Τέσσερις συνοδοὶ τῆς μετανοίας. +Επίσκοπος Αυγουστίνος Καντιώτης.

Posted on 16 Μαρτίου, 2025

«…Παραλυτικὸν φέροντες αἰρόμενον ὑπὸ τεσσάρων» (Μᾶρκ. 2,3

Σήμερα, ἀγαπητοί μου, Δευτέρα (Β΄) Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν τῆς ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ὥρισε νὰ ἑορτάζεται ἕνας ἅγιος, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς· ὑπάρχουν πολλοὶ ἅγιοι Γρηγόριοι, καὶ πρὸς διάκρισιν ἀπὸ τοὺς ἄλλους αὐτὸς ἐπονομάζεται Παλαμᾶς.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἔχει μία θαυμάσια ὁμιλία ἐπάνω στὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο. Θὰ τολμήσω νὰ πάρω μερικὰ ἄνθη καὶ θὰ τὰ προσφέρω στὴν ἀγάπη σας, σὰν μιὰ μικρὰ ἀνθοδέσμη.

***

Στὰ χρόνια τοῦ Χριστοῦ σὲ μιὰ πόλι τῆς Γαλιλαίας, τὴν Καπερναούμ, ζοῦσε κάποιος ἀσθενής. Ἦταν παράλυτος σωματικῶς ἐξ αἰτίας τῶν ἁμαρτιῶν του. Ῥίζα ὅλων τῶν ἀσθενειῶν εἶνε ἡ ἁμαρτία. Καὶ ἐπιστημονικῶς ἀκόμη εἶνε ἀποδεδειγμένο, ὅτι ἡ ἁμαρτία, ἐκτὸς τῶν ἄλλων συνεπειῶν ποὺ ἔχει, τσακίζει τὰ νεῦρα τοῦ ἀνθρώπου· τὸν ὁδηγεῖ συντομώτερα στὸν τάφο. Γνώρισα στὴν Ἀθήνα, στὸ Ἄσυλο τῶν Ἀνιάτων ἕνα νέο, ἀθλητὴ πρώτης τάξεως. Σήκωνε –ὅταν ἦταν καλά– 150 κιλὰ σὰν νὰ ἦταν πούπουλο. Κατόπιν, δὲν μποροῦσε νὰ σηκώσῃ οὔτε τὸ κουτάλι του. Γιατί; Διότι ἔπεσε στὴν πορνεία καὶ στὴ μοιχεία, μὲ δεκάδες γυναῖκες. Τὸ ἀποτέλεσμα ἦταν νὰ παραλύσῃ. «Τὰ ὀψώνια τῆς ἁμαρτίας θάνατος», λέει ἡ Καινὴ Διαθήκη (Ῥωμ. 6,23).

Παρέλυσε λοιπὸν ὁ ἀσθενὴς τοῦ εὐαγγελίου ἐξ αἰτίας τῶν ἁμαρτιῶν του. Καὶ κανένας γιατρὸς καὶ κανένα φάρμακο δὲν μποροῦσε νὰ τὸν θεραπεύσῃ. Ξαφνικά, ἕνα ἀστέρι φώτισε τὸν σκοτεινὸ οὐρανὸ τῆς ζωῆς του. Ἄκουσε, ὅτι ἦρθε στὴν Καπερναοὺμ ὁ Χριστός. Τότε μιὰ ἐλπίδα γεννήθηκε στὴν καρδιά του. Εἶπε μέσα του· Αὐτὸ ποὺ δὲν μπόρεσαν νὰ κάνουν οἱ γιατροὶ καὶ τὰ φάρμακα, θὰ τὸ κάνῃ ἐκεῖνος· ὁ Χριστὸς θὰ μὲ κάνῃ καλά!

Γι᾿ αὐτὸ ἤθελε νὰ πάῃ κοντά του. Ἀλλὰ πῶς; Πόδια εἶχε, καὶ πόδια δὲν εἶχε. Ἦταν πάνω στὸ κρεβάτι σὰν νεκρός, ζωντανὸς νεκρός. Τότε βρέθηκαν τέσσερις φιλάνθρωποι· τὸν σήκω-σαν στὰ χέρια γιὰ νὰ τὸν πᾶνε στὸ Χριστό.

Ποῦ ἦταν ὁ Χριστός; Σ᾿ ἕνα σπίτι δίδασκε. Καὶ ἦταν τόσος κόσμος, ποὺ μῆλο νὰ ἔρριχνες, δὲν ἔπεφτε στὴ γῆ. Συνωστισμὸς μεγάλος. Οἱ τέσσερις σπλαχνικοὶ ἄνθρωποι μὲ τὸν παράλυτο δὲν ἀπογοητεύθηκαν. Ἀνέβηκαν στὴ σκεπή, ἔβγαλαν τὰ κεραμίδια καὶ ἄνοιξαν μιὰ ὀπή· ἀπὸ ᾿κεῖ, μὲ σχοινιά, κατέβασαν τὸν παράλυτο μπροστὰ στὸ Χριστό.

Ὅλοι περίμεναν, ὁ Χριστὸς νὰ τὸν κάνῃ ἀμέσως καλά. Ἀλλὰ ὁ Κύριος ἔκανε κάτι ἄλλο, χίλιες φορὲς ἀνώτερο· θεράπευσε πρῶτα τὴν ψυχή του. Τοῦ εἶπε· «Παιδί μου, σοῦ συγχωροῦνται οἱ ἁμαρτίες σου» (Μᾶρκ. 2,5).

Ἀκούγοντας τὸ λόγο αὐτὸ οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ φαρισαῖοι σκανδαλίστηκαν· γιατὶ ἤξεραν, ὅτι μόνο ὁ Θεὸς μπορεῖ νὰ συγχωρῇ ἁμαρτίες. Ἀλλὰ ὁ Χριστὸς δὲν ἦταν ἁπλὸς ἄνθρωπος· ἦταν καὶ Θεός. Καὶ τοὺς τὸ ἀπέδειξε αὐτὸ στὴ συνέχεια – πῶς; Θεραπεύοντάς του καὶ τὸ σῶμα. Τὰ τσακισμένα νεῦρα του ξαναβρῆκαν τὴν ὑγεία τους. Σήκωσε τὸ κρεβάτι του καὶ πῆγε στὸ σπίτι του.

Αὐτό, μὲ λίγα λόγια, εἶνε τὸ σημερινὸ εὐαγγέλιο (βλ. Μᾶρκ. 2,1-12)· ἡ θεραπεία ἑνὸς παραλύτου.

***

Θὰ πῆτε· Ἐμᾶς δὲν μᾶς ἐνδιαφέρει τὸ θαῦμα αὐτό· ἐμεῖς ἔχουμε καὶ πόδια καὶ χέρια…

Τὸ θεωρεῖτε αὐτὸ μικρό; Νὰ εὐχαριστῆτε τὸ Θεό. Ἕνας διαπρεπὴς καθηγητὴς πανεπιστημίου, τῆς νευρολογίας, μοῦ ἔλεγε· Πιστεύω στὸ Θεὸ ἀκραδάντως· γιατὶ ἔτσι μόνο νὰ κουνήσω τὸ χέρι μου, αὐτὸ φωνάζει ὅτι ὑπάρχει Θεός!

Δόξα τῷ Θεῷ, ἀπὸ σᾶς δὲν εἶνε κανεὶς παράλυτος. Ἀλλ᾿ ἐνῷ δὲν εἴμαστε παράλυτοι σωματικῶς, εἴμεθα παράλυτοι ψυχικῶς, ἀφοῦ δὲν κάνουμε τὸ καλό. Βλέπεις τὸν ἕνα· γλῶσσα ἔχει, ἀλλὰ εἶνε νεκρή. Μιλάει γιὰ ὅλα (γιὰ συνοικέσια, γάμους καὶ ἄλλα κουτσομπολιά, γιὰ πολιτική, γιὰ μπάλλες…)· ἀλλὰ δὲν μιλάει γιὰ τὸ Θεό. Δὲν λέει ἕνα «Κύριε, ἐλέησον». Βλέπεις τὸν ἄλλο· ἀκούει ὅλες τὶς κουβέντες, τεντώνει τ᾿ αὐτί του στὸ ῥαδιόφωνο καὶ τὴν τηλεόρασι, γιὰ ν᾿ ἀκούσῃ ὅλα τὰ βρωμερὰ καὶ ἀκατονόμαστα πράγματα· ἀλλὰ δὲν ἔχει αὐτιὰ γιὰ ν᾿ ἀκούσῃ λόγο Θεοῦ. Ἔχει νεκρὰ αὐτιά. Ἄλλοι πάλι δὲν ἔχουν πόδια γιὰ νὰ πᾶνε στὴν ἐκκλησία. Τρέχουν ὅπου εἶνε τοῦ διαβόλου τὸ θέλημα, ἀλλὰ στὸ δρόμο τοῦ Θεοῦ δὲν πᾶνε. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι ποὺ ἔχουν νὰ πατήσουν στὴν ἐκκλησία 20 καὶ 30 χρόνια. Ἔχουν παράλυτα πόδια. Θὰ μποῦν στὴν ἐκκλησία μόνο ὅταν πεθάνουν καὶ θὰ τοὺς σηκώσουν τέσσερις νὰ τοὺς φέρουν γιὰ τὴν κηδεία, ἀλλὰ τότε θὰ εἶνε ἀργά. Ἄλλοι ἔχουν παράλυτα χέρια. Δὲν κάνουν ἐλεημοσύνη, δὲ᾿ βοηθοῦν τὸ φτωχό. Ἄλλοι πάλι ἔχουν νεκρὸ μυαλό. Δὲν σκέπτονται τὸ Θεό. Ἔχουν καρδιὰ χωρὶς εὐγενῆ αἰσθήματα.

***

Ν᾿ ἀπελπιστοῦμε; Ὄχι. Ἂς μιμηθοῦμε τὸν παράλυτο. Ὅπως ἐκεῖνος ζήτησε συνοδοὺς καὶ τὸν πῆγαν τέσσερις κοντὰ στὸ Χριστό, ἔτσι κ᾿ ἐμεῖς νὰ ζητήσουμε τοὺς τέσσερις συνοδούς, γιὰ νὰ μᾶς πᾶνε κοντὰ στὸ Χριστὸ καὶ νὰ αἰσθανθοῦμε τὴν αὔρα τοῦ οὐρανοῦ.

Ὁ πρῶτος συνοδὸς εἶνε τὸ «γνῶθι σαυτόν». Δὲν γνωρίζουμε τὸν ἑαυτό μας. Ἕνα σκοτάδι, μιὰ ὑπερηφάνεια, δὲν μᾶς ἐπιτρέπει νὰ γνωρίσουμε τὸν ἑαυτό μας, νὰ αἰσθανθοῦμε ὅτι εἴμαστε ἁμαρτωλοί. Σπάνιο πρᾶγμα ἄνθρωπος ν᾽ ἀναγνωρίζῃ τὴν ἁμαρτωλότητά του.

Θυμᾶμαι σ᾿ ἕνα χωριὸ τῶν Γρεβενῶν, ποὺ περιώδευα, συνάντησα ἕναν ἄγνωστο καὶ τοῦ λέω· –Καλησπέρα, ἀδελφέ μου συναμαρτωλέ. Τί ἤθελα νὰ τὸ πῶ; –Ἐγώ, μοῦ λέει, ἁμαρτωλός; ἐσεῖς οἱ παπᾶδες εἶστε ἁμαρτωλοί, ἐγὼ εἶμαι ἅγιος… Εἶδα κ᾿ ἔπαθα νὰ γλυτώσω ἀπ᾿ αὐτόν. Σημάδεψα τὴ φυσιογνωμία του, κι ὅταν πῆγα στὸ χωριὸ ρώτησα τὸν παπᾶ νὰ μάθω τί ἄνθρωπος εἶνε. –Ποῦ ἔτυχες! μοῦ λέει· αὐτὸς ἔχει ῥημάξει ὅλα τὰ κοττέτσια… Κι ὅμως ἐκεῖνος θεωροῦσε τὸν ἑαυτό του ἅγιο.

Τὸ πρῶτο λοιπὸν ποὺ χρειάζεται γιὰ τὴ σωτηρία μας εἶνε αὐτὸ ποὺ μᾶς συμβουλεύει ὁ ἅγιος Γρηγόριος· τὸ «γνῶθι σαυτόν», νὰ γνωρίσουμε τὸν ἑαυτό μας. Τὸ εἶχαν ὅλοι οἱ διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας μας· προσπαθοῦσε νὰ τὸ ἐφαρμόσῃ κι ὁ Σωκράτης. Στὶς ἡμέρες μας ὅμως ὁ ἐγωισμὸς καὶ ἡ ἀλαζονεία εἶνε ὁ τάφος τῆς ἀνθρωπότητος. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ποὺ εἶχε γνωρίσει τὸν ἑαυτό του, ἔλεγε· Ὁ «Χριστὸς… ἦλθεν εἰς τὸν κόσμον ἁμαρτωλοὺς σῶσαι, ὧν πρῶτός εἰμι ἐγώ» (Α΄ Τιμ. 1,15).

Πρῶτος συνοδὸς ἡ αὐτογνωσία. Δεύτερος ἡ ἐξαγόρευσι τῶν ἁμαρτιῶν. Ἐξετάζοντας προσεκτικὰ τὸν ἑαυτό μας, τὸν βρίσκουμε ἔνοχο σὲ πάρα πολλὲς ἁμαρτίες. Μόλις κάνουμε αὐτὴ τὴ διαπίστωσι, πρέπει νὰ πᾶμε στὸν πνευματικὸ πατέρα, καὶ ὄχι νὰ κρύβουμε τὶς ἁμαρτίες μέσα στὴν καρδιά μας. Ὅπως ὅτανμ νοιώσῃ κάποιος ὅτι εἶνε ἄρρωστος τρέχει στὸ γιατρό, καὶ τοῦ δείχνει τὰ πλέον ἀπόκρυφα μέλη τοῦ σώματος, καὶ λέει Γιατρὲ πονῶ! καὶ ζητᾷ νὰ τὸν θεραπεύσῃ, ἔτσι κι ὁ ἁμαρτωλός· ὅταν αἰσθανθῇ ὅτι εἶνε ἀσθενὴς στὴν ψυχή, τρέχει στὸν ἐξομολόγο· δείχνει τὰ τραύματα τῆς ψυχῆς του, καὶ ζητᾷ τὴ θεραπεία του.

⃝ Πρῶτος συνοδὸς ἡ αὐτογνωσία, δεύτερος ἡ ἐξομολόγησι. Ὁ τρίτος εἶνε ἡ ἀποχή. Ἁμάρτησες; Μετὰ τὴν ἐξομολόγησι, πὲς «στόπ!» σ᾿ ὅλες τὶς ἁμαρτίες. Κι ἂν καμμιὰ φορὰ ἐξ ἀδυναμίας ξαναπέσῃς, πάλι νὰ μετανοήσῃς.

Καὶ ὁ τέταρτος συνοδὸς εἶνε ἡ δέησι· «Κύριε, ἐλέησον». Κύριε, συχώρεσέ με.

Ὅταν ἔχῃς αὐτὰ τὰ τέσσερα, θὰ κάνῃς φτερά. Θὰ τρέξῃς στὸν πνευματικό, θὰ γονατίσῃς γιὰ νὰ ζητήσῃς συγχώρησι τῶν ἁμαρτιῶν, καὶ θ᾿ ἀκούσῃς ὅπως τότε ὁ παράλυτος ἀπὸ τὸ Χριστὸ τὸ «Τέκνον, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου» (Μάρκ. 2,5). Ὁ πνευματικὸς ἔχει ἐξουσία ἄνωθεν, ἐξουσία ποὺ δὲν ἔχουν οὔτε οἱ ἄγγελοι οὔτε οἱ ἀρχάγγελοι. Ὁ πιὸ ταπεινὸς ἱερεύς, ὅταν φορέσῃ τὸ πετραχήλι, δὲν εἶνε πλέον ἄνθρωπος· εἶνε ἐκπρόσωπος τοῦ Θεοῦ. Ἔχει ἀπὸ τὸ Θεὸ ἐξουσία «ἀφιέναι ἁμαρτίας» (ἔ.ἀ. 2,7).

Ὅλοι ἂς σπεύσουμε τὴν ἁγία καὶ Μεγάλη Τεσσαρακοστὴ νὰ ἐξομολογηθοῦμε καὶ νὰ αἰσθανθοῦμε τὴ χαρὰ τοῦ παραδείσου. «Ἐξωμολογήθηκα, καὶ παράδεισος ἄνθησε στὴν καρδιά μου», εἶπε ὁ Ντοστογιέφσκυ. Δοκιμάστε κ᾿ ἐσεῖς, γιὰ νὰ αἰσθανθῆτε αὐτὴ τὴ χαρά. Λυπηρὸ εἶνε ὅτι, ἐνῷ ἡ Ἐκκλησία φωνάζει, δὲν τὴν ἀκοῦμε. Ὁ ἐγωισμὸς δὲν ἀφήνει. Τρέξτε ὅλοι στὴν ἱερὰ ἐξομολόγησι, καὶ θ᾿ ἀκούσετε μέσ᾿ στὴν καρδιά σας νὰ ψάλλουν οἱ ἄγγελοι· «Τέκνον, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου»· ἀμήν.

(†) ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος