Άλμα εις βάθος

Του Χρήστου Χωμενίδη

Κουβέντιαζα προχθές με έναν πανεπιστημιακό. Όχι από εκείνους οι οποίοι έχουν χρόνια -δεκαετίες ενίοτε- να πατήσουν σε αμφιθέατρο κι απλώς μοστράρουν κάτω απ' το όνομά τους την πάλαι ποτέ επαγγελματική τους ιδιότητα οσάκις υπογράφουν ψηφίσματα ή κατέρχονται στις εκλογές. Μα από τους άλλους, τους μάχιμους, που η διδασκαλία αποτελεί την καθημερινότητά τους. Η σχολή το δεύτερό τους σπίτι. 

"Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε" μού έλεγε "είναι ότι οι φοιτητές μας στερούνται γνωστικού υποβάθρου. Γενικής παιδείας. Στις θεωρητικές ιδίως σπουδές αυτό μάς δυσκολεύει αφάνταστα. Πώς να μυήσεις έναν νέο στην κλασσική λογοτεχνία άμα δεν έχει διαβάσει στη ζωή του ένα μυθιστόρημα; Πώς να τον εισαγάγεις στη νομική επιστήμη εάν δεν κατέχει ως έννοια τον επαγωγικό συλλογισμό; "Όλα τα θηλαστικά έχουν πνεύμονες. Η φάλαινα έχει πνεύμονες. Άρα;" ρωτάω στο εναρκτήριο μου μάθημα. Σιγή ιχθύος στα έδρανα. "Άρα η φάλαινα είναι θηλαστικό!" τούς δίνω την απάντηση και με κοιτούν με γουρλωμένα μάτια. Μην με παρεξηγήσεις - δεν κατηγορώ τα παιδιά, τα υπεραγαπώ. Διαπιστώνω απλώς με πικρία ότι ο απόφοιτος τριτάξιου γυμνασίου της δεκαετίας του '80 ήξερε περισσότερα γράμματα από τον πρωτοετή φοιτητή του 2019..."

Δεν χρειάστηκε να τού ζητήσω να μού ερμηνεύσει το θλιβερό φαινόμενο. Στοιχειώδη πληροφόρηση να έχεις σχετικά με τη σχολική ζωή στην Ελλάδα, αντιλαμβάνεσαι τις αιτίες και τις διαστάσεις του κακού. 

Όταν το σύστημα επαφίεται στην ευσυνειδησία, συχνά και στην αυτοθυσία των εκπαιδευτικών - τούς ζητάει να υπερβούν εαυτόν προκειμένου να ανταποκριθούν στα καθήκοντά τους - δίχως παράλληλα να τους αξιολογεί, να ελέγχει στοιχειωδώς το αποτέλεσμα της εργασίας τους. Όταν οι γονείς άμα τυχόν ο δάσκαλος δεν βαθμολογήσει με άριστα το βλαστάρι τους, τού επιτίθενται συνήθως σκαιά, αρνούνται να δεχθούν ότι υπάρχει πρόβλημα και να το συζητήσουν. Όταν τα σχολικά κτήρια θυμίζουν περισσότερο πάρκινγκ παιδιών παρά λίκνα παιδείας. Όταν είναι εξ'αντικειμένου δύσκολο ο διδάσκων να επιβάλλει πειθαρχία, απείρως δε βολικότερο για τον ίδιον να εθελοτυφλεί, να κάνει ότι δεν βλέπει φαινόμενα μπούλινγκ ή άλλες νοσηρές καταστάσεις.   

Όταν οι μαθητές απ' την αρχή της εφηβείας τους προσανατολίζονται προς τις Πανελλαδικές Εξετάσεις, μπαίνουν στην αποβλακωτική διαδικασία της αποστήθισης και στη βάσανο της παραπαιδείας...

Όταν η Σοφοκλέους "Αντιγόνη" δεν διδάσκεται ως θεμέλιο του πολιτισμού μα περίπου σαν άθροισμα γραμματικών και συντακτικών τύπων. Όταν στην Έκθεση το ζητούμενο για τον υποψήφιο φοιτητή είναι να αραδιάζει σοβαροφανείς κοινοτοπίες. Φράσεις πασπαρτού, ξεπατικωμένες από κείμενα μεσόκοπων -στην καλύτερη περίπτωση- δοκιμιογράφων, τα οποία ουδείς έφηβος θα διάβαζε ποτέ με ενδιαφέρον...

Όταν η κοινωνία συνολικά έχει βυθιστεί στο facebook και στο instagram. Όταν τα πιτσιρίκια βλέπουν τους μπαμπάδες και τις μαμάδες τους κολλημένους νυχθημερόν σε οθόνες... Πώς θα ήταν δυνατόν τα ίδια να στραφούν στο βιβλίο ή στον κινηματογράφο, να προτιμήσουν ακόμα-ακόμα τις αθλοπαιδιές από τα videogames;

Κατά τα άλλα, ο γεραρός κύριος Γαβρόγλου εξαγγέλλει πως τα μαθήματα θα ξεκινούν στις εννέα το πρωί. Οι πολίτες διχάζονται για την αντικατάσταση των Λατινικών από την Κοινωνιολογία - εάν η Κοινωνιολογία παπαγαλίζεται όπως τα Λατινικά, πού θα έγκειται η ουσιαστική διαφορά; Κάποιοι απαιτούν τα Θρησκευτικά να εξελιχθούν σε Θρησκειολογία - και να συνέβαινε ακόμα κάτι τέτοιο, οι μαθητές θα εξακολουθούσαν να κοιμούνται υπό το οργίλο βλέμμα των θεολόγων, όπως από γενέσως κόσμου...

Κάθε υπουργός Παιδείας που σέβεται το όνομά του οφείλει να το συνδέσει με μια "ιστορική" εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Με μια αλλαγή τουτέστιν στον τρόπο εισαγωγής στα τριτοβάθμια ιδρύματα.

Σε αντίθεση με τους προκατόχους τους, οι Συριζανέλ (συγκυβερνούσε ακόμα ο Πάνος Καμμένος) ανακοίνωσαν κάτι όντως ρηξικέλευθο. Οι μαθητές -είπαν- θα μπαίνουν στα ενοποιημένα ΑΕΙ-ΤΕΙ χωρίς εξετάσεις, με βάση μόνον τον βαθμό του απολυτηρίου. Με την εξαίρεση των Ιατρικών, των Νομικών και των Πολυτεχνείων. 

Πόσο πιό ευθέως να παραδεχθούν οι κρατούντες ότι στην Ελλάδα λειτουργούν "αριστοκρατικές" σχολές, οι οποίες βγάζουν γιατρούς, δικηγόρους και μηχανικούς, και "παρακατιανές" που τα πτυχία τους δεν σε πάνε και πολύ μακριά; Πόσο πιό δραστικά να υποβαθμίσουν τις "παρακατιανές" -στα μάτια τους- σχολές παρά θεσπίζοντας ελεύθερη είσοδο; 

Το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα, κοινωνικά άδικο ανέκαθεν, λαμβάνει εσχάτως χαρακτηριστικά σκαιού ταξικού αποκλεισμού. Η "Πρώτη Φορά Αριστερά" απαγορεύει τα μη κρατικά τριτοβάθμια ιδρύματα. Δεν κάνει ωστόσο τίποτα απολύτως για να ανακόψει την κατηφόρα, τη διαρκή υποβάθμιση, το ξεχαρβάλωμα των κρατικών. Πιστεύει άραγε ειλικρινά πως έτσι εξυπηρετεί τα λαϊκά συμφέροντα;
Ας το πούμε απερίφραστα. Το παιδί εκείνου που έχει τη δυνατότητα -"κάνοντας" έστω "το σκατό του παξιμάδι"- θα πάει σε καλό σχολείο. Θα συμμετέχει αρτιότερα προετοιμασμένο στις Πανελλαδικές ή θα σπουδάσει στο εξωτερικό. Αλοίμονο στο παιδί από τη φτωχή συνοικία. Ακόμα κι αν πετύχει -υπερβαίνοντας εαυτόν- στις Εξετάσεις, σε σχολή άλλης πόλης, ο θρίαμβός του θα είναι δώρον άδωρον. Πώς θα πληρώνουν οι γονείς του δεύτερο νοικοκυριό; Έχετε δει τα σπασμένα τζάμια, τα αχρηστευμένα καλοριφέρ στις φοιτητικές εστίες; 

Εάν η παιδεία είναι το εφαλτήριο της κοινωνικής προόδου, η πατρίδα μας κατά τα τελευταία χρόνια σπάει αλλεπάλληλα ρεκόρ. Στο άλμα εις βάθος.

* Ο κ. Χρήστος Χωμενίδης είναι συγγραφέας     

πηγη