ΠΕΡΙ ΚΩΛΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΣΚΑΝΔΑΛΩΝ ΚΛΗΡΙΚΩΝ

Μια θεολογική προσέγγιση

π. Ανδρέας Αγαθοκλέους, 
Πρωτοπρεσβύτερος Ι. Μητροπόλεως Κιτίου

- Σε μια ατμόσφαιρα που κατευθύνεται πιο πολύ από δηλώσεις και "λεξίδια που γίνονται ξιφίδια", παρά από σοβαρό θεολογικό λόγο στηριγμένο στη γνώση και εμπειρία της Ορθόδοξής μας παράδοσης θα ήθελα να καταθέσω και τη δική μου θεολογική μαρτυρία, με την πεποίθηση ότι η αδιαφορία που εκφράζεται με σιωπή, γίνεται κρίση ενώπιον του Θεού, που μας θέλει ζωντανά μέλη της Εκκλησίας Του και πιο πολύ τους κληρικούς Του.

Τα κατά καιρούς παρουσιαζόμενα "σκάνδαλα" στον χώρο της Εκκλησίας δημιουργούν, νομίζω, το ερώτημα: πότε ένας κληρικός μπορεί να συνεχίσει αν εξασκεί το λειτούργημά του και πότε όχι; Με άλλα λόγια, τι είναι αυτό που καθιστά έναν άνθρωπο - μέλος της Εκκλησίας, ικανό να γίνει ή να είναι ακόμα κληρικός;
Οι κανόνες της Εκκλησίας, στηριγμένοι βέβαια στην Ευαγγελική διδασκαλία και στην Άγιοπνευματική παράδοση, θέτουν κάποια "κωλύματα", δηλ. εμπόδια που καθιστούν αδύνατη την είσοδο του λαϊκού στις τάξεις του κλήρου ή τη συνέχιση του κληρικού στο λειτούργημα που του ανέθεσε η Εκκλησία.

Τα "κωλύματα" τίθενται ως όρια απαραίτητα για να εξασκεί ο κληρικός το ποιμαντικό του έργο, χωρίς να γίνεται ο ίδιος ανασταλτικός παράγοντας στην πνευματική πορεία των ανθρώπων. Η Εκκλησία, ως έκφραση φιλανθρωπίας, έρχεται να πει στον κληρικό που ποιμαίνει (δηλαδή θεραπεύει και βοηθά στη σωτηρία - ολοκλήρωση των ανθρώπων) ότι είναι ανίκανος για ένα τέτοιο έργο. Δεν τίθεται θέμα κρίσεώς του ή καταδίκης του στην Κόλαση. Η Εκκλησία δεν κρίνει αλλά σώζει τον κόσμο, όπως ο Χριστός "ουκ ήλθεν ίνα κρίνει τον κόσμο αλλά ίνα σώσει τον κόσμον" (Ιω. 12,47).

Όταν μιλάμε για "κωλύματα", θα πρέπει να τονίσουμε ότι η Εκκλησία μιλά για συγκεκριμένες πράξεις - εμπόδια και όχι για παρόρμηση ή διάθεση που μένει ανενέργητη. Βέβαια το πάθος που διακατέχει έναν κληρικό μπορεί να ενεργοποιηθεί με κατεύθυνση τους ανθρώπους που ποιμαίνει, αλλά αυτό δεν είναι βέβαιο. Ο αγώνας που κάμνει, όπως και η Χάρις του Θεού που επικαλείται, μπορούν όχι μόνο να τον προφυλάξουν αλλά και να τον θεραπεύσουν.

Ακόμα, θα πρέπει να πούμε ότι η βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η Εκκλησία για να εμποδίσει τον κληρικό να συνεχίσει να ποιμαίνει "το εμπιστευθέν αυτώ ποίμνιον", είναι η ανωριμότητα που έχει για ένα τέτοιο έργο. Ανωριμότητα που στηρίζεται στη φιλαυτία του, στον εγωκεντρισμό του και στην αυτάρκειά του. Εφόσον, ως γνωστό, το έργο του κληρικού στηρίζεται στην αγάπη που σημαίνει θυσία, αυταπάρνηση, διακονία υπέρ των αδελφών του Κυρίου και δικών του αδελφών. "Ποιμένα αληθινόν αποδείξει αγάπη. Δι' αγάπην γαρ ο ποιμήν εσταύρωται" κατά τον Άγιο Ιωάννη της Κλίμακος.

Ο κληρικός που χρησιμοποιεί τους ανθρώπους για δική του προβολή (φιλοδοξία) και για δική του εξυπηρέτηση (φιλαργυρία), δεν μπορεί να είναι κληρικός, δηλαδή πατέρας. Το γνώρισμα του "πατέρα" είναι η πνευματική γέννα και αναγέννηση των ανθρώπων, που επιτελείται διά του λόγου ως ζωντανού - καρδιακού - εμπειρικού λόγου, καρπός της οργανικής του σχέσης με τον Λόγο - Χριστό, αφού δεν μεταδίδουμε στους άλλους αυτό που λέμε αλλά αυτό που είμαστε.

Μέσα απ' αυτή τη θεώρηση γίνεται κατανοητό ότι ο κληρικός, ενώ δεν είναι ο ίδιος αναμάρτητος και αλάθητός, μπορεί να συνεχίσει να εξασκεί το λειτούργημά του εάν και εφόσον ενδιαφέρεται για τα πνευματικά του παιδιά κι όχι για τον εαυτό του και ακόμα εάν έχει τις προϋποθέσεις που τον αναδεικνύουν αληθινό πατέρα.

Όσον αφορά κατά καιρούς προβαλλόμενα "σκάνδαλα" των κληρικών, θα ήθελα να παραθέσω ένα κείμενο του Ρουμάνου κληρικού Βιργίλιου Γεωργίου, ως μιας δυνατότητας άλλης θεώρησης των πραγμάτων, απ' αυτή που τα ΜΜΕ μας διοχετεύουν ενθαρρυνόμενα από δικές μας άστοχες δηλώσεις. Γράφει στο βιβλίο του "Από την 25η ώρα στην αιώνια ώρα": "Η αλήθεια δεν περιορίζεται μέσα σ' ένα γεγονός. Το ίδιο και ένας άνθρωπος δεν είναι μόνο τόσο χρονών, δεν ζυγίζει τόσα κιλά, δεν είναι τόσο ψηλός και δεν έχει αυτό ή εκείνο το χρώμα των μαλλιών και των ματιών. Ένας άνθρωπος είναι όλα αυτά συν κάτι ακόμη, που είναι πολύ περισσότερο ενδιαφέρον απ' αυτά. Το ίδιο και η αλήθεια είναι ένας ορισμένος αριθμός γεγονότων συν κάτι ακόμη. Πάντοτε. Το να μη δέχεται κανείς τίποτε παρά μόνο τα γεγονότα, αυτό δεν είναι ποτέ ολόκληρη η αλήθεια…".

Γι' αυτό η πραγματική κρίση αν ένας κληρικός μπορεί να συνεχίσει ή όχι να είναι κληρικός, πρέπει να γίνεται με ευρύ πνεύμα και με γνώμονα την αγάπη στην Εκκλησία αλλά και στο ίδιο το πρόσωπο του κληρικού. Μια Εκκλησία που διαλύει το πρόσωπο - ό,τι και να έχει κάμει, όποιο και να είναι- για χάριν του "κοινού συμφέροντος" δεν διαφέρει από τα ολοκληρωτικά καθεστώτα. "Οι κανόνες δεν γίνονται κανόνια" για εξουδετέρωση των "αντιπάλων". Η Εκκλησία δεν έχει αντιπάλους, αλλά παιδιά που τα "θάλπη ως αν τροφός" (Α΄ Κορ. 2,7).

Μέσα απ' αυτή την προοπτική, μπορεί να εξασκήσει την "οικονομία" για να σώσει το πρόσωπο και ν' αποφύγει τον σκανδαλισμό των πιστών. Δεν είναι αυτό καινοτομία στην ιστορική πορεία της Εκκλησίας, αλλά η ουσία της ύπαρξης της ως μάνας που αγαπά και θυσιάζεται. Μια Εκκλησία που κινείται με άτεγκους και αμετακίνητους "φρουρούς των νόμων του
Θεού", "δεν γίνεται μόνο φυλακή του ανθρώπου αλλά και φυλακή του Θεού" (Andre Gide).

Ευθύνη τη Ιεραρχίας παραμένει πάντα να "ορθοτομεί τον λόγον της αληθείας" και να προσφέρει στον κόσμο το ήθος της Εκκλησίας που είναι ήθος αγάπης, θυσίας, συνδιαλλαγής, κένωσης. Όταν αυτό το ήθος απουσιάζει, τότε "το άλας μωραίνεται" "εις ουδέν ισχύει έτι ει μη βληθήναι έξω και καταπατείσθαι υπό των ανθρώπων" (Ματ. 5,13).

Επικοινωνείστε με τον πατέρα Ανδρέα: pandreas@logosnet.cy.net

http://www.psyche.gr/pandreas.htm