Οι τρείς Ιεράρχαι ως νομικοί (δ)

Ἀπὸ τὰ ἐκτεθέντα κατεδείχθη, νομίζω, πλήρως ὅτι οἱ τρεῖς Ἱεράρχαι δὲν ἦταν μόνον — ὅπως νομίζεται συνήθως — κορυφαῖοι Ἐκκλησιαστικοὶ Πατέρες καὶ γίγαντες τῆς θεολογικῆς ἐπιστήμης, ἀλλὰ ἦταν καὶ κράτιστοι νομικοί. Καὶ μάλιστα νομικοί, οἱ ὁποῖοι ὄχι μόνον ἀξιοποίησαν πλουσίως τὴν ἑδραία νομική τους παιδεία γιὰ τὸἀποστολικό τους ἔργο, ἀλλὰ μὲ τὴν ἐπικουρία της ἀφ᾿ἑνὸς μὲν συνέβαλαν σπουδαίως καὶ στὴν ὀρθὴ ἑρμηνεία καὶἀναμόρφωσι τοῦἀνθρωπίνου δικαίου, ἀφ᾿ἑτέρου δὲ διεκήρυξαν πρὸ δέκα ἕξ ἤδη αἰώνων πρωτοπορειακὲς νομικὲςἰδέες, οἱ ὁποῖες ὄχι ὀρθῶς θεωροῦνται συνήθως ὅτι εἶναι γέννημα τῆς νεωτέρας ἐποχῆς.

Ὁ λόγος δέ, γιὰ τὸν ὁποῖο παρὰ τὴν ἄρτια νομική τους παιδεία ἐγκατέλειψαν οὗτοι τὴ δικηγορία, εἶναι ὅτι τὸἐπάγγελμα τοῦτο, ὅπως ἠσκεῖτο στὴν ἐποχή τους, δὲν συνεβιβάζετο πρὸς τὴν ἠθική τους εὐαισθησία καὶ τὶς περὶδικαίου ὑγιεῖς ἀντιλήψεις τους. «Οἱ νόμοι οἱ ἀνθρώπινοι», λέγει ὁ Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο ς, «οὐ πάντες τὸ δίκαιον ἔχουσι».. Δηλαδὴ οἱ ἀνθρώπινοι νόμοι δὲν εἶναι ὅλοι δίκαιοι. Μὲ ἄλλα λόγια ὑπάρχει καὶ ἀνθρώπινο δίκαιο ἄδικο (ius iniustum). Κατ᾿ἀντίθεσιν πρὸς τοὺς θείους νόμους, οἱ ὁποῖοι εἶναι ὅλοι δίκαιοι, οἱ ὁποῖοι «ἡλίου φαιδρότεροι μένουσι».Ὅπως δὲ μᾶς πληροφορεῖ ὁ ἱστορικός τῆς Ἐκκλησίας Σ ω κ ρ ά τ η ς, ὁ Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο ς ἐγκατέλειψε τὴδικηγορία, «συνιδὼν τὸν ἐν δικαστηρίοις... ἄδικον βίον».

Εἰδικῶς ὡς πρὸς τοὺς πλουσίους διαδίκους τῆς ἐποχῆς του, παρατηρεῖ ὁ Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο ς, ὄχι μόνον διαφεύγουν οὗτοι τὴν τιμωρία, ἀλλὰ συμβαίνει καὶ νὰ χειροκροτοῦνται εἰς τὰ δικαστήρια («ἐν δικαστηρίοις κροτεῖσθαι»). Ἐὰν ἦταν εὔκολο, προσθέτει, νὰ δώσουν οἱ πλούσιοι λόγον τῶν πράξεών των ἐνώπιον τῶν δικαστηρίων, οἱ φυλακὲς θὰ ἦταν γεμᾶτες ἀπὸ αὐτοὺς («ἐκ τούτων ἂν εὗρες ἐμπεπλησμένα τὸ δεσμωτήρια»).

Ὅσον ἀφορᾷ στὸ Γ ρ η γ ό ρ ι ο, οὗτος ἐγκατέλειψε τὴν δικηγορία γιὰ νὰ ἀπαλλαγῆ ἀπὸ τὰς «ἀδίκους κρίσεις τῶν δικαστηρίων καὶ ἀπὸ τὰ ψεύδη τῶν δικηγόρων τῆς ἐποχῆς του», ὅπως ἀναφέρει χαρακτηριστικὰ ὁ βιογράφος του.

Ἀλλὰ ὄχι μόνον ἐγνώριζαν ἄριστα τὸ δίκαιον οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι, ἀλλὰ σὰν γνήσιοι μαχηταὶ εἶχαν τὸ θάρρος νὰἐφαρμόζουν ἔμπρακτα τὶς ἠθικονομικὲς ἀρχές τους, μὴ διστάζοντες νὰ ἀντιταχθοῦν στὰ τυραννικὰ καθεστῶτα τῆςἐποχῆς των, ἐκθέτοντες ἄνα πᾶσαν στιγμὴν σὲ κίνδυνο καὶ αὐτὴ τὴ ζωή τους. Ἕνας μάλιστα ἀπὸ αὐτοὺς - ὁ Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο ς — ἐπλήρωσε πράγματι μὲ τὴ ζωὴ του τὶς ἀρχὲς του αὐτές, ὅπως ἀνέφερα ἤδη προηγουμένως. Γεγονὸς ποὺ πρέπει νὰ τοὺς καταξιώνη ἀκόμη περισσότερο στὰ μάτια τῶν νεωτέρων.

Διότι εἶναι κοινὸς τόπος ὅτι πολλοὶ οἰκοδομοῦν θεωρίες, ποὺ προκαλοῦν ἀντιδράσεις στοὺς ἰσχυρούς, καὶ τὶς διδάσκουν, ἀλλὰ ὅταν ἔλθουν στὴ δοκιμασία τῆς ἔμπρακτης καὶ αὐτοπρόσωπου ἐφαρμογῆς των, δειλιάζουν καὶεἴτε τὶς ἀποκηρύσσουν, εἴτε συμβιβάζονται καὶ τὶς τροποποιοῦν.

Αὐτὴ εἶναι μὲ μεγάλη συντομία ἡ σκιαγράφησις τῶν μεγάλων αὐτῶν θεολογικῶν Μορφῶν, θεωρούμενη ὑπὸτὸ πρῖσμα τῆς νομικῆς ἐπιστήμης.

Σκιαγράφησις, ἡ ὁποία ἔχει, νομίζω, ἀξία γιὰ τὴ σημερινὴ ἐποχή, ἡ ὁποία ὄχι σπάνια βάλλει κατὰ τῶν παραδεδεγμένων αἰωνίων πνευματικῶν ἀξιῶν.

Σκιαγράφησις, ἐξ ἄλλου, ποὺ ἔχει γιὰ τὸ Πανεπιστήμιό μας καὶ τὴν ἰδιαίτερη ἀξία ὅτι ἐνισχύει τὴ θέσι ὅτι τὶς αἰώνιες ἀξίες τῆς ζωῆς ἀντιπροσωπεύει κατὰ τρόπο ἐπάξιο καὶ ἀπαράμιλλο τὸ δεξιά της ἕδρας αὐτῆς λάβαρο τοῦΠανεπιστημίου: Τὸ λάβαρο τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, τῶν ἀνεπανάληπτων ἐκείνων πνευματικῶν μορφῶν, οἱ ὁποῖες προσέθεσαν ὡς τρίτο στόχο τῆς παιδείας, ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἐπιστήμη καὶ τὴν ἀρετή, τὴ χριστιανικὴ ἀγάπη. Τὴνἀγάπη, ἡ ὁποία, ὅπως ἐτόνισα πρὸ ἡμερῶν ἀπὸ τῆς θέσεως αὐτῆς, εἶναι ἡ μόνη δύναμις ποὺ μπορεῖ νὰ δαμάση τὸθηρίο, ποὺ ὀνομάζεται «ἐγωισμός» στὰ ἄτομα καὶ στὰ ἔθνη, καὶ ἑπομένως νὰ ὁδηγήσῃ εἰς συνεννόησιν καὶσυναδέλφωσιν τῶν λαῶν. Μὲ ἄλλα λόγια εἶναι ὁ μόνος δρόμος ποὺ ὁδηγεῖ στὴ λεωφόρο της εἰρήνης.Ἐὰν ὑπάρχηἀγάπη, λέγει ὁ Χ ρ υ σ ό σ τ ο μ ο ς, «πάντα ἂν ἐκποδὼν ἐγεγόνει τὰ κακά», θὰ ἐτίθεντο ἐκποδὼν ὅλα τὰ κακὰ καὶἑπομένως «οὔτε πόλεμοι θὰ ἐγίνοντο οὔτε μάχες».

http://www.fotgrammi.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=709:25113----------&catid=29:2009-07-31-01-42-16