Πριν μερικούς μήνες από ΜΜΕ πληροφορηθήκαμε ότι η Ελλάδα, μαζί με άλλες δύο ευρωπαϊκές χώρες, υπέβαλλε αίτημα προς την UNESCO, να αναγνωρισθούν σαν μνημεία πολιτιστικά οι ξηρολιθικές κατασκευές της χώρας.
Οι ωραιότερες και ανυπέρβλητες τέτοιες κατασκευές ευρίσκονται στα Λευκά Ορη. Αυτές στη Νίδα είναι αξιόλογες αλλά οι κούμοι έχουν ως επί το πλείστον, πελεκημένες πέτρες και οροφή κώνο ενώ στα Λευκά Ορη, σχεδόν παντού, οι κατασκευές, αριστουργήματα λαϊκής αρχιτεκτονικής, η οροφή είναι θόλος. Από χρόνια γίνεται έκκληση να αναληφθεί συντήρηση και ανάδειξή των αφού οι περισσότεροι από τους αξιόλογους ευρίσκονται σε σημεία όπου φθάνουν ορεινοί δρόμοι.
Κατά την άποψή μου ο πλέον αξιόλογος ποιμενικός οικισμός, συγκρότημα μιτάτων – κούμων, ευρίσκεται στην τοποθεσία Αμπέλια στην Κεραμιανή Μαδάρα. Ορεινός δρόμος οκτώ χιλιομέτρων από το κτηνοτροφικό χωριό Μαδαρό οδηγεί στο ορειβατικό καταφύγιο “Βόλικα” σε υψόμετρο 1400 μέτρων. Λίγο πριν το τέρμα του, δεξιά, δρόμος 300 μ. μήκους φέρνει σε ένα μικρό βραχώδες οροπέδιο με την ονομασία Αμπέλια μιας και την έλαβε ίσως από κάποιο αμπελάκι που διατηρούσαν στο λίγο χώμα παλαιότερα οι βοσκοί.
Η θέα προς Χανιά κ,λπ. είναι μαγευτική από τα υψηλότερα σημεία. Εδώ συναντούμε τρία μιτατοκαθίσματα. Το πρώτο των Κατσουλέδω με δύο κούμους, μάντρα κ.λπ. Ο ένας κούμος είναι από τους τρεις μόνο διώροφους στην Κρήτη διαστάσεων 4,5χ3,70 και ύψους πέντε μέτρων με τον δεύτερο όροφο – πατάρι πιθανόν για ύπνο.
Το δεύτερο μιτατοκάθισμα είναι του Ποντικομανώλη με τέσσερις θαυμάσιους κούμους, μάντρες, τυρότρυπα κ.λπ. Το τρίτο του Ποντικογιάννη με έναν κούμο και τα συναφή. Ακόμη υπάρχουν μεμονωμένοι κούμοι και πιο χαμηλά το Καζίνο. Τετράγωνο από ξερολιθιά όπου αυτοί που κατέβαζαν το χιόνι από την Μηλέ σταματούσαν για ξεκούραση και κάποια τσικουδιά.
Τις αποτυπώσεις κάτοψη – τομή, για το βιβλίο “Κούμοι- Μιτάτα και Βοσκοί στα Λευκά Ορη” πρόσφερε η Αιμιλία Κλάδου όπως και για άλλα μιτάτα των Λευκών Ορέων.
Χρειάζεται άμεση συντήρηση- αναστήλωση σε ορισμένους πριν καταρρεύσουν μιας και μερικοί είχαν ανατιναχθεί κατά την κατοχή από τους Γερμανούς. Πέρα όμως από την μοναδική εμπειρία επαφή των επισκεπτών με τη λαϊκή αρχιτεκτονική και τη ζωή των βοσκών της Μαδάρας, και το πανέμορφο τοπίο, εδώ υπάρχει και ιστορία με μάχες από την Τουρκοκρατία, τη Γερμανική κατοχή κ.λπ.
Εγραψε το 1987 ο Καμπιανός Αντώνης Γαρμπιδάκης
Βόλικα, Μαύρη και Ψαρή
Πάχνες και Κατσιβέλι
αυτά τα μέρη όποιος δε δει
δεν ξέρει τι γυρεύγει.
Οι ωραιότερες και ανυπέρβλητες τέτοιες κατασκευές ευρίσκονται στα Λευκά Ορη. Αυτές στη Νίδα είναι αξιόλογες αλλά οι κούμοι έχουν ως επί το πλείστον, πελεκημένες πέτρες και οροφή κώνο ενώ στα Λευκά Ορη, σχεδόν παντού, οι κατασκευές, αριστουργήματα λαϊκής αρχιτεκτονικής, η οροφή είναι θόλος. Από χρόνια γίνεται έκκληση να αναληφθεί συντήρηση και ανάδειξή των αφού οι περισσότεροι από τους αξιόλογους ευρίσκονται σε σημεία όπου φθάνουν ορεινοί δρόμοι.
