Ο Λόφος Σκουζέ ή Λόφος Αγίου Αιμιλιανού που βρίσκεται βορείως του Κολωνού, οφείλει τις ονομασίες του στην πασίγνωστη αθηναϊκή οικογένεια και στον βυζαντινό ναΐσκο που βρισκόταν στην κορυφή του.
Από τα παμπάλαια χρόνια, μέχρι και μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, οι παλιοί Αθηναίοι που είχαν τη δυνατότητα να έχουν εξοχικά κτήματα ή υποστατικά έκτιζαν ιδιωτικές εκκλησίες σε Αγίους, των οποίων η μνήμη τιμάται πανηγυρικά ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες. Έτσι, πηγαίνοντας στις εξοχές της εποχής και απολαμβάνοντας τις χαρές των αθηναϊκών περιβολιών είχαν την ευκαιρία να ασκήσουν και τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.
Ο Παναγής Σκουζές
Ένα από αυτά τα εκκλησάκια ήταν και αυτό του Αγίου Αιμιλιανού στον λόφο του Σκουζέ. Ο Παναγής Σκουζές, ο Αθηναίος πρόκριτος που έδρασε στους αγώνες για την απελευθέρωση της Ακρόπολης, είχε βορειοδυτικά του Λόφου ένα κτήμα περίπου 15 στρεμμάτων, όπου έκτισε έναν οικίσκο για να ξεκαλοκαιριάζει με την οικογένειά του. Μετά τον θάνατό του τάφηκε νοτίως του Αγίου Αιμιλιανού και ο Κήπος περιήλθε στη θυγατέρα του Δρακούλα που είχε παντρευτεί τον Καθηγητή του Πανεπιστημίου Ευθύμιο Καστόρχη. Ο γιός του, ο τραπεζίτης Γεώργιος Σκουζές (17871-1884) αγόρασε τη γύρω έκταση με το νοτιοανατολικό της λόφο διαμορφώνοντας ένα μεγάλο κτήμα, το οποίο μάντρωσε και ήταν κατάφυτο με ελαιόδεντρα στο μεγαλύτερο μέρος του. Η κύρια ονομασία του λόφου, πριν πάρει εκείνην του ιδιοκτήτη του ήταν Λόφος (του Αγίου) Αιμιλιανού, από την εκκλησία που βρισκόταν στην κορυφή του. Εξάλλου, Αιμιλία ονόμασε ο Γεώργιος Σκουζές, μία από τις θυγατέρες του προς τιμή του Αγίου. Πρόκειται για την Αιμιλία Παχύ που διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην κοινωνία των Αθηνών.
Την έκταση εκείνη, περίπου ογδόντα στρέμματα, αγόρασε ο Γεώργιος Σκουζές από διάφορους ιδιοκτήτες, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν ορισμένοι από τους ξένους που είχαν επενδύσει σε γη κατά την περίοδο της απελευθέρωσης. Όπως ο Γκρην που ήταν εγκατεστημένος στην Αθήνα από την περίοδο της Επανάστασης, αλλά και ο μεγαλοϊδιοκτήτης τεράστιων περιοχών Αμπούδιος Μπότζαρης. Ο Λόφος φυτεύτηκε με εκλεκτά ελαιόδενδρα, πεύκα, κυπαρίσσια και μερικά οπωροφόρα από τον Γεώργιο Σκουζέ. Ακόμη και σουλτανίνα σταφίδα, είχε φυτέψει εκεί ο Σκουζές, όπου για το πότισμά της είχε ανοίξει ιδιαίτερο φρέαρ αφού δεν έφτανε το νερό των δύο άλ-λων πηγαδιών που είχε το κτήμα. Εγκατέστησε δε και ατμομηχανή ανεβάζοντας το νερό στον λόφο, επίτευγμα πρωτοποριακό για εκείνη την εποχή.
Ένα από αυτά τα εκκλησάκια ήταν και αυτό του Αγίου Αιμιλιανού στον λόφο του Σκουζέ. Ο Παναγής Σκουζές, ο Αθηναίος πρόκριτος που έδρασε στους αγώνες για την απελευθέρωση της Ακρόπολης, είχε βορειοδυτικά του Λόφου ένα κτήμα περίπου 15 στρεμμάτων, όπου έκτισε έναν οικίσκο για να ξεκαλοκαιριάζει με την οικογένειά του. Μετά τον θάνατό του τάφηκε νοτίως του Αγίου Αιμιλιανού και ο Κήπος περιήλθε στη θυγατέρα του Δρακούλα που είχε παντρευτεί τον Καθηγητή του Πανεπιστημίου Ευθύμιο Καστόρχη. Ο γιός του, ο τραπεζίτης Γεώργιος Σκουζές (17871-1884) αγόρασε τη γύρω έκταση με το νοτιοανατολικό της λόφο διαμορφώνοντας ένα μεγάλο κτήμα, το οποίο μάντρωσε και ήταν κατάφυτο με ελαιόδεντρα στο μεγαλύτερο μέρος του. Η κύρια ονομασία του λόφου, πριν πάρει εκείνην του ιδιοκτήτη του ήταν Λόφος (του Αγίου) Αιμιλιανού, από την εκκλησία που βρισκόταν στην κορυφή του. Εξάλλου, Αιμιλία ονόμασε ο Γεώργιος Σκουζές, μία από τις θυγατέρες του προς τιμή του Αγίου. Πρόκειται για την Αιμιλία Παχύ που διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στην κοινωνία των Αθηνών.
Την έκταση εκείνη, περίπου ογδόντα στρέμματα, αγόρασε ο Γεώργιος Σκουζές από διάφορους ιδιοκτήτες, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονταν ορισμένοι από τους ξένους που είχαν επενδύσει σε γη κατά την περίοδο της απελευθέρωσης. Όπως ο Γκρην που ήταν εγκατεστημένος στην Αθήνα από την περίοδο της Επανάστασης, αλλά και ο μεγαλοϊδιοκτήτης τεράστιων περιοχών Αμπούδιος Μπότζαρης. Ο Λόφος φυτεύτηκε με εκλεκτά ελαιόδενδρα, πεύκα, κυπαρίσσια και μερικά οπωροφόρα από τον Γεώργιο Σκουζέ. Ακόμη και σουλτανίνα σταφίδα, είχε φυτέψει εκεί ο Σκουζές, όπου για το πότισμά της είχε ανοίξει ιδιαίτερο φρέαρ αφού δεν έφτανε το νερό των δύο άλ-λων πηγαδιών που είχε το κτήμα. Εγκατέστησε δε και ατμομηχανή ανεβάζοντας το νερό στον λόφο, επίτευγμα πρωτοποριακό για εκείνη την εποχή.
Ο σεισμός και η παράδοση
Ο Γεώργιος Σκουζές φρόντισε να αναστηλώσει και το βυζαντινό εκκλησάκι το οποίο επισκέπτονταν για να προσκυνήσουν απ’ όλες τις γειτονικές συνοικίες. Ο Άγιος Αιμιλιανός θεωρούνταν κατά κάποιον τρόπο «πολιτογραφημένος» προσφιλής Άγιος που θύμιζε στους γηγενείς τα παλιά καλά και άσχημα χρόνια, τις περιπέτειες, τις ελπίδες και τις απογοητεύσεις της μακροχρόνιας σκλαβιάς. Το σημαντικότερο είναι ότι θεωρούνταν προστάτης των Αθηναίων κατά της ελονοσίας που συχνά πυκνά μάστιζε την πόλη. Αλλά λίγα χρόνια μετά την αναστήλωσή του, στο μεγάλο σεισμό του 1854 το εκκλησάκι κατέρρευσε. Η εικόνα του Αγίου σώθηκε από τα ερείπια. Από την επομένη κιόλας του σεισμού, η Ελένη Σκουζέ, θεοσεβής Αθηναία φρόντισε να στηθεί ένα μαρμάρινο προσκυνητάρι. Και την επόμενη χρονιά ένα μικρό ξύλινο ξωκλήσι. Εκεί προσκυνούσαν τον Άγιό τους οι πιστοί.
Τα χρόνια πέρασαν και στη θέση του παλαιού ναϊδρίου κτίσθηκε μια δεξαμενή. Η τοπική παράδοση έλεγε ότι, ενώ την ημέρα ανέβαζαν το νερό, το βράδυ εξαφανιζόταν. Οι άνθρωποι του λαού θεωρούσαν αμαρτία την ανέγερση της δεξαμενής στη θέση της Εκκλησίας και μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα ακόμη, έκαιαν καντηλάκι πάνω στη δεξαμενή σε ανάμνηση της εξαφανισμένης εκκλησιάς τους. Μάλιστα, κάθε χρόνο, στις 18 Ιουλίου, την ημέρα της γιορτής του μετέφεραν την εικόνα του Αγίου από την εκκλησία που είχε εν τω μεταξύ ανεγερθεί λίγο πιο πέρα. Ο λόφος άλλαξε ιδιοκτήτες το 1918. Κόντεψε ολόκληρος να πέσει θύμα της ανοικοδόμησης και οι πολιτικές παρεμβάσεις ακολουθούσαν η μία την άλλη. Η περιοχή κηρύχθηκε δασωτέα το 1915, αλλά περίπου δέκα χρόνια αργότερα –επί δικτατορίας Πάγκαλου– έγιναν οι σχετικές εξαιρέσεις με ιδιαίτερο Νόμο!
Ο Γεώργιος Σκουζές φρόντισε να αναστηλώσει και το βυζαντινό εκκλησάκι το οποίο επισκέπτονταν για να προσκυνήσουν απ’ όλες τις γειτονικές συνοικίες. Ο Άγιος Αιμιλιανός θεωρούνταν κατά κάποιον τρόπο «πολιτογραφημένος» προσφιλής Άγιος που θύμιζε στους γηγενείς τα παλιά καλά και άσχημα χρόνια, τις περιπέτειες, τις ελπίδες και τις απογοητεύσεις της μακροχρόνιας σκλαβιάς. Το σημαντικότερο είναι ότι θεωρούνταν προστάτης των Αθηναίων κατά της ελονοσίας που συχνά πυκνά μάστιζε την πόλη. Αλλά λίγα χρόνια μετά την αναστήλωσή του, στο μεγάλο σεισμό του 1854 το εκκλησάκι κατέρρευσε. Η εικόνα του Αγίου σώθηκε από τα ερείπια. Από την επομένη κιόλας του σεισμού, η Ελένη Σκουζέ, θεοσεβής Αθηναία φρόντισε να στηθεί ένα μαρμάρινο προσκυνητάρι. Και την επόμενη χρονιά ένα μικρό ξύλινο ξωκλήσι. Εκεί προσκυνούσαν τον Άγιό τους οι πιστοί.
Τα χρόνια πέρασαν και στη θέση του παλαιού ναϊδρίου κτίσθηκε μια δεξαμενή. Η τοπική παράδοση έλεγε ότι, ενώ την ημέρα ανέβαζαν το νερό, το βράδυ εξαφανιζόταν. Οι άνθρωποι του λαού θεωρούσαν αμαρτία την ανέγερση της δεξαμενής στη θέση της Εκκλησίας και μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα ακόμη, έκαιαν καντηλάκι πάνω στη δεξαμενή σε ανάμνηση της εξαφανισμένης εκκλησιάς τους. Μάλιστα, κάθε χρόνο, στις 18 Ιουλίου, την ημέρα της γιορτής του μετέφεραν την εικόνα του Αγίου από την εκκλησία που είχε εν τω μεταξύ ανεγερθεί λίγο πιο πέρα. Ο λόφος άλλαξε ιδιοκτήτες το 1918. Κόντεψε ολόκληρος να πέσει θύμα της ανοικοδόμησης και οι πολιτικές παρεμβάσεις ακολουθούσαν η μία την άλλη. Η περιοχή κηρύχθηκε δασωτέα το 1915, αλλά περίπου δέκα χρόνια αργότερα –επί δικτατορίας Πάγκαλου– έγιναν οι σχετικές εξαιρέσεις με ιδιαίτερο Νόμο!
Η ανέγερση
Αλλά πάντοτε οι κάτοικοι της περιοχής, παλαιοί και νέοι είχαν στην ψυχή τους τον τοπικό τους Άγιο, του οποίου η εικόνα και τα υπάρχοντα φιλοξενούνταν στον Άγιο Μελέτιο των Σεπολίων του οποίου παρεκκλήσι θεωρείτο ο Άγιος Αιμιλιανός. Πριν ξεσπάσει ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος η περιοχή θα κατοικηθεί κυρίως από Κυκλαδίτες, ιδιαιτέρως δε από Μυκονιάτες. Κι ενώ ο ιδιοκτήτης της περιοχής την οικοπεδοποιεί και προβαίνει σε πωλήσεις, οι κάτοικοι συγκεντρώνουν τα απαραίτητα και ανεγείρουν -με χίλια βάσανα- έναν ξύλινο ναό κοντά στην παλιά θέση, στις υπώρειες του Λόφου του Σκουζέ. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1935, ο Ναός αυτός αναγνωρίσθηκε επισήμως ως ενοριακός. Αργότερα δε, πραγματοποιήθηκε το όνειρο των κατοίκων της περιοχής και ανεγέρθηκε κανονικός ναός που θεμελιώθηκε τον Μάιο του 1953 και εγκαινιάσθηκε επισήμως στις 23 Μαΐου 1973 σύμφωνα με την εντοιχι-σμένη κτητορική επιγραφή.
Επί των ημερών μας ο Ναός του Αγίου Αιμιλιανού συνεχίζει την παράδοση, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα πλούσια φιλανθρωπική δράση, στα πλαίσια της οποίας λειτουργεί και το «Σπίτι της Γαλήνης» (Ιωαννίνων και Ιοκάστης).
Αλλά πάντοτε οι κάτοικοι της περιοχής, παλαιοί και νέοι είχαν στην ψυχή τους τον τοπικό τους Άγιο, του οποίου η εικόνα και τα υπάρχοντα φιλοξενούνταν στον Άγιο Μελέτιο των Σεπολίων του οποίου παρεκκλήσι θεωρείτο ο Άγιος Αιμιλιανός. Πριν ξεσπάσει ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος η περιοχή θα κατοικηθεί κυρίως από Κυκλαδίτες, ιδιαιτέρως δε από Μυκονιάτες. Κι ενώ ο ιδιοκτήτης της περιοχής την οικοπεδοποιεί και προβαίνει σε πωλήσεις, οι κάτοικοι συγκεντρώνουν τα απαραίτητα και ανεγείρουν -με χίλια βάσανα- έναν ξύλινο ναό κοντά στην παλιά θέση, στις υπώρειες του Λόφου του Σκουζέ. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1935, ο Ναός αυτός αναγνωρίσθηκε επισήμως ως ενοριακός. Αργότερα δε, πραγματοποιήθηκε το όνειρο των κατοίκων της περιοχής και ανεγέρθηκε κανονικός ναός που θεμελιώθηκε τον Μάιο του 1953 και εγκαινιάσθηκε επισήμως στις 23 Μαΐου 1973 σύμφωνα με την εντοιχι-σμένη κτητορική επιγραφή.
Επί των ημερών μας ο Ναός του Αγίου Αιμιλιανού συνεχίζει την παράδοση, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα πλούσια φιλανθρωπική δράση, στα πλαίσια της οποίας λειτουργεί και το «Σπίτι της Γαλήνης» (Ιωαννίνων και Ιοκάστης).
Γράφει ο Ελευθέριος Γ. Σκιαδάς στο mikros-romios.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου