Οι Θεσσαλονικείς Άγιοι με το ταξίδι τους στη Μεγάλη Μοραβία το 963 έφεραν τους σλαβικούς λαούς κοντά στον κόσμο του Βυζαντίου και του οικουμενικού πατριαρχείου...
Συνέντευξη
Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος
Οικουμενικός πατριάρχης Βαρθολομαίος
Ειδήσεις, ρεπορτάζ, σχόλια από το αρχείο της "Μακεδονίας"
Επιμέλεια αφιερώματος, εισαγωγή, συνέντευξη
Στέλιος Κούκος
Η εισαγωγή του αφιερώματος
Όπως έχει ειπωθεί, ο Απόστολος Παύλος πραγματοποίησε την αντίθετη πορεία απ' αυτή που έκανε ο Μέγας Αλέξανδρος, και είναι προφανές πως αυτό δεν αφορά τα γεωγραφικά όρια. Και οι δύο στο πέρασμά τους δημιούργησαν διαφορετικούς κόσμους. Ουσιαστικά μετέβαλαν ολόκληρους πολιτισμούς...
Αντίστοιχης πολιτισμικής-πνευματικής αποτελεσματικότητας, σημασίας και αξίας είναι και η πορεία των δύο θεσσαλονικέων ιεραποστόλων Κυρίλλου και Μεθοδίου. Είναι μάλιστα εμφανές πως το ιεραποστολικό και εκπολιτιστικό τους έργο, που άρχισε πριν από 1.150 χρόνια, σημάδεψε ανεπανάληπτα την ανθωπογεωγραφία μιας εκτεταμένης περιοχής. Η πρώτη αποστολή τους, το 963, στη Μεγάλη Μοραβία ήταν αφορμή για την πολιτισμική και πνευματική αλλαγή όχι μόνο των Σλάβων της κεντρικής Ευρώπης, αλλά όλων των σλαβικών λαών μέχρι τα αχανή βάθη της Ρωσίας. Η ιδιαίτερη αυτή αγάπη προς το πρόσωπο των ελλήνων ιεραποστόλων παραμένει διάχυτη σε όλους τους σλαβικούς πληθυσμούς, οι οποίοι έχουν καθιερώσει την ημέρα της γιορτής τους και ως γιορτή των γραμμάτων τους!
Η πολιτιστική και πνευματική αυτή πατρότητα, που εκπορεύεται από τα πρόσωπα των θεσσαλονικιών αγίων, μας συναδελφώνει παράλληλα κι εμάς με τους λαούς αυτούς. Αλλά μήπως θα μπορούσε ο εθνεγέρτης Ρήγας ο Βελεστινλής να διατυπώσει τα επαναστατικά του προτάγματα για την ανάσταση του γένους χωρίς το έργο των φωτιστών των Σλάβων; Θα ήταν πολύ δύσκολο να το φανταστούμε. Άλλωστε οι σλαβικοί πληθυσμοί των Βαλκανίων με τον εκχριστιανισμό τους και την ένταξή τους στη Μεγάλη Εκκλησία, δηλαδή το οικουμενικό πατριαρχείο, ενσωματώθηκαν κατά κάποιον τρόπο και στο ρωμαίικο γένος και το Βυζάντιο - χωρίς να χάσουν την εθνική τους υπόσταση. Η κοινή μάλιστα αιχμαλωσία κατά τα μαύρα και σκοτεινά χρόνια της τουρκοκρατίας εμπέδωσε τη σχέση αυτή, που εδραζόταν στην ορθόδοξη πίστη (είναι γνωστό πως ο εξισλαμισμός σήμαινε ταυτόχρονα μεταβολή γένους).
Και να μια κοινοπολιτεία, πνευματική αρχικά, που μπορεί όμως να δημιουργεί και ποικίλου είδους πολιτικές πράξεις, όπως εκπροσώπησης και αυτοδιοίκησης, και βεβαίως συσσωματώσεων και συνεταιρισμού για διάφορες ενέργειες: προνοιακές, ευποιίας, αγαθοεργίας, πολιτισμού, συναλληλίας...
Δεν υποστηρίζουμε πως μέσα στην ιστορία οι κοινές πνευματικές καταβολές λειτούργησαν ως μια ουτοπία ή ως παραδείσιες νησίδες. Είναι γνωστές οι επιβολές, οι συγκρούσεις, ακόμη και οι ωμότητες μεταξύ των εταίρων της κοινής κληρονομιάς.
Εκείνο που υποστηρίζουμε σήμερα είναι πως θα μπορούσαμε να επενδύσουμε σ' αυτή την κληρονομιά, αρχικά μελετώντας και γνωρίζοντάς της την και στη συνέχεια δημιουργώντας. Άλλωστε το μέλλον, που ήδη έχει αρχίσει, θα απαιτήσει ποικίλου είδους συνεργασίες. Και αυτή η πολιτισμική και πνευματική συνεύρεση μπορεί να αποτελέσει την αρχή, τη βάση και το θεμέλιο. (Η οικονομία έχει τον δικό της θεό, τον Μαμμωνά, που η επιρροή του θα πρέπει να είναι ελεγχόμενη για να μην είναι βλαβερή...). Και η συνεργασία θα πρέπει να αρχίσει από τους νέους, που είναι συνήθως πιο ανιδιοτελείς, πιο ευφάνταστοι, πιο ευρηματικοί και πιο δοτικοί. Ας καλέσουν οι φορείς της πόλης -δήμοι, μητροπόλεις, πανεπιστήμια και μεγάλοι πολιτιστικοί οργανισμοί- με ένα καλά μελετημένο πρόγραμμα όσους νέους των Βαλκανίων και της Ρωσίας θα τους ενδιέφερε να μελετήσουν και να δημιουργήσουν πράγματα με αφορμή αυτή τη βάση, και να είμαστε σίγουροι πως αυτό θα αποδώσει περισσούς καρπούς. Προφανώς δεν αναφερόμαστε σε γραφικότητες, αλλά σε ένα πολυμορφικό αναπτυξιακό πρόγραμμα με βάση τα γράμματα, την παιδεία και τις επιστήμες, τις τέχνες, τον πολιτισμό.
Αλλά και ο κόσμος και το περιβάλλον που εξέθρεψε τους δύο θεσσαλονικείς ιεραποστόλους είναι ακόμη ζωντανός μέσα από τα μνημεία της πόλης, τα οποία αποτελούν το καλύτερο... σκηνικό για να κληθούν οι σλαβικοί λαοί σ' ένα σύγχρονο πνευματικό και πολιτισμικό προσκύνημα στη γη των πατέρων τους, Αγίων Κυρίλου και Μεθοδίου! Και να και η οικονομία. Μόνο που σ' αυτή την περίπτωση έπεται της συνάντησης των λαών και του πολιτισμού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου