Η νηστεία αποτελεί πανάρχαιο θεσμό καθιερωμένο από τον ίδιο τόν Θεό και μάλιστα από την αρχή της ζωής των Πρωτοπλάστων.
« Και ενετείλατο Κύριος ο Θεός τώ Αδάμ λέγων, από παντός ξύλου του έν τώ Παραδείσω βρώσει φαγείν από δε του ξύλου του γιγνώσκειν καλόν και πονηρόν, ού φάγεσθε απ΄ αυτού( νηστεία). Ή δ΄ αν ημέρα φάγητε απ΄ αυτού, θανάτω αποθανείσθε»( Γένεση Β΄ 16)
Ακόμη και ο Μωϋσής νήστευσε για 40 μέρες για να πάρει από τον Θεό τις 10 Εντολές πάνω στο όρος Σινά. Στην Καινή Διαθήκη βλέπουμε ακόμη και τον ίδιο τον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό να νηστεύει για 40 μερόνυκτα πρίν βγεί στον δημόσιο βίο…
Κατά τους Αγίους Πατέρες της Εκκλησίας μας, ο σκοπός της νηστείας είναι η χαλιναγώγηση των παθών, η πνευματική ενδυνάμωση του ανθρώπου, και η καταπολέμηση των δαιμονικών προσβολών. Τελικό αποτέλεσμα είναι, ή κατάνυξη του ανθρώπου, ο φωτισμός του, αλλά και κάθαρση της ψυχής του…
Ο Ορθόδοξος Χριστιανός πρέπει να κρατάει τις παρακάτω νηστείες:
«Εί τις Επίσκοπος, ή Πρεσβύτερος, ή Διάκονος, ή υποδιάκονος, ή Αναγνώστης, ή ψάλτης, την Αγίαν Τεσσαρακοστήν ού νηστεύει, ή Τετράδα και Παρασκευήν, καθαιρείσθω, εκτός εί μη δι΄ ασθενείας σωματικής εμποδίζοιτο. Εάν δε λαϊκός ή, αφοριζέσθω» ( 69ος κανών Αγίων Αποστόλων).
1) Τετάρτες και Παρασκευές, κανονικά χωρίς λάδι εκτός εάν υπάρχει στο Χριστιανικό Ημερολόγιο ( όχι σε κοσμικό ) δοξολογούμενος και εορτάζων μεγάλος Άγιος ( πχ. Άγιος Γεώργιος, Άγιος Δημήτριος, Αγία Παρασκευή, κλπ) οπότε συμμετέχοντας στην εορτή του καταλύομε μόνο λάδι. Εάν συμπέσει εορτή του Κυρίου Τετ. – Παρασκ. τότε έχουμε κατάλυση είς πάντα ( και κρέας). Εάν είναι εορτή της Παναγίας μας έχουμε κατάλυση μόνο σε ψάρι και λάδι (αλλά χωρίς τυρί, γάλα, αυγά, γλυκά με βούτυρο, κλπ πού ως «βαρύτερα» έχουν και σχέση με κρέας).
2) ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΕΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ
Δεν τρώμε κρέας, ψάρι, γάλα, τυριά, αυγά, γλυκά με βούτυρο-γάλα, αλλά μόνο λάδι τά ΣαβατοΚύριακα. Όταν σε νηστείες τρώμε λάδι τότε μπορεί να τρώμε καί αναίμακτα θαλασσινά ( καλαμαράκια, σουπιές, χταπόδι, ταραμά, οστρακόδερμα, κλπ )
Εάν ζαλιζόμαστε, ή είμαστε άρρωστοι, ( και πάντα με την άδεια του πνευματικού ώστε να έχουμε και την ευλογία του Θεού και για να μη κάνουμε «το δικό μας θέλημα»), γίνονται κάποιες «ελαφρύνσεις», όπως να επιτραπεί λάδι και τις άλλες ημέρες πλήν Τετάρτης – Παρασκευής, ή ακόμη και γάλα σε ειδικές περιπτώσεις και κυρίως στις ενδιάμεσες μετά την 1η και πρίν την τελευταία εβδομάδα των Νηστειών. Στην ενδιάμεση όμως Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως μόνο λάδι λόγω Κυριακής.
Ψάρι, τρώμε μόνο μία φορά, και ή θα φάμε του Ευαγγελισμού 25η Μαρτίου, ή τών Βαϊων ( όχι και τις δύο φορές )
Σχετικά σημειώνει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης:
” Όθεν νεώτερον χέρι είναι εκείνο όπου έγραψεν είς τά τυπωμένα Τυπικά καί είς τα Τριώδια να καταλύομεν οψάριον καί είς την εορτήν τών Βαϊων ( δηλ. δύο φορές μέσα στήν Μεγάλη Σαρακοστή ). Διά τούτο άς ακολουθώμεν είς τούς τύπους τών Αγίων, καί ουχί είς τα νεωτερίσματα τών αιρετικών, στήν κοιλία μας χαριζόμενοι ( “Ιερόν Πηδάλιον” σ.92 )
3) Νηστεία 15Αύγουστου Κοιμήσεως της Θεοτόκου
Νηστεία όπως τού Πάσχα, πλήν της Μεταμορφώσεως 6 Αυγούστου πού τρώμε λάδι και ψάρι ( όχι κρέας, αυγά, γάλα, κλπ). Άν η ημέρα τής Κοιμήσεως πέσει Τετ. - Παρασκ. τότε τρώμε μόνο ψάρι, χωρίς τυριά, αυγά, κλπ. ( Κρέας όχι, γιατί υπερέχει η Δεσποτική νηστεία τής Τετ.-Παρασκ.)
4) Νηστεία Χριστουγέννων ( από 15 Νοεμβρίου – και 24 Δεκεμβρίου, μέ νηστεία τροφών όπως τών Αγίων Αποστόλων)
5) Νηστεία Αγίων Αποστόλων ( από Κυριακή Αγίων Πάντων την άλλη ημέρα — ως την εορτή των Αγίων Πέτρου και Παύλου 29 Ιουλίου όπου καί καταλύομε είς πάντα. ( Εάν όμως η ημέρα αυτή πέσει Τετ.- Παρασκ. τότε τρώμε μόνο ψάρι, χωρίς γάλα, αυγά, κλπ)
Νηστίσιμες τροφές
Λαχανικά, όσπρια, πατάτες, ζυμαρικά, ξηροί καρποί, ελιές, φρούτα. Επίσης, όταν νηστεύουμε και δεν τρώμε ούτε το λάδι, δεν πίνουμε ούτε κρασί ούτε και οινοπνευματώδη ποτά. Μόνο τις ημέρες εκείνες που τρώμε τουλάχιστον το λάδι, επιτρέπονται το κρασί και τα οινοπνευματώδη. Να σημειώσουμε εδώ, ότι όταν λέμε πως την ημέρα αυτή τρώμε το ψάρι, σημαίνει ότι δεν τρώμε κρέας, γαλακτερά, τυροκομικά και αυγά (τρώμε δηλαδή μόνο το ψάρι και το λάδι).
Στις δύο παραπάνω νηστείες μόνο λάδι - ψάρι ΣαβατοΚύριακα ( 1ος τρόπος αυστηρός), ή λάδι – ψάρι πλήν Δευτέρας-Τετάρτης- Παρασκευής ( 2ος τρόπος ελαφρότερος).
ΑΥΣΤΗΡΕΣ ΝΗΣΤΕΙΕΣ ( ούτε λάδι ):
Ιανουαρίου 6 ( παραμονή Θεοφανείων), Αυγ.29 ( αποκεφάλιση Προδρόμου), Σεπτ. 14 ( Ύψωση Σταυρού), Δεκ. 24 ( παραμονή Χριστουγέννων )
Κατάλυση οίνου κ΄ ελαίου - Κατάλυση ιχθύος ( εάν οί ημερομηνίες αυτές πέσουν Τετ. - Παρ.)
| Ιανουάριος | 7, 11, 17, 18, 20, 25, 27, 30 |
| Φεβρουάριος | 2, 8, 10, 17 |
| Μάρτιος | 9, 25, 26 |
| Απρίλιος | 23, 25, 30 |
| Μάϊος | 2, 8, 15, 21, 25 |
| Ιούνιος | 8, 11, 29, 30 |
| Ιούλιος | 1, 2, 17, 20, 22, 25, 26, 27 |
| Αύγουστος | 6, 15, 31 ( εάν ή 15η πέσει Τετ.- Παρ. μόνο ψάρι, όχι κρέας, γάλα) |
| Σεπτέμβριος | 1, 6, 8 , 9, 13, 20, 23, 26 |
| Οκτώβριος | 6, 18 ,23, 26 |
| Νοέμβριος | 1, 8, 12, 13, 14, 16, 21, 25, 30 |
| Δεκέμβριος | 4, 5, 6, 9, 12, 15, 17, 20 |
| | Κατάλυση ιχθύος επίσης την Τετάρτη ΜεσοΠεντηκοστής, και Τετ. αποδόσεως Πάσχα |
| | |
ΚΑΤΑΛΥΣΗ ΕΙΣ ΠΑΝΤΑ: ( μόνο τίς δύο παρακάτω εβδομάδες )
1) Την εβδομάδα της Διακαινησίμου, και
2) την εβδομάδα του Αγίου Πνεύματος
Οί παρακάτω περίοδοι λύσεως τής νηστείας ( απολυτές ), γιά τίς οποίες θα αναφερθούμε παρακάτω, έχουν εμφανισθεί σε νεοτύπωτα βιβλία χωρίς να έχει συνέλθει γι΄ αυτές καμία, τοπική έστω Σύνοδος όλης τής Ιεραρχίας καί να τίς έχει επικυρώσει. Προφανώς, κάποιος εκκλησιαστικός έκανε τήν αρχή από δική του εκτίμηση κάποιων πραγμάτων, μετά, ίσως κάποιος Αρχιερέας τό δέχθηκε καί το άφησε ελεύθερο στήν Επαρχία του, καί λίγο-λίγο απλώθηκε χωρίς Οικουμενική απόφαση καί έγκριση.
Γι΄ αυτή λοιπόν τήν παρατυπία, γράφει σχετικά ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, ο μεγάλος αυτός ερευνητής όλων τών αρχαίων καί Αποστολικών Κανόνων, καί συγγραφέας τού βιβλίου “ΤΟ ΙΕΡΟΝ ΠΗΔΑΛΙΟΝ” ( τιμόνι δηλαδή τού πλοίου τής Εκκλησίας, σελίς 92-95 ), τό οποίο βιβλίο αποτελεί σήμερα καί τό Σύνταγμα τής Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Γράφει σχετικά:
” Η κατάλυσις όπου γίνεται είς τάς Τετράδας καί Παρασκευάς τού 12ημέρου, τής πρό τής Απόκρεω, καί τής Τυροφάγου εβδομάδος από κανένα μέρος δεν μπορεί να θεραπευθεί ( να δικαιολογηθεί ). Είς μάτην προφασίζονται λύοντες τήν νηστείαν, διότι μήτε συνοικούντες με Αρμενίους ( όπου θα μπορούσαμε να φάμε ώστε να ξεχωρίζουμε από τούς αιρετικούς Αρμενίους ), μήτε από το γένος τών Αρμενίων ορμώμενοι, αναιδώς καταλύουσι τάς ρηθείσας Τετράδας καί Παρασκευάς. Καί άς μάθουν ότι , όχι πρός εναντίωσιν τών Αρμενίων τούτον ποιούσιν, αλλά μάλλον εν τή γαστρί χαριζόμενοι… Εντεύθεν γίνεται φανερόν πόσον αξιοκατάκριτοι είναι εκείνοι όπου γέμισαν τά νεοτύπωτα “Ωρολόγια” τής εκκλησίας από καταλύσεις οίνου καί ελαίου, τάς οποίας δεν έχουσιν τα σωζόμενα παλαιά χειρόγραφα καί τετυπωμένα “Ωρολόγια”
Παραθέτουμε αυτές τίς “παράνομες” , άς τό πούμε, “Απολυτές”, πού είναι οί εξής:
1. Το Δωδεκαήμερο. Δηλ. από 25 Δεκεμβρίου μέχρι και τις 6 Iανουαρίου, με εξαίρεση την παραμονή των Θεοφανείων, που νηστεύουμε αυστηρά ( ούτε λάδι ).
2. Οι τρεις εβδομάδες που προηγούνται της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (Απόκριες). Κατά τις 3 αυτές εβδομάδες έχουμε μια ποικιλία διατάξεων, που είναι οι εξής:
- Την πρώτη εβδομάδα (του Τελώνου και Φαρισαίου) τρώμε όλες τις ημέρες από όλα.
- Την δεύτερη εβδομάδα ( από του Ασώτου μέχρι των Απόκρεω ) τρώμε από όλα, αλλά νηστεύουμε την Τετάρτη και την Παρασκευή χωρίς λάδι.
- Την Τρίτη εβδομάδα, της Τυρινής, τρώμε από όλα τα άλλα εκτός από κρέας, όλες τις ημέρες΄ τρώμε και την Tετάρτη και την Παρασκευή..
ΚΑΙ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ :
Ένας ασκητικός πνευματικός, με φόβο Θεού μέσα του, μας είπε τα παρακάτω λόγια τα οποία και θεωρήσαμε καλό να τά προσθέσουμε εδώ.
« Είναι αλήθεια», μας είπε, « ότι σήμερα ασχολούμαστε μόνο με την νηστεία του φαγητού χωρίς να πηγαίνει το μυαλό μας και σε κάποια άλλη νηστεία αρκετά σοβαρή , την οποία συνήθως δεν προσέχουμε και καταπατούμε…
Όταν λοιπόν νηστεύουμε Χριστιανικά από φαγητά πρέπει να εγκρατευόμαστε νηστεύοντας και σαρκικά – συζυγικά. Μιλάμε βέβαια για σχέσεις ευλογημένης από τον Θεό συζυγίας, κι΄ όχι παράνομης αμαρτίας πού έχει κι΄ αυτή άλλες χειρότερες επιπτώσεις, παρ΄ όλη την φαινομενική ελευθερία της…
Αυτές αφορούν όλες τις καθιερωμένες νηστείες 40ήμερα κλπ. και αρχίζουν για μέν την Τετάρτη και Παρασκευή από το βράδυ της Τρίτης έως το βράδυ της Τετάρτης, από το βράδυ της Πέμπτης έως το βράδυ της Παρασκευής, και από Σάββατο βράδυ έως Κυριακή βράδυ ( λόγω θείας Λειτουργίας της Κυριακής). Το ίδιο και στις μεγάλες εορτές των Αγίων.
Επίσης, καλό είναι να προσέχουμε τις ημέρες των γάμων μας, ώστε να μη γίνονται Σάββατα καί παραμονές Κυριακών ή μεγάλων εορτών, και μετά πέφτουμε σε αμαρτίες…
Η τάξη της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι 3 ημέρες σαρκική συζυγική αποχή και καθαρότητα για να προσέλθουμε στον ίδιο τον Θεάνθρωπο Χριστό και να κοινωνήσουμε, και μία μέρα μετά σέ εγκράτεια, από σεβασμό προς τον Κύριο πού ήλθε και κατοίκησε μέσα μας…Δέν είναι λίγο πράγμα ένας Θεός πού τρέμουν Άγγελοι καί Αρχάγγελοι καθώς καί οί πονηροί δαίμονες νά γίνεται Υψηλός επισκέπτης τής ψυχής μας κι΄ εμείς να τό θεωρούμε αυτό μέ τίς πράξεις μας, σχεδόν ένα τίποτα…
Καί άν είμαστε Άγιοι, ίσως βλέπαμε αυτό πού αναφέρει στήν περιγραφή της Θ. Λειτουργίας ο Άγιος Νήφωνας, Επίσκοπος Κωνσταντιανής: Εκεί βρίσκουμε το εξής: “Ο Άγιος παρατηρούσε τώρα όσους κοινωνούσαν. Άλλων τα πρόσωπα μαύριζαν μόλις έπαιρναν τα Θεία Μυστήρια, ενώ, άλλων έλαμπαν σαν τον ήλιο. Οι Άγγελοι παρακολουθούσαν από κοντά την Αγία μετάληψη. Όταν κοινωνούσε κάποιος ευσεβής, τότε τού έβαζαν στο κεφάλι ένα στεφάνι. Όταν πλησίαζε κάποιος αμαρτωλός, γύριζαν αλλού το πρόσωπό τους με φανερή αποστροφή. Τότε τα άχραντα Μυστήρια σαν να εξαφανίζονταν από την Αγία Λαβίδα, έτσι που ο αμαρτωλός φαινόταν να μην παίρνει μέσα του το Σώμα και το Αίμα του Χριστού. Κι έφευγε κατάμαυρος σαν αράπης, με την αποδοκιμασία του Κυρίου διάχυτη στην όψη του…”
Ακόμη,
Οί παλαιότεροι μιλούσανε για τά λεγόμενα «γιορτο-πιάσματα» αναφερόμενοι σε άρρωστα παιδιά πού συνελήφθησαν τις μέρες αυτές, και πού ταλαιπώρησαν και ταλαιπωρούν δεκάδες «απρόσεκτα» ζευγάρια με σπαστικά και παράλυτα παιδιά…
Μ΄ αυτό δεν θέλω να ειπώ ότι όλα αυτά τα καημένα τα παιδιά έγιναν εξ΄ αιτίας αυτού, αλλά καλό είναι σαν υποψήφιοι γονείς να ασφαλιζόμαστε και να παίρνουμε τα μέτρα μας με σοβαρότητα και σύνεση απέναντι μιάς πράξης Δημιουργίας νέου προσώπου πού θα μείνει σαν ψυχή αιωνίως αθάνατη…
Έχω συναντήσει στην εξομολόγηση φοβερά περιστατικά κι΄ έχω φοβηθεί από τις συνέπειες, αλλά άς μη επεκταθώ επί του παρόντος…», κατέληξε ο γέροντας πνευματικός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου