Ο ΘΕΟΣ ΙΛAΣΘΗΤΙ ΜΟΙ ΤΩ ΑΜΑΡΤΩΛΩ

                Το Τριώδιο, αγαπητοί αδελφοί, είναι η αρχή μιάς περιόδου έντονης προετοιμασίας με νηστεία, με άσκηση και προσευχή, ώστε να υποδεχθούμε στίς καρδιές μας τόν Αναστημένο Χριστό. Αρχίζει με τήν σημερινή Κυριακή όπου η Εκκλησία μας μάς φέρνει ενώπιον τών ευθυνών μας μέσα από μία ιδιόμορφη σύγκριση: τού Φαρισαίου και τού Τελώνη.

                «Ανέβηκαν»,  λέει η περικοπή, για να προσευχηθούν. Το «ανέβηκαν» αυτό δηλώνει ότι τόσο το ύψος τού Ναού τού Σολομώντος από τό έδαφος, όσο τήν πνευματική άνοδο που δίνεται άνωθεν, αλλά και πρέπει να επιδιώκουμε δια τής προσευχής. Μέσα στόν Ναό πρέπει να λησμονούμε κάθε είδους περισπασμό: «πάσαν νύν βιωτικήν απωθώμεθα μέριμναν».

                Πολλές φορές – όχι πάντοτε – η κινησιολογία τού σώματος κάποιου είναι δηλωτική τών διαθέσεων τής ψυχής. Ο Φαρισαίος στάθηκε όρθιος, με ψηλά τό κεφάλι και μάλλον σε εμφανές σημείο. Αυτή η αγέρωχη στάση δηλώνει υπερήφανο φρόνημα. Αντί μάλιστα στήν προσευχή του να σκεφθεί τις αμαρτίες του και να κραυγάσει γοερά στόν Θεό για τήν απελπιστική του κατάσταση, άρχισε να απαριθμεί τις αρετές του και τα καλά του έργα. Αποτέλεσμα ήταν η προσευχή του να είναι μία ακατάσχετη πολυλογία, ένα σενάριο μεστό φαντασιών που απευθυνόταν στόν εαυτό του. Μεταξύ αυτού τού ιδίου και τού Θεού παρεισέφρησε το αυτοείδωλό του και τελικά πλανήθηκε. Όχι μόνον αυτό, αλλά επιπλέον πέφτει και στήν κατάκριση για όλους τούς άλλους ανθρώπους και για τόν Τελώνη ειδικότερα.  Ηρωοποιεί τόν εαυτό του γιατί είναι ο μόνος καλός, εφόσον όλοι οι άλλοι είναι κακοί και συνεπώς τούς υπομένει.

                Ο Τελώνης αντίθετα στάθηκε κάπου μακριά, με το σώμα σε κάμψη και δεν ήθελε ούτε τα μάτια του να σηκώσει ψηλά. Είχε επίγνωση τού βάρους τών αμαρτιών του και τών παθών του. Έτυπτε, χτυπούσε το στήθος του αισθητά, γιατί όχι  και νοερά με εσωτερικό θρήνο, ψελλίζοντας τα άκρως απαραίτητα: «Ο Θεός ισλάσθητί μοι τώ αμαρτωλών και ελέησόν με». Ούτε φαντασίες, ούτε περιγραφές, ούτε αργολογίες, θυμίζοντας το Παύλειο «πέντε λόγους δια τού νοός μου λαλήσαι… ή μυρίους λόγους εν γλώσση».

                Δικαιωμένος λέει ο ιερός Ευαγγελιστής κατέβηκε από τόν Ναό ο Τελώνης και όχι ο Φαρισαίος. Τον Τελώνη επισκέφθηκε η χάρη τής μετανοίας και αισθάνθηκε τόν Θεό εγγύς. Ο Θεός άγγιξε τήν καρδιά του γιατί βρήκε χώρο. Δεξιώθηκε τόν Θεό στήν καρδιά του. Ο Φαρισαίος αντίθετα παρέμεινε μόνος, χαμένος μέσα στήν φαντασίωσή του, ανάπηρος, ανίκανος να κάνει χώρο μέσα του για να κατέβει ο Θεός, άρα ανάπηρος για να χωρέσει και τούς άλλους ανθρώπους, ώστε να υπάρξει η συν-χώρεση και η καρδιακή ησυχία. Πόσοι από εμάς άραγε δεν αναπαυόμαστε ο καθένας στόν χώρο του τής προσωπικής μυθολογίας;

                 Πόσα παραληρήματα υπεροχής καθημερινά δεν κατασκευάζουμε μέσα μας; Πόσα απροσπέλαστα τείχη δεν ορθώνουμε απέναντι στόν πάσχοντα συνάνθρωπο; Πόσες φορές δεν διπλοκλειδώνουμε τήν καρδιά μας μη επιτρέποντας στόν Κύριο να εισέλθει, ενώ ήδη κρούει;

                Απέναντι σε όλες αυτές τις δυσκολίες που προσέρχονται από τόν εαυτό μας, απάντηση αποτελεί η τελωνική προσευχή μετά κραυγής ισχυράς και δακρύων.  Η προσευχή σείει τα τείχη τού εγωισμού και τα γκρεμίζει, εξαφανίζει τήν κατάθλιψη, εξαφανίζει και την καλή και τήν κακή φαντασία, εκχέει τήν χαρά στήν καρδιά, χαρίζει υπομονή, εξημερώνει τα πάθη, γίνεται πρόξενος ψυχικής υγείας, ενώνει όλες τις αρετές εις έν. Αιχμαλώτισε τήν μάνα και θα σού προσφέρει τα παιδιά της, λέει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, εννοώντας τήν προσευχή και τις αρετές που προέρχονται από αυτήν.

                Επιπλέον η προσευχή αποτελεί άριστο όπλο και φάρμακο κατά τών ενοχών. Όσο και όπως και αν αμαρτήσει ο άνθρωπος δεν πρέπει να απελπίζεται, αλλά να προστρέχει στό άπειρο θείο έλεος με τελωνική προσευχή. Συνδράμουν τήν προσευχή αυτή οι βροχές τών δακρύων και οι βροντές τών στεναγμών που κυριολεκτικά σβήνουν κάθε είδος ψυχικής κάκωσης και ταλαιπωρίας στόν άνθρωπο. απαλλάσσεται συν τώ χρόνω και από τα ψυχολογικά προβλήματα.

                Επιπλέον η τελωνική προσευχή υπογράφει τήν πνευματική μας χρεωκοπία, δηλαδή μας ταπεινώνει: ο άνθρωπος κατανοεί ότι οποιοδήποτε χάρισμα και οποιαδήποτε ευλογία προέρχεται από τόν Χριστό, ενώ οποιαδήποτε αμαρτία που σημαίνει αστοχία και αποτυχία έχει για πηγή εμάς τούς ίδιους. Συγγενεύουμε έτσι εν πνεύματι με τόν Τελώνη τής σημερινής ευαγγελικής περικοπής,  που είναι και το ζητούμενο. Έτσι, αγαπητοί μου αδελφοί κάνουμε είσοδο στό παλλάδιο τής μετάνοιας και αισθανόμαστε τήν παρηγορία τού Χριστού στήν καρδιά μας ως ελεημένοι τελώνες.

Αρχιμ. Ε.Τ.