Η Θεοτόκος πρότυπο ησυχαστικής ζωής. (Σχόλια στα Εισόδια της Θεοτόκου)

 Posted on 20 Νοεμβρίου, 2025

Αρχ. Παύλου Δημητρακοπούλου, Θεολόγου- συγγραφέως
Ι. Μ. Κυθήρων και Αντικυθήρων
Εν Κυθήροις τη 21η Νοεμβρίου 2025

Η εις τον Ναόν τον νομικόν είσοδος και αφιέρωσις της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου, αγαπητοί μου αδελφοί, απετέλεσε από αρχαιοτάτων χρόνων υπόθεση εορτής Θεομητορικής, την οποία εορτάζει η Εκκλησία μας την 21ην Νοεμβρίου, διότι αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς της επί γης ζωής της. Γύρω από τα ιστορικά πλαίσια της εορτής αυτής δεν μας δίδει καμιά πληροφορία η αγία Γραφή, αλλά ό,τι γνωρίζουμε σχετικά, προέρχεται από την Παράδοση της Εκκλησίας μας.

Σύμφωνα λοιπόν με την Παράδοση οι γονείς της Θεοτόκου, οι άγιοι Ιωακείμ και Άννα, καθώς περνούσαν τη ζωή τους χωρίς παιδιά, παρακαλούσαν με νηστείες και δεήσεις, τον Κύριο, να τους χαρίσει ένα παιδί, υποσχόμενοι, αν ικανοποιηθεί το αίτημά τους, το παιδί που θα γεννήσουν, να το αφιερώσουν στον Θεό. Πράγματι ο Θεός πραγματοποίησε το αίτημά τους μετά από πολλά χρόνια, όταν πια αυτοί είχαν φθάσει σε γεροντική ηλικία και η τεκνογονία ήταν αδύνατος και η Άννα γέννησε την Θεοτόκο, αυτήν που επρόκειτο να γίνει η μητέρα του Θεού και η σωτηρία ολοκλήρου του γένους των ανθρώπων. Όταν δε αυτή έφθασε στην ηλικία των τριών ετών, μετά την υπερφυσική και παράδοξη γέννησή της, οι γονείς της, εκπληρώνοντας την υπόσχεση που έδωσαν στο Θεό, την οδήγησαν στο Ιερό και την παρέδωσαν στον αρχιερέα Ζαχαρία. Αυτός στη συνέχεια την παρέλαβε και την έφερε στα ενδότερα του Ναού, στα λεγόμενα άγια των αγίων, εκεί δηλαδή όπου σύμφωνα με τον Νόμο εισήρχετο μία φορά τον χρόνο μόνος ο αρχιερέας την ημέρα του εξιλασμού. Εκεί η Παναγία παρέμεινε δώδεκα χρόνια, τρεφομένη διά χειρός αγγέλου, μέχρις ότου στη συνέχεια την παρέλαβε ο άγιος Ιωσήφ, ο οποίος και την εμνηστεύθηκε.

Όπως όλα τα γεγονότα της επί γης ζωής της Θεοτόκου υπήρξαν θαυμαστά και παράδοξα, υπερβαίνοντα τους νόμους της φύσεως, έτσι και η εν τω ναώ είσοδος και η παραμονή της σ’ αυτόν επί δώδεκα έτη αποτελεί γεγονός εξ’ ίσου θαυμαστό και παράδοξο. Διότι πως μπορεί κανείς να εξηγήσει με την λογική την σταθερή στροφή και κλίση μιάς νεαράς κόρης προς την ζωή της αφιερώσεως σε τόσο μικρή ηλικία, όπου άλλα παιδιά της ηλικίας της επιζητούν την θαλπωρή και την προστασία των γονέων, τις συναναστροφές με άλλα παιδιά και την απασχόληση με παιχνίδια; Πως μπορεί κανείς να εξηγήσει την απάρνηση από αυτήν κάθε σχέσεως και επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, προκειμένου να δοθεί απερίσπαστα, ψυχή τε και σώματι,  στην καλλιέργεια των αρετών; Με την προσευχή ανύψωνε τον νούν και την καρδιά της πάνω από τα βλεπόμενα και πρόσκαιρα του κόσμου αυτού στον επουράνιο πνευματικό κόσμο και απολάμβανε την δόξα του Θεού.

Και όπως παρατηρεί ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς σε σχετική ομιλία του, «ζούσε σαν να ήταν στον παράδεισο και σε τόπο ανυψωμένο από την γή, μάλλον δε σαν σε επουράνιες αυλές, αφού τα άδυτα εκείνα, (τα άγια των αγίων), ήσαν και αυτών τύπος. Ζούσε διανύοντας βίο απαράσκευο, αφρόντιστο, αμέριμνο, άμοιρο λύπης, αμέτοχο αγενών παθών, ανώτερον και από αυτήν την ηδονήν, την όχι χωρίς οδύνη, ζώντας μόνον γιά τον Θεό, βλεπομένη μόνον από τον Θεό, τρεφομένη από τον Θεό, τηρουμένη μόνον από τον Θεό, που επρόκειτο να σκηνώσει σε μας δι’ αυτής, πάντως δε και αυτή βλέποντας μόνον τον Θεό, κάμνοντας τρυφή της τον Θεό, στον οποίον ήταν διηνεκώς αφιερωμένη». Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, αναφερόμενος στο ίδιο γεγονός, παρατηρεί, ότι η Θεοτόκος «φυτευθείσα και καλλιεργηθείσα με την δύναμη του αγίου Πνεύματος στον οίκο του Θεού ωσάν ελαία κατάκαρπος, έγινε κατοικητήριον κάθε αρετής. Αφού απεμάκρυνε τον νουν της από κάθε βιοτική και σαρκική επιθυμία, διατήρησε την ψυχή και το σώμα της παρθένον, όπως ήταν αρμόζον και πρέπον σ’ αυτήν, η οποία επρόκειτο να δεχθεί μέσα στους κόλπους της τον  Θεόν. Διότι ο Θεός άγιος ων, αναπαύεται στους αγίους». Σε άλλο σημείο των λόγων του λέγει, απευθυνόμενος προς αυτήν: «Δεν ζούσες για τον εαυτόν σου, διότι δεν γεννήθηκες για τον εαυτόν σου. Ζούσες για τον Θεό, για τον οποίον ήρθες στον κόσμον, έτσι ώστε να διακονήσεις στη σωτηρία του κόσμου. Και έτσι να εκπληρωθεί διά σου η αρχαία βουλή του Θεού, η σάρκωση του Θεού Λόγου και η θέωση ημών».

Η παραμονή της Θεοτόκου στον Ναό κατά την περίοδο αυτή της ζωής της αποτελεί περίοδο προετοιμασίας και προπαρασκευής, εντάσσεται δε στο πάνσοφο σχέδιο της Θείας προνοίας για την πραγματοποίηση της ενσάρκου Θείας Οικονομίας. Η Παναγία, παραμένουσα μέσα στον Ναό και προσευχομένη αδιαλείπτως, διεφύλαξε με την δύναμη της Χάριτος του Αγίου Πνεύματος την παρθενία της άσπιλη, καθαρή και αμόλυντη από κάθε μολυσμό της αμαρτίας του έξω κόσμου. Πέραν αυτών η τοιαύτη διαγωγή και πολιτεία της μέσα στο Ναό αναδεικνύει αυτήν πρότυπο ησυχαστικής ζωής και αδιαλείπτου προσευχής, υπογραμμίζει δε την σημασία και την αξία της ησυχίας και της προσευχής ως αναγκαίων προϋποθέσεων για την πνευματική καρποφορία του πιστού. Για τις δύο αυτές αρετές μας ομιλούν σε πλείστα όσα σημεία των έργων τους οι άγιοι Πατέρες. Ο μέγας Βασίλειος, γευθείς ο ίδιος εκ πείρας τους καρπούς της ησυχίας και πόσο αυτή συμβάλλει στην κάθαρση της καρδιάς, γράφει σε μια επιστολή του, ότι «η ησυχία είναι αρχή καθάρσεως της ψυχής, καθώς η γλώσσα δεν λέγει τα ανθρώπινα, ούτε παρασύρεται σε ευτράπελα λόγια των γελωτοποιών ανθρώπων, πράγμα το οποίον κατ’ εξοχήν παραλύει τον τόνον της ψυχής».

Αυτός ο τρόπος της διαγωγής και πολιτείας της Θεοτόκου έχει ιδιαίτερη σημασία για μας τους χριστιανούς του 21ου αιώνος. Διότι ζούμε σε μια εποχή που την χαρακτηρίζει κατ’ εξοχήν η εξωστρέφεια, ο διασκορπισμός του νοός και η διάχυση προς τον έξω κόσμο.  Ένα πλήθος ειδήσεων, πληροφοριών και γεγονότων κυριολεκτικά κατακλύζουν τις αισθήσεις μας μέσω της τηλεόρασης, του διαδικτύου και των μαζικών μέσων ενημερώσεως και ζητούν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον και την προσοχή μας. Από την άλλη μεριά η ζωή μας έχει γίνει πολύπλευρη και πολυμέριμνη. Προσπαθούμε να ανταποκριθούμε σ’ ένα πλήθος καθηκόντων και φροντίδων, κάτω από το βάρος των οποίων συμπιέζεται ο ψυχικός μας κόσμος, με αποτέλεσμα η ζωή μας να γίνεται τελικά αγχώδης και βασανιστική. Χρόνος για προσευχή δεν μένει παρά ελάχιστος. Αλλά και αυτή η προσευχή που κάνουμε, επειδή γίνεται μηχανικά και τυπικά, με μετεωρισμούς και φαντασίες, με διασκορπισμό των αισθήσεων, δεν φέρνει καρπό στις ψυχές μας.

Βέβαια εμείς που ζούμε μέσα στον κόσμο, δεν μπορούμε να ζήσουμε όπως ζουν οι ασκητές, ή όπως έζησε η Παναγία μέσα στον Ναό. Μπορούμε όμως να απλοποιήσουμε την ζωή μας και να περικόψουμε περιττές φροντίδες και μέριμνες, όσο αυτό είναι δυνατό. Μπορούμε να περικόψουμε τον διασκορπισμό, που προέρχεται από την τηλεόραση και να αποφύγουμε την πνευματική βλάβη, που προέρχεται από αυτήν, έτσι ώστε να δώσουμε φτερά στην προσευχή. Ο Θεός γνωρίζει τις συνθήκες, κάτω από τις οποίες ζούμε και δεν ζητάει από μας πράγματα, που υπερβαίνουν τις δυνάμεις μας. Ας κάνουμε λοιπόν ό,τι εξαρτάται από μας, για να κάνει και ο Θεός ό,τι εξαρτάται από Αυτόν. Εκείνος περιμένει να δεί τον κόπο μας και είναι πρόθυμος να αναπληρώσει το ελλείπον, για να μας δώσει πλούσια την Χάρη του.  Αμήν.