Ἐκκλησία καί Πολιτεία. Ἡ ἄλλη ἡμέρα!

Posted on 7 Αυγούστου, 2024

Τοῦ Γέροντος Μαξίμου Ἰβηρίτου

   Ἐάν ἀνατρέξωμεν εἰς τήν ἱστορίαν, θά ἴδωμεν ὅτι ἡ ἁρμονική σχέσις τῶν δύο θεσμῶν Ἐκκλησίας καί Πολιτείας ἦτο ἐκείνη ἡ ὁποία ἐπέτρεψεν ἐπί χίλια καί πλέον ἔτη τήν ἄνθησιν τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας. Πρόκειται διά μίαν σχέσιν ἀμοιβαίου σεβασμοῦ, μέ βάσιν πάντοτε τήν ὑπεράσπισιν τῶν θεσμῶν διά τό κοινόν καλόν τῆς Βυζαντινῆς Κοινωνίας.

  Ἀκόμη καί ἐν καιρῷ ἀνταγωνισμῶν καί ἐπί μέρους συγκρούσεων, πρός λύσιν τῶν διαφορῶν μεταξύ ἱστορικῶν προσώπων, οἱ ῥόλοι ἑκάστου θεσμοῦ ἦσαν καθωρισμένοι καί ἐνίοτε ἐγένοντο στενώτεροι διά τήν ὑπεράσπισιν τῆς μεγάλης Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας, συμπεριλαμβανομένης καί τῆς ἀφομοιωθείσης Ῥωμαϊκῆς.

  Ἀδιάψευστα παραδείγματα ἀποτελοῦν ὁ Πατριάρχης ΚΠόλεως Μέγας Φώτιος, ὅστις ἐκτός τῆς Πατριαρχικῆς του ἰδιότητος ὑπῆρξεν αὐτοκρατορικός καί βασιλικός σύμβουλος (= ὅπως εἰς τήν περίπτωσιν τοῦ Βασιλέως τῆς Βουλγαρίας Μιχαήλ). Τό ἴδιον συνέβη καί μέ τόν ποδηγέτην τῆς Ἀθωνικῆς Πολιτείας, τόν Τραπεζούντιον Ὅσιον Ἀθανάσιον τόν Ἀθωνίτην, ὅστις πέραν τῆς Μοναχικῆς αὐτοῦ ἰδιότητος ὑπῆρξε Γέρων καί σύμβουλος τοῦ ἐνδόξου αὐτοκράτορος Νικηφόρου Φωκᾶ.

  Κατά τά ἐπακολουθήσαντα προεπαναστατικά καί μετεπαναστατικά ἔτη τῆς ἱδρύσεως τοῦ Νέου Ἑλληνικοῦ Ἔθνους ,<Κράτους, ἡ συμβολή τοῦ Ἑλληνικοῦ Κλήρου ἦτο καθοριστική τόσον εἰς τά πεδία τῶν μαχῶν, ὅσον καί εἰς τήν πνευματικήν συνεισφοράν. Καί ἀπ’ ὅ,τι παρατηροῦμεν, ἀκόμη καί εἰς τάς Συν­ελεύσεις τῆς Τροιζῆνος καί τῆς Ἐπιδαύρου ὁ ἀριθμός τῶν Κληρικῶν καί Μοναχῶν, οἵτινες ἔλαβον μέρος εἰς αὐτάς, δέν ἦτο καθόλου εὐκαταφρόνητος. Τρανόν παράδειγμα ἀποτελεῖ ὁ Μινίστρος (= Ὑπουργός) τῆς Θρησκείας τοῦ Ἔθνους <Κράτους Ἀνδρούσης Ἰωσήφ.

  Ὡς γνωστόν, δύο μῆνας μετά τήν Ἐπανάστασιν τοῦ 1821, ὅτε οἱ προκριτώτεροι τῆς Πελοποννήσου συνῆλθον εἰς τήν Ἱεράν Μονήν τῶν Καλτεζῶν (= εἰς τά σύνορα Ἀρκαδίας καί Λακωνίας) πρός σύσκεψιν, ἀπεφάσισαν τήν σύστασιν Πελοποννησιακῆς Γερουσίας. Ἡ πρώτη πρᾶξις (= 26 Μαΐου 1821) ἀναφέρει ὅτι ἐξελέγησαν «νά συσκέπτωνται, προβλέπωσι καί διοικῶσι» τά τῆς Πελοποννήσου, ὁμοῦ μετά τοῦ ἀρχιστρατήγου Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, οἱ ἑξῆς: Βρεσθένης Θεοδώρητος, Σωτήριος Χαραλάμπης, Ἀ. Κανακάρης, Ἀ. Παπαγιαννόπουλος, Θ. Ῥέντης καί Ν. Πονηρόπουλος.

  Τήν ἀρχικήν ταύτην πρᾶξιν τῆς πρώτης Γερουσίας ὑπογράφουν οὐχί μόνον λαϊκοί, ἀλλά καί «ὁ Ἐπίσκοπος Ἕλους Ἄνθιμος, καί ὁ Πρωτοσύγκελλος Ἀμβρόσιος τοῦ ἁγίου Χριστιανουπόλεως». Καθώς παρατηροῦμεν, οἱ Πρόκριτοι καί οἱ Στρατιωτικοί τοῦ 1821 ζητοῦν καί ἔχουν τόν ἀντιπρόσωπον τῆς Ἐκκλησίας οὐχί μόνον ὡς συμπαραστάτην ἐν ταῖς μάχαις, ἀλλά καί σύμβουλον εἰς τάς Συνελεύσεις.

  Οἱ ἱστορικοί εὐφήμως μνείαν ποιοῦν τοῦ Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανοῦ (= ὡς Πληρεξουσίου τῆς ἐν Ἐπιδαύρῳ Συνελεύσεως καί Προέδρου τῆς Ἐπιτροπῆς τῆς Συνελεύσεως), τοῦ Θεοκλήτου Φαρμακίδου (= ὡς Πληρεξουσίου ἐν τῇ Α΄ Ἐθνικῇ Συνελεύσει καί Μέλους τοῦ Ἀρείου Πάγου), καί πολλῶν ἄλλων Κληρικῶν ἐκ τῶν Πρεσβυτέρων τῆς Ἑλλάδος κατά τήν Ἐθνικήν Ἀναγέννησιν. Οἱ ἴδιοι ἐν ταῖς ἡμέραις τῆς Ἐθνικῆς Παλιγγενεσίας εἶχον ἐνεργόν δρᾶσιν εἰς τήν Πολιτικήν καί παρεκάθηντο μετά τῶν Ἐπισκόπων· ἦσαν δέ οἱ ἑξῆς: Γρηγόριος Δικαῖος, Λεόντιος Καμπάνης, Γρηγόριος Μοίρας, Δημήτριος Κωστόπουλος, Θεόφιλος Καΐρης, Ἄνθιμος Γαζῆς, Γρηγόριος Κωνσταντᾶς, καί πολλοί ἄλλοι.

  Τό 1925 ἡ τότε Διαρκής Ἱερά Σύνοδος ἐζήτει ἐγγράφως ἀπό τήν Κυβέρνησιν, ὅπως ἐπανέλθῃ ὁ θεσμός, ὥστε νά συμμετάσχουν ἐν τῇ Γερουσίᾳ καί τρεῖς ἀντιπρόσωποι τῶν Πρεσβυτέρων, γεγονός ὅπερ ἐσχολιάσθη εἰς τόν Τύπον (βλ. ἐφημ. «Νέα Ἡμέρα», ἀριθ. φύλ. 3468, 3 Ἰανουαρίου 1926).

  Ἡ ἀπόφασις τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου ἦτο καί εἶναι σύμφωνος πρός τήν Ἱστορίαν τῶν σχέσεων τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Πολιτείας. Οἱ Κληρικοί, ὅπως προελέχθη, καί τοῦτο εἶναι γνωστόν τοῖς πᾶσιν ἐκ τῆς Ἑλληνικῆς Ἱστορίας, οὐ μόνον κατά τούς χρόνους τῆς δουλείας πρωτοστάτησαν εἰς τήν διοίκησιν τοῦ δουλεύοντος Ἔθνους, ἀλλά καί κατά τά πρῶτα ἔτη τῆς Ἐλευθερίας ἐλάμβανον ἐνεργόν μέρος εἰς τά τῆς διοικήσεως τῆς Χώρας. Οὐ μόνον Βουλευταί ἐξελέγοντο οἱ Κληρικοί μας κατά τά πρῶτα ἔτη τῆς Ἐλευθερίας, ἀλλά καί ἐν αὐτῇ τῇ πρώτῃ ὡς ἐφάνη Γερουσίᾳ τούς ἀνευρίσκομεν δρῶντας εὐδοκίμως.

  Δυστυχῶς, ἐπί Βαυαροκρατίας ἐν Ἑλλάδι τά πράγματα ἤλλαξαν εἰς τήν Χώραν μας, μέσῳ βιαίων ἐπιτακτικῶν καί καθοριστικῶν ἀλλαγῶν, αἱ ὁποῖαι ἔθετον σταδιακῶς τήν Ἐκκλησίαν εἰς τό περιθώριον, εἰς σημεῖον ὥστε σήμερον νά θεωρῆται ὅτι ἡ Ἑλληνορθόδοξος Ἐκκλησία ἔχει μόνον λόγον διά τά τοῦ οἴκου της. Τό δέ χείριστον νά ἔχῃ ἐπικρατήσει καί εἰς τούς κόλπους ἀκόμη τῆς ἰδίας Ἐκκλησίας, τό γνωστόν ἀφήγημα, ὅτι: «ἡ Ἐκκλησία οὔτε πολιτεύεται, οὔτε ἀντιπολιτεύεται».

  Ἡ ἀνωτέρω τοποθέτησις ἀκούεται κατά πρώτην ἐκτίμησιν ὡς ὀρθή χριστιανικῶς, πλήν ὅμως ἐάν μελετηθῇ εἰς βάθος, κρύπτει μίαν ἐπικινδυνότητα. Ἡ μή ἀνάμειξις τῆς Ἐκκλησίας εἰς τά Πολιτικά δρώμενα θά ἦτο ὀρθή, μόνον ὅταν ἡ Πολιτεία ἦτο ὑπερασπιστής τῶν ἀξιῶν τοῦ  Ἔθνους (= Θρησκείας, Πατρίδος, Οἰκογενείας).

  Εἰς ἀντίθετον ὅμως περίπτωσιν, θά ἔπρεπε καί θά πρέπῃ νά ἰσχύσῃ τό Ἀπομνημονευματικόν λόγιον τοῦ Γραμματέως τοῦ Θεοδώρου Κολοκοτρώνη καί Ὁπλαρχηγοῦ τοῦ 1821 Φωτίου Φωτάκου· ὅ,τι δηλαδή συνέβη μετά τήν πτῶσιν τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας: «Ἔθνους ἀπροστατεύτου (γράφει), ἀνέλαβε τήν κηδεμονίαν ἡ Ἐκκλησία».

  Ἡ Ἐκκλησία, λοιπόν, δικαιοῦται καί τῆς ἐπιβάλλεται, νά ἔχῃ λόγον καί ῥόλον καί εἰς τά Πολιτικά δρώμενα, ὅταν τήν χρειάζεται ἡ Πατρίς· πολλῷ δέ μᾶλλον τήν σήμερον ἡμέραν, κατά τήν ὁποίαν ἡ ἰδία ἡ Πολιτείᾳ φαίνεται νά ἐξυπηρετῇ ξένα συμφέροντα καί νά θέτῃ εἰς κίνδυνον τήν ἀκεραιότητα τῆς Χώρας μας (= περίπτωσις τῶν Σκοπίων) ἤ νά νομοθετῇ ἀπανθρώπους καί ἐπικινδύνους ἠθικῶς καί ὄχι μόνον νόμους, οἵτινες ἀντιβαίνουν εἰς τήν φυσικήν ζωήν τοῦ ἀνθρώπου καί προσβάλλουν εἰς ὑπερθετικόν βαθμόν τό Εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ.

  Καί ἐάν τις ἀντείπη, ὅτι ὁ Κύριος δέν ἐζήτησεν ἀπό τήν Ἐκκλησίαν νά ἀναλάβῃ ῥόλον διαχειριστοῦ ἐξουσίας, δίδεται ὅμως ἡ ἀπάντησις, ὅτι ἐζήτησεν ὅπως οἱ Πολιτικοί ἡγέται τοῦ τόπου καί οἱ πολῖται, τούς ὁποίους κυβερνοῦν, ζοῦν συμφώνως πρὸς τὸν Νόμον Του. Ἄλλως τε, «τέχνη τό ἄρχειν ἐστίν, οὐκ ἀξίωμα μόνον· καί τέχνη πασῶν ἀνωτέρα».

  Ἡ Ἐκκλησία εἰς τόν Πνευματικόν, Ἐθνικόν καί Κοινωνικόν αὐτῆς ἀγῶνα, δέον ὅπως μή συμμεταβάλληται ταῖς καιναῖς ἀπάταις καί κοσμικαῖς ἀνάγκαις καί συναλλαγαῖς. Ἔχει τήν ἀξίαν νά μένῃ ὡς θεῖος ὀργανισμός ἀρτιμελής καί ἀμετάβλητος εἰς τάς ὑπό τοῦ χρόνου καί τάς ἀντιξόους περιστάσεις ἐπιφερομένας βλάβας. Ἔχει ὅμως καί καθῆκον ἱερόν νά συνεχίσῃ νά προστατεύῃ καί τό κατά πλειοψηφίαν Ὀρθόδοξον ἡμῶν Ἔθνος, διότι ἔχει πρωτοστατήσει ὑπέρ αὐτοῦ καί ἔδωκε ποταμούς αἱμάτων διά τήν ἀπελευθέρωσίν του ἐκ τοῦ πολυετοῦς Ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ.

  Πρῶτος ὁ ἀοίδιμος Ἐθνοϊερομάρτυς Πατριάρχης ΚΠόλεως Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Ε΄ ἐταυτίσθη ἐν ὥρᾳ ἀνάγκης μέ τό Ἔθνος, καί εἰς τήν κατάλληλον στιγμήν προσέφερεν οἰκειοθελῶς τό ἴδιον αὐτοῦ αἷμα πρός ἐκτίναξιν τοῦ Τουρκικοῦ ζυγοῦ. Τό ἴδιον ἔπραξε καί ὁ διάδοχος αὐτοῦ ἐν Σμύρνῃ, ὁ ἀπό Δράμας πολύαθλος Ἐθνοϊερομάρτυς Χρυσόστομος, διά τήν διάσωσιν τοῦ Μικρασιατικοῦ Ἑλληνισμοῦ. Ἀμφότεροι ἐταυτίσθησαν μέ τήν Ἐκκλησίαν καί τό Ἔθνος, διά τοῦτο καί εὗρον Μαρτυρικόν θάνατον.

  Βεβαίως, σήμερον οὐδεμία ἀπαίτησις ὑπάρχει ἵνα ἀναλάβῃ καί πάλιν ἡ Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία ῥόλον Ἐθναρχικόν, καθότι πέραν τοῦ ὑφισταμένου κανόνος διά τήν μή φυλετικήν διάκρισιν, ἡ ἰδία εὑρίσκεται μεταξύ τῶν Συμπληγάδων λίθων Ἀνατολῆς καί Δύσεως, καί συνεχίζει βεβαίως νά διατελῇ ὑπό Ὀθωμανικήν αἰχμαλωσίαν, ὅπως ἡ Βασιλεύουσα Πόλις καί αἱ λοιπαί ἀλύτρωτοι Πατρίδες (= Πόντου, Ἀνατολικῆς Θρᾴκης καί Μικρασίας).

  Τό νέον ὅμως Ἑλληνικόν Ἔθνος, διάδοχον βλάστημα τοῦ Βυζαντίου καί τοῦ Ἑλληνορθοδόξου Βυζαντινοῦ Πολιτισμοῦ, ἔχει Αὐτοκέφαλον καί Ἐλευθέραν Ἐκκλησίαν, πλαισιουμένην μέ πολλούς ἀξίους Ἱεράρχας, οἱ ὁποῖοι ἤδη θά πρέπῃ νά ἀρχίσουν νά μελετοῦν τό τί θά πρέπῃ νά πράξουν διά τήν διάσωσιν τῶν ὅσων μᾶς ἀπέμειναν εἰς τήν Ἑλλάδα.

  Δέν πρέπει νά μᾶς διαφεύγῃ, ὅτι κατά τήν ἐπικράτησιν τοῦ ἀθέου Κομμουνισμοῦ εἰς τήν Ῥωσίαν, μετά τήν Μπολσεβικικήν Ἐπανάστασιν τοῦ 1917, ἐνῷ μία μεγάλη μερίς Ἱεραρχῶν τῆς Ῥωσικῆς Ἐκκλησίας ἐξεπατρίσθη καί ἐδημιούργησε τήν Ἐκκλησίαν τῆς Διασπορᾶς, παρέμειναν ὅμως καί Ἱεράρχαι ἐν μέσῳ λύκων, διά νά στηρίξουν τό δοκιμαζόμενον χριστιανικόν ποίμνιον.

  Ὡρισμένοι τούτων διετέλεσαν καί Μέλη τοῦ Ῥωσικοῦ Κοινοβουλίου, μέ ὅ,τι συνεπάγεται, διά νά περισώσουν τό κατά δύναμιν ἐκ τῆς ἐπικρατούσης ὑλιστικῆς λαίλαπος. Τρεῖς μάλιστα Μητροπολίτας ἐξ αὐτῶν ἐγνωρίσαμεν καί ἡμεῖς τό 1986 κατά τήν ἐπίσκεψίν μας εἰς τήν Κομμουνιστικήν Ῥωσίαν: πρόκειται διά τούς Μητροπολίτας Κιέβου, Μίνσκ καί Βολοκολάμσκ.

  Ἡ καθ’ ἡμᾶς Πολιτεία τῶν νεωτέρων χρόνων, συνεχίζουσα δυστυχῶς τήν ἰδίαν σχεδόν Βαυαρικήν γραμμήν ἤ καί τήν παράλληλον Ἀγγλοσαξωνικήν τοιαύτην, καί ἐφαρμόζουσα τήν μέθοδον τοῦ τεμαχισμοῦ τοῦ σαλαμίου, σκοπόν ἔχει τήν ἐν τέλει καθαίρεσιν τῶν πάντων· ἤδη τοῦτο δηλοῦται ὑπό πλείστων Πολιτικῶν ταγῶν, λεγόντων: «ἀλλαγή εἰς ὅλα», καί «χωρισμός Ἐκκλησίας<Κράτους· ἡ δέ λέξις Ἔθνος, σπανίως ἀκούεται παρ’ αὐτῶν, διότι ὑπάρχει γραμμή τῆς Νέας Τάξεως πραγμάτων διά τήν διάλυσιν τῶν Ἐθνῶν, εἰς τά ὁποῖα ὁ ἴδιος ὁ Θεός ὥρισεν ἀρχηγούς Ἀγγέλων πρός διαφύλαξιν αὐτῶν, συμφώνως πρός τήν Γραφήν.

  Ὅθεν, ἡ Ὀρθόδοξος Ἑλλαδική Ἐκκλησία, εἰς τήν ὁποίαν ἀποβλέπει σήμερον ἡ δύστυχος Ἑλλάς, ὀφείλει νά ἀνασκουμπωθῇ καί νά ἀναλάβῃ εὐθύνας. Νά μελετήσῃ πλέον μέ ποῖον τρόπον θά ἀναλάβῃ ἀναγκαίαν μελλοντικήν Πολιτικήν δρᾶσιν, καί νά παύσῃ νά εἶναι οὐραγός τῶν ἑκάστοτε «μπαρμπέρηδων», οἵτινες στόχον ἔχουν τήν ἀπαξίωσιν τῶν θεσμῶν καί τήν ἐπιβολήν ἀντεθνικῶν, ἀντιχριστιανικῶν καί ἀνηθίκων νόμων εἰς τήν Πατρίδα μας.

  Βεβαίως καί εἰς τοῦτο ἐκκρεμεῖ κίνδυνος, ἐάν ἡ Ἐκκλησιαστική ἐκπροσώπησις εἰς τήν Πολιτικήν σκηνήν δέν θά ἔχῃ ὀρθήν γραμμήν ἤ πεπλανημένην τύπου Θεοκλήτου Φαρμακίδου. Ὁ Πιττακός ὁ Μιτυληναῖ­ος, εἷς τῶν ἑπτά σοφῶν τῆς Ἑλλάδος, ἔλεγε πέντε περίπου ἑκατονταετηρίδας πρό Χριστοῦ: «Ἀρχή ἄνδρα δείκνυσι» (= τό δημόσιον ἀξίωμα φανεροῖ τόν χαρακτῆρα τοῦ ἀνθρώπου < ἡ ἐξουσία ἀποκαλύπτει τό ποιόν τοῦ ἀνθρώπου), ὁπότε δίδεται ἡ εὐκαιρία εἰς τούς πολίτας νά ἐπιλέγουν τούς ἑκάστοτε κυβερνῶντας.

  Ὡρισμένοι προφασίζονται λέγοντες,  ὅτι εἰς  τήν Εὐρώπην  ἀπέτυχον παταγωδῶς τά ἱδρυθέντα Χριστιανικά Κόμματα. Ἀλλά διατί συνέβη τοῦτο; Συνέβη διότι δέν ἐπάτουν ἐπί στερεοῦ ἐδάφους καί δέν εἶχον τήν δέουσαν ἐκπροσώπησιν· ἀλλά ποῦ νά τήν εὕρουν, ἀφοῦ ἡ Εὐρώπη ἔχει ἀποστῆ πνευματικῶς ἐκ τῆς Ὀρθοδοξίας καί οἱ πολῖται αὐτῆς κατά μέγα μέρος εἶναι Ἑτερόδοξοι.

