Αισιοδοξία - Απαισιοδοξία (Αγ. Νικόλαος Βέλιμίροβιτς) (μέρος Α' )

"Όλα όσα ακούμε σήμερα, ζητούν να μας πείσουν ότι δεν υπάρχει διέξοδος. Προσπαθούν να μας αφαιρέσουν την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη, να φέρουν στις ψυχές απόγνωση. Η μεγάλη επιτυχία, η νίκη του κακού είναι το ότι έχει φέρει σε πολλές ψυχές την απαισιοδοξία. Αν η πατρίδα μας βρίσκεται σε μία δυσχερή θέση, το επέτρεψε ο Θεός όχι για να απελπισθούμε αλλά για να εργασθούμε σωστά. Αν έχει επικρατήσει ένα πνεύμα απαισιοδοξίας σε πολλούς είναι διότι η διαπαιδαγώγηση που ασκείται σήμερα με όλους τους τρόπους και κυρίως την τηλεόραση αφαιρεί από τις ψυχές, ιδίως των νέων, τις τρεις αυτές αρετές, την πίστη, την ελπίδα, και την αγάπη. Και εκεί ακόμη που έχουν βλαστήσει, οι ρίζες τους είναι τόσο επιφανειακές ώστε, με όσα ακούει κανείς, εύκολα ξερριζώνονται.

Και η ίδια η οικονομική κρίση στην Ελλάδα πρώτα εμπεδώθηκε σε ψυχολογικό επίπεδο απελπισίας και έπειτα εκδηλώθηκε σε οικονομικά μεγέθη. Πρώτα έγινε η επέλαση του φόβου ότι επέρχεται οικονομική κρίση και ύστερα αρχίσαμε να την ζούμε σαν μια ανεξέλεγκτη κατάσταση. Πρώτα κατέρρευσε το ηθικό και έπειτα ακολούθησαν όλες εκείνες οι διεργασίες οι οποίες όχι μόνο δεν ανέστειλαν την κρίση αλλά και έφεραν το αντίθετο αποτέλεσμα, την έκαναν να μοιάζει σαν ένα καταρράκτη που ήταν προετοιμασμένος για να οδηγήσει την Ελλάδα στην άβυσσο."

(...)

Για να βοηθηθούμε όλοι να αποδοκιμάσουμε την απαισιοδοξία σαν ασθένεια παράλογη, και για να γνωρίσουμε το μυστικό της θεραπείας της κυκλοφορούμε το τεύχος αυτό με εξαίρετα κείμενα που βρήκαμε κατάλληλα για τον σκοπό αυτό.

Έχουν γραφεί από έναν άνθρωπο που έζησε μέσα στις φυλακές του Νταχάου και γνώρισε την απογοήτευση σαν μια απειλή για την ψυχή από την οποία όμως απειλή δεν επηρεάσθηκε. Αυτό το μυστικό που γνώριζε, αυτόν τον θησαυρό που είχε μέσα του, και ο οποίος τον κράτησε αισιόδοξο μέσα στις δυσμενέστερες συνθήκες, μας αποκαλύπτουν τα κείμενα του αυτά.

Σ' αυτά θα ανακαλύψουμε και εικόνες της σημερινής κοινωνίας και το πώς οι γονείς και το σχολείο με την διαπαιδαγώγηση που προσφέρουν διαμορφώνουν την απαισιόδοξη διάθεση. Τα λόγια του αποκτούν μια εξαιρετική επικαιρότητα όταν μεταξύ αυτών που διαμορφώνουν την απαισιόδοξη διάθεση προσθέσουμε την τηλεόραση που δεν υπήρχε στα χρόνια του, η οποία μεταφέρει τα μηνύματα ακριβώς εκείνα, τα οποία διαμορφώνουν τον απαισιόδοξο τύπο ανθρώπου. Η ανάλυση την οποία κάνει είναι εξαιρετικά απαραίτητη για να δούμε το πρόβλημα και να το αντιμετωπίσουμε τόσο προληπτικά όσο και θεραπευτικά. Αν εκείνοι που μπορούν να μας επηρεάσουν ψυχολογικά, δεν θέλουν να διορθώσουν την στάση τους μέσω της οποίας διαδίδεται σαν επιδημία η απαισιοδοξία, ο ίδιος όμως ο εαυτός μας, ο οποίος δέχεται τα επιβλαβή ερεθίσματα, αν έχει γνωρίσει τον τρόπο με τον οποίο τον επηρεάζει μέσα του το κακό, μπορεί να αντιληφθεί τον κίνδυνο και να τον αποφύγει.

Έχουμε την εντύπωση ότι αυτός ο οποίος θα διαβάσει τα κείμενα που ακολουθούν είναι αδύνατον να μην επηρεασθεί από τον φλογερό λόγο του σοφού και Αγίου επισκόπου Αχρίδος Νικολάου. Τα κείμενα προέκυψαν από σύμπτυξη του βιβλίου «Αγίου Νικολάου Αχρίδος: Ομιλίες για την απαισιοδοξία και την αισιοδοξία», ως και λίγες προτάσεις από το μικρό βιβλίο του «Για την μετάνοια και την εμπιστοσύνη στον Θεό» των εκδόσεων «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσ/νίκη 2012.

ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ - ΑΠΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑ

Όλα όσα ακούμε σήμερα, ζητούν να μας πείσουν ότι δεν υπάρχει διέξοδος. Προσπαθούν να μας αφαιρέσουν την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη, να φέρουν στις ψυχές απόγνωση. Η μεγάλη επιτυχία, η νίκη του κακού είναι το ότι έχει φέρει σε πολλές ψυχές την απαισιοδοξία. Αν η πατρίδα μας βρίσκεται σε μία δυσχερή θέση, το επέτρεψε ο Θεός όχι για να απελπισθούμε αλλά για να εργασθούμε σωστά. Αν έχει επικρατήσει ένα πνεύμα απαισιοδοξίας σε πολλούς είναι διότι η διαπαιδαγώγηση που ασκείται σήμερα με όλους τους τρόπους και κυρίως την τηλεόραση αφαιρεί από τις ψυχές, ιδίως των νέων, τις τρεις αυτές αρετές, την πίστη, την ελπίδα, και την αγάπη. Και εκεί ακόμη που έχουν βλαστήσει, οι ρίζες τους είναι τόσο επιφανειακές ώστε, με όσα ακούει κανείς, εύκολα ξερριζώνονται.

Και η ίδια η οικονομική κρίση στην Ελλάδα πρώτα εμπεδώθηκε σε ψυχολογικό επίπεδο απελπισίας και έπειτα εκδηλώθηκε σε οικονομικά μεγέθη. Πρώτα έγινε η επέλαση του φόβου ότι επέρχεται οικονομική κρίση και ύστερα αρχίσαμε να την ζούμε σαν μια ανεξέλεγκτη κατάσταση. Πρώτα κατέρρευσε το ηθικό και έπειτα ακολούθησαν όλες εκείνες οι διεργασίες οι οποίες όχι μόνο δεν ανέστειλαν την κρίση αλλά και έφεραν το αντίθετο αποτέλεσμα, την έκαναν να μοιάζει σαν ένα καταρράκτη που ήταν προετοιμασμένος για να οδηγήσει την Ελλάδα στην άβυσσο.

Από την ώρα που κυριεύεται κάποιος από την μελαγχολία, απομονώνεται εσωτερικά από τους άλλους, και ενώ βλέπει επερχόμενη την λαίλαπα του κακού, παραδίδεται σ' αυτό αμαχητί. Δεν διακρίνει τι θα μπορούσε να κάνει. Δεν αισθάνεται ότι έχει άλλους δίπλα του, για να συνεργασθεί μαζί τους και από κοινού να κάνουν τις σωστές ενέργειες για να αποτραπεί το κακό, για να σβήσει η φωτιά, που απειλεί το σπίτι του, την πατρίδα του, και την ζωή του. Χρειάζεται να αναπτυχθεί ένα πνεύμα ενδιαφέροντος του ενός για τον άλλο, μεταξύ όλων εκείνων που σκέπτονται φιλάδελφα, που σκέπτονται χριστιανικά, που σκέπτονται πνευματικά. Χρειάζεται να έρθουμε σε αληθινή κοινωνία μεταξύ μας για να νιώσουμε την πνευματική ζεστασιά, που απομακρύνει την παγωνιά της απαισιοδοξίας. Αν η ελληνική κοινωνία είναι αυτήν την στιγμή ένας μεγάλος ασθενής, μια ασθένειά της που χρήζει αμέσου φροντίδος και θεραπείας είναι η ασθένεια της απαισιοδοξίας.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας, εμπνεόμενος από πνεύμα φιλάδελφο, καθώς έπρεπε να λειτουργήσει η παιδεία αλλά δεν υπήρχαν μετά την απελευθέρωση αρκετοί δάσκαλοι, ενεπνεύσθη την λεγόμενη αλληλοδιδακτική μέθοδο, όπου ο μαθητής μετέδιδε σε έναν άλλον ό,τι έμαθε από τον δάσκαλο. Αυτό που πήρε κανείς δίνοντας το σε έναν άλλο, όχι μόνο δεν μειώνεται αλλά και αυξάνεται και εμπεδώνεται και διασφαλίζεται. Έτσι είναι η αγάπη: Την ώρα που δίδεται και δίδει, δεν ελαττώνεται ούτε στερεύει ποτέ. Όπως ένα αναμμένο κερί: η φλόγα του δεν ελαττώνεται, όταν με αυτήν ανάψει ένα άλλο κερί, αλλά και αν πάει να σβήσει το άλλο κερί που άναψε δεύτερο θα βοηθήσει να μείνει αναμμένο το πρώτο.

Η βαθύτερη αιτία της κρίσεως είναι ότι κάποιοι θέλουν τα αγαθά της γης να τα στερήσουν από άλλους για να τα νέμονται αυτοί. Η αιτία δηλαδή του κακού βρίσκεται στην απόρριψη του λόγου του Χριστού: Μακάριόν εστι διδόναι μάλλον ή λαμβάνειν. Τότε γίνεται αληθινά ευτυχισμένος ο άνθρωπος, όταν δίνει παρά όταν παίρνει. Αυτό ο Χριστός το κήρυξε όχι μόνο με το ευαγγέλιό του αλλά και το επεβεβαίωσε με την ζωή του, διότι έδωσε τον εαυτό του θυσία για χάρη μας. Και όταν εμείς δεχόμαστε μέσα μας αυτόν τον Χριστόν, την αγάπη του δεχόμαστε, δεχόμαστε αυτό το πνεύμα, που μας κάνει κι εμάς ευτυχισμένους και άρα όχι απαισιόδοξους. Όταν υπάρχει κάποιος που σε αγαπά με μια τέτοια αγάπη από την οποία δεν υπάρχει μεγαλύτερη και όταν κι εσύ γίνεσαι αποδέκτης αυτής της αγάπης, πώς μπορεί έπειτα να έχει τόπο μέσα σου η απαισιοδοξία;

Ας υπάρχει κρίση. Αν λειτουργήσει μεταξύ μας η αγάπη, το καλό που θα βγει θα είναι ασύγκριτα μεγαλύτερο από τα ψευτοαγαθά που είχαμε πριν την κρίση, τα οποία χωρίς την αγάπη και την μεταξύ μας κοινωνία, έκαναν τη ζωή να μοιάζει με νεκρή φύση, όπως όταν βλέπεις ένα πλαστικό τριαντάφυλλο που δεν έχει ζωή ούτε ευωδία. Έτσι και η ευμάρεια αφαιρεί το νόημα της ζωής, που βρίσκεται στην αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο, την οποία αγάπη προς τον Θεό όταν μέσα μας την ζούμε, την μορφοποιούμε σε μεταξύ μας αγάπη. Η κρίση θα βγει σε καλό, αν την ώρα που στερούμαστε τα χρήματα, βρούμε το εν ου εστί χρεία, το ένα αυτό του οποίου έχουμε πραγματική ανάγκη, την αγάπη του Θεού. Την οποία αποδεχόμαστε όταν συμμορφωνόμαστε προς το θέλημά Του, προς την δικαιοσύνη Του. Ο Θεός αναλαμβάνει τότε να μας προσθέσει και ό,τι άλλο μας χρειάζεται.

