διδασκάλους της Βυτίνας, κατέβηκε στα Βρέσθενα Λακεδαίμονος, όπου δεσπότης ήταν ο αδελφός του πατέρα του Θεοδώρητος ο Α’ στην επισκοπή του οποίου συμπλήρωσε την εκπαίδευσή του. Στις 5 Απριλίου του 1813 θα χειροτονηθεί επίσκοπος και διάδοχος του θείου του με έδρα τα Βρέσθενα. Ενώ είναι άνθρωπος μικρής σχετικά παιδείας φροντίζει για την διάδοση των γραμμάτων και την ίδρυση σχολείων στα Βρέσθενα και στην Βαμβακού, του «Βρεσθενείου και Βαμβακώου», τους διδασκάλους τους οποίους πλήρωνε κατά το πλείστον ο ίδιος από τα τυχερά του και μετά από την πενιχρή του σύνταξη. Παράλληλα στις 20 Ιουλίου 1820 εμυήθηκε από τον Π. Αρβάλη στην φιλική Εταιρία (Ιω. Μελετοπούλου, Αρχείον Σέκερη, σ. 109).  Στις 24 μαρτίου του 1821 σταυρό, σπαθί αρπάζει κι εμπρός εμπρός φωνάζει, για πίστη, για πατρίδα, την μόνη μας ελπίδα. Τον βρίσκουμε πολέμαρχο στα Βέρβενα με τους Λακαιδεμόνιους όπου σύστησε την πρώτη αλλά υποτυπώδη στρατιωτική επιμελητεία, το περιλάλητο «κελάρι» του Βρεσθένης. Γράφει παρακινητικά γράμματα στους διστακτικούς Υδροσπετσιώτες, ευλογείι τα όπλα στο Βαλτέτσι, δολιανά και παντού και μπαίνει με τους πρώτους στις 23 Σεπτεμβρίου στην Τριπολιτσά. Τα όπλα του, το καριοφίλι και το γιαταγάνι κοσμούν το ιστορικό αρχείο της Μητροπόλεως της Μονεμβασιάς και Σπάρτης. Ο Κολοκοτρώνης τον αποκαλούσε «Καπετάν δεσπότη», ο Πετρόμπεης «εξοχοσεβασμιώτατο» και οι άλλοι «σεβασμιοπερίδοξο και σεβασμιοεκλαμπρότατο». Στις 26 Μαΐου ανακηρύσσεται πρόεδρος του 2ου διοικητικού οργάνου της επαναστάσεως, της Πελοποννησιακής Γερουσίας.. Με το αξίωμα αυτό προσφέρεται για την παράδοση των Τούρκων του Ναυπλίου όπου και μπαίνει στις 18 Ιουνίου αλλά με την κάθοδο του Δράμαλη κρατείται όμηρος μέχρι την 1 Δεκεμβρίου του 1821 όταν παραδόθηκε το Παλαμήδι και τον βρήκε αποκαμωμένο ο Κολοκοτρώνης. Στις 30 Μαρτίου του 1823 εκλέγετε αντιπρόεδρος του βουλευτικού σώματος αλλά στην πραγματικότητα πρόεδρος. Στις 2 Φεβρουάριου του 1828 θα γυρίσει ξανά στην αρχιεπισκοπή του. Πέθανε στις 26 Απριλίου του 1843. «Ανάμεσα στους στρατιώτες βρίσκονταν και μεγάλος αριθμός παπάδων. Αυτοί οι πρωτεργάτες του ξεσηκωμού». Χάμφρεϋς «ΟΙ ΔΥΟ ΑΝΘΙΜΟΙ & άλλοι» Μαζί με τον «Καπετάν Δεσπότη» ανάμεσα στους πολιορκητές της Τριπολιτσάς βρίσκεται και ο επίσκοπος Έλους Άνθιμος από το Στενό Αρκαδίας. Με την έναρξη της επανάστασης στρατολογεί μαχητές και τίθεται επικεφαλής τους στα Βέρβαινα, δίπλα στον «Καπετάν Δεσπότη». Κατόπιν θα λάβει μέρος στην πολιορκία της Τριπολιτσάς και δείχνει στον σταυρό στους μαχητές λέγοντάς τους «Εν τούτω νικάτε απόγονοι ελλήνων οι Χριστώνυμοι και της Ορθοδόξου Εκκλησίας ευσεβή τέκνα και κατεβάλλετε τους αθέους Αγαρηνούς». έδειχνε το τείχος της Τριπολιτσάς και έλεγε «-Βλέπετε εκεί; Πίσω από κείνη την μάντρα είναι ο παράδεισος. Όποιος πάρει την σκάλα και ανέβει το τείχος πάει στον Παράδεισο!». Ο ιστορικός Π. Τρικούπης αναφέρει ότι μια μέρη ο Άνθιμος πήρε από την ζώνη του οπλαρχηγού Χαραλάμπη τις 2 πιστόλες του και σχημάτισε τον σταυρό και προτείνοντας τες είπε: «Έλληνες ! ο Κύριος ευλόγισε και αγίασε τα όπλα σας». Πέθανε το Σεπτέμβριο του 1821 στην Τριπολιτσά. Ο ιερομόναχος Σεραφείμ από το Φανάρι Θεσσαλίας είναι αρχηγός της επανάστασης των Αγραφιωτών, ενώ ο Νικηφόρος Ρωμανίδης, πρώην διάκος του Πατριάρχη του Ε’ πήρε ενεργό μέρος στην επανάσταση του 1821. Διακρίθηκε ως πολεμιστής υπό τις διαταγές του Ανδρέα Μιαούλη.  Ο ιερομόναχος Άνθιμος Αργυρόπουλος, φιλοξένησε στο μοναστήρι του την οικογένεια Μπότσαρη μετά την άλωση του Σουλίου. Ο ίδιος όρκισε σαν μέλη της Φιλικής εταιρίας τον Θ. Κολοκοτρώνη καθώς τον Κ. Πετμεζά και Νικηταρά.  Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόφιλος ο Β’ ανήκει στους φλογερούς ιεράρχες αγωνιστές του Γένους. Μυημένος και στα πλέον απόρρητα της Φιλικής εταιρίας, αλληλογραφεί με επίσημους κληρικούς και λαϊκούς, μιλάει σε ανοιχτές συγκεντρώσεις στην Πάτμο υπέρ της ανεξαρτησίας και επισημαίνει πόσο μεγάλο κακό είναι η δουλεία. Πραγματοποιεί επικίνδυνα ταξίδια και δίνει το σύνθημα της εξέγερσης. Για χάρη το αγώνα θα χάσει τον Πατριαρχικό θρόνο. «Οι Τούρκοι στην Αθήνα κάνουν τα πάντα για να συλλάβουν παπάδες, γιατί όπως διαδίδεται οι παπάδες είναι αρχηγοί των επαναστατών». Ντομένικο Οριγκόνο  Πρόξενος Ολλανδίας ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ Το όνομα του Αθανάσιου είναι αποτυπωμένο σε κάθε Έλληνα και συμβολίζει τον αγώνα της πατρίδας μας κατά τα ηρωικά χρόνια του ξεσηκωμού. Τον Μάρτιο του 1821, με την κήρυξη της επανάστασης, ο Αθανάσιος Διάκος βρίσκεται στην Μονή του Οσίου Λουκά όπου πραγματοποιεί στρατολόγηση μαχητών για τον αγώνα. Παρών είναι και ο επίσκοπος Ταλαντίου Νεόφυτος με τον Σαλώνων Ησαΐα καθώς και πολλοί πρόκριτοι της Λειβαδιάς. Ο Ησαίας Σαλώνων κηρύττει την επανάσταση στην περιφέρειά του στις 27 Μαρτίου 1821 στο μοναστήρι του Οσίου Λουκά που έχει μεταβληθεί σε επαναστατικό κέντρο αλλά και σε εργαστήριο κατασκευής φυσεκιών. Ο Αθανάσιος Διάκος, πρώην καλόγερος στο μοναστήρι του Προδρόμου, πολεμάει με λίγους αγωνιστές εναντίων χιλιάδων Τούρκων, στην γέφυρα της Αλαμάνας. Δίπλα του ένας άλλος ρασοφόρος πολεμιστής, ο ηγούμενος της Δαμάτσας Νεόφυτος. Κάποια στιγμή καθώς βλέπει ο Διάκος τον έσχατο κίνδυνο να πλησιάζει, γέρνει προς τον ιερωμένο του πολεμιστή νεόφυτο και του λέει: «Φύγε τώρα εσύ ηγούμενε για να είσαι αλλού χρήσιμος στο έθνος…».Ο Νεόφυτος όμως δεν θα αφήσει την θέση μάχης του. Μένει και πολεμάει έως ότου πέφτει νεκρός από Τουρκικό βόλι που τον βρίσκει κατάστηθα. Πιστός στην Πατρίδα και στην Ορθοδοξία και ο Αθανάσιος Διάκος, απορρίπτει την προσφορά των Τούρκων για αλλαξοπιστία όταν εκείνοι τον συλλαμβάνουν πληγωμένο. Μολονότι μάλιστα γνωρίζει ότι τον περιμένει φρικτός θάνατος δια σουβλισμού απαντάει «-Δεν πάτε εσείς και η πίστη σας, μουρτάτες να χαθείτε, εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω». Ο Κιοσσέ - Μεχμέτ τον ρώτησε για την αρχή και το σκοπό της επανάστασης και ο Διάκος απεκκρίθηκε «Όλοι οι Χριστιανοί, εσηκώθησαν στ’ άρματα για να ξεσκλαβωθούν» και επέμενε ότι οι Χριστιανοί θα κερδίσουν και τότε τον απείλησαν ότι θα τον παλουκώσουν αλλά ο Διάκος απάντησε «Έχει κι’ άλλους σαν κι’ εμένα ο τόπος, πασά μου» και όταν ο Ομέρ Πασάς του ζήτησε να προσκυνήσει είπε: «Ούτε σε δουλεύω πασά, ούτε και σε οφελώ, αν σε δουλέψω». Παρακάτω πέφτει ηρωικά αμυνόμενος στην Χαλκωμάτα σε σύγκρουση με τους Τούρκους και ο δεσπότης Σαλώνων Ησαΐας με τον αδελφό του πάπα Γιάννηπου ακολουθούσαν τον Πανουργιά. Τον Δεσπότη τον πιάνουν οι Τούρκοι τραυματισμένο και τον σφάζουν. Άλλος Ιερωμένος και μαχητής είναι ο πάπα Ανδρέας Μώρης. Ακολουθεί τα παλικάρια του Οδυσσέα Ανδρούτσου και κλείνεται στο Χάνι της Γραβιάς. ΡΟΥΜΕΝΗΣ ΚΑΙ ΒΛΑΧΑΒΑΣ Χαρακτηριστική περίπτωση ιερωμένου ένοπλου αγωνιστή αποτελεί ο Ρουμελιώτης πρωτοκλέφτης Αλέξιος Ρουμένης που ήταν παλιά καλόγερος στο μοναστήρι του Πρφήτη Ηλία στα Σάλωνα. Για το πόλεμο που έκανε κατά των Τούρκων υπερασπιζόμενος ενόπλως το μοναστήρι, το δημοτικό τραγούδι λέει «Παρασκευή το δειλινό μέσα στο μοναστήρι κλείσθηκε ο Καλόγερος και πολεμάει τους Τούρκους». Ο Καλόγερος τελικά θα σκοτωθεί για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα και το τραγούδι λέει «Κλάψτε πουλιά της Λιάκουρας, τον καπετάν Αλέξη νάθε καούν τα Σάλωνα, του μπέη τα σεράγια σκοτώσαν τον καλόγερο, τον καπετάν Αλέξη» Ο Ευθύμιος Βλαχάβας παπάς επαναστάτης, αντάρτης στα βουνά αρχηγός της κλεφτουριάς της Θεσσαλίας και της Ηπείρου. Ταξίδεψε στους Άγιους τόπους να προσκυνήσει εκεί που έχυσε το αίμα Του ο Χριστός. Ο Αλή Πασάς τον ονομάζει «διαβολάπαπα» και όταν θα καταφέρει με δόλο να τον πιάσει θα τον θανατώσει με φρικτά βασανιστήρια στα Γιάννενα το 1808. Το τραγούδι λέει «Αηδόνια μου περήφανα, πεύκα καμαρωμένα φέτο να μη λαλήσετε, φέτο να μαραθήτε. Τον Παπαθύμιο πιάσανε, τον καπετάν Βλαχάβα…» ΚΡΕΣΤΑΣ ΚΑΙ ΜΠΟΥΓΑΤΣΑΣ Από το Κρανίδι καταγόμενος ο Παπαρσένης Κρέστας. Το βαπτιστικό του όνομα είναι Αλέξανδρος αλλά το άλλαξε μόλις έγινε καλόγερος σε Αρσένιος. Πέθανε μαχόμενος για την ελευθερία της Ελλάδος. Μόλις ξέσπασε η επανάσταση έγινε Καπετάνιος σε πολεμικό σώμα. Τον Νοέμβριο του 1822, μόλις μαθαίνει ο Κολοκοτρώνης ότι οι Τούρκοι προγραμματίζουν να στείλουν τρόφιμα, μέσα από τα Δερβενάκια, για τα’ ασκέρια τους στο πεινασμένο Ναύπλιο, αποφασίζει να εμποδίσει το σχέδιο τους. Ζητάει τότε να πάνε σε βοήθεια του καπεταναίοι με τα παλικάρια τους. Από τους πρώτους που πάνε να βοηθήσουν είναι ο Νικηταράς και ο Παπαρσένης Κρέστας. Όταν έφτασε ο Παπαρσένης με τα παλικάρια του κοντά στο γέρο του Μοριά μιλάει μαζί του και πιάνει αμυντική θέση δίπλα στο υιό του Γέρου, τον Γεννάιο Κολοκοτρώνη, στον Άι Σώστη. Κατά την ώρα του δείπνου ο Γέρος του Μοριά παρακινούσε τον Κολοκοτρώνη να φάνε γρήγορα και να πιάσουν τις θέσεις μάχης τους, επειδή άρχισαν από μακριά να φαίνονται τα Τουρκικά στρατεύματα που συνόδευαν τα τρόφιμα. Τότε ο καλόγερος του είπε ατάραχος «Γενναίο μη χολοσκάς. Αύριο αυτούς τους περιμένει η κατάρα. Το κεφάλι μου θα πέσει εδώ αλλά σπειρί σιτάρι δεν θα περάσει στο Ανάπλι» Έτσι και έγινε…το σιτάρι δεν πέρασε αλλά ο καλόγερος σκοτώθηκε στον Άι Σώστη Ο Παναγιώτης Μπουγάτσας εφημέριος του Αγίου Παντελεήμονος ενώ μαίνονταν η πολιορκία του Μεσολογγίου, ο κανονιοβολισμός και το ντουφεκίδι, π΄ρε τα άχραντα μυστήρια και περιφερόμενος στους προμαχώνες των αγωνιστών και κρατώντας ένα φανάρι εν μέσω πυροβολισμών κοινωνούσε τους αγωνιζομένους πατριώτες επαναστάτες και τους παρηγορούσε με τα λόγια του και τους εμψύχωνε δίνοντας το παράδειγμα πολεμώντας μαζί τους. Γι αυτόν τον ιερωμένο μιλούσαν με θαυμασμό στο Μεσολόγγι στα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια. Σφαίρα δεν πέτυχε τον ιερομόναχο που κρατούσε κάθε μέρα το άγιο δισκοπότηρο με την Θεία Κοινωνία και ευλογούσε τους αγωνιστές. Το 1837 επισκέφτηκε το Μεσολόγγι ο βασιλιάς Όθωνας ο οποίος είχε ακούσει για τον Παπαπαναγιώτη. Όταν τον γνώρισε από κοντά συγκινημένος τον παρασημοφόρησε με τον Αργυρό Σταυρό του Αγώνα. Έδωσε μάλιστα και εντολή να του δοθεί ένα γερό ποσό ώστε να του απαλύνει την πενία των γηρατειών του. ΡΩΓΩΝ ΙΩΣΗΦ     Ιεράρχης Μεσολογγίου που μένει συνεχώς δίπλα στο ποίμνιό του. Μαζί με τους «ελέυθερους πολιορκημένους». Μοιράζεται μαζί τους τα δεινά του πολέμου. Κατά την έξοδο καταφεύγει με λίγους ασθενείς και πληγωμένους στον Ανεμόμυλο. Εκεί πηγαίνουν τα ξημερώματα της 11ης Απριλίου του 1826 και οι επιδρομείς του Ιμπραήμ. Δύο Ημέρες μένουν έγκλειστοι, περικυκλωμένοι και ο ιεράρχης με τους αμάχους. Όταν ο επίσκοπος διαπιστώνει ότι ελπίδα σωτηρίας δεν υπάρχει και βεβαιώνεται δεν θέλουν να πέσουν ζωντανοί στα χέρια των επιδρομέων κατακτητών, αποφασίζει να δώσει τέλος στο δράμα. Βάζει με τον Αρχιμανδρίτη Γεράσιμο Ζαλογγίτη, φωτιά σε μερικά βαρέλια με μπαρούτι που φυλάγονταν στον ανεμόμυλο και ανατινάζονται όλοι στον αέρα.  Αμέσως μετά το ολοκαύτωμα ο Ιμπραήμ διατάζει τους Αγαρνούς να βρουν το σώμα του δεσπότη Ρωγών Ιωσήφ. Τον βρίσκουν καταματωμένο με εγκαύματα και ο περιχαρής Ιμπραήμ δίνει εντολή να στηθεί αμέσως κρεμάλα μπροστά στον Ανεμόμυλο και να κρεμάσουν τον επίσκοπο πριν ξεψυχήσει! Σύ,φωνα με άλλη εκδοχή (Σ. Τρικούπης) «ημίκαυστος αποκεφαλίσθη». Ο ΚΑΛΟΓΕΡΟΣ ΣΑΜΟΥΗΛ,  Ο ΗΓΟΥΜΕΝΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ& ΤΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΑΡΚΑΔΙΟΥ Το ολοκαύτωμα του Μεσολογγίου είχε ως πρότυπο το ολοκαύτωμα του Σουλίου. Το 1803 ο καλόγερος Σαμουήλ κλείνει την αυλαία του Σουλιώτικου έπους με τον δαυλό του στο μπαρούτι. Θάφτηκε με τους συντρόφους του στην εκκλησιά της Αγίας Παρασκευής στο Κούγκι.  Το αυτό το 1866, κατά την Κρητική επανάσταση. Ο αρχιστράτηγος των Τουρκικών δυνάμεων της Κρήτης Μουσταφά πασάς, αποφάσισε να πάει αυτοπροσώπως στο Ρέθυμνο με πολυάριθμο στρατό και να καταστείλει την επανάσταση. Στην περιοχή του Ρεθύμνου βρίσκονταν και το ιστορικό πλέον μοναστήρι του Αρκαδίου, πάνω σε ένα οροπέδιο 500 μέτρων. Δύο μήνες πριν αρχίσει η επανάσταση, μαζεύτηκαν στο μοναστήρι οι οπλαρχηγοί και οι προεστοί της εποχής και συσκέφθηκαν με τον ηγούμενο Γαβριήλ. Αποφάσισαν να γίνει το κέντρο της αντιστάσεως η επαρχία του Ρεθύμνου και σε αυτό να καταφύγουν τα γυναικόπαιδα.  Όταν έφθασε όμως εις την Κρήτη ο Πάνος Κορωναίος τους συμβούλεψε να αλλάξουν σχέδιο διότι το μοναστήρι δεν θα μπορούσε να αντισταθεί σε τακτικό στρατό. Τα κανόνια του Μουσταφά πασά ήταν ισχυρά και θα μπορούσαν αν ανοίξουν ρήγμα στα τείχη και στις πολεμίστρες του Αρκαδίου. Ο ηγούμενος όμως του μοναστηριού Γαβριήλ, επέμενε να γίνει εκεί η άμυνα, σύμφωνα με την αρχική απόφαση. Ο Κορωναίος ενίσχυσε τότε τους οπλισμένους καλόγερους με 250 άνδρες, υπό τον γενναίο ανθυπολοχαγό του ελληνικού στρατού Ιωάννη Δημακόπουλο, που αναγνωρίστηκε και ως φρούραρχος στην πολιορκία πουυυυ ακολούθησε. Στα τέλη Οκτωβρίου ο Μουσταφά πασάς με τον στρατό του έφθασε στο Ρέθυμνο και από εκεί έστειλε γράμμα στον Γαβριήλ και του έλεγε να διώξει την επαναστατική επιτροπή και τους αντάρτες από το μοναστήρι. Ο ηγούμενος δεν του απάντησε. Κι όταν ο πασάς έστειλε και δεύτερη προσταγή, πήρε την απάντηση του Γαβριήλ: «Ο όρκος και το σύνθημά μας είναι η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα ή ο θάνατος. Και πλέον τούτου δεν θέλομε να ακούσουμε τίποτα άλλο». Νευριασμένος ο πασάς ξεκίνησε να πάρει το μοναστήρι με 15.000 περίπου στρατό και με κανόνια. Οι υπερασπιστές ήταν λιγότεροι από 300, από τους οποίους οι 25 ήταν καλόγεροι. Είχαν μαζευτεί και στο μοναστήρι και 900 γυναικόπαιδα και γέροι. Στις 7 Νοεμβρίου ο στρατός του Μουσταφά ξεκίνησε την επίθεση αφού είχε πιάσει τους γύρω λόφους από το μοναστήρι. Παρ’ όλες όμως τις επιθέσεις πεζικού και των ορεινών κανονιών δεν υπήρξε ουσιαστικό αποτέλεσμα. Μερικοί ψυχωμένοι καλόγεροι μάλιστα είχαν πιάσει τον μύλο και προξενούσαν φθορά στον εχθρό. Το βράδυ ο πασάς έστειλε νέες προτάσεις και χαλάρωσε την πολιορκία ώστε να φύγουν οι πολιορκημένοι. Πήρε όμως και πάλι περιφρονητική απάντηση. Την νύχτα έστειλε στο Ρέθυμνο άνδρες του να φέρουν πεδινά κανόνια. Ένα από αυτά το έστησε μπροστά από την πόρτα του μοναστηριού με πρόχωμα τους στάβλους. Ότι φοβόταν ο Κορωναίος έγινε. Την επομένη τα κανόνια του Μουσταφά γκρεμίζουν κομμάτια από την περίβολο του μοναστηριού, ενώ η μάχη μαίνεται και οι έφοδοι διαδέχονται η μία την άλλη. Οι πολιορκημένοι κρατούν ακόμη. Φράζουν πρόχειρα τα ρήγματα και πολεμούν αντρειωμένα, παρά τις μεγάλες απώλειες που έχουν υποστεί. Το 1/3 των μαχητών έχει απομείνει εις τις πολεμίστρες, οι υπόλοιποι κείτονται λαβωμένοι ή σκοτωμένοι. Την νύχτα γίνεται πολεμικό συμβούλιο και αποφασίζεται η αντίσταση μέχρις εσχάτων. Μαζεύονται όλοι στην εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου. Ο ηγούμενος τελεί την λειτουργία και μεταλαβαίνει. Το τέλος πλησίαζε… Έτσι ξεκίνησε η 3η μέρα της επιθέσεως (09/11/1866). Το πεδινό κανόνι από τον στάβλο ρίχνει αμέσως την πόρτα του μοναστηριού. Από εκεί και από άλλα γκρεμισμένα σημεία του περιβόλου θα μπουν στο μοναστήρι οι εχθροί. Ο Γαβριήλ όταν κατάλαβε ότι δεν υπήρχε πλέον ελπίδα προχώρησε στην πυριτιδαποθήκη μ’ έναν αναμμένο δαυλό…Οι εχθροί τον περικυκλώνουν. Σκοτώνει 2-3 μα πέφτει και ο ίδιος. (αυτήν την εκδοχή αναφέρουν ορισμένοι όπως και ο Επαμ. Στασινόπουλος. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή του Νικ. Αγγελή) ο Γαβριήλ ανεβαίνει στα δώματα και μάχεται σαν λιοντάρι. Και την στιγμή που και ο τελευταίος Τούρκος γκρεμίζεται από το τείχος μια σφαίρα χτυπά τον ηγούμενο στην κοιλιά και τον ξαπλώνει στο δώμα νεκρό. Η ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης έγινε από τον Κωστή Γιαμπουδάκη (ή κατ’ άλλους από τον Εμμ. Σκουλά). Τότε η ΒΑ πλευρά του μοναστηριού σωριάσθηκε σε πέτρες και χώματα. Κάτω από αυτή ετάφησαν πολλοί από τους υπερασπιστές της και εκατοντάδες στρατιώτες του εχθρού. Ακολούθησε λεηλασία και σφαγή όσων είχαν απομείνει ζωντανοί ή λαβωμένοι. Κάπου 800 Έλληνες σκοτώθηκαν στον 3ήμερο αγώνα και από τον στρατό του Μουσταφά 1500 πτώματα ήταν σκορπισμένα μέσα και έξω από το μοναστήρι. Η θυσία του Αρκαδίου είχε παγκόσμια απήχηση, συγκίνησε τον πολιτισμένο κόσμο και έδωσε θέμα σε ποιητές και ζωγράφους. Άρχισε να γίνεται συνείδηση στην Ευρώπη ότι η Κρήτη ήταν αποφασισμένη να κερδίσει την ελευθερία της. Η μεγάλη καταστροφή του Αρκαδίου, γράφει ο Γερμανός ιστορικός Μέντελσον Μπαρτόλντυ, επικύρωσε αιματηρά το ψήφισμα την ενώσεως, απέδειξε την αμετάτρεπτη απόφαση των Κρητικών για την ένωση και έκανε στενότερο τον δεσμό της συμπάθεια των χριστιανικών κρατών της Ευρώπης και της Αμερικής προς την Μεγαλόνησο. ΓΕΝΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ & ΑΠΟΨΕΙΣ Το 1749 με πρωτοβουλία του πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου του Ε’ ιδρύεται κοντά στην μονή βατοπεδίου η περίφημη Αθωνιάς Σχολή που προσφέρει ανυπολόγιστη υπηρεσία στην πνευματική αναγέννηση του Έθνους στα χρόνια της σκλαβιάς. Μεγάλοι διδάσκαλοι του γένους διδάσκουν σε αυτήν. Ανάμεσά τους ο «κλεινός» Ευγένιος Βούλγαρης, ο Νεόφυτος Καυσοκαλυβίτης, ο Αθανάσιος Πάριος. Παρά την αρχική επιφυλακτικότητα του Άγιου Όρους η Φιλική Εταιρία βρήκε πρόσφορο έδαφος ώστε να αναπτύξει τους σκοπούς της. Έτσι όταν ξέσπασε η μεγάλη Ελληνική επανάσταση του 1821 ο Άθως ήταν έτοιμος να βοηθήσει τον ιερό αγώνα του έθνους για απελευθέρωση. Τον Απρίλιο του 1821 αποβιβάζεται στο όρος ο Εμμανουήλ Παπάς και υψώνει την σημαία της επαναστάσεως. Οι νεώτεροι μοναχοί παίρνουν τα όπλα και παρατάσσονται στο πλευρό του. Όμως στις 11 Νοέμβριου ο Παπάς υφίσταται μεγάλη καταστροφή στην Κασσάνδρα και μέσω του Όρους διαφεύγει στην Ύδρα αλλά πεθαίνει από ην στενοχώρια του πριν φτάσει στον προορισμό του. Τα αντίποινα των τούρκων δεν αργούν. Στις 15 Δεκεμβρίου ο πασάς της Θεσσαλονίκης Αμπντούλ Αμπούντ φθάνει με 3000 Κούρδους στο Άγιο Όρος και ζητά αποζημίωση 1.500.000 γρόσια, να του παραδώσουν τα όπλα και τους περισσότερους ηγούμενους όμηρους. Στα χρόνια που ακολουθούν ως το 1830 οι μονές του Άθου γνωρίζουν τις μεγαλύτερες καταστροφές στην Ιστορία τους. Μοναχοί βασανίζονται και σφαγιάζονται, μοναστήρια λεηλατούνται, καταστρέφονται χιλιάδες χειρόγραφα και κλείνει το τυπογραφείο Μεγίστης Λαύρας «τον λαόν (της Πελοποννήσου) υπεκίνησαν oι έχοντες συμφέροντα και σχέσεις μετά τούτων, οι έμποροι, οι πρόκριτοι, και κυρίως οι μητροπολίται και γενικώς οι ανήκοντες εις τον κλήρο, δηλαδή οι πραγματικοί ηγέται του Εθνους» (43) Μώραλη Μελίκ Μπέη Άνοιξη του 1919. Ο 1ος Παγκόσμιος τελείωσε τις 11 Νοεμβρίου του 1918. Στα τέλη του Μαρτίου εκείνης της άνοιξης ένας μικρός ελληνικός στόλος αγκυροβολούσε για λίγο στο λιμάνι της Κων/πόλεως. Μετέφερε στο μέτωπο της Ρωσίας την 2η και 13η μεραρχίες. Μαζί με τους στρατιώτες του μικρού εκείνου στόλου, ήταν και ένας παπάς της θρησκευτικής υπηρεσίας. Τον έλεγαν ελευθέριο Νουφράκη ή Παπανουφράκη. Έδινε την εντύπωση ενός παπά που γυρίζει τα μέτωπα ώστε να μην πηγαίνουν αδιάβαστοι οι νεκροί. Στην πραγματικότητα όμως συχνά - πυκνά πετούσε τα πετραχήλι και άρπαζε το όπλο και ρίχνονταν με τους στρατιώτες στην μάχη. Αυτός και ένα μπουλούκι Έλληνες θα πάνε στην Αγιά Σοφιά και ο Νουφράκης θα αρχίσει να ψέλνει. Θα συλληφθεί από τους Τούρκους και θα δημιουργηθεί διπλωματικό επεισόδιο. Οι Τούρκοι έκαναν διάβημα στον Βενιζέλο. Αυτός κάλεσε τον Παπά και του είπε: «Αν είχα ακόμη δέκα παπάδες σαν και σένα θα μπορούσα να κατορθώσω πολλά, πάρα πολλά…» Δεν υπάρχει εξέγερση ή απελευθερωτικό κίνημα στα χρόνια της σκλαβιάς χωρίς την επέμβαση του κλήρου και της εκκλησίας. Σε μερικές περιπτώσεις επίσκοποι και αρχιεπίσκοποι αναλαμβάνουν επαναστατικές πρωτοβουλίες και ηγούνται των εξεγέρσεων: Το 1571 ξεσηκώθηκε η Πελοπόννησος και ιδιαίτερα η Μάνη. Δύο χρόνια πολέμησαν αβοήθητοι οι Μελισσηνοί, ο Μακάριος, ο αρχιεπίσκοπος Επιδαύρου και ο Θεόδωρος ο χωροδεσπότης. Μετά ξεσηκώθηκαν και οι Μακεδόνες, Στο τέλος όμως αβοήθητοι από εξωτερικές δυνάμεις αναγκάσθηκαν να υποταχθούν. Οι αρχηγοί του ξεσηκωμού κατέφυγαν στην Νεάπολι και πέθαναν εκεί. Το μνημείο τους, στην εκκλησία του Πέτρου και Παύλου, γράφει ότι ήταν 25.000 πεζοί και 3.000 καβαλάρηδες. Οι Τούρκοι πιστοί στα έθιμά τους κατάσφαξαν τους υποταγμένους. Μόνο από Μακεδονία και νησιά σκοτώθηκαν 30.000 και οι υπόλοιποι σφάχτηκαν στην Κων/πολι. Οι αρχιεπίσκοποι Πατρών και Θεσσαλονίκης που βοήθησαν τον ξεσηκωμό, κάηκαν ζωντανοί. Μακάριος Μελισίδης:αρχιεπίσκοπος Επιδαύρου υψώνει σημαία επανάστασης στη Μάνη το 1572 μετά την ναυμαχία της ναυπάκτου (07-10-1571). Με 5000 πεζούς και 3000 ιππείς διεξάγει αγώνα εξέγερσης αλλά τελικά απογοητεύεται γιατί δεν βρίσκει βοήθεια από τους ξένους. Διονύσιος Φιλόσοφος, Μητροπολίτης Τρικάλων κάνει την δική του επανάσταση στα Γιάννενα το 1611. Παρά τις τραγικές συνέπειες της η εξέγερση αυτή αποτέλεσε καρποφόρο κίνηση ως προς τα ελληνικά μυνήματα που πέρασε στο λαό Το 1612 θα ετοιμασθούν αμέσως για επανάσταση μετά από παρακίνηση του Μινώτου και σε συνεργασία με τους Γάλλους, ο επίσκοπος Μάνης Νεόφυτος, ο Μητροπολίτης Λακεδαιμονίας Χρύσανθος Λάσκαρης και κεφαλάδες της Πελοποννήσου. Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1612 θα συσταθεί στην Κούκη της Αλβανίας γενική συνέλευση των κληρικών και των λαϊκών για να πάρουν αποφάσεις για την εξέγερση. Και αποφάσισαν να συμμετάσχουν 160.000 άνδρες. Λόγο όμως των εμποδίων που υπήρξαν από άλλους ευρωπαίους και κυρίως από τους Ισπανούς οι Γάλλοι δεν θα βοηθήσουν και οι Έλληνες θα περιμένουν μάταια. Μόνο ο αρχιεπίσκοπος Τρικάλων Διονύσιος σήκωσε τα όπλα. Ο ίδιος είχε επαναστατήσει και το 1601 και οι Τούρκοι για να τον κακολογήσουν τον είχαν ονομάσει Σκυλόσοφο και Κακοδιονύσιο. Ο Διονύσιος καθαιρέθηκε από το Πατριαρχείο μετά την αποτυχία του. (αυτές οι αποφάσεις του Πατριαρχείου ήταν αναγκαίες για να μην εκτίθεται σε αντίποινα όλος ο ελληνικός υπόδουλος κόσμος εφόσον το Πατριαρχείο ήταν η διοικητική κεφαλή του). Μετά την καθαίρεσή του εργάσθηκε πολύ για τον ξεσηκωμό και το ίδιο έτος τις 10 / 09 / έχοντας μαζί του χωρικού από τα χωριά Σουλίου, Παραμυθιάς και Μαλακασίου μπήκε στα Ιωάννινα και άρχισε την σφαγή των Τούρκων, έβαλε φωτιά στο σπίτι του Τοπάρχη Οσμάν Πασά. Δυστυχώς οι ξεσηκωμένοι στο τέλος σφάχτηκαν από τους Τούρκους και ο Διονύσιος γδάρθηκε ζωντανός, ύστερα γέμισαν με άχυρο το δέρμα του και το περιέφεραν οι Τούρκοι από πόλη σε πόλη μέχρι την Κωνσταντινούπολη. Οι συνέπειες αυτού του ξεσηκωμού ήταν φοβερές για τους Ηπειρώτες. Καταστράφηκε από τους Τούρκους το μοναστήρι του Διχουνίου, θανατώθηκαν κληρικοί και λαϊκοί και σκότωσαν ακόμη και τον επίσκοπο Νεοχωρίου και Φαναρίου της Θεσσαλίας, Σεραφείμ. Το πόσο στοίχισε σε αίμα αυτή η επανάσταση φαίνεται από το δημοτικό τραγούδι «Δεσπότη μου, τι σήκωσες τον κόσμο στο σεφέρι και ρήμαξαν τα Γιάννενα και ρήμαξε ο τόπος ;» Ο Μακάριος Νοταράς επιχειρεί και επανάσταση το 1769 στην Κόρινθο Το 1684 ο μητροπολίτης Άμφισσας Φιλόθεος με δικό του ένοπλο σώμα παίρνει μέρος σε πολεμική επιχείρηση ενάντια στους Τούρκους στην Κόρινθο όπου και τραυματίζεται θανάσιμα. Στην εξέγερση που παρακινήθηκε με την εκστρατεία στην Πελοπόννησο των ενετών, Γερμανών και Πολωνών συμμετείχαν κληρικοί και λαϊκοί καθώς και ο επίσκοπος Κεφαλληνίας με 150 μοναχούς. Η ανδρεία αρματολών και ιερωμένων έγραψε επικά κατορθώματα. Ο επίσκοπος Σαλώνων κατόρθωσε να διώξη τους Τούρκους της Παρνασσίδος με τις δικές του δυνάμεις μόνο. Το 1864 ο Αγαθάγγελος Τυπάλδος μητροπολίτης Κεφαλλονιάς συγκροτεί επαναστατικό σώμα αποτελούμενο από 150 ενόπλους κληρικούς και παίρνει μέρος σε απελευθερωτικές εξεγέρσεις Το Μάρτιο του 1770 ύψωσε φλάμπουρο επανάστασης, μαζί με άλλους λαϊκούς στο Αίγιο ο μητροπολίτης Πατρών Παρθένιος Ο Χρύσανθος Πηγάς, μητροπολίτης Μονεμβασιάς και Καλαμάτας μυημένος στην Φιλική εταιρία από το 1819 εργάζεται για την εθνική εξέγερση. Αποκαλύπτεται συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στην Τρίπολη όπου και πεθαίνει από τις κακουχίες. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ (Ένα και μοναδικό): είναι να απορεί κανείς πως ορισμένοι σημερινοί μικροαστοί γραφογιακάδες, που φουσκώνουν τα στήθια τους από εθνική και Εθνική υπερηφάνεια, τολμούν να σπιλώνουν την μνήμη των πεσόντων αυτών ιερέων που έπεσαν για τα ιδανικά της πατρίδας μας. Οποιοιδήποτε κι αν είναι οι στόχοι τους. ΝΤΡΟΠΗ ! ΠΕΡΙ ΡΗΓΑ ΦΕΡΑΙΟΥ & ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ Επειδή υπάρχει μια τάση ιδιωτικοποιήσεως των άνωθι 2 ιστορικών προσώπων από πλευράς φανατισμένων Εθνικών, πρόσθεσα αυτές εδώ τις παραγράφους ώστε να διαλευκάνω ορισμένα πράγματα που ηθελημένα αποκρύπτονται από μερικούς - μερικούς. Συγκεκριμένα: 1) Από τον Κολοκοτρώνη παρουσιάζεται στον Εθνικό τύπο η φράση του: «για αυτές τις πέτρες πολεμάμε» δηλαδή για τα αρχαία 2) Για τον Ρήγα Φεραίο διατυμπανίζεται η κλασσική του παιδεία, που έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στο απελευθερωτικό του έργο. Καμιά αντίρρηση και επιβραβεύω μάλιστα, αλλά ενώ έρχονται στο φως αποκλειστικά και μόνο γεγονότα συνδεδεμένα των άνωθι με την αρχαιότητα αποκρύπτονται στο σκότος, άλλες πλευρές της δράσης των που δίνουν μια άκρως Χριστιανική χροιά στα πεπραγμένα τους. ΠΕΡΙ ΡΗΓΑ: όταν ο Ρήγας Φεραίος εγκατάλειψε το Βελεστίνον, αφού πρώτα σκότωσε τον Αγά και την οικογένειά του βρήκε καταφύγιο από τους Τούρκους στο Άγιο Όρος και μετά πέρασε στην Κωνσταντινούπολη. Την «τέχνη» της πολιτικής την έμαθε στο Φανάρι. «Το Ελληνικόν Λύκειο του Βουκουρεστίου» που αποτελεί το φωτοβόλο κέντρο όπου καλλιεργείται και διαδίδεται η ελληνική παιδεία. Εκεί αποκόμισε σημαντικότατα οφέλη ο Ρήγας. Σε αυτό το λύκειο μεταξύ άλλων δίδασκε και ο Σχολάριος (άλλος στόχος των Εθνικών…και εδώ γεννάτε ένα άλλο ερώτημα…από πού πήρε την ελληνική μόρφωση ο Ρήγας…από Εθνικούς ή Χριστιανούς ; λογικότατα και αποκλειστικότατα το 2ον, συνεπώς ας μην κατηγορούν τους Χριστιανούς Έλληνες για ανθελληνισμό (;;;;;;;;;;;) )  Η χάρτα της Ελλάδος του 1797 περιέχει εκτός των αρχαίων πόλεων και την Πόλη (Κωνσταντινούπολη) όπου και παρουσιάζει κατόψεις της Πόλης μετά των ερειπωμένων Βυζαντινών παλατιών, των φαραγγιών και των κόλπων, τοπογραφικές πληροφορίες με βυζαντινά και νεώτερα ονόματα, σειρά νομισμάτων με εικόνες αυτοκρατόρων του Βυζαντίου και τέλος του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Στην Φιλική Εταιρία του υπήρχαν οι εξής βαθμίδες: βλάμηδες, συστημένοι, ιερείς, ποιμένες και αρχιποιμένες. Οι ιερείς ήταν οι κατηχητές των πρώτων 3 βαθμίδων. Η μύηση γίνονταν μέσα σε ναό με αναμμένα κεριά όπου ο νέος που θα μυούνταν ορκίζονταν ότι δεν θα μιλήσει και ορκίζονταν υπέρ πίστεως και πατρίδος (πατρίδα είναι η Ελλάδα αλλά ας μας απαντήσουν οι Εθνικοί περί ποίας πίστεως γίνονταν όρκος ; περί Ολύμπιας ή υπέρ Ορθοδοξίας ; ). Κατά αυτήν την ορκωμοσία συνιστούνταν Ορθόδοξος ιερέας κι αν δεν ήταν δυνατόν να ευρεθεί ένας τότε αναλάμβανε ένας δυτικός χριστιανός ιερεύς. Κατά την ΚΑΤΗΧΗΣΗ της Φιλικής Εταιρίας δίνονταν μεταξύ άλλων οι εξής οδηγίες: «πρώτα τον κάμνεις αδελφοποίτον με το ευαγγέλιον»… «και τότε τον βάζεις να κάμνει τον όρκο κατά τον εκκλησιαστικό νόμο» ΠΕΡΙ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ: Και ναι μεν ο Θεόδωρος θα αφυπνίσει και αυτός τους έλληνες χρησιμοποιώντας την αρχαία Ελλάδα ως εθνικό στήριγμα αλλά γράφει και τα εξής παρακάτω ο Γέρος του Μοριά στα απομνημονεύματά του: «Εκηρυχθήκαμεν με την σημαίαν ανοιχτήν εις όλας τας δυνάμεις του Μορέως. Η σημαία είχε ένα Χ, είχε και άστρα και φεγγάρι» Σημ: Το Χ ήταν το αρχικό γράμμα του Χριστού και τα άστρα και το φεγγάρι ήταν η φωτοβόλος προσδοκία της ελευθεριάς. Επίσης γράφει «Μια φορά επήγα εις το πανηγύρι της Αγίας Μονής. Αυτό το μοναστήρι ήτον μεγάλο και εχαλάσθη εις την πρώτην Τουρκιά, όταν πέρασα ήτον μία μάνδρα χαλασμένη και σκεπασμένη εκκλησιά με κλάδους δένδρων, τότε έταξα, ότι -Παναγία μου, βοήθησέ μας να ελευθερώσωμεν την πατρίδα μας από τον τύραννο και να σε φκιάκσω καθώς ήσουν πρώτα (1803). Με εβοήθησε και εις τον δεύτερο χρόνο της επαναστάσεως μας επλήρωσα τττο τάμα μου και την έφτιακσα» Στις 27/07/1821 στα Βέρβενα λέει μεταξύ άλλων «έλληνες, όλοι είμαστε αδέλφια, γιατί όλοι έχουμε μια πίστη μια μία πατρίδα». Και σίγουρα θα ήταν να σταθούμε περισσότερο στο πρώτο που λέει «ΈΛΛΗΝΕΣ, ΟΛΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΔΕΛΦΙΑ» και να μην αφήσουμε θρησκευτικές διαφορές να μας καταβάλουν. Το έχω τονίσει πολλές φορές….η πίστη αποτελεί και αυτή εσωτερικότητα…δεν επιβάλλεται και δεν πρέπει να γίνει αντικείμενο χλευασμού και διωγμού. Αυτό αφορά όλες τις θρησκείες. Σε μια άλλη ελευθέρωση ελλήνων αιχμαλώτων από τον ίδιο και τα παλικάρια του, γράφει: «Μας εβοήθησε η Παναγιά Θεοτόκος και η καθαριότητά μας οπού επήγαμε να ελευθερώσουμε τους αδελφούς μας» Τελειώνοντας παραθέτω την σφραγίδα του Κολοκοτρώνη, κι αυτό νομίζω τα λέει όλα περί θρησκευτικής πίστεως.    «ΈΛΛΗΝΕΣ, ΟΛΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΔΕΛΦΙΑ…ΚΑΙ ΜΗΝ ΠΗΡΕ Ο ΝΟΥΣ ΜΑΣ ΑΕΡΑ ΚΑΙ ΧΑΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΑΣ». Θεόδωρος Κολοκοτρώνης 27/07/1821 ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο Ε΄ Μερικοί υποστηρίζουν ότι δεν έλαβε μέρος στον ξεσηκωμό αλλά ορισμένα γεγονότα συνηγορούν στο αντίθετο. Ο Γρηγόριος από Πατριάρχης της Κων/πόλεως αφού παραιτήθηκε από τον Πατριαρχικό θρόνο (10 Σεπτεμβρίου 1808) θα ταξιδέψει και 2η φορά για το άγιο Όρος. Ο χρόνος της 2ης παραμονής του εκεί συμπίπτει με την ίδρυση της Φιλικής Εταιρίας. Ο Ιωαν. Φαρμάκης (1752-1821), ο ηρωικός υπερασπιστής της Μονής Σέκου, πήγε να τον ενημερώσει και να τον μυήσει. Ο πρώην Πατριάρχης αρνήθηκε να δώσει τον όρκο των Φιλικών με το περιλάλητο εκείνο «Εμένα μ’ έχετε που μ’ έχετε, αν αποκαλυφθεί το όνομά μου στους καταλόγους της εταιρίας θα κινδυνεύσει ολόκληρο το έθνος». Ευχήθηκε με την καρδιά του και ευλόγησε τα έργα της εταιρίας. Η διστακτικότητά του οφείλεται στην θέση του όπως το ίδιο συνέβηκε και στην περίπτωση του Καποδίστρια αργότερα. Στις 14 Δεκεμβρίου του 1819 καλείται για τρίτη φορά στον οικουμενικό θρόνο οπότε η Φ.Ε. έχει ανδρωθεί και επεκταθεί σε όλο τον Ελλαδικό χώρο. Είναι ο πραγματικός αλλά ανώνυμος αρχηγός της. Οι διάφορες ενέργειές του, το κιβώτιο του ελέους, η συλλογή χρημάτων, η αποστολή τους για την δήθεν ανίδρυση σχολείων, οι επιστολές του προς επισκόπους και οι συσκέψεις του (όπως με τους Σπετσιώτες Πλοιάρχους που τους καλεί στο Πατριαρχείο για να μιλήσουν το φανερώνουν). Με την έκρηξη της επαναστάσεως στις Παρδουνάβιες Ηγεμονίες αναγκάζεται να απολύσει φρικτό αφορισμό το οποίο μυστικά ανακαλεί. Ακολουθεί η εξέγερση του Μοριά όπου το Πάσχα στις 11 Απριλίου του 1821 κηρύσσεται έκπτωτος του θρόνου κα, ως «άπιστος και επίβουλος» και συλλαμβάνεται. Τις απογευματινές ώρες απαγχονίζεται στην μεσαία πύλη των Πατριαρχείων. Στο στήθος του καρφώθηκε ο «Γιαφτάς», η καταδικαστική εις βάρος του απόφαση, ανέγραφε ότι εκτελείται διότι: «διαπιστώθι ότι ων ο ίδιος Μωραΐτης, ενέχεται τα μέγιστα εις τα ήδη υπό τίνων παραπλανημένων αφρόνων ληστών εκ του πληθυσμού των Ραγιάδων της εν Πελοποννήσου Διοικήσεως Καλαβρύτων, διαπραχθέντα αντίθετα προς την υπακοήν κακουργήματος». Αυτό αναφέρεται εις το έργο «Η επανάστασης του 1821 από τα Τουρκικά αρχεία» του Μοσχόπουλου. Το αυτό γράφει τόσο ο Τρικούπης όσο και ο Φίλεϊ. Το αυτό επίσης αναγράφει η αγγλική εφημερίδα «Μόρνινγκ Κρόνικλ» της 14ης Ιουλίου του 1821 αναδημοσιεύοντας ανταπόκριση εφημερίδων της Φρανκφούρτης στην Κωνσταντινούπολη..   Αφού έμεινε κρεμασμένος για 3 ημέρες ρίπτεται το σώμα του στην θάλασσα του Γαλατά. Στις 16 ανασύρεται μυστικά στο καράβι του Κεφαλλονίτη Πλοιάρχου Παπαδόπουλου Σκλάβου και μεταφέρεται στην Οδησσό όπου στις 16 Ιουνίου θάβεται με τιμές. Όπου εκεί έμεινε για 50 χρόνια.. Τον Απρίλιο του 1871 γίνεται η ανακομιδή των λειψάνων. Το παράξενο είναι ότι ο Σουλτάνος ζήτησε να μείνει στην πόλη επειδή ο Πατριάρχης ήταν τούρκος υπήκοος αλλά ο αυτοκράτορας της Ρωσίας Αλέξανδρος δήλωσε ότι το είχε υποσχεθεί στον βασιλιά Γεώργιο Α’ Το λείψανο τέθηκε σε μαρμάρινη λάρνακα, σήμερα ασημένια στον ναό της Μητροπόλεως της Πρωτεύουσας. Την επόμενη χρονιά, στις 25 Μαρτίου του 1872 έγιναν τα αποκαλυπτήρια προ του Πανεπιστημίου ανδριάντα του και ο Βαλαωρίτης τόνισε… «Χτυπάτε Πολέμαρχοι, μη λησμονείτε το σχοινί, παιδιά του Πατριάρχη». Στις 8 Απριλίου του 1921 έγινε ο καθαγιασμός του ως οσιομάρτυρας από την ιερά Σύνοδο της εκκλησίας και η μνήμη του εορτάζεται στις 10 Απριλίου κάθε χρόνο. Αφόρισε την Επανάσταση; Γιατί; Από το βιβλίο Με λ. Καλαμαρά (μετέπειτα μητροπολίτου) «Είναι οι ρασοφόροι η συμφορά του έθνους» Οι εχθροί της εκκλησίας κυριολεκτικά χαλάνε τον κόσμο φωνάζοντας, ότι ο Πατριάρχης ήταν ο χειρότερος «Τουρκόφιλος», «μισέλληνας», «προδότης του γένους» κλπ., αφού αφόρισε την Επανάσταση και ιδίως τους πρώτους ηγέτες της Αλέξανδρο Υψηλάντη και Μιχαήλ Σούτσο.Και το μεν αφοριστικό είναι αυθεντικό. Γεννάται όμως το ερώτημα: το αξιολογούν οι κατήγοροι σωστά; Και το ερώτημα γίνεται πιο σοβαρό όταν βλέπουμε τους Έλληνες, τόσες γενεές, και μάλιστα τους ίδιους τους αφορισμένους, να το αξιολογούν εντελώς διαφορετικά. Και γι’ αυτό τον τιμούν σαν την ιερότερη εθνική μορφή. Και του έστησαν ανδριάντα στο Πανεπιστήμιο. Ποιος το αξιολογεί σωστά; Απάντηση πρέπει να δώσει όχι η ιδεολογία, αλλά τα ιστορικά δεδομένα. Ας τα δούμε λοιπόν ένα-ένα, για να βγάλουμε στο τέλος ένα συμπέρασμα πιο καθαρό. Α/Α ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 1. Λίγα χρόνια πριν από το 1821 είχε συσταθεί με πρωτοβουλία του Τσάρου Αλεξάνδρου Παύλοβιτς η περίφημη Ιερή Συμμαχία, που στόχο είχε την πρόληψη και καταστολή κάθε επανάστασης. Μετείχαν: Ρωσία, Αυστρία, Αγγλία, Γαλλία, κλπ. Κόκκινο πανί για την Ιερή Συμμαχία ήταν οι ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης. Κάθε επανάσταση, ακόμη και η πιο καλά οργανωμένη, κινδύνευε να αποτύχει λόγω εχθρότητας των τότε μεγάλων δυνάμεων. 2. Η Ελληνική Επανάσταση ευθύς εξ αρχής στιγματίστηκε, διότι φαινόταν έντονη η επίδραση των αρχών της Γαλλικής Επαναστάσεως. Και το κίνημα του Ρήγα, και η οργάνωση της Φιλικής Εταιρείας και ο τρόπος διακυβέρνησης του Μοριά, έκαναν ακόμη και σε τυφλόφανερή την γαλλική επίδραση. Η Ελληνική Επανάσταση ήταν βέβαιο, ότι εκτός από την οργή του Σουλτάνου θα αντιμετώπιζε και την μήνη των τότε υπερδυνάμεων. 3. Η Επανάσταση του Αλέξανδρου Υψηλάντη στην Βλαχία εξόργισε τον Σουλτάνο σε αφάνταστο βαθμό, διότι α) ο αρχηγός της ήταν πρίγκιπας της Ρωσίας. β) ο ηγεμών της Βλαχίας Μιχαήλ Σούτσος ήταν Φαναριώτης, γ)συνθήκη απαγόρευε στον Σουλτάνο να παρεμβαίνει στις παραδουνάβιες ηγεμονίες χωρίς άδεια του Τσάρου. Ο θυμός του Σουλτάνου δεν ήταν καλό πράγμα. Οι Τούρκοι μέχρι και σήμερα αλλού πονούν και αλλού χτυπούν (βλέπε Κύπρος-Κωνσταντινούπολις). 4. Πρώτα απ’ όλα ο Σουλτάνος ξέσπασε στους Ρωμιούς της Πόλης. Τα γεγονότα του 1956 ωχριούν μπροστά στις θηριωδίες που υπέμειναν οι Έλληνες της Πόλης του 1821. Έπειτα ο Σουλτάνος ζήτησε εξηγήσεις από τον Μιλέτ-μπασή. δηλ. εθνάρχη των Ρωμιών, Γρηγόριο Ε΄ και τον Τσάρο της Ρωσίας Αλέξανδρο Α΄ Παύλοβιτς. Ο μεν Γρηγόριος προσπάθησε να τον καλμάρει με ψέματα: ότι τάχα δεν ήξερε τίποτε (ενώ τα ήξερε όλα, όπως μας λένε όλοι οι σύγχρονοί του ιστορικοί, άσχετα αν ο ίδιος δεν ήταν σύμφωνος). Ο δε Τσάρος έσπευσε να δώσει τις εξής πληροφορίες στον «εν τυραννία αδελφό» του Σουλτάνο: α) Ο πρίγκιπας Αλ. Υψηλάντης επαύθη απ’ όλα του τα εν Ρωσία καθήκοντά του και απεκηρύχθη. β) Ο Τσάρος δεν είχε καμία ανάμειξη. γ) ο Σουλτάνος αφήνεται απόλυτα ελεύθερος να αντιδράσει όπως ξέρει και να συγυρίσει τους στασιαστές. (Το έγγραφο του Τσάρου μας το διέσωσε πλήρες ο Σπ. Τρικούπης στον Α΄ Τόμο της Ιστορίας της Ελλην. Επαναστάσεως) Άρα οι Έλληνες έπρεπε να αντιμετωπίσουν μόνοι τους, αβοήθητοι, την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Είναι αστείο να πιστεύει κανείς, ότι μπορούσαν οι Ρωμιοί να νικήσουν τότε την Οθωμανική αυτοκρατορία. Αυτό το έδειξε περίλαμπρα, δυστυχώς, η εκστρατεία του Ιμπραήμ Πασά στην Πελοπόννησο, που διέλυσε σαν ιστούς αράχνης όλες τις αμυντικές γραμμές των Ελλήνων. Και αλίμονο αν δεν επενέβαιναν οι ξένοι! 5. Η ιστορία μας μιλάει για την οξύτητα, με την οποία ο Σουλτάν Μαχμούτ Β΄ αντέδρασε στην Επανάσταση. α) Έπαυσε δύο μεγάλους Βεζίρηδες σε διάστημα ολίγων ημερών με μόνο αιτιολογικό την επιεική τους στάση έναντι των Ρωμιών. Το γεγονός είναι πολύ ενδεικτικό. β) Κάλεσε τον Σεϊχουλισλάμη, δηλ. τον υπέρτατο θρησκευτικό αρχηγό όλου του Ισλάμ, και τον διέταξε να εκδώσει φετβά, δηλ. διακήρυξη, με την οποία να καλεί τους Μουσουλμάνους να εξαφανίσουν κάθε ίχνος χριστιανών από την Αυτοκρατορία ολόκληρη, που έτσι θα γινόταν αμιγώς ισλαμική. Ο Σεϊχουλισλάμης όμως ήταν άνθρωπος δίκαιος και εύσπλαχνος. Και γι’ αυτό ζήτησε διορία να το σκεφτεί. Ο Πατριάρχης Γρηγόριος το πληροφορήθηκε. Και συνοδευόμενος από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Πολύκαρπο, που προς τιμήν του βλέπουμε την υπογραφή του σε όλα τα αφοριστικά εκείνα, τους μεγάλους δραγουμάνους Κωνσταντίνο και Νικόλαο Μουρούζηδες, και τον αυθέντη Καλλιμάχη, επισκέφτηκε τον Σεϊχουλισλάμη. Και τον έπεισε να αρνηθεί να εκδώσει τον φετβά, αναλαμβάνοντας και αυτός κάποια υποχρέωση έναντι του εύσπλαχνου και φιλανθρώπου εκείνου μουσουλμάνου, που πίστευε με όλη του την καρδιά, ότι - όπως γράφει το Κοράνι- «μια ώρα δικαιοσύνης είναι πολυτιμότερη ενώπιον του Θεού από εξήντα χρόνια προσευχής». Ο Σεϊχουλισλάμης αρνήθηκε να εκδώσει τον φετβά. Και ο σουλτάνος έγινε θηρίο εναντίον του: τον καθαίρεσε και τον κρέμασε. Πόσος φόβος έπρεπε να ρίχνει την καταθλιπτική του σκιά στην Κωνσταντινούπολη, όταν ο Σουλτάνος έπαυε λόγω ευνοίας τους προς τους Ρωμιούς δύο πρωθυπουργούς του και κρεμούσε έναν Σεϊχουλισλάμη; 6. Ταυτόχρονα άρχισαν οι κατ’ εντολή του Σουλτάνου εκτελέσεις των επιφανών Ρωμιών με έναρξη από τους Μουρούζηδες και Μητροπολίτες, που εθεωρούντο σαν τα πιο απαραβίαστα πρόσωπα. 7. Διορίστηκε άλλος Σεϊχουλισλάμης, ο Φεΐζ. Αυτός εξέδωσε χωρίς πολλούς δισταγμούς και συζητήσεις τον φετβά που όριζε ότι ιερό χρέος των μουσουλμάνων ήταν να μη μείνει στην οθωμανική αυτοκρατορία ζωντανός ούτε ένας Χριστιανός. 8. Οι Δυτικοί ήταν και πάλι με τους Τούρκους. 9. Η επανάσταση έφτασε στο «αμήν» τόσο, ώστε ο ατρόμητος Γέρος του Μοριά «εμβήκεν εις την Εκκλησίαν, έκαμε τον σταυρόν του, έμεινε πολλήν ώραν σύννους και ασπασθείς την εικόνα της Θεοτόκου είπε: «Παναγία μου, βοήθησε τους Χριστιανούς. Τους επήραμε στο λαιμό μας» (Σπ. Τρικούπη, Ιστορία της Ελλην. Επαναστάσεως, τόμος Α΄, σελ.206). 10. Η εκστρατεία του Ιμπραήμ διέλυσε σαν ιστό αράχνης τους Έλληνες. Και γέμισε την Πελοπόννησο θρήνους, αίματα, ερείπια και συμφορές. ΣΥΝΕΠΩΣ Ο «ΑΦΟΡΙΣΜΟΣ» Για να τα προδεί κανείς αυτά δεν χρειαζόταν να έχει μυαλό πιο πολύ από το μέτριο. Γι’ αυτό και ο Γρηγόριος τάχθηκε με σταθερότητα και αποφασιστικότητα εναντίον της Επαναστάσεως για να σωθεί η Ρωμιοσύνη από την ολοκληρωτική εξόντωση.Και ενεργώντας φαναριώτικα έριξε στάχτη στα μάτια του Σουλτάνου: αφοριστικά κατά της επανάστασης. Τα έγραψε και για τους Έλληνες, να ησυχάσουν. Και κυρίως για τον Σουλτάνο να τα διαβάσει και να καλμάρει. Και κάλμαρε με πολύ λίγες -σχετικά- σφαγές στην Πόλη. Οι Πατριάρχες Θεόληπτος και Ιερεμίας Α΄ έκαναν για την σωτηρία του Γένους μας ψεύτικους όρκους. Ο Πατριάρχης Γρηγόριος έβγαζε ψεύτικα αφοριστικά -στάχτη στα μάτια του Σουλτάνου- για τον ίδιο λόγο. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος Υψηλάντης παρότι ήταν ευσεβέστατος δεν τα έλαβε καθόλου υπ’ όψιν του. Δεν ταράχτηκε. Ούτε κάκιωσε εναντίων του Πατριάρχη. Τον συμπόνεσε. Ορίστε τι έγραφε στους Σουλιώτες: «Ο Πατριάρχης βιαζόμενος υπό της Πόρτας σας στέλνει αφοριστικά και εξάρχους παρακινώντας σας να ενωθήτε με την Πόρταν. Εσείς όμως να τα θεωρείται αυτά ως άκυρα, καθότι γίνονται με βίαν και δυναστείαν και άνευ της θελήσεως του Πατριάρχου». Αλλά και αργότερα, όταν το στράτευμά του είχε πλέον διαλυθεί, ο Αλ. Υψηλάντης όχι μόνο δεν απέδωσε την καταστροφή του στον αφορισμό αλλά με ημερήσιά του διαταγή 8.6.21 απεκύρηξε τους στρατιώτες του, που δεν επέμειναν στον αγώνα, να εκδικηθούν «το ιερόν αίμα των κατασφαγέντων απανθρώπως κορυφαίων «υπουργών» της θρησκείας: πατριαρχών (Γρηγορίου Ε΄ και Κυρίλλου ΣΤ΄), αρχιερέων και μυρίων άλλων αθώων αδελφών» (Σπ. Τρικούπη, Ιστορία της Ελλην. Επαναστάσεως, τόμος Α΄, σελ.128). Στην Ιστορία του Τρικούπη (Τομ. Α΄) όποιος θέλει μπορεί να δει: Α) Το πλήρες κείμενο των αφοριστικών, όπου ο Πατριάρχης αναφέρει ξεκάθαρα, ότι ο πρέσβης της Ρωσίας του απέκλεισε ρητά κάθε ενίσχυση προς τους επαναστάτες. Β)Τα κείμενο του διατάγματος του Τσάρου, που καταδίκαζε την Επανάσταση και άφηνε τον Σουλτάνο ελεύθερο να σφάξει τους Ρωμιούς. Γ) Το διάταγμα του Σουλτάνου, με το οποίο επαύθη ο τρίτος κατά σειρά μέγας Βεζύρης Μπεντερλή Αλήπασας, «επειδή ηθέλησε να φεισθή της ζωής των Ελλήνων», και διορίστηκε ο Σαλήχπασας. Γιατί επαύθη ο Αλήπασας; «Επειδή ετόλμησε να εναντιωθεί εις την τιμωρίαν του αξιοκαταφρόνητου τούτου Έθνους (των Ρωμιών)»! Και μετά, σου λένε έκανε άσχημα ο Πατριάρχης που κοπάνησε μερικές κατάρες στον αέρα και έβαλε τον Σουλτάνο να κυνηγάει μόνο τους «ενόχους» (άντε πιάσε τους αν μπορείς!) Και αντί να του στήσουν και άλλο ένα άγαλμα, στο μνημείο του αγνώστου στρατιώτου αυτή τη φορά, ζητούν να φύγει το άγαλμα του από τον χώρο του Πανεπιστημίου! Ανεύθυνοι και ακαταλόγιστοι. Γιατί; Επειδή είχε την ατυχία να είναι Πατριάρχης. Και τι; Πατριάρχες θα έχουμε για πρότυπα; Αστείο πράγμα! Έξω λοιπόν! 13.   Στον Πατριάρχη Γρηγόριο ο πρέσβης της Ρωσίας και οι Φαναριώτες που έβλεπαν για πού βάδιζαν τα πράγματα πρότειναν να τον φυγαδεύσουν, ή στη Ρωσία ή στην Πελοπόννησο για να τεθεί επικεφαλής της επαναστάσεως. Ο Γρηγόριος όμως δεν λύγισε να δεχτεί λύσεις που θα σήμαιναν την αρχή της σφαγής των Ελλήνων. Εμείς θα μείνουμε εδώ και θα σφαγούμε, τόνισε στους άλλους αρχιερείς του Θρόνου. Αλλά τα Χριστιανικά Έθνη θα εκδικηθούν τον θάνατό μας και θα ελευθερώσουν το Γένος μας. Ο θάνατός μας θα είναι η σωτήρια. Ίσως για τους κατηγόρους της Εκκλησίας και ο εκούσιος θάνατος να είναι δειλία και προδοσία. Οι κατήγοροι αυτοί θα χαιρόντουσαν αν ο Γρηγόριος αντί να αφορίσει τον Υψηλάντη, είχε κατακεραυνώσει τον Σουλτάνο. Τότε θα ήταν «ήρωας». Μαζί του θα ήταν «ήρωες» και μερικές εκατοντάδες χιλιάδες Ρωμιοί, που θα σφάζονταν σαν αρνιά εξ αιτίας της… ηρωικής παρρησίας του. Θα ήταν ήρωας τότε. Ο Θεός όμως δεν θα του συγχωρούσε ποτέ τη σφαγή των αθώων. Και οι φιλογενείς θα τον καταριόντουσαν, σαν αίτιο του ολέθρου της σκλάβας Ρωμιοσύνης, που έπρεπε να την περιφρουρεί, έως αν παρέλθη η οργή του Κυρίου. Γι’ αυτό οι Ρωμιοί αξιολόγησαν πολύ διαφορετικά την ενέργειά του. α) Οι αφορισμένοι Ρωμιοί επαναστάτες δεν έβγαλαν το συμπέρασμα των πολεμίων του Γρηγορίου. Όχι μόνο δεν τον μίσησαν αλλά τον ανακήρυξαν μέγιστο συμπολεμιστή τους! Για τον αφορισμό έλεγαν: Το στόμα καταριόταν. Η καρδία ευλογούσε. Οι αφορισμοί εγράφησαν με βία και δυναστεία. β) Ο αφορισμένος Αλέξανδρος Υψηλάντης έγραφε στους Σουλιώτες: «Ο Πατριάρχης βιαζόμενος υπό της Πόρτας σας στέλνει αφοριστικά και εξάρχους παρακινώντας σας να ενωθήτε με την Πόρταν. Εσείς όμως να τα θεωρείται αυτά ως άκυρα, καθότι γίνονται με βίαν και δυναστείαν και άνευ της θελήσεως του Πατριάρχου» γ) O Γάλλος BRUNET λέει ότι «όφειλε» να το κάνει. δ) Ο Πρέσβης της Ρωσίας στην Κωνσταντινούπολη το 1821 Μιχαήλ Στρόγονωφ δήλωσε, ότι η Υψηλή Πύλη του είπε πως «είχε το δικαίωμα και την δύναμιν να εξολοθρεύση άπαν το Ελληνικόν έθνος, αλλά αντί τούτου, μακροθύμως φερόμενη διέταξε τον Πατριάρχην να καταπνίξη την επανάστασιν δι’ αφορισμού» (Μ.Ε.Ε. τομ. Η΄ σελ.725) Το ίδιο αναφέρει και ο Ζαχ. Μαθάς στο βιβλίο του «Κατάλογος ιστορικός» με την επεξήγηση ότι του υποδείχτηκε και το περιεχόμενο του αφοριστικού. Οι κατήγοροί του τον βγάζουν «προδότη και τουρκόφιλο»! Ποιος κρίνει αντικειμενικά; 14. Αγαπητή Ιώ, και εσύ και η Διώνη αλλά και εγώ, απολαμβάνουμε όλα τα αγαθά που μας παρέχει η κοινωνία μας. Ζούμε με όλη μας την ησυχία. Ούτε ευθύνη έχουμε, ούτε αγωνία, φυσικά, για την καταταλαιπωρημένη Ρωμιοσύνη. Ο Πατριάρχης Γρηγόριος καθόταν στα κάρβουνα. Η οργή του Σουλτάνου ήταν μια τρομερή πραγματικότητα. Οι σφαγές, που άρχιζαν από την κορυφή και έφθαναν στην βάση, ήταν μια άλλη φρικαλέα πραγματικότητα. Η απειλή της σφαγής των Χριστιανών μια τρίτη, απαίσια ακόμη και σαν πιθανότητα μία τοις χιλίοις! Η ευθύνη για ότι γινόταν ΤΟΝ ΒΑΡΥΝΕ σε απόλυτο βαθμό, αφού ήταν Μιλετ-μπασής (εθνάρχης), ανεγνωρισμένος και υπεύθυνος έναντι του Σουλτάνου. Τι θα έπρεπε να έκανε; «Ωφειλε», λέγει ο BRUNET που ίσως ποτέ του δεν χώνεψε Ρωμιό. Ασυγκίνητοι όμως μένουν οι «Ρωμιοί» κατήγοροί του συνεπαρμένοι από μία «ιδανική» θεώρηση των πραγμάτων. Έκανε κακό στην επανάσταση, λένε. Έτσι… πάει, καταστραφήκαμε, ενώ μπορούσαμε να είχαμε σωθεί. Κρίμα που δεν ζούσαν τότε. Θα τους είχε ο πατριάρχης «συμβούλους» επί θεμάτων παιδείας και εθνικής πολιτικής. Και δεν θα γινόταν τίποτε στραβό. Και το έθνος θα είχε μεγαλουργήσει. Θα είχε πιο πολλούς ήρωες. Ίσως όμως δεν θα είχαν οι ήρωες αυτοί Ρωμιούς υμνητές, αλλά μόνο Φράγκους. Ίσως να μην υπήρχαν πια στον κόσμο Ρωμιοί. 15. Τι όμως προσπάθησε ο άγιος ιερομάρτυς Γρηγόριος Ε΄ να πετύχει με τον αφορισμό αυτό; Πολλά πράγματα. Και συγκεκριμένα: α) Να κατευνάσει το Σουλτάνο. Να του ρίξει στάχτη στα μάτια, όπως και τόσες άλλες φορές. Γι’ αυτό ο Πατριάρχης μας μιλάει 1) για κάποια τερατώδη αχαριστία προς την ευεργετική προστασία, που οι Έλληνες απόλαυαν εκ μέρους των Οθωμανών, 2) για το βασίλειο Κράτος του Σουλτάνου, και 3 )για τη μομφή που η επανάσταση προκαλούσε εις βάρος της ομόδοξου Ρωσίας ( τα λόγια αυτά είχαν θέση μόνο εφ’ όσον λεγόντουσαν για τον Σουλτάνο. Δεν είχαν πέραση για κανέναν άλλο). β) Να καλμάρει τους Έλληνες, που τους έβλεπε με τα μάτια της ψυχρής λογικής, να βαδίζουν σ’ ένα βέβαιο χαμό. Γι’ αυτό μιλάει με χρώματα πολύ ζωηρά για τον κίνδυνο αφανισμού του γένους κα χαρακτηρίζει τους επαναστάτες ΜΙΣΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ. γ) Να πείσει τους αρχιερείς να κινηθούν με ευθύνη, να ξαναφέρουν τους Ρωμιούς στην υποταγή, αφού, όπως γράφει στα αφοριστικά του. 1) Το Ρωσικό κράτος ουδεμία είδηση ή συμμετοχή έχει. 2) Ο Τσάρος αποτροπιάζεται του πράγματος την βδελυρίαν. 3) Ο Τσάρος άφηνε ελεύθερο τον Σουλτάνο να κάνει ό,τι καταλάβαινε. 4) Οι ίδιοι οι αρχιερείς ήταν οι μόνοι υπεύθυνοι για την τύχη του λαού. Γι’ αυτό και τους τονίζει την τρομερά μεγάλη ευθύνη τους με τα λόγια: «εκ χειρός σου ζητηθήσεται το αίμα» των αθώων Ρωμιών, για τους οποίους ο Πατριάρχης πονούσε πολύ, αν εγκαταλελειμμένοι στην τύχη τους σφάζονταν από τους Οθωμανούς. 16. Θα πουν μερικοί. Δεν έπρεπε να λυγίσει! Δεν έπρεπε να αφορίσει! Όμως τους πρόλαβαν άλλοι! Ο μητροπολήτης Δερκών Γρηγόριος πρότεινε παραπείθοντας τον Σουλτάνο να πάει ο Πατριάρχης στην Πελοπόννησο να τεθεί επί κεφαλής τους Επαναστάσεως! Ο Γρηγόριος απάντησε. Και εγώ σαν κεφαλή του Έθνους και εσείς σαν Σύνοδος οφείλουμε να μείνουμε εδώ κι να αποθάνωμε για την κοινή σωτηρία. Ο θάνατός μας θα δώσει δικαίωμα στην Χριστιανοσύνη να υπερασπιστεί το έθνος μας. Αν πάμε να ενθαρρύνουμε την Επανάσταση θα δώσουμε το δικαίωμα στον Σουλτάνο να εξολοθρεύσει όλο το έθνος μας όπως ήδη απεφάσισε. (Βλέπε Σπηλιάδου, Απομνημονεύματα της Ελληνικής Επαναστάσεως παρα Αγγελοπούλου, Τα κατά Πατριάρχην ΓρηγόριονΕ΄, σελ. 169) Ο θάνατος του Γρηγορίου ήταν εκούσιος. Σαν του Κυρίου. Και υπέρ το λαού Ελάτε τώρα και πείτε από πού συμπεραίνετε ότι ήταν «μισέλληνας και προδότης»; 17. Και επειδή πολλοί διερωτούνται, πως και το Πατριαρχείο δεν θυμήθηκε να άρει τον αφορισμό του Υψηλάντη, ενώ ήρε το ανάθεμα του 1054 (κατά του Πάπα), ας μάθουμε επί τέλους ότι ο αφορισμός αυτός ήρθη την Μεγάλη Δευτέρα του 1821 σε μυστική τελετή στο Πατριαρχείο. Γι’ αυτό μέχρι τώρα δεν απασχόλησε κανένα. Το θέμα είναι ιστορικά λυμένο.    Υ.Γ. Επειδή μάλιστα ορισμένοι θέλουν να λένε ότι οι Ορθόδοξοι αποτελούν έναν Εβραϊκό δούρειο ίππο για την αλλοίωση της ελληνικότητάς μας, ας δούμε την συμμετοχή των εβραίων εις τον διασυρμό του Πατριάρχη Έ όπως αναφέρεται από τις ειδικές ιστορικές μονογραφίες του Τάκη Κανδηλώρου, του Α. Παπαδόπουλου και άλλων: Πρίν το απαγχονισμό «Σύν αυτοίς (των Τούρκων) δ΄ εμυκτήριζον το θύμα και πλείστοι εβραίοι, οίτινες, ενώάλλοτε προς εμπαιγμόν του Χριστιανικού Πάσχα εφόρουν τα ρυπαρώτερα και ειδεχθέστερα ενδύματα, ήδη προσήλθον ως εν πανηγύρει μετ’ αδαμάντων και λαχουρίων…»….μετά τον απαγχονισμό «Ουδενός υστερούντες και οι εβραίοι της συνοικίας Μπαλατά, ρακένδυτοι και επίσημοι, πανοικεί συνωστίζονται, ίνα διατόροις κραυγαίς και φύάροις λοιδωρίαις εκδηλώσωσι το προς τον Πατριάρχην φυλετικόν των μίσος». «Επέπρωτο δε ίνα αφεθή εις τους Εβραίους η βδελυρωτέρα σελίς του μαρτυρίου. Η Πύλη προθύμως παρεχώρησε το σκήνωμα εις εικοσάδα μαινομένων Εβραίων …» «οι δε Εβραίοι δέσαντες τους πόδας του λειψάνου έσυραν αυτό εις τας οδούς, υβρίζοντες και πτύοντες τον νεκρόν» «Η Πύλη εκτός του απαγχονισμού ήθελε να σπιλώση το σκήνωμα του Πατριάρχου, προς αποφυγήν όμως διαμαρτυριών της ομοδόξου Ρωσίας, πρόθυμα παρεχώρησε τούτο εις τους Εβραίους» ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΣ Τα κάτωθι προς εκείνους που χλευάζοντας την ελληνική ιστορία γράφουν σε Εθνικά περιοδικά: «Σιγά μην ήταν ο Άγγλος και όχι ο «Γερμανός», αυτός που ύψωσε την σημαία της επαναστάσεως του 1821» Η γαλλική εφημερίδα «Κονστιτυσιονέλ» της 6/6/1821 δημοσίευσε την προκήρυξη του Παλαιών Πατρών Γερμανού με ημερομηνία 20 Μαρτίου 1821 στο μοναστήρι της Αγίας Λαύρας δια την οποία καλούσε τους Έλληνες να πάρουν τα όπλα και να αποτινάζουν τον ζυγό. Η επιτροπή εκ των εκδουλεύσεων και των Θυσιών του Αγώνος, αποτελούμενη από τους ίδιους τους Αγωνιστές, με Πρόεδρο τον Γενναίο Κολοκοτρώνη, εξέδωσε πιστοποιητικό έπειτα από αίτηση των κληρονόμων του Παλαιών Πατρών Γερμανού, εις την οποία αναφέρεται ότι «κατετάχθη εις την τάξιν των Αξιωματικών (Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός) ως υπηρετήσας σπουδαίως απ΄αρχής μέχρι του τέλους του Αγώνος, υψώσας πρώτος εν τη Μονή της Αγίας Λαύρας την σημαία της Επαναστάσεως». Φυλάσσεται εις το αρχείο του Αγώνος (Εθνική Βιβλιοθήκη) και φέρει αριθμό 401  Σημείωση: Επειδή ορισμένοι σκληροπυρηνικοί Έλληνες Εθνικοί τιτλοφορούνται Έλληνες «Ευγενείς» θα αναφέρω το εξής κάτωθι ιστορικό παράδειγμα σχέσεις ευγενών και επαναστατών.  Όταν ο Υψηλάντης υποκινούσε την επανάσταση στις παραδουνάβιες ηγεμονίες, ο τσάρος Αλέξανδρος Α’ παρακινημένος από τον λαομίσητο πρίγκιπα της Αυστρίας Μέττερνιχ, αποκήρυξε την επανάσταση και τον διέγραψε από τον κατάλογο των Ρώσων Αξιωματούχων. Ευθύς μήνυσε με διπλωμάτες στους Τούρκους ότι σαν τσάρος και Ρώσος ήταν ξένος προς το κίνημα της επανάστασης και του Υψηλάντη. Όταν κατόπιν ο Υψηλάντης ικέτεψε τον τσάρο για βοήθεια ο τελευταίος του απάντησε ότι λυπόταν επειδή ένας άνδρας (Υψηλάντης) με αριστοκρατική - ευγενή καταγωγή είχε ξεπέσει σε σκοτεινές συνομωσίες. Οι ηγεμόνες - ευγενείς των επαναστατημένων περιοχών στο συνέδριο του Λάιμπαχ (Λουμπλιάνα) θα δώσουν την άδεια στους Τούρκους να εισέλθουν στις ευρωπαϊκές ηγεμονίες και να καταπνίξουν την επανάσταση εξοντώνοντας και τον Ιερό Λόχο που αποτελούνταν από 700 Έλληνες σπουδαστές των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων. ΠΑΠΑΦΛΕΣΑΣ (ΜΠΟΥΡΛΟΤΙΕΡΗΣ ΤΩΝ ΨΥΧΩΝ)  (ΓΑΚ. Εσωτ. Φ.29,30) Αριθμ. 2783 Προσωρινή Δίοικησις της Ελλάδος, Το υπουργείον των Εσωτερικών, Προς το Ε Ο Πρώην Εκτελεστικό Σώμα. Ο πρώην Δημητριάδος αρχιερεύς κύριος Αθανάσιος, είναι γνωστός δια την αρετή και τον πατριωτικόν ζήλον. Συνεισέφερεν όχι ολίγον εις τον υπέρ πατρίδος Αγώνα, όχι με την δύναμιν του λόγου αλλά και με χρηματικήν βοήθειαν. Ευθύς αφού το Ελληνικόν έθνος έλαβε τα όπλα κατά των τυράννων, έφυγεν εις την νήσο Σκόπελον, προτιμήσας να συνδυστυχή και να συμπάσχη μετά των υπέρ πατρίδος συναγωνιζομένων ομογενών, παρά να ευτυχή εις την επαρχίαν του, ήτις ήτο και είναι υπό τον ζυγό του Σουλτάνου…..Εν Κρανιδίω την 15 Φεβρουαρίου 1824 ο υπουργός Εσωτερικών Γρηγόριος Δικαίος Ο Γεν. Γραμματεύς Γ. Γλαράκης.  Αρθμ. 2960 Το υπουργείο των Εσωτερικών Προς τους κατοίκους Μυκόνου, Ίου, Αμοργού, Αστυπαλαίας και Ανάφης. Η διοίκησης γνωρίζουσα ότι έχετε χρείαν ιδιαιτέρου πνευματικού ποιμένος, όστις να επαγρυπνη δια την σωτηρίαν σας και την ακρίβειαν όλων των αναφερομένων εις την ιεράν σας θρησκείαν και εγκρίνουσα τον πανιερώτατον άγιον πρώην Δημητριάδος κύριον Αθανάσιο, ικανόν να εκπληροί το μέγα τούτο χρέος, διότι έχει και αρετή και παιδείαν ικανήν,διώρισε, με διαταγήν της υπ’ αριθμόν 798, την πανιερότητα του επιτρεπικώς να αρχιερατεύη εις ταύτας τας νήσους. ΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Ο Νεόφυτος Δούκας (1760 - 1845) ένας από τους σημαντικώτερους εκπροσώπους του αρχαισμού, τον ακολούθησε όχι σαπό συντηριτική διάθεση αλλά από κλασσική επίδραση. Έγινε πρόδρομος των καθαρευουσιάνων και σε ένα κείμενό του έγραφε το 1809 «Αλλά η μεγάλη εκκλησία εφρόντισε και φροντίζει πανταχόθεν να αποκαταστήση όσον τον δυνατόν την αρχαίαν γλώσσαν εκείνην την οποία εκ των περιστάσεων απωλέσαμεν, φροντίζει δε τούτο το έξωθεν μεν με την πατρικήν πρόνοιαν των σχολείων, έσωθεν δε με το παράδειγμα των Συνοδικώς εκδιδομένων γραμμάτων τα οποία οδηγούσιν τα γνήσια τεκνά της προς της γλώσσης την τελειότητα και κατ’ ολιγον τω όντι φιλοσόφως χωρούσα προβαίνει επί τα κρείττω και το γένος ακολουθεί απλανώς με τελείαν πεποίθησιν, ότι τεύξεται του σκοπού. Είναι γνωστότατο ότι η εκκλησία και το Φανάρι ήθελαν να κρατήσουν τηναρχαΐζουσα γλώσσα κατά το ελληνικό γλωσσικό ζήτημα. Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Μητροφάνης Κτιρόπουλος (1599-1639) θαύμαζε την αρχαία ελληνική και ζητούσε τον καθαρμό της νέας σαν κατώτερης της αρχαίας γι αυτό και αποκαλούσε του νέους «αγραμμάτους». Σε μια επιστολή του ο Ψαλλίδας (1764 - 1829) προς τον Ιωάννη Ζαμπέλιο γράφη για την γλώσσα «Έλληνες ήσαν οι Έλληνες και προ της ευρέσεως του η και του ω. Έλληνες θέλουν είναι πάλιν, όχι αν τα φυλάξουν, χωρίς να χρειάζονται, αλλά αν τα απορρίψουν ως περιττά». «Τα σχέδια ετηρούντο μυστικά μεταξύ του Πατριάρχου, των Μητροπολιτών, των Παπάδων, των Δημογερόντων» (44).   Ζανί Ζαντέ Ο κληρικός Νικόλαος Σοφιανός τον 16 αιώνα (συγγραφεύς της 1ης νεοελληνικής γλώσσας) μετάφρασε στην ζωντανή γλώσσα το «Περί παίδων» του Πλούταρχου. ΘΕΟΦΙΛΟΣ Γ’ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Θεόφιλος Γ’ πατριάρχης Αλεξανδρείας. Γεννήθηκε το 1764 στην Πάτμο. Βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη όπου ακολούθησε θεολογικές σπουδές. Η αγάπη του προς την μάθηση τον βοήθησε να ανέλθει στα υψηλά επίπεδα της εκκλησιαστικής βαθμίδας. Το 1801 χειροτονείται μητροπολίτης Λιβύης και το 1805 εκλέγεται πάπας και πατριάρχης Αλεξανδρείας και ανακηρύσσεται «πάτρε πατέρων, ποιμήν ποιμένων, τρισκαιδέκατος των Αποστόλων και κριτής της οικουμένης». Την ίδια περίοδο κατεβαίνει στην Αίγυπτο και αναλαμβάνει την διαποίμανση. Από τότε αρχίζει και η μεγάλη ομαδική κάθοδος των νησιωτών και λοιπών ελλήνων στην πλούσια χώρα του Νείλου. Το 1812 συνιστά εκεί ελληνική κοινότητα, ιδρύει ελληνικά σχολεία και το μοναδικό τότε ελληνικό νοσοκομείο, που υπάρχει και λειτουργεί έως σήμερα. Όταν το κακό κλίμα της χώρας τον αναγκάσει να εγκαταλείψει στην Σύμη και κατόπιν στην Πάτμο όπου και θα αρχίσει να μελετά στην πλούσια βιβλιοθήκη της μονής. Εκεί τον βρίσκει ο Αντώνιος Πελοπίδας και την 1η Μαΐου 1820 τον μυεί στην Φιλική Εταιρία. Ευλογεί τις προσπάθειες και γράφει ενθουσιαστικά γράμματα στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, ο οποίος τον παρακαλεί να ενισχύσει, από την θέση του τον αγώνα. Κατά την επανάσταση δεν θ ακατεβεί στη Αίγυπτο αλλά το 1825 θα κατεβεί στο Ναύπλιο όπου θα αναλάβει να χειροτονήσει επισκόπους. Μετά τον φόνο του Καποδίστρια γράφει στον Αυγουστίνο Καποδίστρια (ΓΑΚ Θρης. Φ. 46) «Εξοχώτατε, Ο θάνατος του αείμνηστου αυταδέλφου σας Κυβερνήτου της Ελλάδος ελύπησε κατάκαρδα το έθνος μας. Ελύπησεν όμως έτι περισσότερον τον γηραιόν Πατριάρχη, όστις έτρεφε χρηστάς ελπίδας, ότι - συνεργούντος του παντοδύναμου Θεού - ο αείμνηστος Κυβερνήτης αφού ήθελεν αποκαταστήσει τα της Πολιτείας έμελλε να προσηλώση την προσοχής του εις τα της εκκλησίας. Πικραμένος απαρηγόρητα δια τον θάνατο τοιούτου ανδρός, συνέστειλα την θλίψιν εις την καρδιά μου και ατενίσας προς τον ουρανόν, εδεήθην υπέρ της μακαρίας εκείνης ψυχής και υπέρ της σωτηρίας του Ελληνικού Έθνους. Ήδη δε ο Ύψιστος ηυδόκησε να εισακούση, όχι την δέησιν ενός αμαρτωλού και ταπεινού Πατριάρχου, αλλά του περιουσίου χριστιανικού Ελληνικού Έθνους….Εν Πάτμω την 28 Δεκεμβρίου 1831, Της Υμετέρας Εξοχότητος διάπυρος προς Θεόν ευχέτης Ο Αλεξανδρείας Θεόφιλος». Στις 24 Ιανουαρίου του 1833 πέθανε και τάφηκε στην Πάτμο. Ανάμεσα στα πολλά κατάλοιπά του βρέθηκε ένα σημείωμα που αρχίζει έτσι: «Ω γένος των Ελλήνων, ημέτεροι συμπολίται. Ως πότε σκορπισμένοι και πλανώμενοι; Αποκόψωμεν ταύτα τα δεσμά χαλκώ και λυτρωθώμεν δυναστείας Βαβυλωνίου…» http://www.e-istoria.com/thi18.html