  Τό Ἅγιον Ὄρος, τό Περιβόλιον τῆς Παναγίας, ἡ Ἀκρόπολις τῆς Ὀρθοδοξίας, τό ὁποῖον ἐπί Τουρκοκρατίας ἔσωσε τόν Ἐθνισμόν, τά Ἑλληνικά γράμματα καί τήν Ὀρθοδοξίαν, ὀφείλει καί τοῦτο νά μή συμμεταβάλληται ταῖς καιναῖς ἀπάταις καί κοσμικαῖς ἀνάγκαις καί συναλλαγαῖς, ἀλλά νά διατηρήσῃ ἀπαραβίαστον τό διέπον νομικόν καί πνευματικόν αὐτοῦ Καθεστώς.

Συμφώνως πρός τόν Βυζαντινόν αὐτοκράτωρα Ἰωάννην Καντακουζηνόν: «Ὁ Ἄθως κατέστη σοφῶν ἐνδιαίτημα, καί τό κέντρον τῶν Ἁγίων, πόλις ἀληθῶς οὐρανία» (βλ. Ἱστορ. Καντακουζηνοῦ, τόμ. Α΄, σελ. 330, ἐκδ. Παρισίων). Ὅθεν, ὁ Ἄθως < τό Ἅγιον Ὄρος πρέπει νά παραμείνῃ καί τοῦτο σταθερόν καί ἀμετάβλητον, διά νά ἔχῃ ζωήν καί νά ἀποτελῇ ἐγγύησιν διά τήν ἐπανασύστασιν τοῦ Βυζαντίου, πρᾶγμα τό ὁποῖον πιστεύομεν ὅτι θά γίνῃ ἐν καιρῷ, συμφώνως πρός  τάς παραδοθείσας εἰς ἡμᾶς ἱστορικάς Προφητείας.

  Ὁμολογουμένως, πάντες οἱ Ἀθωνῖται ἐπέδειξαν ἀνέκαθεν μεγάλην αὐταπάρνησιν καί φιλοπατρίαν. Καταφεύγοντες οὗτοι πρό καί μετά τήν Ἅλωσιν εἰς τάς ἐρήμους τοῦ Ἄθω, ἔνθα μακράν τῆς ἐγκοσμίου τύρβης ἀπελάμβανον τάς ἀνεκτιμήτους τῆς φύσεως χάριτας, καί αἱ ψυχαί αὐτῶν μεταρσιούμεναι μέχρι τοῦ θρόνου τοῦ Ὑψίστου, ἱκέτευον αὐτόν καί ἐπεκαλοῦντο τήν εὐσπλαγχνίαν του καί τό ἔλεος αὐτοῦ πρός τό Ἔθνος καί τήν Ἐκκλησίαν ἡμῶν.

  Τοῦτο καταφαίνεται εἰς τά Τροπάρια τῶν πρό τῆς Ἁλώσεως καί μετ’ αὐτήν Ἁγίων, ὅπως εἰς τήν Ἀκολουθίαν τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ ἀσκήσαντος εἰς τήν Λαυριωτικήν Σκήτην τῶν Καυσοκαλυβίων, ἔνθα εἰς τήν Θ΄ ᾠδήν τοῦ Κανόνος ψάλλομεν: «Ἵλεων ἡμῖν, Θεόν κινδυνεύουσιν ἔργασαι Μάξιμε, ὅτι παρά πάντα νῦν, τά ἔθνη σφόδρα φεῦ ἐσμικρύνθημεν, καί χλευασμός  γεγόναμεν,  τοῖς  κύκλῳ ἅγιε, καί ἐν πάσῃ γῇ ἐταπεινώθημεν, καρδιῶν τοῖς θελήμασιν εἴκοντες»//«Δέσποινα ἁγνή, Κυρία τοῦ Ἄθωνος καί πάσης Κτίσεως, Μάξιμον παράλαβε, Νήφωνα, Πέτρον, Νεῖλον, Ἀκάκιον, τόν μέγαν Ἀθανάσιον καί λοιπούς ἅπαντας, τόν Υἱόν σου, σύν αὐτοῖς δυσώπησον ἐλεῆσαι ἡμᾶς τούς οἰκέτας σου».

  Τήν φιλοπατρίαν ταύτην κατοπτρίζουν καί πλεῖστα ἄλλα λίαν κατανυκτικά Τροπάρια, καί δικαίως καθότι ἐμπράκτως τήν ἀπέδειξαν  οἱ  Ἀθωνῖται  Μοναχοί: ὅπως εἰς τόν Ἱερόν Ἀγῶνα τοῦ 1821, εἰς τήν Ἐπανάστασιν τῆς Μακεδονίας τό 1854 μέ ἀρχηγόν τόν Τσάμην Καρατάσον, εἰς τόν ἔνοπλον Μακεδονικόν Ἀγῶνα τοῦ 1903 -1908, καί αὐτόν ἐπίσης τόν Β΄ Παγκόσμιον πόλεμον μέ τήν ἐνίσχυσιν τῶν ὀχυρῶν τοῦ Ῥοῦπελ κ.ο.κ.

  Ἀλλά καί αὐτό τό Καθεστώς τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί ὁ τρόπος τῆς ἐξασκήσεως τῆς διοικήσεως αὐτοῦ, ἔπρεπε ἤδη νά εἶχεν ἀποτελέσῃ πρότυπον καί δι’ ἄλλους (= μοντέλον κατά τόν ἐπισκεφθέντα τό Ἅγιον Ὄρος φιλέλληνα Γάλλον Πρόεδρον Βαλερί Ζισκάρ ντ’ Ἐστέν). Ὡς γνωστόν, ὁ Ἄθως διοικεῖται ὑπό Μοναχῶν, ἐκπροσωπουμένων ὑπό Μοναστηριακῶν Ἀντιπροσώπων εἰς τό Κοινοβούλιον τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος. Ἡ δέ Ἱερά Κοινότης εἶναι «τό ἱεραρχικῶς προϊστάμενον διοικητικόν ὄργανον τῶν κυριάρχων Ἱερῶν Μονῶν», ὅπως ὁρίζεται.

  Ἡ Ἱερά Κοινότης ἀποτελεῖ διαρκές Βουλευτικόν Σῶμα ἀνωτάτης ἀρχῆς μέ ἐξουσίαν νομοθετικήν, ἐκτελεστικήν καί δικαστικήν. Ἀπαρτίζεται ἐξ εἴκοσιν (20) Ἀντιπροσώπων τῶν ἰσαρίθμων Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί προεδρεύεται ὑπό τοῦ Πρωτεπιστάτου, ὅστις εἰσηγεῖται τά πρός συζήτησιν θέματα, δίχως νά ψηφίζῃ ὁ ἴδιος. Τό Ἱερόν Σῶμα συνεδριάζει Τακτικῶς (= δίς τῆς Ἑβδομάδος) καί ἐκτάκτως (= ὅταν παρουσιάζονται σοβαρά ζητήματα).

  Αἱ Ἔκτακτοι Συνάξεις: ἡ Διπλῆ Ἱερά Σύναξις (= Δ.Ι.Σ. ἤ ἁπλῶς Διπλῆ), καί ἡ Ἔκτακτος Διπλῆ Ἱερά Σύναξις (= Ε.Δ.Ι.Σ. ἤ ἁπλῶς Δισενιαύσιος), εἶναι δύο νομοθετικά κείμενα (= ὁ Κ.Χ. καί τό Ν.Δ. τοῦ 1926) καί ἐννοοῦν δύο τύπους Συνάξεων. Εἰς τήν πρώτην περίπτωσιν (= τήν Ε.Δ.Ι.Σ.) ἡ Σύναξις εἶναι εἰκοσαμελής, καί εἰς τήν δευτέραν (= τήν Διπλῆν Δισενιαύσιον Σύναξιν, Ν.Δ., ἄρθρ. 6) τό Ἱερόν Σῶμα συγκροτεῖται ὑπό τῶν Καθηγουμένων τῶν Μοναστηρίων καί συνέρχεται «αὐτοδικαίως» δίς τοῦ ἔτους: Τήν Κυριακήν τῶν Μυροφόρων καί τήν 20 Αὐγούστου, κατόπιν τυπικῆς προσκλήσεως τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος.

  Ἡ «Ἔκτακτος Εἰκοσαμελής Σύναξις» θεωρεῖται ἀπό τόν Κ.Χ. (= Καταστατικόν Χάρτην) τό «Ἀνώτατον Νομοθετικόν καί Δικαστικόν σῶμα» (ἄρθ. 36 καί 43), διά τοῦτο καί ἡ συνήθης ἔκφρασις τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος: «παρεπέμφθη (= τό ζήτημα) εἰς τήν ἁρμοδίαν Ε.Δ.Ι.Σ.». Αὕτη ψηφίζει κανονιστικάς διατάξεις, «μή ἀντικειμένας πρός τόν Κ.Χ.». Ὅταν αἱ διατάξεις εἶναι πνευματικῆς φύσεως, κοινοποιοῦνται εἰς τήν Μητέρα Ἐκκλησίαν (= τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον), ὅπου ὑπάγεται πνευματικῶς ὁ Ἄθως· καί ὅταν εἶναι διοικητικῆς φύσεως κοινοποιοῦνται εἰς τόν ἐκπρόσωπον τῆς Πολιτείας (= Πολιτικήν Διοικητήν), ὅστις καί τάς μεταβιβάζει εἰς τό Ὑπουργεῖον τῶν Ἐξωτερικῶν πρός ἐπικύρωσιν.

  Αἱ ἀποφάσεις τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος λαμβάνονται κατά πλειοψηφίαν, καί τά ἐξερχόμενα ἔγγραφα σφραγίζονται μέ τήν μεγάλην τετραμερῆ Ἱεροκοινοτικήν σφραγῖδα, ὑπογραφόμενα μέ τόν ἐπιστολικόν τύπον: «Ἅπαντες οἱ ἐν τῇ Κοινῇ Συνάξει Ἀντιπρόσωποι καί Προϊστάμενοι τῶν Εἴκοσιν Ἱερῶν Μονῶν τοῦ Ἄθω».

  Εἰς τήν Ἱεράν Κοινότητα τηροῦνται ἀπό τοῦ 1879 Κώδικες Πρακτικῶν, ἐνῷ ἐνωρίτερον αὕτη ἐξέδιδε Πράξεις. Εἰς τόν Κώδικα Πρακτικῶν καταχωρίζονται τά Πρακτικά τῶν Συνεδριῶν, ὑπογραφόμενα ὑπό τῶν Ἀντιπροσώπων. Ἑκάστη δέ Σύναξις, διά νά θεωρηθῇ ἐν ἀπαρτίᾳ, πρέπει νά παρίστανται εἰς αὐτήν δεκατέσσαρες (14) τοὐλάχιστον Ἀντιπρόσωποι.

  Ἰδού, λοιπόν, καί εἰς τήν Ἁγιορειτικήν Πολιτείαν, ὡς συνισταμένην ἐξ ἀνθρώπων ἀπομεμακρυσμένων ἐκ τοῦ κόσμου, οἵτινες ἔθεσαν ὡς ὅρον τοῦ βίου αὐτῶν τήν ὑπακοήν, ἀσκεῖται ἐπί ἑκατονταερίδας εὔνομος Πολιτική ἐξουσία ὑπό τῶν ἑκάστοτε ἰθυνόντων, καί μάλιστα λίαν ἐπιτυχής. Κατά ταῦτα, πᾶσα ἡ τοῦ Ἁγίου Ὄρους νομοθεσία, εἶναι προϊόν τοῦ Ἁγιορειτικοῦ πνεύματος καί ἀπαύγασμα τῆς Ἁγιορειτικῆς θελήσεως· μέ μόνην τήν διαφοράν, ὅτι αὕτη ἐλάμβανε τό χρῖσμα καί τό κῦρος τῆς Πολιτείας καί τῆς Ἐκκλησίας (πρβλ. Ἰωακείμ Ἰβηρίτου, Ἁγιορειτική Πολιτεία, Θεσσαλονίκη 1921, σελ. 7).

  Διατί ὄχι καί ἡ Ἑλλαδική Ἐκκλησία νά μή ἔχῃ σχετικόν ῥόλον εἰς τά τῆς Πολιτικῆς Διοικήσεως ἐν Ἑλλάδι, καί μάλιστα εἰς κρισίμους καιρούς; Ἀλλά διά νά ἐπιτευχθῇ ὁ σκοπός, χρειάζονται καθαροί νόες, ὥστε νά ἀποφασίσουν τίνι τρόπῳ γενέσθαι τοῦτο.

  Ἴσως τά γεγονότα προτρέξουν καί κοπῇ μόνος ὁ ἤδη ἐφθαρμένος ἐμφάλιος λῶρος, μεταξύ Ἐκκλησίας καί Πολιτείας, ὅπως ἐγένετο καί μέ τήν ἀποτίναξιν τοῦ Ὀθωμανικοῦ ζυγοῦ. Προέτρεξαν τά γεγονότα, καί ὅλοι ἄκοντες< ἕκοντες εἰσῆλθον εἰς τόν Ἀγῶνα καί ἠλευθέρωσαν τήν Πατρίδα καί τό δοῦλον Γένος.

[Ἅγιον Ὄρος, Κυριακή τῶν Νεομαρτύρων   –  1/14 Ἰουλίου 2024]

ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