Όταν η κοινωνική ζωή θεωρείται ως έκφραση των οικονομικών σχέσεων, όταν η ιδιοτέλεια και το χρήμα αναγνωρίζονται σαν ο θεός της σημερινής κοινωνίας, όταν οι νόμοι και οι θεσμοί αγνοούν το πνεύμα της ανιδιοτελούς αλληλοβοήθειας, αυτή η άρνηση του Θεού και της αγάπης του στη ζωή μας, συνιστά τη βιοθεωρία εκείνη που γεννά σήμερα την απαισιοδοξία και τις αυτοκτονίες. Είναι ανάγκη να υπερβούμε το απάνθρωπο και ασφυκτικό πλαίσιο το οποίο αναγκάζει τους ανθρώπους να ζουν σαν οικονομικές μονάδες εξαρτώμενες από ένα ηλεκτρονικό παγκόσμιο σύστημα το οποίο ελέγχει και προσδιορίζει τις ενέργειές μας, και να ζήσουμε μέσα στο πνεύμα της εν Χριστώ κοινωνίας και αγάπης, μέσα στο οποίο θα ανακαλύψουμε την χαρά και το νόημα της αληθινής ζωής, που ξεκινά από δω και συνεχίζεται στην αθανασία της αναστάσεως. Για να βοηθηθούμε όλοι να αποδοκιμάσουμε την απαισιοδοξία σαν ασθένεια παράλογη, και για να γνωρίσουμε το μυστικό της θεραπείας της κυκλοφορούμε το τεύχος αυτό με εξαίρετα κείμενα που βρήκαμε κατάλληλα για τον σκοπό αυτό.

Έχουν γραφεί από έναν άνθρωπο που έζησε μέσα στις φυλακές του Νταχάου και γνώρισε την απογοήτευση σαν μια απειλή για την ψυχή από την οποία όμως απειλή δεν επηρεάσθηκε. Αυτό το μυστικό που γνώριζε, αυτόν τον θησαυρό που είχε μέσα του, και ο οποίος τον κράτησε αισιόδοξο μέσα στις δυσμενέστερες συνθήκες, μας αποκαλύπτουν τα κείμενα του αυτά.

Σ' αυτά θα ανακαλύψουμε και εικόνες της σημερινής κοινωνίας και το πώς οι γονείς και το σχολείο με την διαπαιδαγώγηση που προσφέρουν διαμορφώνουν την απαισιόδοξη διάθεση. Τα λόγια του αποκτούν μια εξαιρετική επικαιρότητα όταν μεταξύ αυτών που διαμορφώνουν την απαισιόδοξη διάθεση προσθέσουμε την τηλεόραση που δεν υπήρχε στα χρόνια του, η οποία μεταφέρει τα μηνύματα ακριβώς εκείνα, τα οποία διαμορφώνουν τον απαισιόδοξο τύπο ανθρώπου. Η ανάλυση την οποία κάνει είναι εξαιρετικά απαραίτητη για να δούμε το πρόβλημα και να το αντιμετωπίσουμε τόσο προληπτικά όσο και θεραπευτικά. Αν εκείνοι που μπορούν να μας επηρεάσουν ψυχολογικά, δεν θέλουν να διορθώσουν την στάση τους μέσω της οποίας διαδίδεται σαν επιδημία η απαισιοδοξία, ο ίδιος όμως ο εαυτός μας, ο οποίος δέχεται τα επιβλαβή ερεθίσματα, αν έχει γνωρίσει τον τρόπο με τον οποίο τον επηρεάζει μέσα του το κακό, μπορεί να αντιληφθεί τον κίνδυνο και να τον αποφύγει.

Έχουμε την εντύπωση ότι αυτός ο οποίος θα διαβάσει τα κείμενα που ακολουθούν είναι αδύνατον να μην επηρεασθεί από τον φλογερό λόγο του σοφού και Αγίου επισκόπου Αχρίδος Νικολάου. Τα κείμενα προέκυψαν από σύμπτυξη του βιβλίου «Αγίου Νικολάου Αχρίδος: Ομιλίες για την απαισιοδοξία και την αισιοδοξία», ως και λίγες προτάσεις από το μικρό βιβλίο του «Για την μετάνοια και την εμπιστοσύνη στον Θεό» των εκδόσεων «Ορθόδοξος Κυψέλη», Θεσ/νίκη 2012.

Αγίου Νικολάου Αχρίδος
ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΙ ΟΤΙ ΚΑΙ ΑΝ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ
Εκδόσεις "Ορθόδοξος Κυψέλη"