Άγιον Όρος: ὁ Κῆπος τῆς Παναγίας καὶ ὁ κίνδυνος τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ τουρισμοῦ.

 Posted on 24 Νοεμβρίου, 2025

Στυλιανός Μπούρης 
Αδελφότητα Testimonianza Ortodossa

Τὸ Ἅγιον Ὄρος, ὁ Ἱερὸς Κῆπος τῆς Παναγίας, δὲν εἶναι ἁπλῶς ἕνας γεωγραφικὸς τόπος. Εἶναι μυστήριον, παρουσία, ψιλὸν φῶς ποὺ ἐναποτίθεται στὴν καρδιὰ τῆς ὀρθοδόξου ἱστορίας. Εἶναι το ἁγιώτατο Ὄρος, ὅπου ἡ Πανάχραντος, ἡ Θεοτόκος, κατὰ τὴν Παράδοσιν, ἔθεσε τὸ εὐλογημένον Της πόδι καὶ τὸ ἔκαμε κληρονομίαν ἁγιότητος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Εἶναι ἡ κούνια τῆς ὀρθοδόξου ἀσκήσεως, ὁ τόπος ὅπου γενεὰς ἁγίων ἔζησαν μόνον διὰ τὸν Θεόν, ἀναπνέοντας σιωπήν καὶ τρέφοντας τὴν ψυχὴν μὲ τὴν ἀκατάπαυστον μνήμην τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Διὰ αἰῶνας, τὸ Ἅγιον Ὄρος ὑπῆρξε φάρος καθαρότητος, «ἄλλος κόσμος», κατώφλι μεταξὺ οὐρανοῦ καὶ γῆς. Ἐκεῖ ἔζησαν οἱ ἅγιοι, ἔκλαυσαν, προσηύχοντο, ἠγωνίσθησαν κατὰ τῶν δαιμόνων, ἐφύλαξαν τὴν ὀρθόδοξον Πίστιν, ὅταν εἰς τὸν κόσμον ἐπικρατοῦσαν πλάνες, διωγμοί, αἱρέσεις. Ὡς ἔλεγε ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμάς, “ἡ ἁγία ἡσυχία εἶναι μήτηρ τῆς θεολογίας καὶ τῆς καθαρότητος τῆς καρδίας”.

Σήμερον ὅμως, καθὼς ὁ κόσμος ἀλλάζει, καὶ το Ἅγιον Ὄρος φέρει τὰ σημεῖα τῶν πνευματικῶν καταιγίδων τοῦ καιροῦ μας. Δὲν ἀντέχουν ὅλοι οἱ μοναχοὶ μὲ τὴν ἴδια σταθερότητα στὰ ρεύματα τῆς αἱρέσεως καὶ τοῦ οἰκουμενισμοῦ ποὺ διαπερνοῦν τὰ πάντα. Ὅμως ἀκόμη ὑπάρχουν πολλοὶ ἀληθινοὶ μοναχοὶ, ἄνδρες προσευχῆς καὶ δακρύων, πατέρες κεκρυμμένοι στὰ καλύβια τῶν Καρυῶν, στὰ ἐρημικὰ μέρη στα Καρούλια, στὰ ἡσύχια κελλιὰ τῆς ἐνδοχώρας. Αὐτοί εἶναι ἡ ζῶσα συνέχεια τοῦ ἀρχαίου Ἄθωνος: κηρύττουν μὲ τὴν ζωήν τους τὴν ἀληθινὴ Πίστιν εἰς τὸν Χριστόν, φυλάττουν τὴν Παράδοσιν, ὑπερασπίζονται τὴν Ὀρθοδοξίαν.

Κατὰ τὰ τελευταία ἔτη ὅμως, μεγαλώνει ἕνα φαινόμενον ποὺ πληγώνει βαθέως τὴν πνευματικὴν φύσιν τοῦ Ὄρους: ὁ ἐκκλησιαστικὸς τουρισμός.

Πολλοί – πρῶτα ἀπὸ τὴν Ρωσίαν, ἔπειτα ἀπὸ Μολδαβίαν, Ρουμανίαν καὶ ἄλλους ὀρθοδόξους λαούς – μετατρέπουν το Ἁγίον Ὄρος εἰς τόπον ὀργανωμένων ἐπισκέψεων, εἰς «μοναστικὴν διαδρομήν» ὁμοίαν μᾶλλον μὲ πολιτιστικὴν περιήγησιν παρὰ μὲ πνευματικὸ προσκύνημα. Λεωφορεία, ὁμαδικὲς ξεναγήσεις, καθορισμένα προγράμματα, φωτογραφίες, ταχεῖες ἐπισκέψεις εἰς μοναστήρια… συχνὰ ἄνευ ἐξομολογήσεως, ἄνευ νηστείας, ἄνευ σιωπῆς, ἄνευ ζητήσεως τοῦ Θεοῦ. Εἴσοδος στὰ μοναστήρια ὡς εἰς μουσεῖα, πορεία ἐπάνω εἰς μονοπάτια ὅπου ἐβάδιζαν οἱ ἅγιοι… ὡς νὰ εἶναι ἀξιοθέατα. Ἐνίοτε δὲν διανυκτερεύουν εἰς τὰ μοναστήρια, ἀλλὰ εἰς ξενῶνας. Τὸ Ἅγιον Ὄρος δὲν εἶναι διὰ νὰ “θεωρηθῇ”, ἀλλὰ διὰ νὰ “βιωθῇ”. Δὲν εἶναι διὰ νὰ ἐπισκεφθῇ, ἀλλὰ διὰ νὰ πονεθῇ, νὰ προσευχηθῇ, νὰ ἀκουσθῇ μὲ σιωπήν.

Διατί ὁ τουρισμὸς εἶναι ἐπικίνδυνος διὰ τὴν ψυχήν καὶ διὰ τὸ Ὄρος;

– Διακόπτει τὴν ἡσυχίαν
– Μεταβάλλει τὸ ἱερὸν εἰς φολκλορικόν· μοναστήρια καὶ λείψανα γίνονται «σημεῖα ἐνδιαφέροντος»
– Δὲν ζητεῖται ὁ Χριστός, ἀλλὰ μιὰ ἐξωτικὴ ἐμπειρία
– Πολλοὶ ἐπιστρέφουν πεπεισμένοι ὅτι «ἐπεσκέφθησαν τὴν πνευματικότητα», χωρὶς νὰ ἔχουν προσευχηθῇ οὐδὲ μίαν ὥραν.

Πολλοὶ γέροντες τοῦ Ἄθω, κατὰ τὰ τελευταία ἔτη, ἐλάλησαν φανερὰ διὰ τοῦτον τὸν κίνδυνον:

Ὁ Ἅγιος Παΐσιος ἔλεγε:
«Τὸ Ἅγιον Ὄρος δὲν εἶναι τόπος διὰ περιεργους. Ὅστις ἔρχεται ἄνευ μετανοίας ἐπιστρέφει κενότερος ἤ πρότερον.»

Ὁ Ἅγιος Ἰωσὴφ ὁ Ἡσυχαστὴς προειδοποιοῦσε:
«Πᾶν ὅ,τι εἰσέρχεται εἰς τὴν ἡσυχίαν πρέπει νὰ γίνει ἡσυχία. Ἐὰν φέρῃ θόρυβον, ἡ καρδία δὲν δύναται νὰ ἴδῃ τὸν Θεόν.»

Δυστυχῶς πολλοὶ ἔρχονται διὰ νὰ ἴδουν τὰ κτίρια, ὀλίγοι διὰ νὰ ἴδουν ἑαυτούς ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.

Ὅστις ἐπιθυμεῖ ἀληθινῶς νὰ ἀνέλθῃ εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος, πρέπει νὰ τὸ πράξῃ ὡς οἱ Πατέρες διδάσκουν: μετὰ νηστείας καὶ πνευματικῆς προετοιμασίας, ἐξομολογημένος καὶ συμφιλιωμένος, μὲ πνεῦμα μετανοίας, ἄνευ προγραμμάτων, ἄνευ σπουδῆς, ἴσως ζητῶντας πνευματικὸν πατέρα καὶ λόγον διὰ τὴν ψυχήν του, εἰσερχόμενος εἰς τὰ μοναστήρια ὡς εἰς τόπον κρίσεως καὶ ἐλέους, οὐχὶ περιεργείας.

Ὁ ἀληθινὸς προσκυνητὴς δὲν ἀναβαίνει εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος διὰ νὰ ἴδῃ μοναστήρια, εἰκόνας, μοναχοὺς, ἀλλὰ διὰ νὰ συναντήσῃ τὸν Χριστόν.
Ὄχι διὰ «νὰ κάμῃ φωτογραφίας», ἀλλὰ διὰ νὰ κλάψῃ τὰ ἁμαρτήματά του.
Ὄχι διὰ «νὰ λέγῃ ὅτι ἦτο ἐκεῖ», ἀλλὰ διὰ νὰ ἐπιστρέψῃ ἄλλος.

Τὸ Ἅγιον Ὄρος παραμένει – καὶ θὰ παραμείνῃ μέχρι τῶν τελευταίων καιρῶν – ὁ Κῆπος τῆς Παναγίας.
Ἀλλὰ ὁ Κῆπος δὲν ἀνοίγει διὰ ἐκεῖνον ποὺ εἰσέρχεται ὡς τουρίστας· ἀνοίγει διὰ ἐκεῖνον ποὺ εἰσέρχεται ὡς τέκνον.
Δὲν ἀποκαλύπτεται εἰς τὸν παρατηροῦντα, ἀλλὰ εἰς τὸν προσευχόμενον.

Ὅσον ἔστω καὶ εἷς μοναχὸς ζῇ ἐν ἀσκήσει καὶ ἐν καθαρότητι Πίστεως, ὡς οἱ ἅγιοι τῶν αἰώνων ποὺ παρῆλθον, τὸ Ἅγιον Ὄρος θὰ παραμένῃ φάρος διὰ ὅλην τὴν Ὀρθοδοξίαν. Ἀλλὰ εἶναι χρέος καὶ τῶν μοναχών νὰ μὴ μετατρέπεται εις κοσμικὸν προορισμόν.

Πρὸς το Ἁγίον Ὄρος προσέρχεται τις μὲ φόβον Θεοῦ, οὐχὶ μὲ ἐλαφρότητα.
Το ἀγκαλιάζει μὲ δάκρυα, οὐχὶ μὲ φωτογραφίες.
Το ἐπισκέπτεται μὲ μετάνοιαν, οὐχὶ μὲ περιέργειαν.
Διότι ἐκεῖ, μεσα στους βράχους, ζεῖ ἀκόμη τὸ ψιθύρισμα τῆς Παναχράντου, καὶ ὅστις εἰσέλθῃ μὲ καθαρὰν καρδίαν δύναται ἀκόμη νὰ τὸ ἀκούσῃ.