Κατά την άποψή μου ο πλέον αξιόλογος ποιμενικός οικισμός, συγκρότημα μιτάτων – κούμων, ευρίσκεται στην τοποθεσία Αμπέλια στην Κεραμιανή Μαδάρα. Ορεινός δρόμος οκτώ χιλιομέτρων από το κτηνοτροφικό χωριό Μαδαρό οδηγεί στο ορειβατικό καταφύγιο “Βόλικα” σε υψόμετρο 1400 μέτρων. Λίγο πριν το τέρμα του, δεξιά, δρόμος 300 μ. μήκους φέρνει σε ένα μικρό βραχώδες οροπέδιο με την ονομασία Αμπέλια μιας και την έλαβε ίσως από κάποιο αμπελάκι που διατηρούσαν στο λίγο χώμα παλαιότερα οι βοσκοί.
Η θέα προς Χανιά κ,λπ. είναι μαγευτική από τα υψηλότερα σημεία. Εδώ συναντούμε τρία μιτατοκαθίσματα. Το πρώτο των Κατσουλέδω με δύο κούμους, μάντρα κ.λπ. Ο ένας κούμος είναι από τους τρεις μόνο διώροφους στην Κρήτη διαστάσεων 4,5χ3,70 και ύψους πέντε μέτρων με τον δεύτερο όροφο – πατάρι πιθανόν για ύπνο.
Το δεύτερο μιτατοκάθισμα είναι του Ποντικομανώλη με τέσσερις θαυμάσιους κούμους, μάντρες, τυρότρυπα κ.λπ. Το τρίτο του Ποντικογιάννη με έναν κούμο και τα συναφή. Ακόμη υπάρχουν μεμονωμένοι κούμοι και πιο χαμηλά το Καζίνο. Τετράγωνο από ξερολιθιά όπου αυτοί που κατέβαζαν το χιόνι από την Μηλέ σταματούσαν για ξεκούραση και κάποια τσικουδιά.
Τις αποτυπώσεις κάτοψη – τομή, για το βιβλίο “Κούμοι- Μιτάτα και Βοσκοί στα Λευκά Ορη” πρόσφερε η Αιμιλία Κλάδου όπως και για άλλα μιτάτα των Λευκών Ορέων.
Χρειάζεται άμεση συντήρηση- αναστήλωση σε ορισμένους πριν καταρρεύσουν μιας και μερικοί είχαν ανατιναχθεί κατά την κατοχή από τους Γερμανούς. Πέρα όμως από την μοναδική εμπειρία επαφή των επισκεπτών με τη λαϊκή αρχιτεκτονική και τη ζωή των βοσκών της Μαδάρας, και το πανέμορφο τοπίο, εδώ υπάρχει και ιστορία με μάχες από την Τουρκοκρατία, τη Γερμανική κατοχή κ.λπ.
Εγραψε το 1987 ο Καμπιανός Αντώνης Γαρμπιδάκης
Βόλικα, Μαύρη και Ψαρή
Πάχνες και Κατσιβέλι
αυτά τα μέρη όποιος δε δει
δεν ξέρει τι γυρεύγει.
Παπούρα και Μονόγκρεμνο
Παλιόκουμος κι Αμπέλια
εκειά αναθραφήκαμε
τα Καμπιανά κοπέλια.
Παλιόκουμος κι Αμπέλια
εκειά αναθραφήκαμε
τα Καμπιανά κοπέλια.
Ας σημειωθεί ότι στο πλησίον ύψωμα Καστρί – Κάπελλο, λίγο πιο πέρα από τον Βόλικα, ευρίσκονται άλλα δύο συγκροτήματα Μιτάτων, τριών κούμων το καθένα, του Παλαιόκουμου – Παπούρας και το Καστρί στο Λάκκο με θαυμαστή κατασκευή από σχιστολιθικές πλάκες και από εκεί με θέα μέχρι Λασίθι και κάποιες φορές σε Μήλο και Σαντορίνη.
Είναι λοιπόν κρίμα και λάθος να τοποθετηθεί, δεν γνωρίζω από ποιους, στα ενδιαφέροντα για επίσκεψη της περιοχής ένας λάκκος με χιόνι, ή Μηλε, απ’ όπου κατέβαζαν μέχρι πριν από 50 χρόνια χιόνι στα Χανιά αντί για πάγο κάτι που οπωσδήποτε είναι ενδιαφέρον για ντόπιους αλλά ουδώλως εντυπωσιάζει τους ξένους, και να μην προβληθούν τα Αμπέλια, σε μια μοναδική εμπειρία για τους επισκέπτες. Πέντε ώρες πεζοπορία για τη Μήλε ή δύο με όχημα ως Βόλικα και τρεις μόνο ως τα Αμπέλια ή ως εκεί δυνατότητα με όχημα.
Ετσι προβάλλεται ο τόπος, η λαϊκή τέχνη και ο πολιτισμός και όχι με ένα βαραθράκι με υπολείμματα χιονιού.
Στο Ε’ Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο ο δ/ντής του Μουσείου Κρητικής Εθνολογίας Βωρών μεταξύ των άλλων ανάφερε:
«Πρέπει εδώ να εκφράσουμε τον θαυμασμό μας για τους εμπειρικούς αυτούς πρωτομάστορες που χωρίς άλλα μέσα από αυτά που προσφέρει το περιβάλλον, εφεύραν τις πιο σωστές κατασκευαστικές λύσεις. Τα έργα τους πρέπει να θεωρηθούν από όλους και ιδιαίτερα από την Πολιτεία, σαν μνημεία της σοφίας του λαού, ώστε με το σέβας που τους πρέπει, να ληφθούν τα επείγοντα μέτρα προστασίας και συντήρησης που επιβάλλονται».
Στο Διεθνές Συνέδριο Παραδοσιακής Βαλκανικής Αρχιτεκτονικής στη Βέροια η κα Μαρία Αρακαδάκη πραγματοποίησε ανακοίνωση με θέμα: “Επιβιώσεις μιας αρχέγονης αρχιτεκτονικής: Ξερολιθικά κτίσματα εποχικής διαμονής”. Η ερευνήτρια ανέφερε:
«Η ιδιαίτερη αξία των ξερολιθικών κτισμάτων σήμερα έγκειται στο γεγονός ότι ζωντανεύουν τους τρόπους με τους οποίους έκτιζε ο άνθρωπος στην αυγή της οικοδομικής του παράδοσης».
Είναι λοιπόν κρίμα και λάθος να τοποθετηθεί, δεν γνωρίζω από ποιους, στα ενδιαφέροντα για επίσκεψη της περιοχής ένας λάκκος με χιόνι, ή Μηλε, απ’ όπου κατέβαζαν μέχρι πριν από 50 χρόνια χιόνι στα Χανιά αντί για πάγο κάτι που οπωσδήποτε είναι ενδιαφέρον για ντόπιους αλλά ουδώλως εντυπωσιάζει τους ξένους, και να μην προβληθούν τα Αμπέλια, σε μια μοναδική εμπειρία για τους επισκέπτες. Πέντε ώρες πεζοπορία για τη Μήλε ή δύο με όχημα ως Βόλικα και τρεις μόνο ως τα Αμπέλια ή ως εκεί δυνατότητα με όχημα.
Ετσι προβάλλεται ο τόπος, η λαϊκή τέχνη και ο πολιτισμός και όχι με ένα βαραθράκι με υπολείμματα χιονιού.
Στο Ε’ Διεθνές Κρητολογικό Συνέδριο ο δ/ντής του Μουσείου Κρητικής Εθνολογίας Βωρών μεταξύ των άλλων ανάφερε:
«Πρέπει εδώ να εκφράσουμε τον θαυμασμό μας για τους εμπειρικούς αυτούς πρωτομάστορες που χωρίς άλλα μέσα από αυτά που προσφέρει το περιβάλλον, εφεύραν τις πιο σωστές κατασκευαστικές λύσεις. Τα έργα τους πρέπει να θεωρηθούν από όλους και ιδιαίτερα από την Πολιτεία, σαν μνημεία της σοφίας του λαού, ώστε με το σέβας που τους πρέπει, να ληφθούν τα επείγοντα μέτρα προστασίας και συντήρησης που επιβάλλονται».
Στο Διεθνές Συνέδριο Παραδοσιακής Βαλκανικής Αρχιτεκτονικής στη Βέροια η κα Μαρία Αρακαδάκη πραγματοποίησε ανακοίνωση με θέμα: “Επιβιώσεις μιας αρχέγονης αρχιτεκτονικής: Ξερολιθικά κτίσματα εποχικής διαμονής”. Η ερευνήτρια ανέφερε:
«Η ιδιαίτερη αξία των ξερολιθικών κτισμάτων σήμερα έγκειται στο γεγονός ότι ζωντανεύουν τους τρόπους με τους οποίους έκτιζε ο άνθρωπος στην αυγή της οικοδομικής του παράδοσης».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου