Έχοντας «επισκεφθεί» μέσω της έρευνάς μας διάφορους σταθμούς των Ελλήνων στην Αφρικανική ήπειρο, συνεχίζουμε το ταξίδι μας με ακόμη μία χώρα του βόρειου τμήματός της, η οποία έχει σημαδευτεί, ίσως πιο έντονα από όλες, με το ελληνικό στοιχείο.Ο λόγος για την Λιβύη, όνομα με το οποίο οι αρχαίοι Έλληνες συνήθιζαν να καλούν ολόκληρο το βόρειο κομμάτι της συγκεκριμένης ηπείρου. Εμείς βέβαια θα αναφερθούμε στην Λιβύη, όπως είναι γνωστή σε όλους σήμερα.
Σύμφωνα με την παράδοση, το Μαντείο των Δελφών εκπόνησε χρησμό, με τον οποίον ώθησε τους Έλληνες της Σαντορίνης να αναζητήσουν στην Βόρεια Αφρική νέο τόπο κατοικίας. Έτσι το 631 π.Χ. ίδρυσαν την Κυρήνη. Με τα χρόνια ακολούθησαν και άλλοι Έλληνες, φυσικά, μεταξύ των οποίων και Πελοποννήσιοι και Κρήτες.
Όταν μάλιστα διατέλεσε βασιλιάς στην εν λόγω περιοχή ο Βάττος Β΄ ο Ευδαίμων προσχώρησαν επιπλέον Έλληνες από όλα τα μέρη της κυρίως Ελλάδας.
Εξ’ ου και η πόλη Βερενίκη, που θα δούμε παρακάτω, η οποία πιθανόν ονομάστηκε έτσι από Μακεδόνες, οι οποίοι διέθεταν το ιδιαίτερο γλωσσικό ιδίωμα να προφέρουν το γράμμα «Φ» ως «Β».
Έτσι το τοπωνύμιο Βερενίκη προέρχεται από το τότε γνωστό όνομα στην αρχαία Ελλάδα «Φερενίκη» (αυτή που φέρει την νίκη).Από την Βερενίκη προήλθε και το βερινίκιον στην ελληνιστική κοινή, το σημερινό δηλαδή βερνίκι.
Μέσα σε διάστημα διακοσίων ετών, ιδρύθηκαν και άλλες πόλεις στην περιοχή.
Μεταξύ αυτών η Βάρκη (σημ. Al Marj), οι Ευσπερίδες (αργότερα Βερενίκη, σημ. Βεγγάζη), η Αλ Μπάυντα , η Ταύχειρα (αργότερα Αρσινόη, σημ. Τόκρα) και η Απολλωνία (σημ. Susah), το λιμάνι της Κυρήνης.
Μαζί με την Κυρήνη, ήταν γνωστές ως Πεντάπολις.
Χρόνια μετά οι πόλεις συμπεριελήφθησαν στην Ρωμαϊκής Επικράτεια, διατηρώντας όμως τον ελληνικό χαρακτήρα τους. Ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός διαίρεσε την Αυτοκρατορία και η Κυρήνη παραχωρήθηκε στο κράτος της Ανατολής ενώ το 455 μ.Χ. πραγματοποιήθηκε εισβολή Δυτικών Δυνάμεων που προέβησαν σε βανδαλισμούς στην περιοχή, μέχρι που τους εκδίωξε ο Ιουστινιανός το 533 μ.Χ.
Τα επόμενα χρόνια η χώρα πέρασε από τα χέρια Αράβων, Τούρκων και Ιταλών, ωσότου να ανακηρυχθεί ανεξάρτητο κράτος μετά την λήξη του 2ουΠαγκοσμίου Πολέμου.
Οι Έλληνες πρωτοστάτησαν στα πολιτικά και πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής, κάνοντας μεταρρυθμίσεις (αντικατάσταση βασιλείας από δημοκρατία), χτίζοντας ναούς, θέατρα, βιβλιοθήκες και επεκτείνοντας τα σύνορα της χώρας στην οποία είχαν πλέον εγκατασταθεί.
Αρχαίο ελληνικό θέατρο στην Λιβύη
Η πιο πυκνοκατοικημένη από ελληνικό πληθυσμό πόλη ήταν η Κυρήνη, η οποία ήταν χτισμένη σε προνομιακό σημείο. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το πώς προήλθε το όνομά της.
Σύμφωνα με τον Ησίοδο και τον Πίνδαρο, η Θεσσαλική Νύμφη Κυρήνη, κόρη του Βασιλιά των Λαπιθών, είχε αρπαγεί από τον Απόλλωνα, όταν αυτός την ερωτεύτηκε την ώρα που σκότωνε άοπλη ένα λιοντάρι. Αφού την άρπαξε λοιπόν, την μετέφερε στην λιβύη, όπου την υποδέχθηκε η Αφροδίτη. Έγινε «βασίλισσα» της χώρας και γέννησε τον γιο της, Αριστέα.
Από την άλλη, σύμφωνα με τον Καλλίμαχο, η Κυρήνη, αδερφή της Λάρισας, ενώ βρισκόταν στην Λιβύη σκότωσε ένα λιοντάρι που λυμαινόταν την χώρα. Ως έπαθλο για το κατόρθωμά της έλαβε την διακυβέρνηση της περιοχής.Η Κυρήνη, γνωστή στην Λιβύη, απεικονίζεται σε μεγάλο αριθμό μνημείων, αετωμάτων και αγαλμάτων. Πολλά μάλιστα έχουν έρθει στο φως, έπειτα από ανασκαφές Άγγλων, Αμερικανών και κυρίως Ιταλών στην περιοχή.
Ο ναός του Καρνείου Απόλλωνα, η αρχαία πόλη της Κυρήνης, οι τάφοι των Βασιλέων είναι μερικά από τα γνωστότερα μνημεία της περιοχής, που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο. Έχει ανακαλυφθεί ακόμη θέατρο με ακέραια την ορχήστρα του, στοά με μήκος 118μ., την οποία κοσμούσαν 56 αγάλματα του Ηρακλή και του Ερμή, ναός αφιερωμένος στον Λύκαιο Δία, οι θέρμες του Ιουστινιανού και του Αδριανού, άγαλμα της Αφροδίτης και άγαλμα της Αθηνάς σε 100 αντίγραφα περίπου. Το πρωτότυπο άγαλμα ήταν δώρο του φιλέλληνα Αιγύπτιου Βασιλιά Άμασι.
Πολλά από τα μνημεία φέρουν ελληνικές επιγραφές ενώ ταυτόχρονα η χώρα βρίθει εξίσου ελληνικών τοιχογραφιών και βραχογραφιών.
Η Κυρήνη δεν είναι όμως η μοναδική πόλη που πιστοποιεί την ελληνική παρουσία στην Λιβύη. Υπάρχει ακόμη η Απολλωνία, πατρίδα του Μαθηματικού και Αστρονόμου Ερατοσθένη, οι Ευσπερίδες, που πήραν το όνομά τους από τον Κήπο των Εσπερίδων, τον οποίον γνωρίζουμε από τους άθλους του Ηρακλή, η Μεγάλη Λέπτις (είχει ονομαστεί Magna Leptis επί Ρωμαίων για να την ξεχωρίζουν από μία άλλη πόλη με το ίδιο όνομα) με τους 250 μαρμάρινους κίονες, τα Σάβρατα με τα ψηφιδωτά και τους αμέτρητους αρχαιοελληνικούς ναούς, κ.α.
Όμως και κατά την οθωμανική περίοδο αρκετοί έλληνες -χριστιανοί είχαν καταφύγει στην περιοχή της Λιβύης και κυρίως στην πρωτεύουσά της, την Τρίπολη.
Σήμερα συνεχίζει να ζει εκεί ένα τμήμα του τότε Ελληνισμού, καθώς οι απόγονοί τους δεν μπορεί να χάθηκαν. Κάποιοι από αυτούς πιθανόν έχουν εξισλαμιστεί και αγνοούν τις ρίζες τους. Αυτό όμως δεν αλλάζει την καταγωγή τους.
Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι εκεί Έλληνες δεν σταματούν να τιμούν τις ιστορικές επετείους του Ελληνισμού, όπως έκαναν και πρόσφατα την 28η Οκτωβρίου.
Η Λιβύη, επομένως, συνιστά άλλον έναν σταθμό στο ατέρμονο ταξίδι των Ελλήνων σε όλον τον κόσμο. Βέβαια η Βόρεια Αφρική γενικότερα διακατέχεται έντονα από το ελληνικό στοιχείο, γεγονός που εύκολα διαπιστώνει κανείς αν ρίξει μία ματιά στα αρχαία οικοδομήματα των περιοχών, όπως το Μαρόκο, η Αλγερία, κλπ.
Πολλοί προσπαθούν σήμερα, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο, να αποδώσουν όλον αυτόν τον αρχαίο πλούτο, που χαρακτηρίζεται από την ελληνική απολλώνια αισθητική, στους Ρωμαίους!
Εμείς θα διατυπώσουμε την εξής ερώτηση πάνω σε αυτό· γιατί οι Ρωμαίοι δεν έχτισαν θέατρα, βιβλιοθήκες, γυμνάσια, κλπ, και στην Κεντρική Ευρώπη ή την Βρετανία, τις οποίες κατείχαν εξίσου;
Η απάντηση είναι απλούστατη. Γιατί οι Ρωμαίοι, όπως ισχυρίζονταν και οι ίδιοι, μόλις ήρθαν σε επαφή με τους Έλληνες, τους διαπέρασε τέτοιο δέος για τον πολιτισμό τους, που τον υιοθέτησαν στο έπακρον. Ακόμα και όταν εδραιώθηκε η κυριαρχία τους, χρησιμοποίησαν τους ελληνογενείς πληθυσμούς της Μεσογείου για να κυβερνήσουν την αχανή αυτοκρατορία τους. Έτσι οι Έλληνες συνέχισαν να μεγαλουργούν και στην ρωμαϊκή περίοδο.
Όσο και αν κάποιοι προσπαθούν να αφανίσουν το ελληνικό στοιχείο ή αλλιώς την ελληνική συμβολή -αν όχι δημιουργία- στον παγκόσμιο πολιτισμό, οι πέτρες είναι εκεί, έτοιμες να «διηγηθούν» την ιστορία τους σε όποιον είναι πρόθυμος να την ακούσει…
ΠΥΓΜΗ.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου