Η έλλειψη κινήτρων στην εκπαίδευση ως παράγοντας στασιμότητας και οπισθοδρόμησης

Η αναγκαιότητα των κινήτρων στη μαθησιακή διαδικασία είναι αδιαμφισβήτητη και πολυσυζητημένη από όλους τους μεγάλους θεωρητικούς της εκπαίδευσης ενηλίκων.Είναι στο χέρι του εκπαιδευτή να αναγνωρίσει τα κίνητρα των εκπαιδευομένων (κοινωνικά, οικονομικά, συναισθηματικά) και να τα αξιοποιήσει κατάλληλα στην μαθησιακή διαδικασία. Επιπλέον, ο "ικανός" εκπαιδευτής ενηλίκων μπορεί να καλλιεργήσει και δικά του πρόσθετα κίνητρα προκειμένου να ενισχύσει την ευαισθητοποίηση της εκπαιδευόμενης ομάδας.

Ωστόσο, στην ελληνική πραγματικότητα διαπιστώνουμε το εξής παράδοξο:
Ενώ σε κάθε εκπαιδευτικό πρόγραμμα προβλέπονται αναλυτικές οδηγίες για το πως μπορούν και πρέπει να ευαισθητοποιηθούν οι εκπαιδευόμενοι, οι αντίστοιχες προβλέψεις για τους εκπαιδευτές εμφανίζουν πλήρη ανυπαρξία.

Είναι γεγονός ότι στην "ελεύθερη αγορά", το βασικό κίνητρο του εκπαιδευτή είναι το οικονομικό και η "επιβίωσή" του σε ένα σκληρά ανταγωνιστικό επαγγελματικό στίβο...

Επομένως η ανυπαρξία πρόβλεψης επιπλέον κινήτρων για τους εκπαιδευτές θα μπορούσε να θεωρηθεί λίγο πολύ δικαιολογημένη και αναμενόμενη.

Απεναντίας στο τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική.
Οι καθηγητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης γίνονται καθημερινά δέκτες εγκυκλίων και οδηγιών για το πως πρέπει να ασκούν τα καθήκοντά τους προκειμένου οι μαθητές να αποκτήσουν τις γνώσεις και δεξιότητες που προβλέπει το εκπαιδευτικό σύστημα, μ' άλλα λόγια για το πως θα μπορέσουν να ευαισθητοποιήσουν τους μαθητές προκαλώντας το ενδιαφέρον τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Ωστόσο καμία εγκύκλιος και καμία οδηγία δεν απευθύνεται στους ίδιους τους εκπαιδευτικούς ως επαγγελματίες. Πουθενά δεν υπάρχει πρόβλεψη για την παροχή κινήτρων στους εκπαιδευτικούς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα διάφορα σχέδια αξιολόγησης που έχουν σχεδιασθεί κατά καιρούς.
Όλα προβλέπουν τι θα γίνει σε περίπτωση που κάποιος αξιολογηθεί αρνητικά, αλλά κανένα δεν προβλέπει τι θα "κερδίσει" ο εκπαιδευτικός που θα κριθεί θετικά.
Μ' άλλα λόγια κανένα σχέδιο δεν προβλέπει κίνητρα για τους εκπαιδευτικούς και φυσικά δε μιλάω κατ' ανάγκη για οικονομικά.

Το αποτέλεσμα αυτής της πραγματικότητας είναι το αναμενόμενο. Στασιμότητα και οπισθοδρόμηση στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Είναι προφανές ότι κανένας δε μπορεί πραγματικά να περιμένει την ουσιαστική εφαρμογή των εγκυκλίων και των οδηγιών στην καθημερινή σχολική πραγματικότητα όταν εκ των προτέρων είναι γνωστό ότι η εφαρμογή τους είναι μονομερής και δεν αφορά το δεύτερο συστατικό στοιχείο της εκπαιδευτικής σχέσης διδάσκον<->διδασκόμενος, δηλαδή τους εκπαιδευτικούς.

Είναι επίσης αυτονόητο ότι οποιαδήποτε προσπάθεια για αυταρχική και κατ' επιβολή προσπάθεια εφαρμογής των όποιων εγκυκλίων στην εκπαιδευτική πρακτική είναι εκ των προτέρων καταδικασμένη σε αποτυχία.

Επομένως το μόνο που μπορεί να αναμένει το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας είναι το φιλότιμο, η ευσυνειδησία και ο επαγγελματισμός των εκπαιδευτικών που όμως ούτε δεδομένα ούτε αναμενόμενα μπορούν να θεωρούνται.

Βασίλης Σωτηρούδας

http://edu4adults.blogspot.com