Ένα απατηλό φυσικό τοπίο

 

By dasarxeio on 26/08/2024

Γιάννης Σ. Βλάχος
ΓΕΩ Λευκάδα

Δύο φωτογραφίες με διαφορά 47 ετών -1965 και 2012- έχει αναρτήσει στον προσωπικό του λογαριασμό στο facebook o Fritz Berger που εργάστηκε για μια δεκαετία (1962-1972) περίπου στα χωριά της ΝΔ Λευκάδας.

Αυτό που εκφράζει παραστατικά η φωτογραφία του 1965 είναι ένας χώρος όπου πραγματοποιείται η κυκλοφορία της εργασίας, ένας χώρος ανταλλαγών. Αυτό που εκφράζεται παραστατικά στην φωτογραφία του 2012 είναι η μετατροπή του χώρου σε λόγγους που έφερε η εγκατάλειψη των αμπελώνων στην Λευκαδίτικη ύπαιθρο. Και συγκεκριμένα στον Δρυμώνα Λευκάδας.

Αυτές οι δύο φωτογραφίες τεμαχίζουν την πραγματικότητα σε δύο αναπαραστάσεις. Και αποδεικνύουν ακριβώς αυτό. Το τεμαχισμό του χώρου/τοπίου παραπέμποντας σε τεμαχισμούς-ταξινομήσεις στο πεδίο της απασχόλησης, του παραγωγικού μοντέλου, στην χωρική ανακατανομή παραγωγής και κατανάλωσης της αξίας, στην κοινωνική δύναμη ή την αδυναμία της θέσης των ατόμων.

Κι αν αυτές οι αναπαραστάσεις, έτσι τεμαχισμένες και κατακερματισμένες στο επίπεδο της πρόσληψης, διαιρούν την σκέψη, λόγω της ιστορίας, καθώς αυτές οι αναπαραστάσεις ξεκινούν από μια πραγματικότητα για να φτάσουν σε μια άλλη και ερμηνεύονται μέσω παλαιότερων προβλημάτων, συνθέτουν μια νέα σύνολη πραγματικότητα, όπου εγγράφονται τα συγκεκριμένα και προκαθορισμένα κοινωνικά και ιδεολογικά της χαρακτηριστικά.

Ιστορικά, λοιπόν, στο τοπίο του 1965 ως οικονομικό διακύβευμα, οι πολιτικές απορρύθμισης της αγροτικής πολιτικής σε εθνικό και κοινοτικό επίπεδο συρρίκνωσαν τον αγροτικό πληθυσμό, επιδοτώντας μέχρι πριν λίγα χρόνια τις εκριζώσεις των αμπελώνων στο πλαίσιο του κοινοτικού καθεστώτος για το κρασί. Και ως διακύβευμα πολιτικών αγώνων, ακολούθησε η απαξίωση του αγροτικού και συνεταιριστικού και συνδικαλιστικού κινήματος από τις κυβερνήσεις (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ), η από μαζικοποίηση, η μετατροπή τους σε δεξαμενές ψήφων, η ακόλουθη απουσία αγωνιστικών παρεμβάσεων και η υπεράσπιση των συμφερόντων των μικρομεσαίων αγροτών.

Οι χωρικές δομές δεν είναι ουδέτερες, αντικειμενικές. Η πρώτη, η παλαιότερη φωτογραφία του 1965 δείχνει «αυτό που φαίνεται». Η μεταγενέστερη του 2012 αναπαριστά ένα απατηλό φυσικό τοπίο. Για τις τοπικές κοινότητες η πρόσληψη του αγροτικού χώρου/τοπίου δεν είναι ζήτημα γούστου αλλά ζήτημα κοινωνικής θέσης, αγαθών, προγενέστερης αντίληψης του κόσμου, σημεία αναφοράς δεσμών. Και αυτή η μορφή οικειοποίησης και πρόσληψης του χώρου/τοπίου δεν έχει έναν αφηρημένο μυθικό-συμβολικό χαρακτήρα, αλλά πηγάζει από την κοινωνική οργάνωση που αναπαράγεται από την ανάπτυξη ή την καταστροφή της υλοποιημένης εργασίας και των παραγωγών. Ότι απεικονίζει η φωτογραφία του 2012 είναι η καταστροφή των προγενέστερων κοινωνικών σχέσεων και φανερώνει την διάλυση των παραγόντων της παραγωγής.