ΑΤΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

                Πολλά λέγονται περί ελευθερίας και πολλά γίνονται στό όνομα τής ελευθερίας. Υπάρχουν και πολλές γνώμες για τό τι σημαίνει ελευθερία. Ανεξάρτητα όμως απ’ αυτά η έννοια τής ελευθερίας βασίζεται σε ένα αγαθό που έχει από δημιουργίας ο άνθρωπος και είναι το αυτεξούσιο, δηλ. το δικαίωμα τής επιλογής. Βάσει αυτού ο κάθε άνθρωπος καθορίζει τόν τρόπο ζωής του, με θετικό τρόπο ή αρνητικό, ανάλογα με το πολιτικό, κοινωνικό και πνευματικό περιβάλλον στό οποίο ζεί. Με αυτές τις προϋποθέσεις διακρίνονται δύο τρόποι ελευθερίας: α) η ατομική, και β) η πνευματική ελευθερία.

                Ο απ. Παύλος, αναφερόμενος στήν ατομική ελευθερία, λέει ότι δεν δεσμεύει τον άνθρωπο να αμαρτάνει διότι οι επιλογές του δεν επηρεάζονται από τόν νόμο τής δικαιοσύνης τού Θεού: «ότε γαρ δούλοι ήτε τής αμαρτίες, ελεύθεροι ήτε τη δικαιοσύνη». Δεν σημαίνει όμως ότι ο άνθρωπος, που στις επιλογές του περιλαμβάνει και τήν καταπάτηση τού θελήματος τού Θεού, δηλ. τήν αμαρτία, είναι πραγματικά ελεύθερος. Έστω κι αν ακόμη δεν πιστεύει στόν Θεό, η αμαρτία υφίσταται ως πάθος που υποδουλώνει τό αυτεξούσιο τού ανθρώπου και τόν κάνει να σύρεται από τό πάθος θέλοντας και μη. Δηλ. η αμαρτία με την μορφή τού πάθους ασκεί βία ηθική αλλά και πνευματική στήν ανθρώπινη ψυχή. Δεν τήν αφήνει να ηρεμήσει, ούτε να σκεφθεί σωστά. Καθιστά «τα μέλη υμών δούλα τη ακαθαρσία και τη ανομία» σημειώνει ο Απόστολος.

                Η αμαρτία όχι μόνο λερώνει την ψυχή, σκοτίζει τον νού αλλά και καθιστά τόν άνθρωπο άνομο, αποστάτη ενώπιον τού Θεού. Μπορεί ορισμένες από τις επιλογές μας να μην είναι παράνομες με το κοσμικό δίκαιο και με την επιπόλαιη γνώμη μας, όπως επί παραδείγματι η πορνεία και η μοιχεία που έχουν αποποινικοποιηθεί δυστυχώς στα ονομαζόμενα χριστιανικά κράτη. Μπορεί οι ανομίες αυτές να τυγχάνουν και τής κοινωνικής αναδοχής και αποδοχής. Όμως ενώπιον τού Θεού είναι πράξεις που επισύρουν τόν πνευματικό θάνατο, τήν απώλεια όπως τονίζει ο απ. Παύλος, «το γάρ τέλος εκείνων θάνατος». Απομακρύνουν οριστικά τόν άνθρωπο από τόν Θεό εάν δεν μεσολαβήσει βαθιά και ειλικρινής μετάνοια.

                Αντίθετα, η απελευθέρωση από τήν δουλεία τής αμαρτίας, δηλ. η ελευθερία που απολαμβάνει ο άνθρωπος όταν πιστέψει στόν Θεό και σέβεται τό θέλημά Του, οδηγεί όλη τήν ανθρώπινη υπόσταση σε ψυχική και πνευματική ισορροπία, στόν φωτισμό, στόν αγιασμό και τήν αιώνιο ζωή. «έχετε τόν καρπόν υμών εις αγιασμόν, το δε τέλος ζωήν αιώνιον». Διότι η πίστη απελευθερώνει τις υγιείς πνευματικές δυνάμεις τής προσωπικότητας τού ανθρώπου. Και με τον φωτισμό και την καθοδήγηση τής χάριτος τού Θεού οδηγείται σε σοφές, συνετές επιλογές που τόν αποδεσμεύουν από τήν βία τών παθών και τής αμαρτίας και ο άνθρωπος καθίσταται πράγματι ελεύθερος, κυρίαρχος τών παθών, τών επιθυμιών και τών σκέψεών του.

                Χωρίς βία αλλά αυτοπροαίρετα, «εδουλώθητε τη δικαιοσύνη», λέει ο Απόστολος. Ο πιστός υπακούει με την θέλησή του στίς σωτήριες εντολές τού Ευαγγελίου και καθορίζει τόν τρόπο τής ζωής του μέσα στήν ζωή τής Εκκλησίας. Αποκτά νουν Χριστού και εκκλησιαστικό φρόνημα. Γίνεται μέτοχος «τής αληθούς ελευθερίας» κατά τον ιερό Φώτιο. Και τό αποτέλεσμα είναι γεύση αιωνιότητας και μακαριότητας Θεού, δηλ. πλούτος χάριτος και ζωής εν Χριστώ μόνιμης και αμετακίνητης.

                Στήν σημερινή εποχή έχουν ξεπεραστεί πολλά ταμπού, όπως λέγονται οι κάθε είδους ηθικοί και πνευματικοί περιορισμοί. Όμως ο σύγχρονος άνθρωπος δεν αισθάνεται ελεύθερος. Παρά τήν πληθώρα τών μέσων μάθησης και πληροφόρησης, παρά τα επιτεύγματα τής επιστήμης, τα ανθρώπινα πάθη παραμένουν, και σε δεδομένες στιγμές προδίδουν τόν άνθρωπο, σπιλώνουν τήν αξιοπρέπειά του. και αναρωτιέται πώς φθάνει σε τέτοιες αποκλίσεις και συμπεριφορές. Και τότε γίνεται αντιληπτό ότι η ηθική και πνευματική ελευθερία τού ανθρώπου είναι έργο τής χάριτος τού Θεού. Η ανθρώπινη ατέλεια και η ροπή του προς τήν αμαρτία μία ανταμοιβή έχει, τήν απώλεια τής θείας πνοής από τόν ψυχικό του κόσμο. Διότι «τα οψώνια τής αμαρτία θάνατος», όπως σημειώνει ο απ. Παύλος. Δηλ. η ανταμοιβή που παίρνουμε για τις χωρίς Θεού φώτιση επιλογές μας είναι ο θάνατος, η απώλεια τής πνευματικής μας ελευθερίας.

                Είναι περισσότερο επίκαιρη και χρήσιμη παρά ποτέ η προτροπή του μεγάλου αποστόλου τών Εθνών, «τη ελευθερία, ουν ή Χριστός ημάς ελευθέρωσε, στήκετε, και μη πάλιν ζυγώ δουλείας ανέχεσθε». Να μείνουμε σταθεροί στην ελευθερία που μας δώρισε ο Κύριος και να μην πιαστούμε πάλι στα δεσμά τής αμαρτίας. Ο Χριστός με την θυσία Του στόν Σταυρό μας ελευθέρωσε από κάθε βία, κάθε δουλειά, κάθε αιχμαλωσία τής αμαρτίας τού κόσμου. Όσοι γνωρίσαμε τήν απελευθέρωση από τήν ενοχή τής αμαρτίας αντιλαμβανόμαστε τήν ανεκτίμητη αξία τού θείου ελέους. Κι όσοι δεν νιώθουν ελεύθεροι, παρά τήν κατασπατάληση τής ατομικής τους ελευθερίας, ας ατενίσουν τόν ενανθρωπήσαντα και αναστάντα Χριστό και ας ζητήσουν να τους κάνει συμμέτοχους με τήν πίστη και τήν μετάνοια στό θείο πάθος Του. Ώστε να γευθούν τό μεγαλείο τής αγάπης και τού ελέους Του και να νιώσουν τόν αέρα, την πνοή τής πνευματικής ελευθερίας ως θείο δώρο αιώνιας ζωής και σωτηρίας.

Αρχιμ. Χ.Ν.