ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ: Το ΟΧΙ του κλήρου της ορθόδοξης Εκκλησίας στην Γερμανική Κατοχή 1940

Τετάρτη 12 Οκτωβρίου 2022

Το ΟΧΙ του κλήρου της ορθόδοξης Εκκλησίας στην Γερμανική Κατοχή 1940 - 1944 (αφιέρωμα)

ο ηρωικός ο παπα-Βαστάκης

Εργασία της Σοφίας Ντρέκου

«Βαράτε. Είμαι Έλληνας Παπάς.

Πεθαίνω για το Χριστό και την Πατρίδα»

π. Ιωακείμ Λιούλιας † 2 Ιουλίου 1943

Σε μία Ευρώπη που αγωνίσθηκε κατά του ναζισμού, σε μία Ελλάδα που αντιστάθηκε στον φασισμό, η Εκκλησία αναλαμβάνει το χρέος της έναντι της ιστορία. Η Εκκλησία μας, αενάως είναι ένα διαρκές παρόν, όπως και ο Θείος Ιδρυτής της. Και σαν Στρατευομένη που είναι, ένα καθήκον έχει: Να θυσιάζεται... Κι αυτό έκανε στο μεγάλο ΕΠΟΣ του ΣΑΡΑΝΤΑ και της γερμανικής κατοχής.

† Αιωνία η Μνήμη των Ηρώων του '40 †
Σοφία Ντρέκου | Αέναη επΑνάσταση

• Το Βλέμμα της εξοικείωσης με τον Θάνατο μεταφέρθηκε εδώ

Το ΟΧΙ του κλήρου (της Ορθόδοξης Εκκλησίας)

κατά των επιδρομέων και κατακτητών (1940-1944)

Αναμφισβήτητα το έπος του 1940 ανήκει σε όλους τους Έλληνες. Όλος ο λαός μας τότε ενωμένος με μία ψυχή, χωρίς κανένα δισταγμό, όρθωσε το ανάστημά του στον ορμητικό χείμαρρο του φασισμού και του ναζισμού. Έτσι, από αυτήν την τιτάνια μάχη, που ξεκίνησε τη Δευτέρα 28 Οκτωβρίου 1940, δεν θα ήταν δυνατό να απουσιάζει η Εκκλησία μας, ο ρόλος της οποίας σήμερα μονίμως αγνοείται η συστηματικά αποσιωπάται. Και, όπως πάντοτε, έτσι και το 1940 έσπευσε να καταγράψει με πράξεις ηρωισμού και αντίστασης την απροσκύνητη θέλησή της και να φανεί άλλη μία φορά ο φύλακας άγγελος του πονεμένου λαού και ο θύλακας της σωτηρίας του.

Με την κήρυξη του πολέμου η ιερά Σύνοδος υπό την προεδρία του Αθηνών Χρυσάνθου εξέδωσε διάγγελμα προς τον λαό: «Η Εκκλησία ευλογεί τα όπλα τα ιερά και πέποιθεν ότι τα τέκνα της Πατρίδος ευπειθή εις το κέλευσμα Αυτής και του Θεού, θα σπεύσωσιν εν μια ψυχή και καρδία να αγωνισθώσιν υπέρ βωμών και εστιών και της ελευθερίας και τιμής, και… θα προτιμήσωσι τον ωραίον θάνατον από την άσχημον ζωήν της δουλείας… Επιρρίψωμεν επί Κύριον την μέριμναν ημών…».

(*Σχήμα λόγου, που παραπέμπει στον όρκο των αρχαίων Αθηναίων εφήβων «ου καταισχυνώ όπλα τα ιερά...». Η Εκκλησία δεν ευλογεί τα όπλα, αλλά τους στρατιώτες ως ανθρώπους).

φώτο: Ο Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος, με τον Αρχιδιάκονό του

Νικόδημο (νυν Μητροπολίτη Πατρών), κοντά στους

στρατευμένους Έλληνες και τους τραυματίες Πολέμου

στο Ναυτικό Νοσοκομείο Ναυστάθμου.

Τότε, χωρίς χρονοτριβή, ογδόντα τέσσερις κληρικοί όλων των βαθμίδων εγκαταλείποντας τις άλλες επείγουσες υποχρεώσεις και διακονίες τους σκαρφάλωσαν χωρίς ποτέ κάποιοι να επιστρέψουν στα βουνά της Βορείου Ηπείρου, για να ενισχύσουν τον Έλληνα στρατιώτη με τα πύρινα κηρύγματά τους, την εξομολόγηση, τη θεία Λειτουργία. Συμπορεύθηκαν μαζί του στη δόξα, μα και στην οδύνη και στη θανή. Πόσες φορές δεν δρόσισαν τα φρυγμένα χείλη των στρατιωτών, δεν σκούπισαν τα δάκρυα και τον ιδρώτα τους, περιθάλποντας τους ήρωες, σαν να ’ταν δικοί τους! Κι άλλοτε πάλι νεκροστόλισαν και κήδευσαν τους λιονταρόψυχους που θυσιάστηκαν στο πεδίο της μάχης.

Κι όταν τον Απρίλιο του 1941 οι Γερμανοί μπήκαν νικητές στην Ελλάδα, πάλι η Εκκλησία επωμίσθηκε το μεγάλο βάρος για τη διάσωση του λαού. Πρώτος σήκωσε τη σημαία της Αντίστασης ο «υπέρτατος πνευματικός ηγέτης» ο αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος. Αρνήθηκε να συμμετάσχει στην επιτροπή παράδοσης της πόλης των Αθηνών αρνήθηκε να τελέσει Δοξολογία στον μητροπολιτικό ναό των Αθηνών αρνήθηκε να ορκίσει την κατοχική Κυβέρνηση Τσολάκογλου, με τίμημα την απομάκρυνση από τον θρόνο του.

2 Ιουνίου 1941: Ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος

αρνείται να ορκίσει την κυβέρνηση Τσολάκογλου και καθαιρείται

Η κυβέρνηση Γεωργίου Τσολάκογλου ήταν η πρώτη διορισμένη κυβέρνηση της ελληνικής Πολιτείας από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής. Διορίστηκε επίσημα στις 30 Απριλίου 1941, αμέσως μετά την κατάληψη της Αθήνας από τους Γερμανούς, ενώ η νόμιμη κυβέρνηση Τσουδερού είχε ήδη καταφύγει στην Κρήτη.

Πρωθυπουργός και πρόεδρος του Υπουργικού Συμβουλίου ορίστηκε ο στρατηγός Γεώργιος Τσολάκογλου, η κυβέρνησή του οποίου κράτησε τυπικά τα ηνία της χώρας μέχρι τις 2 Δεκεμβρίου 1942.

Ωστόσο, στις 2 Ιουνίου του 1941, ο τελευταίος μητροπολίτης Τραπεζούντας Χρύσανθος (κατά κόσμον Χαρίλαος Φιλιππίδης), που εκείνη την περίοδο ήταν Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, είχε αρνηθεί να ορκίσει την κατοχική κυβέρνηση. Τότε, με συντακτική πράξη της κατοχικής κυβέρνησης, πλήρωσε αυτή την ηρωική στάση καθώς καθαιρέθηκε. Στις 2 Ιουλίου 1941, ο Χρύσανθος αντικαταστάθηκε από τον μητροπολίτη Κορινθίας Δαμασκηνό, με τον οποίο είχαν αντιπαρατεθεί στην εκλογή Αρχιεπισκόπου το 1937, και αποσύρθηκε στο σπίτι του στην Κυψέλη.

Σθεναρή υπήρξε η στάση του Χρύσανθου εναντίον των Γερμανών κατακτητών. Είχε αποφύγει να παραστεί στην παράδοση της Αθήνας στα στρατεύματα κατοχής (27 Απριλίου 1941) και είχε αρνηθεί να ορκίσει την πρώτη κυβέρνηση δωσίλογων του στρατηγού Τσολάκογλου, τονίζοντας:

«Δεν μπορώ να ορκίσω κυβέρνησιν προβληθείσαν υπό του εχθρού. Ημείς γνωρίζωμεν ότι τας κυβερνήσεις ορίζει ο λαός και ο Βασιλεύς. Εδώ τώρα, ούτε ο λαός εψήφισεν την κυβέρνησιν ούτε ο Βασιλεύς την όρισεν».

Αρνούμενος να αναγνωρίσει τις γερμανικές αρχές κατοχής, είχε πει χαρακτηριστικά:

«Οι Έλληνες ιεράρχες δεν παραδίδουν τας πόλεις εις τον εχθρόν, αλλά καθήκον των είναι να εργασθούν για την απελευθέρωσιν αυτών». Επίσης, δεν είχε παραστεί ούτε στη δοξολογία λέγοντας μεταξύ άλλων πως «δοξολογία δεν έχει θέσιν επί τη υποδουλώσει της πατρίδος μας. Η ώρα της δοξολογίας θα είναι άλλη».

Ο διάδοχός του ο «φιλόστοργος και άκαμπτος πατριώτης» Δαμασκηνός αποδείχτηκε μεγάλη και ηγετική προσωπικότητα. Ίδρυσε τον Ελληνικό Οργανισμό Χριστιανικής Αλληλεγγύης (Ε.Ο.Χ.Α.) και απηύθυνε αγωνιώδεις εκκλήσεις στον ανά τον κόσμο Ερυθρό Σταυρό για αποστολή βοήθειας προς τον κακουχούμενο ελληνικό λαό.

Περιδιαβαίνοντας τα μονοπάτια της ιστορίας κλίνουμε ευλαβικά το γόνυ μπροστά στη μεγαλοσύνη των Πατέρων μας: Ο θαρραλέος μητροπολίτης Ιωαννίνων Σπυρίδων Βλάχος από την πρώτη στιγμή βρέθηκε στο Μέτωπο και μπήκε πρώτος μαζί με τους στρατιώτες στο ελεύθερο Αργυροκάστρο.

Ο μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος ο Α', όταν οι Γερμανοί εισήλθαν στην πόλη της Μυτιλήνης, ενώπιον του ανώτατου γερμανού στρατιωτικού διοικητή δήλωσε τεταγμένος από τον Θεό να προστατεύει το ποίμνιό του.

Ο μητροπολίτης Δημητριάδος Ιωακείμ, μετά τους βομβαρδισμούς που υπέστη ο Βόλος μένει εκεί, συγκακουχούμενος με τον λαό του Θεού προσπαθώντας να τον εμπνεύσει.

Ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γεννάδιος στην απαίτηση του στρατιωτικού διοικητή να του υποδείξει ομήρους προσήλθε στη γερμανική Κομμαντατούρ με κάποιους ιερείς και δήλωσε: «Εμείς είμεθα οι ζητηθέντες όμηροι».

Παρόμοιο γεγονός συνέβη στη Ζάκυνθο: Μια-δυο μέρες πριν φτάσουν στη Ζάκυνθο, ο φρούραρχος Πάουλ Μπέρεντς κάλεσε στο γραφείο του τον μητροπολίτη Χρυσόστομο και τον δήμαρχο Λουκά Καρρέρ. «Έχετε 24 ώρες να μου παραδώσετε μια λίστα με τα ονόματα όλων των Εβραίων που ζουν εδώ και με τα περιουσιακά τους στοιχεία», τους προειδοποίησε. Εκείνοι, πράγματι, επέστρεψαν πριν λήξει η διορία με ένα φάκελο. Ο Μπέρεντς τον άνοιξε, αλλά στο χαρτί που περιείχε ήταν γραμμένα μόνο δύο ονόματα: τα δικά τους. «Αν πειράξετε αυτούς τους ανθρώπους, θα πάω μαζί τους και θα μοιραστώ τη μοίρα τους», του είπε στα Γερμανικά ο Χρυσόστομος, ο οποίος είχε σπουδάσει στο Μόναχο.

Ο Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος (1884-1980)

ήταν καλόγερος και ηγούμενος της μονής

Ζωοδόχου Πηγής Λογγοβάρδας Πάρου

Το τελευταίο θυμίζει την αυτοπροσφορά του αγίου γέροντα Φιλόθεου Ζερβάκου να εκτελεστεί από τους Γερμανούς, με την οποία έσωσε από την εκτέλεση ομήρους που είχαν συλλάβει οι κατακτητές στην Πάρο.»

Πόσα επίσης χρωστά το Αίγιο στον αρχιμανδρίτη Κωνστάντιο Χρόνη (μετέπειτα Αλεξανδρουπόλεως), ο οποίος το έσωσε από ολοκληρωτική καταστροφή, όταν ο γερμανός στρατιωτικός διοικητής το απειλούσε μετά τις σφαγές στα Καλάβρυτα.

Ο μετέπειτα μητροπολίτης Τρίκκης και Σταγών Διονύσιος Χαραλάμπους, ενώ βρισκόταν έγκλειστος στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως των Γερμανών «Π. Μελά» στη Θεσσαλονίκη, του εξασφαλίσθηκε η δυνατότητα να ελευθερωθεί. Δεν τη δέχθηκε. Έμεινε με τους συγκρατούμενούς του, για να τους ενισχύει. Οδηγήθηκε στο Άουσβιτς και έφθασε «παραπλήσιον θανάτου».

Ο αρχιμανδρίτης Διονύσιος Παπανικολόπουλος, μετέπειτα μητροπολίτης Εδέσσης και Πέλλης τη Μεγάλη Πέμπτη του 1941 με τα φλογερά του λόγια κατάφερε να σώσει από τους βομβαρδισμούς και τον εξευτελισμό το ιστορικό θωρηκτό «Αβέρωφ».

Αλλά και «η Εκκλησία της Κρήτης», γράφει ο Στέφανος Μυλωνάκης «ουδέποτε ουδαμώς υστέρησεν εις εκδηλώσεις πατριωτισμού, θυσίας και ολοκαυτωμάτων. Άπαντες ευρέθησαν αμέσως εις τας επάλξεις και προμαχώνας της προσφιλούς πατρίδος. Βλέπομεν και πάλιν επισκόπους τραυματιζομένους, φυλακιζομένους, τουφεκιζομένους πλην ουδέποτε ενδίδοντας η υποχωρούντας».

Στον αγώνα ακόμη συμμετείχαν δυναμικά και τα μοναστήρια μας, που πάντοτε στάθηκαν οι κυματοθραύστες των βαρβαρικών επιθέσεων. Κάποια καταστράφηκαν από τους κατακτητές, άλλα λεηλατήθηκαν, πυρπολήθηκαν, ανατινάχθηκαν, πλήρωσαν βαρύ τον φόρο του αίματος. Ιδιαιτέρως αναφέρουμε τα μοναστήρια του Αγίου Όρους, της Ύδρας, των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων στη Σπάρτη, της Δαμάστας στη Λαμία, του Μεγάλου Σπηλαίου και της Αγίας Λαύρας, της Βελλάς στα Ιωάννινα που μετατράπηκε σε Νοσοκομείο.

Ατελείωτο το συναξάρι των εθνομαρτύρων κληρικών μας, που προμάχησαν για να αναπνέουμε εμείς τον ζείδωρο άνεμο της ελευθερίας!

Για τις τόσες όμως θυσίες και την «κένωση» την οποία υπέστη η Εκκλησία μας, χάριν του Γένους μας, δέχεται διαρκώς ταπεινώσεις και αμφισβητήσεις από εκείνους που κατά λόγον δικαιοσύνης της χρωστούν ευγνωμοσύνη. Ας μας συγχωρέσει ο Θεός για την αφροσύνη μας και τα ολέθριά μας λάθη.

Εστία-Το Συσσίτιο Απόρων Δημοτών του Δήμου Κοζάνης 1944

Παρόμοια δράση ανέπτυξε ο μετέπειτα μητροπολίτης Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης, ως ιεροκήρυκας. Ο Αυγουστίνος Καντιώτης (1907-2010) ήταν Έλληνας Ορθόδοξος επίσκοπος που διετέλεσε Μητροπολίτης Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας από το 1967 έως και το 2000.

1935: Γίνεται μοναχός και παίρνει το όνομα Αυγουστίνος. Χειροτονείται διάκονος από τον μητροπολίτη Ακαρνανίας Ιερόθεο.

1941: Μετατίθεται στη μητρόπολι Ιωαννίνων και υπηρετεί ως ιεροκήρυξ.

1941 (Χριστούγεννα): Μπροστά στούς Ιταλούς κατακτητάς και χοροστατούντος του μητροπολίτου Ιωαννίνων Σπυρίδωνος Βλάχου, μετέπειτα αρχιεπισκόπου Αθηνών, κηρύττει από τον άμβωνα πατριωτικά.

Οι Ιταλοί, ενωχλημένοι, εκδίδουν ένταλμα συλλήψεώς του. Ο δεσπότης, για να τον προστατεύση, δεν του επιτρέπει να κηρύττη. Τότε ο ιεροκήρυκας, βλέποντας ότι η παραμονή του στα Ιωάννινα περιττεύει, αφήνει εκεί τη μητέρα του και εν καιρώ χειμώνος φεύγει. Οι Ιταλοί σε έφοδο, που κάνουν στο σπίτι του, δεν τον βρίσκουν και συλλαμβάνουν τη γερόντισσα μητέρα του.

1942: Έρχεται στη Μακεδονία. Στα Γιαννιτσά μαθαίνει, από Έλληνα αστυνομικό, για το ένταλμα συλλήψεώς του που έχουν εκδώσει οι Ιταλοί.

1942: Στα Γιαννιτσά ο μητροπολίτης Εδέσσης και Πέλλης Παντελεήμων τον χειροτονεί πρεσβύτερο.

1942: Μετατίθεται στη μητρόπολι Θεσσαλονίκης και από κεί παίρνει διαδοχικές αποσπάσεις στο Κιλκίς, στη Βέροια, στην Έδεσσα και στη Φλώρινα.

Διαβάστε: Ελληνοϊταλικός Πόλεμος 28 Οκτωβρίου 1940 - 23 Απριλίου 1941

Στη Φλώρινα ελέγχει από του άμβωνος το μητροπολίτη του Βασίλειο, διότι έμενε στην Αθήνα και πήγαινε εκεί μόνο τα Χριστούγεννα και το Πάσχα, ενώ η προπαγάνδα στην επισκοπή του ωργίαζε. Ο μητροπολίτης ενημερώνεται τηλεφωνικώς και του στέλνει την απόλυσί του τηλεγραφικώς.

Με την απομάκρυνσι όμως από τη Φλώρινα ο Θεός σώζει τον ιεροκήρυκα Αυγουστίνο από άλλο μεγαλύτερο κακό. Οι Γερμανοί κατακτηταί συλλαμβάνουν 10 πατριώτες και τους κρεμούν έξω από το χωριό Πρώτη – Φλωρίνης· θα ήταν μεταξύ των απαγχονισθέντων.

1943-1945: Μετατίθεται στην Κοζάνη. Ο επίσκοπος Κοζάνης Ιωακείμ Αποστολίδης έχει βγει στα βουνά. Τα χωριά καίγονται από τους Γερμανούς και ο λαός καταφεύγει στην πόλι. Η πείνα και ο θάνατος παραμονεύουν. Ο ιεροκήρυκας Αυγουστίνος, τη δύσκολη εκείνη ώρα, εμφανίζεται ως άγγελος Θεού και σώζει την πόλι.

Κάνει συσσίτια, που φτάνουν μέχρι και 8.150 πιάτα την ημέρα. Είναι ένα θαύμα, που ο ίδιος το αποδίδει στον άγιο Νικόλαο, πολιούχο της Κοζάνης. Οι Γερμανοί πολλές φορές τον δικάζουν για να τον εκτελέσουν, ο Θεός όμως τον προστατεύει.[1]

Ο παπά Χολέβας (Δημήτριος Κ. Χολέβας)

26 Ιανουαρίου 1907 - 16 Ιουλίου 2001

φωτογράφιση του Dmitri Kessel τον

Οκτώβριο του 1944 έξω από την Λαμία[3]

Ένα από τα λαμπερά σύμβολα της Εθνικής Αντίστασης, αντάρτης ιερωμένος, ο πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Κ. Χολέβας. Γνωστός ευρύτερα ως Παπά-χολέβας, έδρασε στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΛΑΣ με το ψευδώνυμο «Παπαφλέσσας».

Στο επάγγελμα ήταν... Διαβάστε την συνέχεια του αφιερωματικού βίου του

Της πατρίδας μου πάλι ομοιώθηκα

Μες στις πέτρες άνθισα και μεγάλωσα

Των φονιάδων το αίμα με φως ξεπληρώνω

Μακρινή Μητέρα Ρόδο μου Αμάραντο.

Οδυσσέας Ελύτης - Άξιον Εστί (από εδώ)

3 Ιουλίου 1943: Δολοφονείται από τους γερμανούς,

ο 32χρονος Ιεροκήρυκας Λοχαγός,

Αρχιμανδρίτης π. Ιωακείμ Λιούλιας

Ο Αρχιμανδρίτης Ιωακείμ Λιούλιας (1919 -1943) συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση με το ΕΑΜ στη διάρκεια της Κατοχής και εκτελέστηκε από τους Γερμανούς, το καλοκαίρι του 1943, στη Θεσσαλονίκη.

«Αδέλφια, πεθαίνουμε για ιερό σκοπό.

(32 ετών) Βαράτε. Είμαι Έλληνας Παπάς.

Πεθαίνω για το Χριστό και την Πατρίδα»

π. Ιωακείμ Λιούλιας † 2 Ιουλίου 1943

Ιεροκήρυκας Λοχαγός. Καταγόταν από το χωριό Κρόκος Κοζάνης. Είχε σπουδάσει θεολογία στην Σχολή της Χάλκης. Κατά την επιστράτευση ήταν Προϊστάμενος του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Ν. Κοκκινιάς. Υπηρέτησε στην ΧV Μεραρχία. Συνελήφθη στην Κοζάνη την 20ης Μαΐου 1943. Μετά από δύο ημέρες τον μετέφεραν στη Θεσσαλονίκη, τον έκλεισαν στο Στρατόπεδο Παύλου Μελά και κατόπιν... η συνέχεια του βίου του εδώ

Δείτε: Η σφαγή στο Κοντομαρί Χανίων από τους Γερμανούς, η πρώτη εκτέλεση αμάχων στην Ευρώπη - Φωτογραφικό αφιέρωμα & videos

Ο παπα-Ανυπόμονος (ο παπάς του Άρη)

(Γερμανός Δημάκος 1912 - 9 Ιουνίου 2004)

ο Άρης Βελουχιώτης με τον παπα-Ανυπόμονο

Ο καθηγούμενος Γερμανός Δημάκης (1912 - 9 Ιουνίου 2004) ήταν ένας από τους πιο ονομαστούς ιερείς που πήρανε μέρος στην Αντίσταση, γνωστός ως «Πάπα-Ανυπόμονος».

Γεννήθηκε το 1912 στο Αγρύδιο Γορτυνίας. Το κόσμικό του όνομα ήταν Γεώργιος και όταν χειροτονήθηκε έλαβε το Γερμανός. Χειροτονήθηκε Διάκονος το 1934 στις 29 Ιουλίου. Όταν ο Βελουχιώτης, στις 14 Μαΐου του 1943 συγκροτούσε το αντιστασιακό σώμα και στρατολογούσε άνδρες στη περιοχή δυτικά του χωρίου Κουκουβίστα της Γκιώνας, πήγε και τον βρήκε ο αρχιμανδρίτης Γερμανός, ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αγάθωνος, μια μονή κοντά στην Υπάτη όπου ήταν και πρόεδρος της κοινότητας και ταυτόχρονα επίτροπος της Μονής Δαδιού-Αμφίκλειας.

Ύστερα από παρότρυνση του, αφού τον καταζητούσανε πλέον οι Ναζί, προσχώρησαν στον ΕΛΑΣ και ο μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ και ο μητροπολίτης Ηλείας Αντώνιος. Είχε χαρίσει ως φυλαχτό στον Άρη Βελουχιώτη ένα σταυρό, που ο αντιστασιακός καπετάνιος, κουβάλαγε πάντα μαζί του. Ως έμπιστος του Άρη Βελουχιώτη έμεινε γνωστός ως ο «παπάς του Άρη» και επειδή ριχνόταν πρώτος στη μάχη και παρότρυνε και τους συμπολεμιστές έμεινε πιο γνωστός ως «Πάπα-Ανυπόμονος». Διορίστηκε ως Στρατιωτικός Ιερέας του Γενικού Αντιστασιακού Στρατηγείου.

Το 1946 μετά τη περίφημη Συμφωνία της Βάρκιζας επέστρεψε στο μοναστήρι του Αγάθωνος, όπου και έμεινε ως ηγούμενος όλα τα επόμενα χρόνια. Η συμμορία του εθνικόφρονα Βουρλάκη απήγαγε τον ηρωικό μοναχό και τον βασάνισε μέχρι να υποσχεθεί ότι θα αναθεματίσει τους Αριστερούς της Φθιώτιδας.

Η Χούντα των Συνταγματαρχών δεν τον άφησε να ξεκουραστεί και να ασχοληθεί με το συγγραφικό του έργο. Τον κατήγγειλε ως ακραίο αριστερό και άπιστο χριστιανό και τον οδήγησε το 1968 στο Συνοδικό Δικαστήριο, το οποίο όμως τον αθώωσε.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του η εκκλησία τον αναγνώρισε ως ήρωα, και ως έναν από τους ελάχιστους κληρικούς που συμμετείχε στον αγώνα εναντίον του κατακτητή με τα όπλα και τις σφαίρες, ενώ η πολιτεία τον τίμησε ως σύμβολο της Αντίστασης.

Το 2000 συγκεκριμένα η Ιερά Σύνοδος έκδωσε έναν τόμο με τίτλο «Μνήμες και Μαρτυρίες από το ’40 και την Κατοχή» με αναφορές στη δράση του τον καιρό της Κατοχής. Δεν ξέχναγε ποτέ ως ανθρωπιστής ιερέας να υπενθυμίζει στους ανώτερους κληρικούς ότι έχουν χρέος να νοιάζονται και για τις ανάγκες των κατοίκων τις επαρχίας.

Συγκεκριμένα τον Ιανουάριο του 1998 συνομιλώντας με τον Μητροπολίτη Φθιώτιδας Νικόλαο ήθελε να αποστείλει στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Σεραφείμ μερικές ιδέες του για να ανακατασκευάσουν την ιστορική γέφυρα του Γοργοποτάμου, αναπλάθοντας και τη γύρω περιοχή.

Αριστερά, παπάδες του ΕΑΜ στην Απελευθέρωση.

Δεξιά, ο παπα-Ανυπόμονος

Την 1η Ιουνίου 1943 ο Άρης συγκροτεί ένα τμήμα 80 επιλεγμένων ανταρτών της Ρούμελης, με επικεφαλής τον έμπιστο Πελοπίδα, τον Παπούα (Νίκο Διένη) και τον Ωρίωνα (Γιάννη Μιχαλόπουλο). Τη νύχτα της 19ης Ιουνίου οι αντάρτες περνάνε με εφτά βάρκες από το μικρό λιμανάκι του Μαραθιά στην παραλία Λαμπίρι, δυτικά του Αιγίου. Σκοπός τους, η ενίσχυση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο.

Εκείνες τις μέρες εμφανίζεται και ένας ασυνήθιστος ιερωμένος. Είναι ο αρχιμανδρίτης Γερμανός, κατά κόσμον Γερμανός Δημάκος, ηγούμενος της Μονής Αγάθωνος, κοντά στην Υπάτη, και ταυτόχρονα επόπτης της Μονής Δαδίου και πρόεδρος της ίδιας κοινότητας. Από την αρχή του ένοπλου αγώνα είχε προσφέρει μεγάλη στήριξη στους αντάρτες της περιοχής του, γι’ αυτό τον Απρίλιο είναι πια καταζητούμενος και αναγκάζεται να φύγει στο βουνό. Ο αρχιμανδρίτης Γερμανός όμως προσχώρησε στον μόνιμο ΕΛΑΣ και πιο συγκεκριμένα κατευθείαν στον Άρη. Είναι το πρόσωπο – το τελευταίο – που έρχεται να συμπληρώσει τον κύκλο των στενών συντρόφων του αρχηγού και να γίνει γνωστός ως «ο παπάς του Άρη».

Ο πάτερ Ανυπόμονος θα ακολουθήσει τον αρχηγό παντού όπου πάει, στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο, στην Πελοπόννησο. Η επίσημη θέση του είναι Στρατιωτικός Ιερέας του Γ.Σ (Γενικού Στρατηγείου), αλλά στις μάχες βρίσκεται με το όπλο στο χέρι και σταυρωτά φισεκλίκια. Όταν μπαίνουν σε χωριό, ξεζώνεται τα άρματα, φοράει το καλυμμαύχι του και ανοίγει την εκκλησία να λειτουργήσει. Αυτός ο απίστευτης ζωντάνιας, ωριμότητας και πατριωτικής φλόγας ιερωμένος πολύ γρήγορα θα κερδίσει την εκτίμηση και τον θαυμασμό του αρχηγού.[2]

Στο βίντεο ομιλεί ο ίδιος ο Παπα Ανυπόμονος (κατά κόσμο, Γιώργος Δημάκος) ο οποίος αναπαύθηκε στις 9 Ιουνίου 2004 στην Λαμία, σε ηλικία 92 χρονών.

Βίντεο Χριστιανοί κατά του ναζισμού: Στα πρόσωπά τους διασώθηκε η θεμελιακή αντίθεση της χριστιανικής πίστης στον ρατσισμό και τον ολοκληρωτισμό.

Βίντεο: Η εκπομπή της ΕΤ-1 «Αρχονταρίκι» με τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Δημητριάδος και Αλμυρού κ. Ιγνάτιο και καλεσμένους τον κ. Λαυρέντιο Ντετζιόρτζιο, Συγγραφέα - Εκδότη και την κ. Μαρία Μαντουβάλου, Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου ΑΘηνών. Θέμα της εκπομπής είναι: «Πάτερ Ανυπόμονος: Να διαφεντέψουμε τη Ρωμιοσύνη μας» και προβλήθηκε το 2005.

Έλληνες Νεομάρτυρες ιερείς στην Κατοχή και τον Εμφύλιο.

Προσφορά αίματος Του Ιερού Κλήρου στη δεκαετία του 1940.

«Επορεύοντο χαίροντες... ότι υπέρ τού ονόματος Αυτού (του Χριστού) κατηξιώθησαν ατιμασθήναι» (Πράξ. 5, 41)

[...] Η στρατευόμενη και ποιμαίνουσα τότε Εκκλησία, πέρα από την κύρια ποιμαντική και λατρευτική της αποστολή, ανέλαβε να στηρίξει και τον Στρατό και το λαό τού Θεού. Πράγματι, με τον δοξασμένο μας Στρατό συμπορεύθηκε μέχρι την πρώτη γραμμή του μετώπου, κι άφησε εκεί δεκάδες από αγίους κληρικούς της να την εκπροσωπούν και να συμπολεμήσουν με τους γενναίους φαντάρους μας, ως Ιεροκήρυκες και Στρατιωτικοί Ιερείς... Για το λαό δε του Θεού τα έδωσε όλα, ό,τι είχε και δεν είχε.

Πέρα από την παρηγοριά και ενίσχυσή του στις θλίψεις των ημερών εκείνων, πρωτοστάτησε στον καιρό της φοβερής πείνας για την περίθαλψη των αδυνάτων, ενίσχυσε τις οικογένειες των πολεμιστών και εκείνων που έπεσαν στο πεδίο της τιμής, ίδρυσε δια νόμου την ευεργετική ΕΟΧΑ, περιέθαλψε τραυματίες και αναπήρους, έσωσε Εβραίους, βοήθησε με κάθε τρόπο τους αδικοκαταδικαζομένους αντιστασιακούς μελλοθανάτους και όσους είχαν την ανάγκη τους, συμμετείχε στον αντιστασιακό αγώνα, τόσο στην επάρατη κατοχή όσο και στη μετέπειτα εθνική συμφορά και, τέλος, πρόσφερε για την ελευθερία της δούλης Πατρίδας Εκατόμβες Ιερομαρτύρων από τους λειτουργούς της και χιλιάδες Εθνομαρτύρων από τους αγνούς και αθώους πιστούς της.

Για χάρη της ιστορίας και των νέων μας θα επαναλάβω παρακάτω ειδήσεις από παλαιότερο σχετικό έργο μας, με το υπό διαπραγμάτευση θέμα και με τίτλο: «Η προσφορά της Εκκλησίας στη δεκαετία τον '40», έκδ. της Εταιρείας Ευρυτάνων Επιστημόνων, Αθήνα 1996, σελ. 75 και εξής:

Γερμανοί αξιωματικοί φωτογραφίζονται

στην Ακρόπολη, 1942. φώτο από εδώ

«Όλοι τότε οι κακούργοι και δυνάστες της δούλης Πατρίδας μας: Γερμανοί, Ιταλοί, Βούλγαροι, Αλβανοτσάμηδες και Ρουμανίζοντες, στους οποίους, ως μη όφειλε, προστέθηκαν δυστυχώς και εκ των ημετέρων αντιστασιακών Κομμουνιστές και Αντικομμουνιστές, συμμάχησαν εναντίον της.

Συναγωνίζοντο μεταξύ τους για το ποιος απ' αυτούς θα επινοήσει και θα επιφέρει περισσότερα και ειδεχθέστερα τραύματα και καταστροφές σε ιερούς ναούς, μονές, σκεύη και εικόνες και απάνθρωπους βασανισμούς σε αγίους λειτουργούς της. Όσοι λοιπόν εκ των λειτουργών της συλλαμβάνονταν τότε για οποιοδήποτε αντιστασιακό λόγο κι έπεφταν στα απαίσια χέρια τους, σπάνια διέφευγαν τις ομηρίες, τις φυλακίσεις, τους φρικτούς βασανισμούς και εξευτελισμούς προς το ιερατικόν τους σχήμα και, τέλος, και αυτόν τον μαρτυρικό θάνατο. Πάνοπλοι οι παραπάνω εχθροί, χωρίς οίκτο, «σώριαζαν -όπως προσφυώς ελέγχθη- αλύπητα τη ζωή, σαν το πιο φτηνό και άχρηστο πράγμα...».

Η διαπίστωση αυτή μαρτυρείται:

α) στα όσα συνέβαιναν στις φυλακές και στα στρατόπεδα συγκεντρώσεων, που, μεταξύ του μαρτυρικού φυλακισμένου λαού, πρώτος στόχος των εχθρών ήσαν οι Ιερείς. Χαϊδάρι..., Νταχάου...., Άουσβιτς., κλπ., όταν ακούονται προξενούν ανατριχίλα και αισθήματα συγκινήσεως για όλους τους φυλακισμένους σ' αυτά, μεταξύ των οποίων δεκάδες ήσαν και οι «φιλοξενηθέντες» κληρικοί μας. «Σε όλες τις φυλακές - γράφει ο αείμνηστος Αχιλλέας Κύρρου- ήταν αρκετοί Παπάδες και Καλόγεροι, που είχαν συλληφθεί από τους Ιταλούς, τους Γερμανούς και τους Βουλγάρους για τη συμμετοχή τους στην Εθνική Αντίσταση, σαν για να αποδείξουν μια φορά ακόμα ότι ποτέ η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν είχε μείνει μακριά από τους Εθνικούς αγώνες τού Ελληνικού λαού».

Και β) στο ότι πέρα από τις κακουχίες των Κληρικών μας στις φυλακές, η Εκκλησία για την απελευθέρωση της Πατρίδας πρόσφερε και πολύ αίμα. «Ιερείς και Μοναχοί που εκρατούντο στις φυλακές ως όμηροι ή ως κατάδικοι, ή που συλλαμβάνονταν για αντίποινα σε κάποια αντιστασιακή δράση [σύμφωνα μάλιστα με το σατανικό γερμανικό εφεύρημα «περί συλλογικής ευθύνης» για όλους τους κατεχόμενους υπ' αυτών λαούς], βασανίσθηκαν απάνθρωπα και μαρτύρησαν με διάφορους ανατριχιαστικούς τρόπους, όπως οι ένδοξοι Μάρτυρες των πρωτοχριστιανικών χρόνων και οι Νεομάρτυρες επί τουρκοκρατίας.

Έτσι, εκ της μακράς φάλαγγας των νέων τούτων Νεομαρτύρων Κληρικών που έμειναν πιστοί στο Χριστό και στην Ελλάδα: «...άλλοι κατακρεουργήθηκαν και διαμελίστηκαν, άλλοι έμειναν ημέρες μετέωροι στην αγχόνη, άλλους τους έθαψαν ζωντανούς ή τους έριξαν στη φωτιά, τους κρήμνισαν σε χαράδρες και βάραθρα, τους έριξαν στη θάλασσα, τους άρπαξαν στα βουνά και πήγαν μ' άγνωστο σε μας θάνατο, άλλους τους έσφαξαν, άλλους τους σταύρωσαν, αφού προηγουμένως τους βασάνισαν βάρβαρα...». Όλοι έμειναν «πιστοί άχρι θανάτου». Όλοι «εβάστασαν τα στίγματα τού Κυρίου εν τοις σώμασιν αυτών».

Η τριπλή κατοχή της Κεντρικής και Βόρειας Ελλάδας,
ιταλική, γερμανική και βουλγαρική (από εδώ)

Και για την αλήθεια τού λόγου, ιδού και οι αριθμοί:

Οι ηττημένοι και καταντροπιασμένοι Ιταλοί στο πόλεμο 1940-41, που αναπάντεχα, χάρη στις πλάτες των προστατών τους, έγιναν και «κατακτητές», χωρίς να ντρέπονται βέβαια για την άδικη θέση που πήραν, θανάτωσαν μαρτυρικά, όπως οι κακούργοι πρόγονοί τους Ρωμαίοι... σαράντα (40) κληρικούς μας.

Το ίδιο και οι Γερμανοί κατακτητές... Θανάτωσαν με τους πιο φρικιαστικούς τρόπους εκατόν τριάντα (130) κληρικούς μας. Επίσης και οι Αλβανοτσάμηδες με τους Ρουμανίζοντες, άλλοτε βοηθούμενοι ή βοηθώντας τους Γερμανοϊταλούς, θανάτωσαν κι αυτοί είκοσι εννέα (29) κληρικούς μας.

Ατυχώς -γράφει σύγχρονος ιστορικός, ο Ι. Αναστασάκης στο έργο του: «Η Εκκλησία στη Μάχη της Κρήτης... 1941- 45», Χανιά 1994- ποταμός αίματος των κληρικών μας έρευσε και με τους κομμουνιστές, οι οποίοι με την γνωστή διδασκαλία τους: «Δεν θέλουμε παπάδες, δεν θέλουμε Εκκλησίες...», σκότωσαν κι αυτοί με απάνθρωπους και οικτρούς βασανισμούς διακόσιους σαράντα δύο (242) κληρικούς.

Με την παράθεση τού παραπάνω αποσπάσματος δεν αποβλέπω να αναξέσω οδυνηρές πληγές... Άλλωστε, και εκ μέρους των αντικομμουνιστικών, δεξιών ανταρτικών ομάδων, φανατικών στρατοδικών και από άλλες ανεξερεύνητες αιτίες της ανώμαλης τότε εποχής, βρήκαν οικτρό. ταπεινωτικό και μαρτυρικό θάνατο τριάντα (30) ακόμη κληρικοί μας.

Παρακάτω παραθέτω, επιλεκτικά και περιληπτικά, αναφορές από το σύγχρονο Συναξάρι που συνέταξα, Ιεροεθνομαρτύρων Κληρικών τού 40, συνδημοσιευόμενο ως Επίμετρον στο προαναφερθέν έργο μας, σελ. 94-160.

Στο μέτωπο έπεσαν: ο Αρχιμ. Χρυσόστομος Τσοκώνας, ο επικαλούμενος «άγιος παπάς» και ο Αρχιμ. Ιερόθεος Μπαζιώτης.

Στις 9 Μαρτίου 1943, ο Ιερέας π. Δημήτριος Σταμπουλής, εφημέριος Σκοπιάς Φλωρίνης, επειδή αρνήθηκε να λειτουργήσει στο βουλγαρικό - σλαβικό γλωσσικό ιδίωμα πιεζόμενος από τους όρχαν/τες, παραδόθηκε στους Γερμανούς, οι οποίοι τον απαγχόνισαν μαζί με άλλους πατριώτες (βλ. «Οι θυσίες των Κληρικών της Ελλάδος»,έκδ. Ορθ. Ιεραποστ. Αδελφότητος "Ο ΣΤΑΥΡΟΣ", Αθήναι 1995, σελ. 126-127).

Επίσης στο ίδιο βιβλίο, σελ. 129-130, σημειώνεται ο σταυρικός θάνατος, έπειτα από φρικτούς βασανισμούς, τού ιερέα π. Κωνσταντίνου Τούλια, εφημερίου Σιταριάς Φλωρίνης, την 23 Απριλίου 1943, Μεγάλη Παρασκευή.

Παρόμοιο σταυρικό θάνατο υπέστη επίσης τη Μεγάλη Παρασκευή 11 Απριλίου 1947, ο ιερέας π. Γεώργιος Σκρέκας, εφημέριος Μεγάρχης Τρικάλων.

Ο Κων. Βοβολίνης στο γνωστό βιβλίο του: «Η Εκκλησία εις τον αγώνα της Ελευθερίας» (1453-1953), Αθήναι 1952, σελ. 266-267, αναφέρεται σε 80ντούτη Βορειοηπειρώτη Ιερέα της Δερβιτσάνης, ο οποίος μετά την υποχώρηση τού Στρατού μας (Απρ. 1941) κατεσφάγη από τους Αλβανοτσάμηδες.

Στις 23 Ιουλίου 1943, ο ιερέας εφημέριος τού χωριού Αγία Αναστασία Ιωαννίνων π. Γεώργιος Σιούλης εκάη ζωντανός σε αχυροκαλύβα από τους Γερμανούς, μετά από φρικτά βασανιστήρια, χωρίς να αποτεφρωθεί το μαρτυρικό του σώμα, στο οποίο ευρέθη ανέπαφο από τη φωτιά το μικρό βιβλίο της Καινής Διαθήκης που έφερε μαζί του, οι δε συμμάρτυρές του απετεφρώθησαν παντελώς. Ο Ιεροεθνομάρτυρας τούτος, προ της θυσίας του, είδε να τουφεκιζονται: η σύζυγος - πρεσβυτέρα του, ο υιός του και οι θυγατέρες του.

Στις 3 Ιουλίου 1943, ο Αρχιμ. Ιεροκήρυκας της Μητροπόλεως Κοζάνης π. Iωακείμ Λιόλιας συνελήφθη από τους Γερμανούς, ενεκλείσθη στις φοβερές φυλακές της Θεσσαλονίκης, όπου εβασανίζετο απάνθρωπα, απαντώντας στους βασανιστές του με παρρησία: «Βαράτε, είμαι Έλληνας Παπάς. Πεθαίνω για τον Χριστό και την Πατρίδα». Τέλος, εξετελέσθη μαζί με άλλους πενήντα (50) αθώους Έλληνες πολίτες.

Στις 9 Ιουλίου 1944, ο Ιεροδιάκονος - Μοναχός και αδελφός της Ι. Μονής Αγίου Γεωργίου Φενεού της Μητροπόλεως Κορινθίας συνελήφθη, εβασανίσθη και, τέλος, εσφάγη από αντάρτες αριστερών κομμουνιστικών ομάδων.

Επίσης στις 7 Αυγ. 1948, ο ιερέας Γεώργιος Αρ. Νικόπουλος, εφημέριος Βουτύρου της Μητροπόλεως Καρπενησιού, κατεδικάσθη και εξετελέσθη στη Λαμία, ως θύμα φανατισμού στρατοδικών της εποχής.

Ακόμη, ιερό λείψανο, αποδεικτικό και αντιπροσωπευτικό της μαρτυρικής θυσίας όλων των μαρτυρησάντων ιερέων, είναι επιστήθιος σταυρός που ανήκει στην πατρική μου οικογένεια. Είναι λείψανο που διασώθηκε μέσα στις στάχτες, από τη μαρτυρική θυσία τού μακαριστού πατέρα μου Ιεροδιδασκάλου Οικονόμου Δημητρίου Κ. Βαστάκη, εφημερίου του Μεγάλου Χωριού της Μητροπόλεως Καρπενησιού, ο οποίος τελικά μετά από φρικτούς βασανισμούς εκάη ζωντανός από τους Ιταλούς την παραμονή των Χριστουγέννων, 24-12-1942.

Η Εκκλησία μας, λοιπόν, «ως πορφύραν και βύσσον με τα αίματα και των νέων τούτων Ιερομαρτύρων στολισαμένη», δίκαια καυχάται ότι και στους πρόσφατους χρόνους οι λειτουργοί της: «εν υπομονή πολλή..., εν στεχωρίαις, εν πληγαίς και φυλακαίς... και εν λιμώ και θλίψει» (Β' Κορ. 6,4-5, 10,27), συνέβαλαν στην εθνική αντίσταση και απελευθέρωση της Ελληνικής Πατρίδας.

Τέλος, η Εκκλησία μας δεν αποβλέπει σε δάφνες και υστεροφημίες, από την εκτεθείσα προσφορά της. Η Εκκλησία μας είναι πάντα ένα διαρκές παρόν, όπως και ο Θείος Ιδρυτής της. Και σαν Στρατευομένη που είναι, ένα καθήκον έχει: Να θυσιάζεται... Κι αυτό έκαμε στο μεγάλο ΕΠΟΣ της ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ τού ΣΑΡΑΝΤΑ. Κι αυτό εξακολουθεί να κάνει, όταν το απαιτούν οι περιστάσεις.[4]

Το Μαρτύριο του π. Δημητρίου Βαστάκη

ο ηρωικός παπα-Χρίστος Κακαβάς

Στους Δομιανούς Ευρυτανίας, όπου είδε το φως ο ηρωικός παπα-Χρίστος Κακαβάς, γεννήθηκε και ο παπα-Βαστάκης στα 1900. Προερχόταν από φτωχή οικογένεια. Αλλ’ η αγάπη του προς τα γράμματα έκαμε τους γονείς του να τον στείλουν μ’ όλη τη φτώχεια τους στο Ιεροδιδασκαλείο Άρτης. Ξεχώρισε ανάμεσα στους συμμαθητάς του. Δεν πρόλαβε να τελειώση κι η φωνή της πατρίδος τον κάλεσε στη Μ. Ασία.

Μετά την καταστροφή τελείωσε το ιεροδιδασκαλείο, έλαβε σύζυγο την Αμαλία Μαργαριτοπούλου και το 1926 διορίσθηκε διδάσκαλος στο χωριό Θερμάτι. Το 1930 χειροτονήθηκε ιερεύς και πήγε εφημέριος στην Αγία Παρασκευή του Μεγάλου Χωρίου.

Πρότυπο οικογενειάρχου, εδημιούργησε οικογένεια χριστιανική, που όλοι την καμάρωναν και τη ζήλευαν. Φιλότιμος διδάσκαλος, προσπαθούσε όχι μόνο γράμματα να μάθη στα παιδιά, αλλά και να τους εμφυσήση ευσέβεια και φόβο Θεού.

Και στην ιερατική του διακονία επέτυχε ο π. Δημήτριος. Αγαπούσε τους χριστιανούς με δημιουργικήν αγάπη. Ήταν αφιλοχρήματος κι έγινε πολλές φορές ο παρηγορητής κι ο προστάτης των ορφανών και των πασχόντων. Ίδρυσε και φρόντιζε με στοργή το πρώτο Κατηχητικό στην Επαρχία. Το απλό μα αλατισμένο κήρυγμά του τραβούσε πολλούς στην εκκλησία και στη χριστιανική ζωή.

Στην ωραία αυτήν άνθησι της ιερατικής του ζωής ήρθαν οι κατακτηταί στην Ελλάδα. Στις 18 Δεκεμβρίου 1942 ένα τάγμα ιταλικό τραβούσε από το Καρπενήσι προς το Μεγάλο Χωριό. Το μισό τάγμα είχε μπη μέσα και οι πρόκριτοι του χωρίου έκαμαν ό,τι μπορούσαν για να τους περιποιηθούν, για να προλάβουν ενδεχόμενη καταστροφή. Μαζί και ο εφημέριος και δάσκαλος π. Δημήτριος. Μα το άλλο μισό τάγμα, που πήγαινε προς το Μικρό Χωριό έπεσε σ’ ενέδρα ανταρτών και δεκατίστηκε στ’ αληθινά. Έξαλλοι από θυμό και φόβο οι Ιταλοί ξέσπασαν στους αόπλους. Κράτησαν όλους τους προκρίτους και τον ιερέα μαζί στο σχολείο του Μ. Χωρίου.

Από τη στιγμή αυτή άρχισε το μαρτύριο του π. Δημητρίου. Άγρια μανία έπιασε τον Ιταλό ταγματάρχη, όταν είδε τον ιερέα. Έξαλλος τον άρπαξε από τα γένεια και κλωτσώντας τον τον ξάπλωσε κάτω. Ο ιερεύς ήρθε σε άθλια κατάστασι. Σε λίγο τον πήραν οι Ιταλοί στο κατάλυμά τους κι εκεί ο ξυλοδαρμός επανελήφθηκε, αφού μάλιστα τον κρέμασαν στην κληματαριά του σπιτιού. Μια βαριά πέτρα κρεμόταν από τα πόδια του. Κι αυτοί γύρω του, τον κοροΐδευαν, τον κτυπούσαν, έκαιγαν τα γένεια και τα μαλλιά του με τους αναπτήρες τους. Από το ένα μέρος το πρόσωπό του είχε καή εντελώς.

Μισοπεθαμένο τον μετέφεραν σ’ άλλο σπίτι. Ήταν τελείως παραμορφωμένος. Το πρόσωπό του μελανό. Τα μάτια του να σταλάζουν αίμα. Τα χέρια να κρέμωνται νεκρά, βγαλμένα απ’ τις αρθρώσεις τους. Το σώμα ολόκληρο μωλωπισμένο τόσο, που να μην έχη τόπο για καινούργιους μωλωπισμούς. Και να σκεφθή κανείς μονάχα την κατάστασι αυτή του δυστυχισμένου π. Δημητρίου, αισθάνεται την ψυχή του να πλημμυρίζη απ’ οδύνη κι αποτροπιασμό. Τέτοια συναισθήματα εξεδήλωσε, όταν αργότερα αφέθηκε ελεύθερος, γιατρός συνδεσμώτης του ιερέως.

Στις 23 Δεκεμβρίου μαζί με άλλους συγκρατουμένους τους πήγαν στο Μεγάλο Χωριό. Εκεί τους φανέρωσαν την καταδίκη τους σε θάνατο και τους επέτρεψαν να κάνουν τις τελευταίες παραγγελίες τους προφορικά ή με γράμμα. Ο π. Δημήτριος δεν μπορούσε να κρατήση μολύβι. Γι’ αυτό παρεκάλεσε να πουν, πως ο «παπά-Δημήτρης παραγγέλλει στους δικούς του να είναι καλοί χριστιανοί. Συγχωρεί όλους όσους τον έβλαψαν και παρακαλεί να τον συγχωρήσουν εκείνοι που τυχόν ελύπησε».

Το πρωί στις 24 Δεκεμβρίου 1942 οι Ιταλοί είχαν βάλει πυρκαγιές στο χωριό. Σ’ ένα από τα καιόμενα σπίτια έρριξαν τον βασανισμένο π. Δημήτρη, «ιερείον έμψυχον» ολοκαύτωμα στον Κύριο δεκτό.[5]

Ο άγιος Χαράλαμπος, οι Ναζί και τα Φιλιατρά

Πώς ο Άγιος Χαράλαμπος διέσωσε

το 1943 τα Φιλιατρά από τους Γερμανούς

Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι κάποιο θαύμα του Αγίου Χαραλάμπους που συνέβη το 1944. Στην νοτιοδυτική Πελοπόννησο, στην επαρχία Τριφυλίας, υπάρχει μία γραφική πόλις με 9.000 κατοίκους, τα Φιλιατρά. Πολιούχος της πόλεως είναι ο Άγιος Χαράλαμπος, και κάθε χρόνο στις 10 Φεβρουαρίου γίνεται μεγάλο πανηγύρι προς τιμήν του, και κατεβαίνουν σ' αυτό και οι Φιλιατρινοί που μένουν στην Αθήνα.[6] Σ' αυτό το πανηγύρι πηγαίνει κάθε χρόνο και ένας ηλικιωμένος Γερμανός... Διαβάστε περισσότερα »

Βιβλιογραφία:

1. «Το ΟΧΙ του κλήρου (της Ορθόδοξης Εκκλησίας) κατά των επιδρομέων και κατακτητών (1940-1944)» Ευδοξία Αυγουστίνου, Φιλόλογος - Θεολόγος. Περιοδικό «Απολύτρωσις»

• Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος Θεοδόσης ►Τσιρώνης, Εκκλησία πολιτευομένη. Ο πολιτικός λόγος της Εκκλησίας της Ελλάδος (1913-1941), εκδ. Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2010, σελ. 414, 427, 428

• «Πάτερ Ανυπόμονος ~ Άρης Βελουχιώτης (ο παπάς του Άρη)». Αρχείο για τον Άρη, arxeioari.blogspot.gr και www.youtube.com

• Ι. Μ. Αγάθωνος – (Δήμος Λαμιέων / Δ.Ε. Υπάτης, ypati.gr).
• ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Πέμπτη 10 Ιουνίου 2004
• ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, «Έφυγε» ο Πάπα-Ανυπόμονος της Αντίστασης, τεύχος 96, εκδόσεις ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ, Αύγουστος 2004
• «ΑΡΗΣ Ο ΑΡΧΗΓΟΣ ΤΩΝ ΑΤΑΚΤΩΝ», Διονύση Χαριτόπουλου, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2003
• Ριζοσπάστης, Πέμπτη 10 Ιουνίου 2004

• Βιογραφικό Παπα-Χολέβα (Δημήτριος Κ. Χολέβας) papaholevas.blogspot.gr
• «Έλληνες Νεομάρτυρες ιερείς στην Κατοχή και τον Εμφύλιο» Του π. Κωνσταντίνου Δ. Βαστάκη ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ «ΤΟΛΜΗ» ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2001 o-nekros.blogspot.gr Ψηφιοποίηση Αντιαιρετικόν Εγκόλπιον.
• «Το Μαρτύριο του π. Δημητρίου Βαστάκη» Από το βιβλίο: Εκτελεσθέντες & μαρτυρήσαντες κληρικοί 1941-1949, Μητροπολίτου Λήμνου Διονυσίου.
• Απόσπασμα από το αφιέρωμα στον Άγιο Χαράλαμπο sophia-ntrekou.gr

• Το οπτικοακουστικό υλικό (Βίντεο) από www.YouTube, εταιρεία της Google.

8. Γερμανοί αξιωματικοί φωτογραφίζονται στην Ακρόπολη. Φωτογραφίες που σημάδεψαν την ανθρώπινη ιστορία ► www.sophia-ntrekou.gr