Τρίτη 18 Δεκεμβρίου 2012

Ὁ χρόνος μέσα ἀπὸ τὸ γύρισμα τῆς Ὀρθοδοξίας


Τοῦ Σάββα Ἀλεξάνδρου, Θεολόγου
Γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία μας ὁ χρόνος θεωρεῖται ἕνα ἐνδοκοσμικὸ μέγεθος. Ἐμφανίζεται μὲ τὴ δημιουργία τοῦ κόσμου καὶ ἔχει καὶ αὐτὸς μηδενικὴ ἀρχή. Δὲν ὑφίσταται δηλαδὴ πρὶν ἀπὸ τὴ δημιουργία τοῦ κόσμου. Κατὰ τοὺς πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, δημιουργός του χρόνου εἶναι ὁ Τριαδικὸς Θεός. Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος, στὸ περισπούδαστο ἔργο τοῦ «Περὶ ἐνσάρκου ἐπιφανείας τοῦ Λόγου», παρατηρεῖ: «Ὁ Πατὴρ δὶ΄ Υἱοῦ ἐποίησε τὰ πάντα». Στὴν προκειμένη περίπτωση ὁ μεγάλος αὐτὸς πατέρας τῆς Ἐκκλησίας μᾶς ἐννοεῖ πὼς ὁ Τριαδικὸς Θεὸς εἶναι δημιουργὸς ὄχι μόνο τοῦ κόσμου ἀλλὰ καὶ τοῦ χρόνου. Ὑπ’ αὐτὴ τὴν ἔννοια ἀποδεχόμαστε πὼς τὰ τρία πρόσωπα τῆς Θεότητας ὄντας ὁμοούσια εἶναι συνάμα καὶ συναΐδια, δηλαδὴ ὑπέρκεινται τοῦ ἐνδοκοσμικοῦ μεγέθους καὶ τῆς πραγματικότητας τοῦ χρόνου.
Γὶ΄ αὐτὸ τὸ λόγο ὁ Μέγας Βασίλειος σὲ ἕνα ἔργο τοῦ κατὰ Ἀρειανῶν (ποὺ ὡς γνωστὸν ἦταν αἱρετικοὶ καὶ δέχονταν ὅτι ὁ Χριστὸς ἦταν κτίσμα καὶ μάλιστα ὑπῆρχε καιρὸς ποὺ δὲν ὑφίστατο) θὰ πεῖ: «Οὐδεὶς οὕτως ἀνόητος ἐστὶν ὥστε λέγειν τὸν Λόγον δευτερεύειν, τὸν ποιητὴν τῶν αἰώνων». Δηλαδὴ κανένας δὲν εἶναι τόσο ἀνόητος ὥστε νὰ ὑποστηρίζει ὅτι ὁ Χριστός, τὸ δεύτερο πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδας, ἦταν κτίσμα ποὺ ἐντοπίζεται στὸ χρόνο, αὐτὸς ποὺ εἶναι ὁ δημιουργός του χρόνου.
Νὰ τονίσουμε πὼς στὴν Πατερικὴ Γραμματεία τὸ ἐνδοκοσμικὸ μέγεθος τοῦ χρόνου συνδέεται ἄμεσα μὲ τὸ γεγονὸς τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης λέει χαρακτηριστικά : «Ἔχω ἐν τὴ κτίσει τὸ κατ’ εἰκόνα, γίγνομαι δὲ τὴ προθέσει καὶ εἰς τὸ καθ’ ὁμοίωσιν· οὕτω τὸ μὲν ἐν τὴ ἡμετέρα φύσει ἔχομεν, τὸ δὲ ὕστερον ἐκ τῆς ἡμετέρας προαιρέσεως τοῦτο κατορθοῦμεν». Δηλαδὴ ἔχω ἀπὸ τὴ γέννησή μου δεδομένο τὸ γεγονὸς ὅτι δημιουργήθηκα κατ’ εἰκόνα Θεοῦ. Στὸ καθ’ ὁμοίωση ὅμως φτάνω μὲ τὴ σωστὴ ἀξιοποίηση τοῦ χρόνου μου, πολεμώντας τὰ πάθη μου καὶ καλλιεργώνταςτις ἀρετές.
Σὲ ἕνα ἀνάλογο ὕφος ἡ ἁγία Θεοδώρα ἡ ἐν Ἀλεξανδρεία ἀναφέρει στὶς περίφημες κατηχήσεις της στὸ Μητερικό:« Καιρὸς ὕβρεως σοὶ παρεστιν; ἑξαγόρασον αὐτὸν διὰ τῆς ταπεινοφροσύνης, καιρὸς μίσους τὴ ἀγάπη, καιρὸς ψευδοῦς κατηγορίας τὴ ὑπομονὴ καὶ τὴ ἐλπίδι καὶ πάντα τὰ ἐνάντια ἐὰν θέλωμεν ἴνα κέρδη γένωνται ἠμίν». Δηλαδὴ ἀξιοποίησε σωστὰ τὸ χρόνο σου ἐργαζόμενος γιὰ τὴ σωτηρία σου. Ἔτσι, ἂν σὲ μία δεδομένη περίοδο τῆς ζωῆς σου ἀντιμετωπίσεις τὴν περιφρόνηση τῶν ἀνθρώπων, ἀξιοποίησε σωτηριολογικᾶ αὐτὸ τὸ χρόνο προτάσσοντας τὴν ταπείνωση. Ἂν πάλι σὲ βρεῖ τὸ μίσος καὶ ἡ κακία τῶν ἀνθρώπων, ἐσὺ νὰ προτάξεις τὴν ἀγάπη, ἂν ἐπίσης σὲ μία δεδομένη χρονικὴ περίοδο ἀντιμετωπίσεις ψεύτικη κατηγορία ἐσὺ νὰ ἀντιτάξεις τὴν ὑπομονὴ καὶ τὴν ἐλπίδα στὸ Θεό. Ἔτσι ἀξιοποιεῖς σωτηριολογικὰ τὸ χρόνο τῆς ζωῆς σου.
Μέσα σ’ αὐτὸ τὸ πνεῦμα πρέπει νὰ κατανοήσουμε καὶ τὴν ἔννοια τῆς νήψης ποὺ ἔντονα προβάλλεται ἀπὸ τοὺς φιλοκαλικοὺς πατέρες καὶ ἡ ὁποία δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἡ διαρκὴς πνευματικὴ ἐγρήγορση καὶ ἡ σωστὴ κατὰ Θεὸν ἀξιοποίηση τοῦ χρόνου.
Ἐξάλλου ἀξίζει νὰ τονιστεῖ πὼς γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία ὑπάρχει ἡ λεγόμενη εὐθύγραμμη ἀντίληψη περὶ τοῦ χρόνου. Αὐτὸ σημαίνει πὼς μὲ τὸ τέλος τοῦ κόσμου τούτου θὰ παύσει νὰ ὑφίσταται καὶ ὁ χρόνος αὐτός. Θὰ ἀκολουθήσει ἡ λεγόμενη ὀγδόη ἡμέρα, ἡ ἡμέρα ἡ ἄληκτος, ἡ ἀνέσπερος, ἡ ἀδιάδοχος, ὁ χρόνος δηλαδὴ τῆς αἰωνιότητος ποὺ κατὰ τὸ Μέγα Βασίλειο ἀποτελεῖ «Τὸν ἀγήρω αἰώνα».
Οἱ θεοφόροι πατέρες τονίζουν πὼς ὁ κεκαθαρμένος ἀπὸ τὰ πάθη ἄνθρωπος, ὁ νοῦς ὁ ἀπαλλαγμένος ἀπὸ τοὺς ἐφάμαρτους καὶ γήινους λογισμούς, ἔχει ἤδη ἀπὸ αὐτὸ τὸν αἰώνα , ἂπ΄ αὐτὸ τὸ χρόνο ἐμπειρία καὶ γεύση τῆς ὀγδόης ἡμέρας τοῦ καινοῦ αἰώνα. Λέει χαρακτηριστικὰ ὁ ἅγιος Ἠσαΐας ὁ Ἀναχωρητής: « Ὅταν ἐλευθερωθῆ ὁ νοῦς ἀπὸ πάντων τῶν ἐχθρῶν αὐτοῦ καὶ σαββατίσει, ἤδη ἐν τῷ καινῶ αἰώνι εὑρίσκεται, καινὰ λογιζόμενος καὶ ἄφθαρτα». Ἐξάλλου, νὰ ἀναφέρουμε πὼς γιὰ τὴν ὀρθόδοξη θεολογικὴ σκέψη ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἀσκεῖ τὴν ἀρετὴ τῆς ἀγάπης καταφέρνει μέσα στὸ σχῆμα τοῦ φθαρτοῦ καὶ ἐνδοκοσμικοῦ τούτου χρόνου, νὰ ντυθεῖ τὸν ἴδιο τὸ Θεό. Λέει γι’ αὐτὸ ὁ ἅγιος Ἰσαὰκ ὁ Σύρος: «Ὅταν τὶς κτίσηται τὴν ἀγάπην, τότε τὸν Θεὸν ἐνδύεται μὲτ΄ αὐτῆς». Τέλος, νὰ σημειωθεῖ πὼς γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία τὰ σχήματα τοῦ κόσμου τούτου παρέρχονται καὶ αὐτὸ ποὺ μένει διαχρονικὰ καταξιώνοντας τὸ χρόνο καὶ τὸν ἄνθρωπο εἶναι ἡ ἀγάπη.

http://www.orthodoxia-ellhnismos.gr/2012/01/blog-post_02.html

Δεν υπάρχουν σχόλια: