Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης πραγματοποιήθηκε στις 29 Μαίου 1453. Οι Τούρκοι κατέλαβαν όλες τις ελεύθερες περιοχές μέχρι το 1461, οπότε επήλθε και η οριστική κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ωστόσο ο πολιτισμός, η πνευματική αλλά και η θρησκευτική παράδοση του Βυζαντίου δε χάθηκαν μετά την Άλωση.
Αρχικά, η Ρωσία δεν ήταν διατεθειμένη να αναλάβει τη μόνιμη προστασία των προσπαθειών επιβίωσης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Τελικά, όμως, υιοθέτησε τις πνευματικές παραδόσεις και τις πολιτικές ιδέες της τελευταίας.
Πιο συγκεκριμένα, η Ρωσία έλαβε τον τίτλο της «Τρίτης Ρώμης»στα χρόνια του τσάρου Ιβάν Γ΄ Βασίλιεβιτς (22 Ιανουαρίου 1440 – 27 Οκτωβρίου 1505), του επονομαζόμενου και Μέγα όπως επίσης και«μεγάλου πρίγκιπα πασών των Ρωσιών», ο οποίος αναγνωρίζεται ως θεμελιωτής της ενότητας των ρωσικών χωρών.
Η συμβολή των Ελλήνων λόγιων που βρέθηκαν στην ιταλική χερσόνησο και η επίδραση που αυτοί άσκησαν στα ιταλικά γράμματα, κυρίως μετά τον 15ο αιώνα, ήταν ιδιαίτερα σημαντική.
Ταυτόχρονα στα πανεπιστήμια διδάσκονταν τα ελληνικά γράμματα από Έλληνες λόγιους που διακρίθηκαν για το εκδοτικό έργο και το ήθος τους.
Ήδη από τον 14ο αιώνα είχαν φτάσει εκεί εξέχουσες προσωπικότητες του πνεύματος όπως ο Γεννάδιος Σχολάριος και οεπίσκοπος της Νίκαιας Βησσαρίων.
Ο Βασίλειος Βησσαρίων γεννήθηκε στην Τραπεζούντα του Πόντου, τότε πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας των Μεγάλων Κομνηνών (περ. 1408) και πέθανε στη Ραβέννα (1472), όπου βρίσκεται σήμερα ο τάφος του και η επιγραφή στα ελληνικά που συνέθεσε ο ίδιος ενώ ακόμη ζούσε:
«ΤΟΥΤ`ΕΤΙ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝ ΖΩΝ ΑΝΥΣΑ ΣΩΜΑΤΙ ΣΗΜΑ ΠΝΕΥΜΑ ΔΕ ΦΕΥΞΕΙΤΑΙ ΠΡΟΣ ΘΕΟΝ ΑΘΑΝΑΤΟΝ», που σημαίνει «Ενώ ακόμη ζούσα, ο Βησσαρίων ανήγειρα αυτό το μνημείο για το σώμα, το πνεύμα θα πάει στον αθάνατο Θεό».
Τα Πριγκηπονήσια είναι ένα σύμπλεγμα νησιών στη Θάλασσα του Μαρμαρά, νότια της Κωνσταντινούπολης, στο στόμιο του κόλπου της Νικομηδείας. Αποτελείται το νησιωτικό αυτό σύμπλεγμα από 4 μεγάλα νησιά (Πρώτη, Αντιγόνη, Χάλκη, Πρίγκηπος) και 5 μικρότερα (Πίτα, Νέανδρος, Οξειά, Πλάτη, Αντιρόβυθος).
Στο σύμπλεγμα ανήκουν επίσης οι ύφαλοι "Βόρδωνες", που θεωρούνται το απομεινάρι ενός δέκατου νησιού, το οποίο καταποντίστηκε ύστερα από κάποιο σεισμό. Στους Βόρδωνες υπήρχε το βυζαντινό μοναστήρι του Γόρδωνος ή των Αρμενιακών, στο οποίο είχε ταφεί ο Πατριάρχης Φώτιος Α΄ σύμφωνα με μία εκδοχή.
Τα Πριγκηπονήσια μνημονεύονται για πρώτη φορά τον 4ο αιώνα π.Χ. από τον Αριστοτέλη με το όνομα «Χαλκηδόνιοι νήσοι» ή «Δημόνησοι», από το όνομα κάποιου Δημόνησου, ο οποίος πρώτος κατεργάστηκε τον υποθαλάσσιο χαλκό, που ανέσκαπταν στον παρακείμενο βυθό είλωτες εργάτες. Τα νησιά αυτά αποτέλεσαν από ενωρίς τόπο εξόρυξης χαλκού, που ήταν πολύτιμο μετάλλευμα εκείνα τα χρόνια, από αποίκους Μεγαρείς, Αιολείς και Μιλησίους.
Η ονομασία «Δημόνησοι» επιβίωσε για πολλούς αιώνες, αφού έτσι τις αναφέρει ο Ησύχιος ο Μιλήσιος τον 6ο αιώνα μ.Χ. Ο Στέφανος Βυζάντιος αναφέρεται στην εξόρυξη του κυανού μεταλλεύματος (δηλαδή της γαλαζόπετρας ή θειικού χαλκού) από το βυθό της θάλασσας, κάτι που σημαίνει ότι το κοίτασμα δεν είχε ακόμα εξαντληθεί.
Η σημερινή ονομασία προήλθε από την εποχή που το μεγαλύτερο νησί υπήρξε ιδιοκτησία του βυζαντινού πρίγκηπα Ιουστίνου Κουροπαλάτη, στα 569 μ.Χ., ο οποίος έκτισε και ανάκτορο σε αυτό.Έκτοτε το νησί ονομάστηκε «Νήσος του Πρίγκηπος» και κατ` επέκταση τα γύρω νησιά «Πριγκηπόνησα». Πλήθος πριγκήπων και βυζαντινών αξιωματούχων κατέφευγαν στα ειδυλλιακά αυτά νησιά για ξεκούραση και συλλογισμό.
Στη διάρκεια των γεγονότων της Άλωσης, τα Πρικηπόνησα αντιστάθηκαν μάταια στις επιθέσεις των Οθωμανών, με αποτέλεσμα μετά την κατάκτησή τους ο Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής να πουλήσει τους κατοίκους ως σκλάβους.
Η Χάλκη (τούρκικα: Heybeliada ) είναι νησί στη Θάλασσα του Μαρμαρά ή Προποντίδα. Ανήκει σε μια συστάδα νησίδων γνωστές ως “Πριγκηπονήσια”, και κείται μεταξύ των νήσων “Αντιγόνης”, της “Πριγκήπου” και του Μικρασιατικού ακρωτηρίου Μάλ-τεπέ (=Λόφος θησαυρού), του αρχαίου Άκρου Βρύαντος.
Επί της βόρειας ακτής της σε γραφικό ύψωμα βρίσκεται τοελληνορθόδοξο μοναστήρι του 11ου αιώνα, η Αγία Τριάδα, το οποίο στέγαζε την περιώνυμη Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης,την κύρια ελληνορθόδοξη θεολογική σχολή στην Τουρκία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Αυτό το μοναστήρι προσελκύει πολλούς τουρίστες από Ελλάδα και Τουρκία.
Η Ιερὰ Θεολογικὴ Σχολὴς της Χάλκης ἱδρύθηκε γιὰ νὰ καλύψῃ τὶς ἐκπαιδευτικὲς ἀνάγκες τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ τῆς Ὀρθοδοξίας γενικότερα. Τὴν ίδρυσή της ἐπέβαλαν καὶ εἰδικότερα αίτια, όπως ἡ εὐρύτερη ἀναγέννηση τῶν γραμμάτων κατὰ τὸν 19ον αἰώνα, ἡ ἀνάγκη τῆς ἐκκλησιαστικῆς καὶ θεολογικῆς καταρτίσεως τοῦ ὀρθόδοξου κλήρου, ἡ τακτικὴ καὶ συστηματικὴ καλλιέργεια τῆς θεολογικῆς ἐπιστήμης, ἡ ἀντιμετώπιση σὲ ἰδεολογικὸ ἐπίπεδο καὶ μὲ αὐστηρὰ ἐπιστημονικὰ ἐπιχειρήματα καινοφανῶν δυτικῶν ἰδεολογιῶν, ὅπως τοῦ ὑλισμοῦ καὶ κοινωνικό-φιλοσοφικῶν συστημάτων μὲ ἀντιχριστιανικὲς θέσεις, ἀλλὰ καὶ ἡ ἀντιμετώπιση τοῦ προσηλυτισμοῦ ποὺ ἄρχισαν νὰ ἀσκοῦν σὲ βάρος τῆς Ὀρθοδοξίας οἱ δυτικὲς χριστιανικὲς ὁμολογίες.
Η Ἱερὰ Θεολογικὴ Σχολὴ τῆς Χάλκης πριν κλειστεί από τις τούρκικες αρχές το 1971 ήταν η κύρια θεολογική σχολή του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης.
Η σχολή στεγαζόταν στη Μονή της Αγίας Τριάδας, η οποία ιδρύθηκε από τον Πατριάρχη Φώτιο Α΄ της Κωνσταντινούπολης (858-861 και 878-886). Το 1844, ο Πατριάρχης Γερμανός Δ΄ δημιούργησε στις εγκαταστάσεις της μονής θεολογική σχολή, η οποία εγκαινιάστηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1844.
Πολλοί Ορθόδοξοι θεολόγοι, ιερείς, επίσκοποι και πατριάρχες φοίτησαν στη Χάλκη, συμπεριλαμβανομένου και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Οι φοιτητές στη Χάλκη περιλάμβαναν όχι μόνο γηγενείς Έλληνες, αλλά και Ορθόδοξους Χριστιανούς από όλο τον κόσμο, προσδίδοντας στη σχολή έναν διεθνή χαρακτήρα. Επίσης, πολλοί πατριάρχες, επίσκοποι και πρώην δάσκαλοι έχουν ταφεί σε ειδική περιοχή του κήπου.
Τὸ κτίριο, στὸ ὁποῖο στεγάστηκε ἀρχικὰ ἡ Μονὴ ἦταν ξύλινο.Περιλάμβανε χώρους γιὰ τὴ στέγαση τῶν καθηγητῶν καὶ τῶν σπουδαστῶν, αἴθουσες διδασκαλίας, νοσοκομεῖο, διευθυντήριο καὶ τὸ πατριαρχικὸ διαμέρισμα. Σὲ παρακείμενη λιθόκτιστη διώροφη οἰκοδομὴ στεγάστηκε ἡ βιβλιοθήκη τοῦ ἱδρύματος.
Η σημερινὴ μορφὴ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς καὶ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης ὀφείλεται στὴν προσφορὰ τοῦ μεγάλου εὐεργέτη Παύλου Σκυλίτση Στεφάνοβικ ποὺ ἀνέθεσε στὸν ἀρχιτέκτονα Περικλῆ Φωτιάδη τὴν οἰκοδόμηση τῶν νέων ἐγκαταστάσεων σὲ σχῆμα Π.
Οι θεολογικές εγκαταστάσεις περιλαμβάνουν το Παρεκκλήσι της Αγίας Τριάδας, κοιτώνες, αναρρωτήριο, γραφεία, και την σχολική βιβλιοθήκη η οποία κατέχει σημαντική ιστορική συλλογή βιβλίων, περιοδικών, και χειρογράφων.
Οἱ κτιριακὲς ἐγκαταστάσεις περιβάλλονται ἀπὸ κήπους, τὴν αἰσθητικὴ σχεδίαση καὶ τὴν δημιουργία τῶν ὁποίων ἐπιμελήθηκε ὁ Μητροπολίτης Πριγκηποννήσων Δωρόθεος.
Πίσω ἀπὸ τὸ ἱερὸ βῆμα τοῦ ναοῦ τῆς Μονῆς καὶ σὲ ἰδιαίτερο χῶρο ἐκτὸς τοῦ κήπου ὑπάρχουν τάφοι Πατριαρχῶν, Μητροπολιτῶν καὶ Καθηγητῶν τῆς Σχολῆς.
Το 1971 η σχολή έκλεισε εξαιτίας ενός τουρκικού νόμου που απαγόρευε τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων. Το 1998 η επιτροπή ιδιοκτητών της σχολής διατάχθηκε να διαλυθεί, αλλά η διεθνής κριτική έπεισε την Άγκυρα να ακυρώσει τη διαταγή.
Απὸ τὸ 1971 και παρὰ τὶς κατὰ καιροὺς ὑποσχέσεις τῶν τουρκικῶν αρχῶν ἡ Σχολὴ τῆς Χάλκης δὲν λειτουργεί. Στὶς εγκαταστάσεις της προσέρχονται προσκηνυματικὰ οἱ ορθόδοξοι καὶ οἱ φίλοι τῆς Ορθοδοξίας, ἐνώ πρόσφατα μὲ πρωτοβουλία τοῦ Οικουμενικού Πατριάρχου Κυρίου Βαρθολομαίου διοργανώνονται διεθνή Οικολογικὰ Συμπόσια καὶ Συνέδρια μὲ εκλεκτὲς ξένες συμμετοχές.
Ειδικότερα μὲ τὰ αναφερόμενα στὴν Σχολὴ ζητήματα ασχολεῖται ιδιαίτερη επιτροπὴ αρχιερέων, ποὺ ονομάζεται «Εφορία τής Ιερᾶς Θεολογικής Σχολής τής Χάλκης».
Η «Εφορία» διαθέτει Ιδιαίτερο γραφείο στὸ Πατριαρχείο καὶ αναφέρεται κανονικώς στὴν Ιερὰ Σύνοδο. Τὴν «Εφορία»απασχολούν ἡ κατάρτιση τοῦ προϋπολογισμού, ὁ διορισμὸς τού διδάσκοντος προσωπικού, ἡ πρόσληψη τῶν σπουδαστών καὶ ἡ γενικότερη εποπτεία της Σχολής.
Τὴν εσωτερικὴ διεύθυνση τῆς Σχολής ασκεῖ ὁ διευθυντής της, ποὺ ὀνομάζεται «σχολάρχης». «Σχολάρχης» μπορεί νὰ ονομαστεί αρχιμανδρίτης ἢ συνήθως επίσκοπος ἢ μητροπολίτης.
Αυτὸς είναι ὁ πρόεδρος τοῦ καθηγητικοῦ συλλόγου καὶ θεωρεῖται ἡγούμενος τῆς μοναστικῆς κοινοβιακῆς ἀδελφότητας, ποὺ ἀπαρτίζουν κατὰ ἰδιότυπον τρόπο ὡς ἀδελφοὶ τῆς Ἱερᾶς Μονῆς οἱ σπουδαστές της.
Συνεργάτες στὸ ἔργο του ὁ σχολάρχης ἔχει τοὺς καθηγητές, τὸν γραμματέα, τὸν ἐπιστάτη ἢ ἐπιμελητὴ τῶν σπουδαστῶν, τὸν βιβλιοφύλακα, τὸν γραμματέα τῆς διευθύνσεως καὶ τὸν οἰκονόμο.
Σχολάρχης συνήθως διορίζεται ἕνας ἀπὸ τοὺς ἄγαμους κληρικοὺς μέλος τοῦ καθηγητικοῦ συλλόγου.
Κατὰ τὸν ἐσωτερικὸ κανονισμὸ ἡ Σχολὴ ἔναντι τῶν σπουδαστῶν της διατηρεῖ διορθόδοξη μορφὴ μὲ σαφῶς οἰκουμενικὸ χαρακτῆρα.Ἐπειδὴ λειτουργεῖ ὡς μοναστικὴ ἀδελφότητα, προσλαμβάνει ὡς σπουδαστές της μόνον ἄνδρες, λαϊκούς, κληρικοὺς ἢ μοναχοὺς καὶ τελευταία γιὰ μικρὸ διάστημα καὶ ὡς ἀκροατὲς ἐγγάμους.
Οἱ σπουδαστὲς φοροῦν μέσα στοὺς χώρους τῆς Σχολῆς ὁμοιόμορφο κοντόρασο μαύρου χρώματος.
Κατὰ τὴ διάρκεια τῶν τεσσάρων θεολογικῶν ἐτῶν διδάσκονται τὰ ἑξῆς μαθήματα: Εἰσαγωγὴ στὴν Παλαιὰ καὶ τὴν Καινὴ Διαθήκη, Ἐξηγητικὴ τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης, Ἱερὰ Ἐρμηνευτική, Ἱερὰ Κριτική, Ἑβραϊκὴ Ἀρχαιολογία, Ἐκκλησιαστικὴ Ἱστορία, Ἱστορία τῶν Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, Πατρολογία, Χριστιανικὴ Ἀρχαιολογία καὶ Χριστιανικὴ Ἀρχιτεκτονική, Δογματική, Συμβολική, Ἀπολογητική, Ἱστορία Δογμάτων, Χριστιανικὴ Ἠθική, Ἐκκλησιαστικὸ Δίκαιο, Λειτουργική, Κατηχητική, Ποιμαντική, Ὁμιλητική, Ἐγκυκλοπαιδεία τῆς Θεολογίας, Φιλοσοφικὴ Ἠθική, Ἱστορία τῆς Φιλοσοφίας, Ἱστορία τῶν Θρησκευμάτων, Βυζαντινὴ Μουσικὴ καὶ Ὑγιεινή.
Η Σχολὴ ζεῖ μιὰ ἔντονη ἀκαδημαϊκὴ καὶ ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ κατὰ τὰ πρότυπα τῶν ἀρχαίων ἐκκλησιαστικῶν καὶ θεολογικῶν Σχολῶν τῆς Ἀλεξάνδρειας, τῆς Ἀντιόχειας καὶ τῆς Κωνσταντινουπόλεως.
Πέρα απο τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης πληθώρα "αρχοντικών"τονίζει την παρουσία των Ρωμιών στα νησιά.
Πολλά σπίτια, "αρχοντικά" καθώς και παραθεριστικές κατοικίες χτίστηκαν από το 1850 και ύστερα ενώ η ελληνική παρουσία πάνω στα νησιά ανέκαθεν ήταν έντονη.
Πολλές σημαντικές οικογένειες της Πόλης προέρχονταν από εδώ ή είχαν τα εξοχικά τους, Καραθεοδωρή, Υψηλάντη, Σκυλίτση, Μαυρογένη κλπ.
Την εποχή αυτή αριθμούσαν 10.250 μόνιμους Έλληνες κατοίκους.Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα η πλειονότητα των κατοίκων της ήταν Ρωμιοί και ως προς το επάγγελμά τους ψαράδες.
Παρά τίς πολαπλές δηλώσεις αξιωματούχων των ΗΠΑ,του προέδρου Ομπάμα, του αντιπροέδρου Τζο Μπάιντεν, της ΕΕ, της Ρωσίας και άλλων αξιωματούχων και αρχηγών κρατών, η Τουρκία κωφεύει και ακολουθεί την πολιτική τών "ανταλαγμάτων".
Το πογκρόμ των ελληνικών περιουσιών της Πόλης και των πριγκηπόνησων που συνέβη τότε, σήμανε την αρχή του τέλους. Ακολούθησαν οι απελάσεις της δεκαετίας του `60.
Η αίσθηση ανασφάλειας των υπολοίπων τους οδήγησε σε σταδιακή αναχώρηση, συχνά, χωρίς τη διασφάλιση της ιδιοκτησίας της ακίνητης περιουσίας τους.
Εκτοτε η “Χάλκη” αποτελεί στοιχείο εκβιασμού και απαίτησης ανταλαγμάτων απο τούς Τούρκους, έως και σήμερα, παρά την διεθνή κατακραυγή.
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου