«Γυναικοκτονία»: Αιτιολογία ενός κοινωνικού φαινομένου…

 Posted on 30 Ιουνίου, 2024

Μιχαήλ Α. Βιδάλης, Ph.D. *

Με ιδιαίτερη έκπληξη διαπιστώνουμε την φαινομενική επιδημία ενός κοινωνικού φαινομένου, την υιοθέτηση νέας σχετικής ορολογίας, αλλά, και την προβεβλημένη “αιτιολογία” του φαινομένου. Συγκεκριμένα, ο λόγος για την έμφυλη βία, ήτοι, την κακοποίηση και δολοφονία των γυναικών, από τους συζύγους ή συντρόφους τους (Κακοποίηση βέβαια είναι και η λεκτική βία). Δεν αναφερόμαστε εδώ στα κρούσματα βιασμού και θανάτωσης γυναικών, τελευταία και από αλλοδαπούς, εγκλήματα αδιαμφισβήτητα ειδεχθή, αλλά, στις προβληματικές σχέσεις του ζεύγους.

Παραδόξως, συχνά διαβάζουμε ότι η “έκρηξη” της βίας κατά των γυναικών οφείλεται στην… καραντίνα λόγω του κορωνοϊού, άποψη αντιεπιστημονική ή τουλάχιστον φαιδρή (Παρενθετικά, κατά τη συγκεκριμένη περίοδο παρατηρήθηκε οριακή αύξηση των γεννήσεων). Μία στοιχειώδης λογική ανάλυση, θα παρουσιάσει πιθανές αιτιολογίες του φαινομένου οι οποίες αντιμάχονται τη σουρεαλιστική εξήγηση του φαινομένου από τους δημοσιογράφους.

Προοιμιακά, η λέξη “γυναικοκτονία” την οποίαν προβάλλουν επανειλημμένα τα ΜΜΕ, φαντάζει άστοχη. Η “γυναίκα” δεν είναι “άνθρωπος” για να χρησιμοποιηθεί ο δόκιμος όρος “ανθρωποκτονία”; Επιπρόσθετα, στη χώρα μας τα τελευταία έτη παρατηρείται και αύξηση της δολοφονίας ανδρών από τις συζύγους ή συντρόφους τους, για λόγους που δεν θα αναλυθούν εδώ. Όμως, μήπως αναλογικά χρειάζεται να εφεύρουμε τον όρο “ανδροκτονία”; Είναι προφανές, ότι η υιοθέτηση νέας ορολογίας, είναι παντελώς ανούσια συνεκτιμώμενη εντός του όλου πλαισίου, όπως θα διαπιστώσουμε παρακάτω.

Ξεκινώντας από τα αυτονόητα, ας διερωτηθούμε: Ποια μουσική ακούνε τα παιδιά μας, αγόρια και κορίτσια, τα τελευταία χρόνια; Trap φυσικά, στην οποίαν άρρενες και θήλεα λικνίζονται ακούγοντας στίχους όπως “χτύπα τη πουτ – – α», “ξάπλωσε το κορίτσι”, “ξεφορτώνομαι το κορίτσι και πάω παρακάτω [σσ: διαλέγω άλλη…], “η γκόμενα θέλει χρήμα”, “αχόρταγη καρι – – α”, “κλείσε της την πόρτα”, κ.ο.κ. Να επισημανθεί πάλι, οι νέοι μας “διασκεδάζουν” με τη συγκεκριμένη μουσική, η οποία μπορεί όντως να είναι ενίοτε μουσικά αρεστή, οι στίχοι όμως είναι τουλάχιστον απαράδεκτοι. Όσοι τυχόν δεν γνωρίζετε, πρόκειται για ρυθμική μουσική, με στυλιστικές απαρχές τη hip-hop και rap και με κύριες αναφορές στα ναρκωτικά και την αστική βία (Το πως υιοθετήθηκε από τη χώρα μας, χρήζει επεξήγησης…). Είναι γνωστό πως λειτουργεί η μουσική και ο στίχος στο υποσυνείδητο, έχει δε τεκμηριωθεί επαρκώς σε επιστημονικές έρευνες.

Τη δεκαετία του 1960 ουσιαστικά εδραιώθηκε το Φεμινιστικό Κίνημα, απέναντι στο συντηρητισμό της Πατριαρχίας, όμως ευλόγως διερωτόμαστε, αν όντως βοήθησε, ή mουσιαστικά υποδαύλισε μία νέα, μετασχηματισμένη αντιπαλότητα των φύλων; Εν προκειμένου, οι μεν (οργανωμένα πλέον) επιχειρούν να επικρατήσουν στους δε, και αυτό θα λύσει το πρόβλημα; Γιατί πρέπει υποχρεωτικά να “κυριαρχήσει” ένας εκ των δύο;

Έχετε αναλογιστεί τι μοντέλα υιοθετούμε; Επιλέγουμε τον ανταγωνισμό αντί τη συνεργασία. Επιλέγουμε το ατομικό αντί το συλλογικό. Επιλέγουμε το εγωκεντρικό αντί το κοινωνικό. Επιλέγουμε τον ναρκισσισμό και την επίδειξη (ενίοτε και την επιδειξιομανία) αντί της φιλαλληλίας. Επιλέγουμε το σεξ, παντείω τρόπω, αντί της “συντηρητικής” πυρηνικής οικογένειας. Επιλέγουμε την “καλοπέραση” και τον εύκολο πλουτισμό, παραμερίζοντας επιπολαίως τις πιθανές συνέπειες. Η λίστα είναι αέναη, όμως τα παραδείγματα αρκούν.

Τέλος, παρενθετικά, ο Χριστιανισμός ήταν (και παραμένει) το μοντέλο της ισότητας των φύλων, αιώνες πριν οι γυναίκες κατακτήσουν άλλα “δικαιώματα”, αναλογιζόμενοι την Παλαιοδιαθηκική αναφορά της πλάσης της γυναίκας (Εύας) από το πλευρό του άνδρα (Αδάμ). Όχι από τον ώμο του για να είναι ανώτερη του, ή από τον γλουτό για να είναι κατώτερη του, αλλά, από το πλευρό του για να είναι ισότιμη. Όμως, οι νέοι που ακούνε την Trap και χειραγωγούμενοι από τα νεοταξικά ΜΜΕ, παραδόξως φρονούν αυτή την ιδεολογία ως “Μεσαίωνα” ή “συντηρητική”. Γιόγκα, trap, τατουάζ και ατμιστό, καράτε για τα αγοράκια (για να δέρνουν καλύτερα;), κοριτσάκια που ακόμη επιλέγουν μπαλέτο, ο αυτοθαυμασμός στα social media, ο “γιόκας”, και ο καθένας “τη πάρτι του” γιατί δεν υπάρχει τίποτε μετά… Όταν όλα συγκλίνουν να καταστήσουν τη γυναίκα de facto “αντικείμενο”, συχνά μίας χρήσης (βλέπε Hollywood, μουσική, “πρωινάδικα”, “σκυλάδικα”, Μύκονος, κ.ά.), η κρίση είναι δική σας…

Οι ψυχολόγοι και οι φιλόσοφοι προτάσσουν άλλες εξηγήσεις, αλλά, η ουσία εμπεριέχεται κυρίως στην παραπάνω θεώρηση μας. Η πρόσφατη υπόθεση του γνωστού ποινικολόγου ήταν απλά η “σταγόνα” που ξεχείλισε το “ποτήρι” και ανέδειξε το φαινόμενο ευρέως. Σουρεαλιστικά και ταυτόχρονα εμετικό, είναι το γεγονός ότι όλοι αυτοί που συνετέλεσαν να ευτελίσουν τη γυναίκα, τώρα διερωτώνται “τι φταίει;”. Δυστυχώς, το συγκεκριμένο κοινωνικό φαινόμενο δεν προβλέπεται να αντιμετωπιστεί στο άμεσο μέλλον, διότι απλά αγνοούμε ή δεν επιθυμούμε να αντιμετωπίσουμε τα πραγματικά αίτια, οι δε “λύκοι” προσποιούνται επιτυχώς τα “πρόβατα”… Τροφή για σκέψη.

• Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας και Αρχιτέκτων Μηχανικός, MΑrch.